شرجیل بن حسنہ
ناں ونسب
[سودھو]شرجیل نام، ابوعبداللہ کنیت،والد دا نام عبد اللہ سی؛لیکن ایہ شرجیلؓ دے بچپن وچ فوت ہو گئے سن اوران دی ماں حسنہ نے سفیان انصاری نال شادی کرلئی سی، اس لئی شرجیل باپ دی بجائے ماں دی نسبت توں شرجیل بن حسنہؓ مشہور ہوئے۔ [۱]
نسب نامہ
[سودھو]شرجیل بن عبد اللہ بن مطاع بن عبد اللہ بن غطریف بن عبدالعزیٰ بن جثامہ ابن مالک بن ملازم بن مالک بن رہم بن سعد بن یشکر بن مبشربن غوث بن مرفیلہ، انہاں دے انتساب وچ اختلاف اے، بعض کندی دسدے نيں تے بعض تمیمی۔
اسلام وہجرت
[سودھو]شرجیلؓ دعوت اسلام دے آغاز وچ اسلام دے شرف توں مشرف ہوئے تے پہلے حبشہ دی ہجرت کی،اوتھے توں مدینہ آئے تے ماں دے تعلق توں بنی زریق وچ قیام پزیر ہوئے۔ [۲] ہجرت توں لے کے آنحضرت ﷺ دی وفات تک کوئی واقعہ قابل ذکر نئيں اے ؛کیونجے وڈا زمانہ حبشہ دے قیام وچ صرف ہوچکيا سی، انہاں دے کارنامےآں دا آغاز عہد صدیقی توں ہُندا اے ،شام دی فوج کشی وچ صوبہ اردن اُتے مامور سن ۔
بصریٰ دا معرکہ
[سودھو]چنانچہ اس سلسلہ دے سب توں پہلے معرکہ بصریٰ وچ افسر سن ،آغاز جنگ دے پہلے انہاں وچ تے بصریٰ دے حاکم رومانس وچ گفت وشنید وی ہوئی؛لیکن اس دا کوئی نتیجہ نئيں نکلیا سی تے ایہ فوج مرتب کرکے اگے ودھ رہے سن کہ خالدؓ پہنچ گئے، انہاں دے آنے دے بعد ایہ سپہ سالار اعظم ہوئے اوران ہی دی سپہ سالاری وچ اہل بصری نے جزیہ قبول کيتا۔ [۳]
اجنادین
[سودھو]بصریٰ دے بعد رومی اجنادین وچ جمع ہوئے،خالدؓ مقابلہ نوں ودھے ،شرجیلؓ وی کچھ دور جاکے انہاں توں ملکيتی گئے اوردونے ملکيتی کر رومیاں توں معرکہ آرا ہوئے اوراک خونریز جنگ دے بعد مسلمان کامیاب ہوئے۔
دمشق
[سودھو]دمشق دی پیدل فوج دے کمان دار سن [۴] اوراس دے محاصرہ وچ ایہ باب قرادیش پرمتعین سن [۵] تے فتح تک اپنے فرائض ادا کردے رہے۔
فحل
[سودھو]دمشق دے بعد جدوں مسلمان فحل ہُندے ہوئے بیسان دی طرف ودھنے والے سن ؛لیکن درمیان وچ پانی دی وجہ توں فحل وچ رک گئے سن، اس وقت وی شرجیلؓ نال سن، اوران دی احتیاط دی بنا اُتے مسلمان اک خطرناک صورت حال توں بچ گئے،رومیاں نے دریا دا بند توڑدتا تھا،اس لئی فحل تے بیسان دے درمیان پانی پانی ہو گیا سی، مسلمان فحل توں اگے نہ ودھ سکے اوراوتھے مقیم ہو گئے،شرجیلؓ اس نازک موقع اُتے رات بھر جاگتے رہے کہ مبادارومی عقب توں حملہ آور نہ ہوجاواں، انہاں دی ایہ پیش مبنی اوراحتیاط بہت کم آئی، رومی واقعی اک دن اچانک پشت توں آگئے؛لیکن شرجیلؓ ہوشیار سن، اس لئی رومیاں نوں شکست ہوئی۔ (اس واقعہ وچ روایات مختلف نيں)
بیسان
[سودھو]فحل دے بعد شرجیلؓ تے عمروبن العاصؓ بیسان دی طرف ودھے،بیسان والے فحل دا انجام دیکھ چکے سن، اس لئی پہلے توں قلعہ بند سن، شرجیلؓ نے پہنچدے ہی محاصرہ کے لیا، عرصہ تک محاصرہ قائم رہیا، اک دن دوچار آدمی نکلے اوہ مارے گئے آخری وچ مجبور ہوکے دمشق دے شرائط اُتے صلح کرلئی،طبریہ والےآں نے بیسان دا حال دیکھ کے ابوالاعور توں خواہش ظاہر کیتی کہ اسنوں شرجیلؓ نال ملن دی اجازت دتی جائے،انہاں نے اجازت دیدی چنانچہ اس نے انہاں توں ملکيتی کر بیسان دے شرائط اُتے صلح کرلئی- [۶]
صوبہ اردن اوراس دی آبادیاں
[سودھو]اس دے بعد شرجیلؓ بن حسنہ نے صوبہ اردن دے تمام شہر نہایت آسانی توں فتح کرلئی اوران نوں لینے وچ کوئی زیادہ خونریزی نئيں ہوئی،تقریبا تمام مفتوحہ علاقہ وچ دمشق دے شرائط اُتے صلح ہوئی،اردن دے شہراں وچ سویبیہ،افیق ،جرش بیت راس ،قدس،جولان وغیرہ قابل ذکر نيں۔ [۷]
یرموک
[سودھو]یرموک دی مہم وچ جدوں مسلمان شام دے مختلف حصےآں توں سمٹ کر یرموک وچ جمع ہوئے تاں شرجیلؓ وی آئے تے ایہ تے یزید بن ابی سفیان اک جگہ ٹھہرے،خالدؓ سپہ سالار سن ،انہاں نے جدید طریقہ اُتے فوج نوں چھتِیہہ حصےآں اُتے تقسیم کرکے ہر حصہ اُتے وکھ وکھ افسر مقرر کیتے،چنانچہ میمنہ اورمیسرہ دے حصہ اُتے عمروبن العاصؓ اورشرجیلؓ متعین سن ۔ [۸] میدان جنگ وچ رومیاں دے ابتدائی حملہ وچ جدوں مسلماناں دے پیر اکھڑ گئے اوربوہت سارے مسلمان میدان جنگ توں باہر نکل آئے،ا س وقت وی شرجیلؓ دے پائے ثبات وچ لغزش نہ آئی اورنہایت جانفروشی توں لڑے اوراخیر تک دادِ شجاعت دیندے رہے۔
وفات
[سودھو]18ھ وچ وی اسلامی فوجاں شام وچ بر سر پیکار سن کہ عراق ،شام اورمصر وچ طاعون دی وبا پھیلی ،عمروبن العاصؓ نے مشورہ دتا کہ فوجاں وبائی تھانواں توں ہٹا کر محفوظ علاقےآں وچ بھیج دتی جاواں؛لیکن شرجیلؓ وڈے متوکل شخص سن ،انہاں نے کہیا کہ عمروبن العاصؓ نادان نيں ميں نے آنحضرتﷺ توں سنیا اے کہ طاعون اللہ دی رحمت اورانبیا دی دعا اے ،اس دے پہلے صالحین نے ايسے وچ وفات پائی اے اس لئی ہر گز نہ ہٹنا چاہیے۔ [۹] ؛چنانچہ ایہ کسی طرح نہ ہٹے اوراسی نامراد وبا وچ 67سال دی عمر وچ وفات پائی تے گذشتہ صلحائے امت توں جاملے۔ [۱۰]
فضل وکمال
[سودھو]گوان دی ساری زندگی جہاد دے میدان وچ گذری،پر احادیث نبویﷺ توں تہی دامن نہ سن ،جعفر بن ربیعہؓ اورعبدالرحمن الاشعریؓ نے انہاں توں روایت کيتی اے۔ [۱۱]