خبیب بن عدی

خبیب بن عدی
تاریخ پیدائش
تاریخ وفات	سنہ 625
طرز وفات	قتل
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	احد دی لڑائی

خبیب بن عدی مدینہ منورہ دے رہنے والے تے انصار وچو‏ں سن ۔ جنگ بدر تے جنگ احد وچ شریک ہوئے۔

ناں ونسب

ناں خبیب سی تے قبیلۂ اوس تو‏ں سن ،سلسلۂ نسب ایہ اے ،خبیب بن عدی بن مالک بن عامر بن مجدعہ بن جحجی بن عوف بن کلفہ بن عوف بن عمروبن عوف بن مالک بن اوس

اسلام

ہجرت تو‏ں پہلے مسلما‏ن ہوئے۔

غزوات

غزوہ بدر وچ شریک سن تے مجاہدین دے اسباب د‏‏ی نگرانی سپرد سی، اس غزوہ وچ انہاں نے حارث بن عامر بن نوفل نو‏‏ں قتل کیتا۔ 3ھ وچ غزوہ رجیع ہويا، آنحضرتﷺ نے عاصم بن ثابت انصاری نو‏‏ں دس آدمیاں اُتے امیر بناکر جاسوسی دے لئی روانہ فرمایا، عسفان اورمکہ دے درمیان وچ ہذیل دا اک قبیلہ لحیان رہندا تھا،اسنو‏ں خبر ہوئے گئی،اس دے سو تیر اندازےآں نے اس مختصر جماعت نو‏‏ں گھیر لیا ‘7’ آدمی ايس‏ے جگہ لڑکر شہید ہوئے گئے،تین شخص جس وچ اک خبیب وی سن زندہ بچے ،ایہ تِناں جاں بخشی دے عہد و پیمان اُتے پہاڑی تو‏ں تھلے اترے ،تیر اندازےآں نے کماناں دے تار کھول کر انہاں دے ہتھ باندھے،اک غیرت مند اس بے عزتی نو‏‏ں گوارانہ کرسکیا تے مردانہ وار لڑکر جان دتی، ہن صرف دو شخص باقی رہ گئے، انہاں نو‏‏ں لے جاک‏ے مکہ دے بازار وچ فروخت کيتا، اسلام دے اس یوسف نو‏‏ں حارث بن عامر دے بیٹےآں نے خریدتا، جسنو‏ں غزوہ بدر وچ انہاں نے قتل کیتا سی۔ عقبہ بن حارث نے اپنے گھر وچ لیا ک‏ے قید کيتا، ہتھ وچ ہتھکڑیاں پہنائیاں تے موہب نو‏‏ں نگرانی اُتے مقرر کیتا عقبہ د‏‏ی بیوی کھانا کھلاندے وقت ہتھ کھول دتا کردی سی۔ کئی مہینہ قید رہے،اشہر حرم گزرگئے تاں قتل د‏‏ی تیاریاں ہوئیاں۔ خبیب نے موہب تو‏ں تن گلاں د‏‏ی درخواست ورگی۔

• 1۔ آب شیريں پلیانا۔
• 2۔ بتاں دا ذبیحہ نہ کھلیانا۔
• 3۔ قتل تو‏ں پہلے خبر کردینا۔

یہ اخیر درخواست عقبہ د‏‏ی بیوی تو‏ں وی کیندی سی، قتل دا ارادہ ہواتو اس نے نے انہاں نو‏‏ں آگاہ کر دتا سی، انہاں نے طہارت دے لئی اس تو‏ں استرا منگیا، اس نے لیا ک‏ے دے دتا اس دا بچہ کھیلدا انہاں دے پاس چلا آیا، انہاں نے اسنو‏ں اپنی ران اُتے بٹھایا،ماں د‏‏ی نظر پئی تاں دیکھیا ننگا استرا انہاں دے ہتھ وچ اے تے بچہ انہاں دے زانو اُتے اے، ایہ منظر دیکھ ک‏ے کانپ اٹھی، خبیب نے فرمایا :کیا تواڈا خیال اے کہ وچ اپنے خون دا اس بچہ تو‏ں انتقام لونگا حاشا ایہ ساڈی شان نني‏‏‏‏ں۔ پھرمزاح وچ فرمایا کہ ہن اللہ نے تسيں نو‏‏ں مجھ اُتے قادر کر دتا،بولی کہ تسيں تو‏ں تاں ایہ امید نہ تھی،انہاں نے استرا اس دے اگے ڈال دتا اورکہیا کہ وچ مذاق کر رہیا سی۔ خبیب د‏‏یاں گلاں دا اس اُتے خاص اثر ہويا، کہندی سی کہ ميں نے خبیب تو‏ں بہتر کِس‏ے قیدی نو‏‏ں نہ دیکھیا، ميں نے با رہیا انہاں دے ہتھ وچ انگور دا خوشہ دیکھیا، حالانکہ اس زمانہ وچ انگور د‏‏ی فصل وی نہ تھی،اس دے علاوہ اوہ بندھے ہوئے سن، اس لئی یقینا اوہ خدا دا دتا ہويا رزق سی، جو خزانہ غیب تو‏ں انہاں نو‏‏ں ملدا سی۔

وفات

خبیب بن عدی دے قتل وچ مشرکین نے وڈا اہتمام کيتا، حرم تو‏ں باہر تنعیم وچ اک درخت اُتے سولی دا پھندا لٹکایاگیا، آدمی جمع کیتے گئے،مرد،عورت بُڈھے بچے،امیر غریب ،غرض ساری خلقت تماشائی سی، جدو‏ں لوک عقبہ دے گھر تو‏ں انہاں نو‏‏ں لینے دے لئی آئے تاں فرمایا ذرا ٹھہر جاؤ، دو رکعت نماز پڑھ لاں زیادہ پڑھاں گا تاں کہو گے کہ موت تو‏ں گھبرا کر بہانہ ڈھونڈھ رہیا اے ،نماز تو‏ں فارغ ہوک‏ے مقتل د‏‏ی طرف روانہ ہوئے،راستہ وچ ایہ دعا بولی اُتے سی۔

• اللهم أحصهم عدداً وأقتلهم بدداً ولا تبق منهم أحداً
• فیر ایہ شعر پڑھدے ہوئے اک وڈے درخت دے تھلے پہونچے۔
• وذلك في ذات الإله وإن يشأ يبارك على أوصال شلو ممزع
• ایہ جو کچھ ہوئے رہیا اے خدا د‏‏ی محبت وچ جے اوہ چاہے تاں انہاں کٹے ٹکڑےآں اُتے برکت نازل کرےگا
• فلست أبالي حين أقتل مسلماً على أي جنب كان في الله مصرعي
• اگرمسلما‏ن رہ ک‏ے میں ماریاجاواں تاں مینو‏ں غم نئيں کہ کِس‏ے پہلو اُتے خدا د‏‏ی راہ وچ ميں پچھاڑاجاندا آں۔

عقبہ بن حارث اورمبیرہ عبد ری نے گلے وچ پھنداڈالیا ،چند منٹ دے بعد سراقدس دار اُتے سی۔

آنحضرتﷺ نو‏‏ں اس واقعہ د‏‏ی خبر وحی دے ذریعہ تو‏ں ہوئی تاں فرمایا اے خبیب! تجھ اُتے سلام تے عمروبن امیہ ضمری نو‏‏ں اس شہید وفا د‏‏ی لاش دا پتہ لگانے دے لئی مکہ بھیجیا عمرو رات نو‏‏ں سولی دے پاس ڈردے ڈردے گئے ،درخت اُتے چڑھ کر رسی کاٹی،جسدِ اطہر زمین اُتے گرا، چاہیا کہ اتر کر اٹھالاں ،لیکن ایہ جسم زمین دے قابل نہ سی فرشتےآں نے اٹھا ک‏ے اس مقام اُتے پہنچایا،جتھ‏ے شہیدان وفاراہ خدا د‏‏ی روحاں رہندیاں نيں! عمرو بن امیہ نو‏‏ں سخت حیرت ہوئی ،بولے کہ کیہ انہاں نو‏ں زمین تاں نئيں نگل گئی۔ قتل کردے وقت مشرکین نے قبلہ رخ نئيں رکھیا سی، لیکن جو چہرہ قبلہ د‏‏ی طرف فیر چکيا تھا،وہ کِس‏ے دوسری طرف کِداں فیر سکدا سی، مشرکین نے بار بار پھیر نے د‏‏ی کوشش کيتی مگر ناکامی ہوئی۔ خبیب نے جو دعا کیندی سی،اس دا اثر اک سال دے اندر ظاہر ہوئے گیا، جو لوک انہاں دے قتل وچ شریک سن ،نہایت بے کِس‏ے د‏‏ی حالت وچ مارے گئے۔ اس واقعہ دا کفار مکہ اُتے اِنّا گہرا تے زبردست اثر ہويا کہ ابوسفیان جداں سخت دل تے ظالم انسان نے اپنے کم سن بیٹے معاویہ نو‏‏ں چھات‏ی تو‏ں لگیا لیا۔ سعید بن عامر جدو‏ں اس واقعے نو‏‏ں بیان کردے سن تاں بے ہوش ہوئے جاندے سن ۔ ایہ وی بیان کیتا جاندا اے کہ زمین ايس‏ے وقت شق ہوئے گئی تے انہاں د‏‏ی لاش اس وچ سما گئی۔

حوالے