عبدالسلام

عبدالسلام

جنمستھان :	ساہیوال، پنجاب
جمݨ تریخ :	29 جنوری 1926
مرن تریخ :	21 نومبر 1996 آکسفورڈ ، برطانیا
گن :	سائنسدان فزکس
اعزاز :	1979 وچ فزکس دا نوبل انعام
دستخط :

عبدالسلام (29 جنوری 1926 - 21 نومبر 1996) فزکس دے پنجابی پاکستانی سائنسدان سی جیہناں نے 1979 دا نوبل انعام لیا۔ اوہ پہلا پنجابی تے پاکستانی سی جیہاں نے ایہ انعام جتیا۔ اوہ ضلع ساہیوال پنجاب وچ 1926 نوں جمے تے 14 ورھے دی عمر وچ پورے پنجاب وچ میٹرک وچ پہلی پوزیشن لئی ۔ گورنمنٹ کالج لہور توں فزکس وچ 1946 نوں ایم ایس سی کیتی ۔ 1949 وچ کیمبرج یونیورسٹی انگلینڈ توں میتھمیٹکس تے فزکس وچ گریجویشن کیتی ۔ فزکس وچ 1951 وچ کیمبرج یونیورسٹی توں ای پی ایچ ڈی کیتی۔ گورنمنٹ کالج لہور وچ 1951 توں 1954 تک میتھمیٹکس دے پروفیسر رہے ۔ اوہناں نے پاکستان ایٹمی توانائی کمیشن نال وی کم کیتا ۔ 1979 وچ عبدالسلام نوں ایٹم دے مڈھلے زریاں تے کم کرن تے گلاشو تے وائنبرگ نال فزکس دا نوبل انعام دتا گیا۔

جم پل

عبدالسلام 29 جنوری 1926 نوں برطانوی پنجاب دے ضلع ساہیوال دے اک پنڈ، سنتوک داس وچ چوہدری محمد حسین تے ہاجرہ دے گھر جمے ۔ عبدالسلام داے والد محکمہ تعلیم وچ ملازم سی ۔ سلام دے خاندان نوں پڑھݨ لکھݨ نال خاصا لگاؤ سی ۔

تعلیم

14 ورھیاں دی عمر وچ عبداسلام نے میٹرک دے امتحان وچ پنجاب یونیورسٹی وچ سب توں چوکھے نمبر لئے گورنمنٹ کالج لہور توں وظیفے نال پڑھائی کیتی۔ سلام نوں اردو تے انگریزی ساہت پڑھن دا وی شوق سی پر میتھمیکس دی کھچ چوکھی سی۔ اوہنے رامانوجن دی میتھمیٹکس تے لکھیا تے 1944 وچ میتھمیٹکس دے نال بی اے دی ڈگری لئی۔ سلام دے پیو دا دل سی جے سلام انڈین سول سروس وچ جائے، جے اوس ویلے یونیورسٹی دے پڑھے منڈیاں لئی سول سروس دی نوکری بہت ودیا خیال کیتی جاندی سی۔ سلام نے پیو دی کین تے انڈین ریلوے وچ اپلائی کیتا پر نظر کمزور ہون باجوں ناں چنیا گیا۔

لہور چ گورنمنٹ کالج لہور توں 1946 وچ میتھمیٹکس وج ایم اے کیتا۔ اسی سال سینٹ جان کالج، کیمبرج توں وظیفہ لیا تے 1949 وچ میتھمیٹکس تے فزکس نال بی اے دی ڈگری لئی۔ 1950 وچ کیمبرج یونیورسٹی توں فزکس چ کم کرن تے سمتھ ایوارڈ دتا گیا۔ اوہ کج چر لئی پاکستان آیا پر فیر کیمبرج پی ایچ ڈی کرن گیا۔ پی ایچ ڈی وچ اوہدا تھیسز کوانٹم الیکٹروڈآئنمکس بارے سی جیہڑا 1951 وچ چھپیا۔ اودوں ای اوہنوں ایڈمز پرائز دتا گیا۔ ڈاکٹریٹ کردیاں ہویاں اوہدے اک استاد نے اوہنوں اک سال دے اندر اک ایسا رپھڑ مکان دا آکھیا جیہڑا ڈیراک تے رچرڈ فائنمین ورگے لوکاں کولوں وی نہیں ہویا سی۔ میس تھیوری دا ایہ رپھڑ ارہنے 6 مہینیاں وچ مکادتا۔ کیونڈش لباٹری وچ جدوں اوہنے ایس رپھڑ دا حل دسیا تے اوپنہائمر، ہانز بیتھے تے ڈیراک ورگے لوک وی اوہنوں من گۓ۔

استاد

1951 اچ ڈاکٹریٹ کرن مگروں عبدالسلام گورنمنٹ کالج وچ میتھمیٹکس دا پروفیسر لگ گیا تے 1954 تک اوتھے ریا۔ ایس ویلے ای سلام پنجاب یونیورسٹی وچ میتھمیٹکس دا چیئرمین تے پروفیسر وی لگیا ریا۔ چیئر مین ہوندیا ہویاں سلام نے نصاب چ تبدیلی کر کے قوانٹم مکینکس نوں ڈگری توں تھلڑی جماعتاں وچ پڑھانا لازمی کر دتا پر وائس چانسلر نے ایس تبدیلی نو پلٹا دتا، جیدی وجہ توں سلام نے قوانٹم مکینکس شام نوں کلاساں نوں وکھریاں پڑھانا شروع کیتا۔ 1953 وچ سلام نوں لہور وچ اک کھوجی ادارہ بنان لئی روکاں ویکھنیاں پیاں۔ سلام پاکستان اکیڈیمی آف سائینسز دے پہلے سنگیاں وچوں سی۔ 1953 وچ سلام کیمرج واپس ٹر گیا تے 1954 چ سینٹ جان کالج چ میتھمیٹکس دا پروفیسر لگ گیا۔ 1957 اچ اوہنو امپیریل کالج لندن توں پڑھان دا سدا آیا۔ اوتھے اوہنے تے پال میتھیو نے رل کے تھوریٹیکل فزکس دے ڈیپارٹمنٹ دا مڈھ رکھیا جیہنے دنیا دے وڈے فزکس گروواں نوں اپنے ول کھچیا۔

1957 اچ پنجاب یونیورسٹی نے پارٹیکل فزکس وچ کم کرن تے سلام نوں ڈاکٹریٹ دی اعزازی ڈگری دتی۔ سلام نے پاکستان نالاپنے ساک پینڈے رکھے ۔ برطانیہ وچ پاکستانی پڑھاکواں لئی وظیفے رکھواۓ تے سینٹ جان کالج تے امپیریل کالج لندن تک کئی پاکستانی پڑھاکوواں نو اپڑن لئی ہتھ ونڈائی کیتی۔

33 وریاں اچ سلام رائل سوسائٹی، لندن دا ایس دا سب توں نکی عمر دا سنگی بنیا۔ 1959 اچ سلام نوں پرنسٹن یونیورسٹی دی سنگت لبی، اوتھے سلام جے رابرٹ اوپنہیمر نوں ملیا تے اوہنوں نیوٹرینو تے اپنیاں کھوجاں تے کاہڈاں بارے دسیا۔ اوپنہیمر تے سلام نے الیکٹرو ڈائنیمکس دے مڈھ، رپھڑ تے اوہدے حل تے اپنیاں سوچاں سانجھیاں کیتیاں۔۔ 1980 اچ سلام "بنگلہ دیش اکیڈمی آف سائینسز" دا سنگی بنیا۔

سائینسی کیریئر

سائینسی کیریئر دے مڈھ توں ای سلام نے قوانٹم الیکٹروڈائنیمکس، قوانٹم فیلڈ تھیوری، قوانٹم کرومو ڈائینیمکس، پارٹیکل تے نیوکلیائی فزکس وچ اہم کردار ادا کیتا۔ ریاضی تے فزکس چ سلام دا خاصا شوق سی۔ نیوکلئیر فزکس چ سلام نے کافی کم کیتا پر اوہناں دی خواہش سی کہ پاکستان وچ نظریاتی فزکس وچ کم کیتا جائے۔ سلام نے نیوٹرینو دے نظریے تے خاصا کم کیتا جنوں 1931 وچ ولفگانگ پالی نے کھوجیا سی۔ نیوٹرینو دے نظریے اچ سلام نے کائرل سمٹری نو متعارف کرایا۔ کائرل سمٹری ای "کمزور برقی تعلقات نظریہ " دی بنیاد بنی۔ بعد اچ سلام نے اے کم ریاض الدین دے حوالے کر دتا جنے نیوٹرینو لئی سب توں پہلاں کم کیتا۔ 1960 اچ سلام نے نیوکلیائی فزکس تے کم کرنا شروع کیتا تے پہلی واری پروٹان ٹٹن تے شروع دا کم کیتا۔ سلام نے سٹینڈرڈ ماڈل دے نظریے اچ وڈے ہگز بوسن نوں نتعارف کرایا جس اچ اوہنے پروٹان دے تابکاری عمل نال ٹٹن بارے خبر دتی۔ 1963 اچ سلام نے "ویکٹر میسن" بارے اپنے نظریاتی کم نوں چھاپیا۔ 1961 اچ سلام نے جان کلائو وارڈ نال سمٹری تے کمزور برقی تعلقات تے کم کرن دا آغاز کیتا۔ 1964 اچ سلام تے وارڈ نے کمزور تے برقی مقناطیسی تعلقات دے گاج نظریے تے کم کیتا تے ایہدا ماڈل تیار کیتا۔ 1959 توں ایس نظریے تے کم ہو ریا سی پر سلام ایس گل تے راضی سی کہ سارے بنیادی ذرات دے درمیان دے تعلقات، اصل اچ گاج تعلقات نے۔ 1968 اچ سٹیون وائنبرگ تے شیلڈن لی گلاشو نال رل کے سلام نے اپنے کم دا ریاضی دا خیال دتا۔ امپیریل کالج لندن وچ سلام نے گلاشو تے گولڈ سٹون نال رل کے ، گولڈ سٹون دے نظریے نوں ریاضی دی مدد توں ثابت کیتا۔ 1960 اچ سلام تے وائنبرگ نے "ہگز ول" نوں گولڈسٹون دی کھوج نال رلا دتا تے الیکٹرو ویک نظریے نوں نوا رنگ دتا۔ 1968 اچ سلام نے وائنبرگ تے گلاشو نال رل کے آخر نو اپنے کم دا ریاضی دا ماڈل پیش کر دتا۔

1966 اچ سلام نے اک فرضی ذرے تے کم شروع کیتا۔ سلام نے "مقناطیسی اکو پاسا" تے "سی پی خلاف ورزی" دی آپس دے برقی مقناطیسی تعلقات وکھائے تے مقناطیسی فوٹان بارے دسیا۔

سرکاری نوکری

1960 وچ سلام صدر ایوب دے بلانے تے پاکستان واپس آ گیا۔ آزادی توں بعد پاکستان وچ سائنس تے تحقیق لئی بہت کم کم ہو ریا سی،ایہدے لئی صرف پاکستان دی جی ڈی پی دا 1 % خرچ ہو ریا سی۔ پاکستان ایٹمی توانائی کمیشن دا دفتر وی اک کمرے چ سی تے بنیادی فزکس تے تحقیق کیتی جاندی سی۔سلام نے 500 توں ود سائینسداناں نو فزکس دی تربیت لئی ملک توں باہر پیجیا جے پاکستان چ فزکس ترقی کرے۔

خلائی پروگرام

1961ء وچ سلام نے صدر ایوب نو ملک چ خلائی کھوج کرن دا ادارہ بنان دا مشورہ دتا، اے ادارہ بنن توں بعد سلام نوں ڈائیریکٹر بنایا گیا۔ سلام نے نیوکلیائی فزکس دے سایئنسدان اشفاق احمد نوں ملک واپس بلایا جیہڑا ملک چھوڑ کے سویٹرز لینڈ چ کم کر ریا سی۔ سلام نے امریکہ جاکے امریکی ادارے ناسا وچ پاکستانیاں دی سکھلائی دا بندوبست کیتا تے پاکستان وچ خلائی کھوج بارے امریکی دی ہتھ ونڈائی لئی۔ نیلور اسلام آباد وچ سلام نے اک ہور کھوج دے گڑھ دا مڈھ رکھیا۔

نیوکلیائی ہتھیاراں دا پروگرام

1965 وچ سلام نے پاکستان انسٹیٹیوٹ آف نیوکلیر سائینس اینڈ ٹیکنالوجی دا مڈھ رکھیا۔ لام دے ای کہن تے انٹرنیشنل نتھیاگلی سمر کالج نوں وی پاکستان ایٹمی توانائی کمیشن نے ٹوریا جتھے دوجے دیساں دے ایٹمی سینسدان پاکستان آکے پکستانی سینسداناں نال ملدے سن تے اپنایں کاہڈاں تے کھوجاں بارے دسدے سن۔ 20 جنوری 1972 نوں ملتان وچ وزیراعظم زوالفقار علی بھٹو نے پاکستانی سینسداناں تے انجینراں نوں ہندستان دے ایٹم بمب بارے دسیا تے اوہناں نوں ایس بارے اک پاکستانی پروگرام شروع کرن بارے آکھیا۔ ایس ملنی وچ سلام وی ہے سی۔ 1974 تک سلام پاکستان دے ایٹمی پروگرام دے موڈیاں وچوں سی پر جدوں 1974 وچ ذوافقار علی بھٹو دی سرکار سلام دی سوچ مذہبی لوکاں نوں مسلمان منن توں منکرے تے سلام نراض ہوگیا تے دیس چھڈ گیا پر اوہدا اپنے دیس نال ساک ناں ٹٹیا۔

سائینس لئی کم

عبدالسلام نے اپنے دیس تے بدیس وچ سائینس دے وادھے لئی کئی کم کیتے تے ادارے بناۓ۔ 1964 اچ اوہنے ٹریسٹ، اٹلی وچ اک ادارہ "تھیوریٹیکل فزکس دا سینٹر" دے ناں توں بنایا، تے 1993 تک اوہدے آگو رئے۔

1974 چ سلام نے ملک چ سائینس نوں ودھان لئی، " نتھیاگلی سمر کالج" دی نیو رکھی۔ ایس ادارے دا کم اے سی کہ ساری دنیا دے سینسداناں دا پاکستان وچ اکٹھ کرے جے سائینس تے فزکس بارے اپسی گل بات ہوسکے۔ اے ادارہ اج وی ہر سال سینسداناں دا اکٹھ کردا اے۔

سلام نے تیجی دنیا دے دیساں چ سائینس نوں ودھان لئی چوکھا کم کیتا۔ سلام نے یونائیثڈ نیشنز ولوں کیتے جان آلے سیمیناراں وچ حصہ لیئا۔ اوہنے "تیجی دنیا دی سائینس دی اکیڈمی (ٹواس)" دی نیو رکھی۔

1979 وچ نوبل انعام ملن توں مگروں، سلام نو ایس گل تے پکا ایمان سی کہ "سائینسی سوچ سارے انساناں دا رلواں ورثہ اے" تے اگے وددے دیساں نو سائنس چ ہور کم کرنا چائیدا اے تے بہت سارے سینسدان بنا کے دوجے دیساں دے برابر آن دی کوشش کرنی چائیدی اے جے دنیا چ امن ہو سکے۔

سلام نے پاویں پاکستان چھڈ دتا سی فیر وی ایہدے نال ساک ناں ٹٹن دتا۔ سلام نے پاکستان دے سیئنسداناں نو تھیمریٹیکل فزکس دے سنٹر چ بلاندا ریا۔ پاکستان دے منے پرمنے سینسدان سلام نو اپنا گرو تے استاد مندے نے، ایہناں سائینسداناں وچ غلام مرتضٰی، ریاض الدین، کمال الدین احمد، فہیم حسین، رضی الدین صدیقی، منیر احمد خان، اشفاق احمد، عشرت حسین عثمانی ہیگے نیں۔

جیون

عبدالسلام نے اپنی گھر دے جیون تے کم والے جیون نوں وکھرا رکھیا. سلام نے دو ویاہ کیتے۔ پہلی ٹبری توں ترے تیعاں تے اک پتر تے دوجی ٹبری توں اک تعی تے اک پتر سی۔ دوجی ٹبری ڈیم لوئس جانسن آکسفورڈ یونیورسٹی وچ فزکس دی پروفیسر سی۔ سلام نے 1968 اچ جانسن نال لندن وچ شادی کیتی۔

عبدالسلام آکسفورڈ، انگلینڈ وچ 70 سال دی عمر اچ 21 نومبر 1996 نوں فوت ہو گئے ۔ اوہ احمدیہ قادیانی جماعت دے پیروکار سی، اوہناں نوں ربوہ چناب نگر، پنجاب وچ اپنے ماں پیو دی قبراں دے نال دفنایا گیا۔

اعزازات

نوبل انعام

1979 چ سلام نو فزکس دا نوبل انعام دتا گیا۔ایس انعام وچ شیلڈن لی گلاشو تے سٹیون وائنبرگ دا حصہ وی سی۔ انعام دی وجہ: "بنیادی ذرات دے وچکار اکوجئی کمزور تے برقی مقناطیسی طاقتاں دی کھوج، تے دوجیاں چیزاں وچ، کمزور نیوٹرل کرنٹ بارے غیبی خبر دتی گئی۔"

ایوارڈ

سلام نے ساری دنیا توں اچے سِول تے سائینسی ایوارڈ لئے۔ سلام نوں صدر پاکستان ولوں پہلا اچا سِول ایوارڈ "ستارہ پاکستان (1959)" تے "نشانِ امتیاز (1979)" دتا گیا۔ "نیشنل سینٹر فار فزکس (این سی پی)" وچ سلام دے نا دا میوزیم اے؛ "عبدالسلام میوزیم"، جیدے وچ سلام دی زندگی تے سائینسی کم (نوبل انعام لئی الیکٹرو ویک تھیوری دی کھوج) بارے معلامات دتیاں گیاں نے ۔

سلام نوں اوہدی زندگی وچ تھلے دتے گئے انعام دتے گئے:

فزکس دا نوبل انعام، (سٹاکہوم، سویڈن) (1979)
ہاپکنز انعام(کیمبرج یونیورسٹی) 1957-1958 دے دوران فزکس وچ انتہائی شاندار کم کرن لئی
ایڈمز انعام (کیمبرج یونیورسٹی) (1958)

سمتھ انعام (کیمبرج یونیورسٹی)(1950)
"تارہؑ پاکستان" پاکستان وچ سائینس دی خدمت کرن لئی (1959)
پرائیڈ آف پرفارمینس میڈل تے ایوارڈ (1959)
پہلی واری میکسویل میڈل تے ایوارڈ لین آلا (فزیکل سوسائیٹی، لندن)، (1961)
ہوغیز میڈل (رائل سوسائیٹی، لندن)، (1964)
ایٹمز فار پیس ایوارڈ (ایٹمز فار پیس فاؤنڈیشن) (1968)
جے رابرٹ اوپنہیمر میموریل میڈل تے انعام (یونیورسٹی آف میامی)، (1971)
گوٹھری میڈل تے انعام (1976)
سر دیوا پرساد سروادھیکرے گولڈ میڈل (کلکتہ یونیورسٹی) (1977)
میٹیوسی میڈل (اکیڈیمیا نازیونیل ڈی لنسی، روم) (1978)
جان ٹیرینس ٹیٹ میڈل (امیرکن انسٹیٹیوٹ آف فزکس) (1978)
رائل میڈل (رائل سوسائیٹی، لندن) (1978)
نشانِ امتیاز پاکستان س سائینسی کماں چ ودیا کارکردگی لئی (1979)
آئن سٹائن میڈل (یونیسکو، پیرس) (1979)
شری آر ڈی برلا ایوارڈ (انڈیا فزکس ایسوسی ایشن) (1979)
آرڈر آف اینڈرس بیلو (وینزویلا) (1980)
آرڈر آف استقلال (اردن)، (1980)
کوالیری ڈی گرین کروس ڈیل آرڈینی ال میریٹو ڈیلا ریپبلیکا اٹیلینا (1980)
جوزف سٹیفن میڈل(جوزف سٹیفن انسٹیٹیوٹ، لیوبلیانا) (1980)
فزکس وچ ودیا خدمتاں لئی گولڈ میڈل (چیکوسلووک اکیڈمی آف سائینسس، پراگ) (1981)
پیس میڈل(چارلس یونیورسٹی، پراگ)(1981)
لومونوسوف گولڈٖ میڈل (یو ایس ایس آر اکیڈمی آف سائینسس) (1983)
پریمیو امبرتو بیانکامانو (اٹلی) (1986)
دائمی بین الاقوامی امن ایوارڈ (بنگلہ دیش) (1986)
پہلا ایڈنبرا میڈل تے انعام ([[سکاٹ لینڈ)) (1988)

جینوآ انٹرنیشنل ڈیویلپمنٹ آف پیپلز پرائز (اٹلی) (1988)
آنریری نائٹ کمانڈر آف دی آرڈر آف دی برٹش ایمپائر (1989)
کیٹا لونیا بین الاقوامی انعام (سپین)، (1990)
کوپلے میڈل (رائل سوسائٹی، لندن) (1990)

سلام دے نا تے ایوارڈ

"عبدالسلام ایوارڈ" یا "سلام انعام" نیچرل تے فزیکل سائینساں دا او ایوارڈ اے جو اناں سائینساں وچ وڈیاں خدمتاں نو پہچانن لئی قائم کیتا گیا۔ 1979 وچ ریاض الدین، فیاض الدین تے اصغر قادر ،سلام نال ملے تے اک ایسا ایوارڈ بنان دی ترکیب سامنے رکھی جیہڑا پاکستان دے رہائشی سائنسداناں دی حاصلہ افزائی کرے۔ سلام نے اپنے انعام توں جتی رقپ ایس مقصد لئی خرچ کرن دا منصوبہ بنایا۔ اے انعام پہلی واری 1981 و دتا گیا۔ فزکس تے ریاضی دے ترقی پان آلے سینٹر (کیمپ) دی کمیٹی ایوارڈ جتن آلیاں نوں چُندی اے۔

"تیجے ملکاں دی سائین دی اکیڈمی، ٹریسٹ، اٹلی"، "عبدالسلام ایوارڈ" نوں پیش کردی اے، ایہدی طرفوں 1995 وچ اے انعام دتا گیا۔ اے انعام ترقی کرن آلے ملکاں وچ سائینس نو ودھان آلے لوکاں نو دتا جاندا اے۔

خدمتاں

عبدالسلام دا پہلا تیان فزکس چ تحقیق کرن تے سی۔ اوہدیاں اہم خدمتاں تھلے دتیاں گئیاں نے:

دو حصیاں آلا نیوٹرینو نظریہ
کمزور تے برقی مقناطیسی طاقتاں دا اکٹھ، جیدا نا سلام نے "الیکٹرو ویک" رکھیا۔
کمزور نیوٹرل کرنٹ ،ڈبلیو تے زیڈ ذرات دی موجودگی دا انکشاف کیتا۔
بنیادی ذرات دی ترتیب آلی خاصیتاں نو پڑھیا۔
میسن دے نظریات نو نوے سرے توں پڑھیا۔
ثقل دے نظریے تے ایہدے ذراتی فزکس چ کردار بارے پڑھیا۔
"وڈا اکٹھ نظریہ" ؛ الیکٹرو ویک تے مضبوط نیوکلیائی طاقتاں دا اکٹھ پڑھیا۔
پروٹان دے ٹٹن دا انکشاف کیتا۔
"پتی- سلام ماڈل"، "وڈا اکٹھ نظریہ"۔
1974 وچ سپر سمٹری تھیوری، سپر سپیس تے سپر فیلڈز دا فارمولہ کڈیا۔
1974 وچ سپر مینیفولڈ دا نظریہ، سپر سمٹری سمجھن لئی۔
1974 وچ سپرجیومیٹری ، سپر سمٹر وچ مدد
الیکٹرو ویک سمٹری ٹٹن تے ہگز اصول دا اطلاق
1966 وچ مقناطیسی فوٹان دا انکشاف

جنیوا چ سڑک جیدا نا سلام دے نا تے رکھیا گیا

ڈاکومینٹری فلم

2010 اچ سلام دی زندگی تے سائینس بارے اک پاکستانی فلمساز تے ڈائریکٹر صبیحہ ثمر نے اک فلم بنائی۔ 2011 وچ عبد السلام دی ذاتی زندگی بدے بارے اچ اک فلم بنی۔

سلام دے نا تے ادارے

عبدالسلام دے نا تے تھلے دتے گئے ادارے بنائے گئے نے:

عبدالسلام نیشنل سینٹر فار میتھمیٹھکس، گورنمنٹ کالج لہور یونیورسٹی، پاکستان
عبدالسلام چیئر ان فزکس، گورنمنٹ کالج لہور یونیورسٹی، پاکستان
عبدالسلام انٹر نیشنل سینٹر فار تھیوریٹکل فزکس، ٹریسٹ، اٹلی
عبدالسلام سکول فار میتھمیٹکل سائینسز، لہور ، پاکستان
ایڈورڈ بوچے عبدالسلام انسٹیٹیوٹ

ہور دیکھو

باہرلے جوڑ

[۱] Archived 2013-06-03 at the وے بیک مشین
[۲]
[۳]
[۴]
[۵]
[۶]
حیاتی Archived 2013-01-31 at the وے بیک مشین
[۷] Archived 2013-10-06 at the وے بیک مشین

حوالے

کوپلے ٹکا لین والے (Copley Medallists)

جیمز کک · ہمفری ڈیوی · جارج اوہم · روڈلف کلاسیس · جوزف لسٹر · دمتری مندلیف · میچنیکوف · تھامسن · لورینٹز · ارنسٹ ردرفورڈ · ایلبرٹ آئینسٹائن · نیلز بوہر · جیمز چیڈوک · ہوورڈ فلورے · الساندرو وولٹا · میکس پلانک · رابرٹ براؤن · روڈلف ورچو · سٹیفن ہاکنگ

فزکس چ نوبل انعام لین والے

ولہیلم رونٹیگن · ہینڈرک لورینٹز · پیٹر زیمن · ہینری بیکرل · پیری کیوری · میری کیوری · لارڈ ریلے · فلپ لینارڈ · جے جے تھامسن · البرٹ اے مائیکلسن · گیبرل لپمان · کارل فرڈیننڈ براون‏ · مارکونی · یوہانس دائیڈیرک فان ڈی والز · ولیہلم ویین‏ · گستاف دالین · ھایک کامرلنگ اونس · میکس فان لائو · ولیم ہنری بریگ · ولیم لارنس بریگ · چارلس گلوور بارکلہ · میکس پلانک · یوہانز سٹارک · چارلس ایڈورڈ گیوم · ایلبرٹ آئینسٹائن · نیلز بوہر · رابرٹ اے ملیکنز · مان سیگباہن · گستاف ہرٹز · یان باپٹسٹے پیرن · آرتھر کومپٹن · چارلس تھامسن ریز ولسن · اون ولانز رچرڈسن · لوئی دوبروی · وینکٹا رامن · ورنر ہائسنبرگ · ارون شروڈنگر · پال ڈیراک · جیمز چیڈوک · کارل اینڈرسن · جارج پیجٹ تھامسن · اینریکو فرمی‏ · ارنسٹ لارنس‏ · اٹو سٹرن‏ · ولفگانگ پالی‏ · پرسی برجمین · ایڈورڈ وکٹر ایپلٹن‏ · پیٹرک بلیکٹ · ہائیڈکی یوکاوا · سیسل فرینک پاول‏ · جان کوککرافٹ · ارنسٹ والٹن · فیلکس بلوخ · ایڈورڈ ملز پرسل · فرتس زرنائیک · میکس بورن · والتھر بوتھے · ولیس لیمب · پولیکارپ کش · جان بردین · والٹر بریٹمین · والٹر بریٹمین · چین ننگ یانگ · سنگ-ڈاؤ لی · پاول چرنکوف · الیا فرینک · جان بردین · والٹر بریٹمین · ولیم شوکلے · چین ننگ یانگ · پاول چرنکوف · الیا فرینک · ایمیلیو سیگرے · اون چیمبرلین ‏ · ڈونلڈ گلاسر · ڈونلڈ گلاسر · لیو لنداؤ · یوجین وگنر · ماریا گوپرٹ مائر · ہانز جنسن ‏ · الیگزنڈر پروخروف · ہانز جنسن ‏ · چارلس ٹاؤنز · سن اتیرو ٹوموناگا · جولین شونگر · رچرڈ فائنمین · ایلفرڈ کیسلر · ہانز بیتھے · لوئیس الوارز · ہنس الفوین · لوئیس نیل · سرگ ہاروش · ڈیوڈ وائنلینڈ · شوجی ناکامورا · اسامو آکاساکی · ہیروشی آمانو