یعقوب بن طارق

یعقوب بن طارق
یعقوب بن طارق
معلومات شخصیت
جم	8ویں صدی  بغداد
وفات	سنہ 796 (-5–-4 سال)  بغداد
شہریت	خلافت عباسیہ
عملی زندگی
پیشہ	ریاضی دان ،  تارہ گرو ،  منجم

یعقوب بن طارق وفات 796 عیسوی) اٹھوی‏‏ں صدی دے بغداد دے رہنے والے اک فارسی ماہر فلکیات تے ریاضی دان سن۔ 771 جاں 773ء وچ بغداد وچ سندھ آنے والے وفد نال اس نے تعاون نے کیتا۔ یعقوب بن طارق دا سب توں اہم کم زيج محلول في السندهند لدرجة درجة اے جس وچ فلکیاتی ڈگریاں دے حد شدہ جدول نیں۔ واضح طور اُتے زیج دی سب توں اہم خصوصیت ایہ سی کہ جدول دے کالماں وچ درجات دے درمیان وچ وقفہ اک ڈگری سی۔ اس دے بنیادی پیرامیٹرز انفزاری دی زیج السندھ ہند الکبیر توں بوہت ملتے جلدے سن۔

اس دے علاوہ یعقوب نے زیج الشاہ توں مرکز دی مساوات نوں مکمل طور اُتے اپنی کتاب وچ شامل کیتا اے، جدو‏‏ں کہ خروج مرکز دی کچھ مساواتاں زیج الکند توں شامل کر لی نیں۔

ترکیب الافلاک وچ وی یعقوب نے زیج السندھ ہند تے زیج ارکند جو ہندوستانی ماہرین فلکیات دا کم اے توں مدد لئی۔ اس کتاب وچ سیاریاں دے مدار دا ارض مرکزی فاصلہ، جغرافیہ تے سیاریاں دی حرکت دے جیومیٹرییکل ماڈل دتے گئے نیں۔

کم

یعقوب بن طارق توں منسوب کم:

• زيج محلول في السندهند لدرجة درجة (زیج محلول فی السند ہند للدرجہ درجہ)

اس وچ ہند وچ دتے گئے "فلکیاتی جدول دا حل ہر ہر درجے دے لئی دتا گیا اے۔ زیج، 770ء دے آپس پاس لکھی گئی، خیال کیتا جاندا اے کہ ایہ کتاب سنسکرت دے کم، سندھانت اُتے مبنی سی۔ مبینہ طور اُتے کانکھ نامی اک سندھی فلکیات دان نے ایہ کم سندھ توں المنصور باللہ نوں پیش کیتا سی۔

• تركیب افلاک

کتاب الافلاک کائنات اُتے بحث کردتی اے، اس وچ اجرام فلکی دے حجم تے مقام دا بیان اے۔ اس دے ایہ تخمینے ابو ریحان البیرونی دے ہندوستان وچ کیتے گئے کم اُتے نیں; یعقوب ابن طارق دے مطابق، زمین دا رداس 1,050 فرسخاے تے چند تے عطارد دا قطر 5,000 فرسخ (4.8 زمین دا رداس) تے ہور اجرام فلکی (زہرہ، سورج، مریخ، مشتری تے زحل) دے قطر 20,000 فرسخ (19.0 زمین دا رداس۔)، مختلف اجرام فلکی دی ترکیب دے بارے وچ، اس وچ سیاروی مداراں دے ارض مرکزی دے فاصلے، جغرافیہ تے سیاراں دی حرکت دے جغرافیائی نمونے اُتے بحث اے۔

• كتاب العلل

اس کتاب دا حوالہ البیرونی نے اپنی کتاب وچ دتا، اصل کتاب مکمل حالت وچ حالے تک گم اے، جاں ضائع ہو چکی۔ اس دے چند اجزا ملے نیں، جنہاں وچ دھوپ گھڑی وچ سویاں لگانے دے اصول قواعد درج نیں۔

• تقطيع كردجات الجيب
• ما إرتفع من قوس نصف النهار
• المقالات، منسوب بہ یعقوب بن طارق ناقابل تسلی حوالے دے نال۔

حوالے

ہور پڑھو

• Hogendijk, Jan P. (1988). "New Light on the Lunar Crescent Visibility Table of Yaʿqūb ibn Ṭāriq". en:Journal of Near Eastern Studies 47 (2): 95. doi:10.1086/373260. 
• Kennedy, E. S. (1956). "A Survey of Islamic Astronomical Tables". en:Transactions of the American Philosophical Society، New Series 46 (2): 123–177. doi:10.2307/1005726. 
• Kennedy, E. S. (1968). "The Lunar Visibility Theory of Yaʿqūb Ibn Ṭāriq". Journal of Near Eastern Studies 27 (2): 126. doi:10.1086/371945. 
• Pingree, David (1968). "The Fragments of the Works of Yaʿqūb Ibn Ṭāriq". Journal of Near Eastern Studies 27 (2): 97. doi:10.1086/371944. 
• (PDF version)
• فواد سزگین (1978)۔ Geschichte des arabischen Schrifttums۔ Vol. 6، Astronomie، pp. 124–127. Leiden: E. J. Brill.
• Steinschneider, Moritz (1870). "Zur Geschichte der Uebersetzungen aus dem Indischen in's Arabische und ihres Einflusses aus die arabische Literatur". en:Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 24: 332. http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/dmg/periodical/titleinfo/21506. 
• Suter, Heinrich (1900). Die Mathematiker und Astronomer der Araber, 4.