احمد بن ابی نصر بزنطی
| معلومات شخصیت | |
|---|---|
| مکمل نام | احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی |
| وجہ شہرت | امام کاظم، امام رضا، امام تقی دے صحابی |
| نمایاں کارنامے | |
| دیگر سرگرمیاں | |
ابو جعفر احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی (۱۵۲۔ ۲۲۱ ق) کوفہ دے متقدم شیعہ علما توں نيں۔ انہاں دا شمار امام موسی کاظم علیہ السلام، امام علی رضا علیہ السلام تے امام محمد تقی علیہ السلام دے اصحاب وچ ہُندا اے تے اوہ اصحاب اجماع وچوں وی نيں۔
سوانح حیات
[سودھو]
|
احمد بن محمد بن عمرو بن زید دوسری صدی ہجری دے بزرگان شیعہ وچوں نيں۔ آپ دے دوسرے جد ابو نصر دی کنیت زید سی۔ منابع روایی وچ اختصار دی وجہ توں غالبا انہاں دے جد اول دا نام حذف کر دتا جاندا اے تے دوسرے جد زید دے نام دے بجای انہاں دی کنیت ابو نصر ذکر کيتی جاندی اے۔ یعنی غالبا انہاں نوں احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی دے نام توں یاد کیتا جاندا اے تے کدی ابن ابی نصر توں وی تعبیر کیتا جاندا اے۔[۱]
انہاں دا لقب بزنطی اے۔ بزنط اک طرح دا لباس ہُندا سی تے ظاہرا انہاں دا پیشہ اس لباس دی خرید و فروخت سی اسی سبب اوہ بزنطی معروف ہو گئے سن ۔[۲] بعض حضرات دا کہنا اے کہ بزنطی بیزانسی دا معرب اے۔[۳] انہاں دی کنیت ابو جعفر تے اک احتمال دے مطابق ابو علی اے۔[۴]
بزنظی خاندان کوفہ وچ رہائش پزیر سی تے انہاں دا شمار اوتھے دے غیر عرباں وچ ہُندا سی ۔ اس گل اُتے اتفاق نظر اے کہ اوہ عرب قبیلہ کندہ دی اک بزرگ شاخ قبیلہ سکون دے اسيں پیمان سن ۔[۵] البتہ اس سلسلہ وچ کہ انہاں دا اصل خاندان کتھے توں اے، اختلاف نظر پایا جاندا اے۔ بعض دا کہنا اے کہ اس خاندان دی اصل ایرانی سی[۶] تے بعض کہندے نيں کہ اس خاندان دی اصل بیزانسی سی۔[۷]
بزنطی نے سن ۲۲۱ ہجری قمری وچ وفات پائی۔[۸]
مقام حدیثی و علمی
[سودھو]بزنطی دا شمار راویان حدیث دے چھیويں طبقہ وچ ہُندا اے [۹] تے انہاں دا نام تقریبا ۷۹۰ احادیث دے سلسلہ سند وچ ذکر ہويا اے۔[۱۰]
بزنطی امام کاظم (ع)، امام رضا (ع) تے امام جواد (ع) دے اصحاب وچوں نيں۔[۱۱] انہاں نے ائمہ (ع) دے علاوہ عبد اللہ بن سنان، حماد بن عثمان، جمیل بن دراج، ابان بن عثمان تے عاصم بن حمید جداں افراد توں روایت نقل کيتی اے۔[۱۲]
بزنطی اصحاب اجماع وچوں نيں تے ابراہیم بن ہاشم قمی، حسین بن سعید اہوازی، احمد بن محمد برقی، حسن بن محبوب تے علی بن مہزیار اہوازی تے محمد بن عیسی بن عبید یقطینی جداں حضرات نے انہاں دی حدیث نقل کيتی اے۔[۱۳]
شیعہ علمای رجال نے ثقہ و جلیل القدر[۱۴] تے امام رضا (ع) دے نزدیک بلند مرتبہ[۱۵] جداں الفاظ دے ذریعہ انہاں دی توثیق دی اے تے چونکہ اوہ سیرہ نبوی (ص) دے بارے وچ نقل ہونے والی احادیث دے سلسلہ سند وچ وی موجود نيں اس لئی اہل سنت دے علمای رجال نے انہاں دا نام اپنی تالیفات وچ ذکر کیتا اے البتہ اوہ اہل سنت دے نزدیک قابل اعتبار نئيں نيں۔[۱۶]
علماء رجال نے بزنطی دی تن کتاباں، الجامع (مختلف معارف دینی، خاص طور اُتے فقہ دے سلسلہ وچ اس وچ احادیث دا وسیع ذخیرہ شامل اے۔) اک ایسا وسیع مجموعہ اے جس وچ دینی علوم و معارف خاص طور اُتے فقہ دے سلسلہ وچ مختلف احادیث شامل کيتیاں گئیاں نيں،[۱۷] المسائل[۱۸] تے النوادر[۱۹] دا ذکر کیتا اے۔
نظریات
[سودھو]بزنطی امام موسی کاظم علیہ السلام دی شہادت دے بعد ابتدا وچ توقف دے قائل ہو گئے سن ۔ البتہ بعد وچ امام علی رضا علیہ السلام توں خط و کتابت دے بعد انہاں دی امامت دے قائل ہو گئے سن ۔[۲۰]
بزنطی دا شمار اصحاب دے اس زمرہ وچ ہُندا اے جو حتی امام دے حضور دے زمانہ وچ وی اجتہاد دا عقیدہ رکھدے سن ۔[۲۱]
اوہ تعارض بین روایات دے مسئلہ وچ ، اس دے حل دے سلسلہ وچ عنصر تقیہ اُتے توجہ دیندے سن ۔[۲۲]
انہاں نے علم امام دے سلسلہ وچ متعدد روایات نقل کيتیاں نيں کہ جو انہاں دے اس موضوع دے بارے وچ حساسیت دی نشاندہی کردا اے۔ اس روایت (کسی انسان دا ایمان اس وقت تک کامل نئيں ہُندا اے جدوں تک کہ اوہ اس گل دی معرفت حاصل کر لے کہ جو پہلے ائمہ دے لئی اے اوہی بعد دے ائمہ دے لئی وی اے تے اوہ تمام حضرات حجت و طاعت و حلال و حرام وچ برابر نيں۔) نوں انہاں نے بلا واسطہ امام علی رضا علیہ السلام توں نقل کیتا اے۔[۲۳]
حوالے
[سودھو]- ↑ مامقانی ، ج۱، ص۷۷.
- ↑ أعيان الشيعة، ج۳، ص: ۱۴۰.
- ↑ الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ج۲۴، ص:۳۲۲.
- ↑ رجوع کرن: ابن شهرآشوب، ص ۱۰؛ مامقانی ، ج ۱، ص ۷۷.
- ↑ نجاشی، ص ۷۵؛ طوسی، ۱۳۵۱ش، ص ۳۶، حوالہ؛ کشّی، ش ۱۱۰۲؛ تستری، ج ۱، ص ۵۶۳ـ۵۶۶؛ شیخ طوسی، ص ۳۶.
- ↑ عزيز الله عطاردى، راويان امام رضا عليه السلام در مسند الرضا، كنگره جهانى امام رضا عليه السلام، ۱۳۶۷، چ ۱، ص ۷۶.
- ↑ الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ج۲۴، ص:۳۲۲.
- ↑ رجال العلامة - خلاصة الأقوال، ص: ۱۳
- ↑ بروجردی، ترتیب اسانید الکافی، مقدمه کتاب، مقدمه ثانیه.
- ↑ معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرجال، ج۳، ص: ۲۲
- ↑ معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرجال، ج۳، ص: ۱۸.
- ↑ معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرجال، ج۳، ص: ۲۱.
- ↑ نجاشی، ص۹۰؛ ہور رجوع کرن: اردبیلی، ص۹ -۱؛ خویی، ص۳۶- ۳۸.
- ↑ رجال الشيخ الطوسي - الأبواب، ص: ۳۳۲.
- ↑ الفهرست (للشيخ الطوسي)، ص: ۱۹.
- ↑ رجوع کرن: عقیلی، /۸؛ ذهبی، /۳۵؛ ابنحجر، /۶۱.
- ↑ رجوع کرن: ابن ندیم، ۷۶؛ شیخ طوسی، رجال، ۶۶، الفهرست، ۳؛ نجاشی، ۵
- ↑ ابن ندیم، ۷۶؛ ابوغالب، ۳
- ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص ۳
- ↑ رجوع کرن: حمیری، ص ۵۲؛ ابن بابویه، عیون، ص۱۳؛ شیخ طوسی، الغیبه، ص ۱-۲.
- ↑ رجوع کرن: پاکتچی، ۵
- ↑ حمیری، ۵۲
- ↑ حمیری، ۵۳؛ الاختصاص، ۲؛ قیاس کریں: ایہی مضمون صفوان بن یحیی سے، کلینی، /۷۵.
منابع
[سودھو]- آبی، حسن، کشف الرموز، قم، ۴۰۸ق.
- ابن ادریس، محمد، السرائر، تهران، ۲۷۰ق.
- ابن بابویه، محمد، عیون اخبار الرضا ع، نجف، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
- ابن بابویه، “مشیخه الفقیه” ، همراه ج من لا یحضره الفقیه، به کوشش حسن موسوی خرسان، نجف، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۷م.
- ابن شهرآشوب، معالم العلماء ، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
- ابن حجر عسقلانی، احمد، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۹-۱۳۳۱ق.
- ابن طاووس، علی، محاسبه النفس، تهران، ۱۳۱۸ق.
- ابن ندیم، الفهرست.
- ابوغالب زراری، احمد، رساله فی آل اعین، به کوشش محمد علی ابطحی، اصفهان، ۱۳۹۹ق.
- الاختصاص، منسوب به شیخ مفید، به کوششعلی اکبر غفاری، قم، منشوراتجماعه المدرسین.
- اردبیلی، محمد، جامع الرواه، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- برقی، احمد، “رجال” ، همراه رجال ابن داوود، به کوشش جلالالدین محدث ارموی، تهران، ۱۳۴۲ش.
- پاکتچی، احمد، “گرایشهای فقه امامیه در سده دوم و سوم هجری” ، نامه فرهنگستان علوم، ۱۳۷۵ش، شم.
- تستری، محمد تقی، قاموسالرجال، قم، ۱۴۱۰ق.
- حمیری، عبدالله، قرب الاسناد، تهران، مکتبه نینویالحدیثه.
- خویی، ابو القاسم، معجم الرجال، نجف، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
- ذهبی، محمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م.
- راوندی، سعید، الخرائج و الجرائح، قم، ۱۴۰۹ق.
- شهید اول، محمد، غایه المراد، به کوشش رضا مختاری، قم، ۱۴۱۴ق.
- شیخ طوسی، محمد، رجال، به کوشش محمد صادق آل بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
- اوہی، الغیبه، به کوشش عباد الله طهرانی و علی احمد ناصح، قم، ۱۴۱۱ق.
- اوہی، الفهرست، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف، ۱۳۸۰ق.
- صفار، محمد، بصائر الدرجات، تهران، ۱۴۰۴ق.
- عقیلی، محمد، کتاب الضعفاء الکبیر، به کوشش عبد المعطی امین قلعجی، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
- علامه حلی، حسن، مختلف الشیعه، تهران، ۱۳۲۴ق.
- کشی، محمد، معرفه الرجال، اختیار شیخ طوسی، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
- کلینی، محمد، الکافی، به کوششعلی اکبر غفاری، تهران، ۱۳۷۷ق.
- عبد الله مامقانی ، تنقیح المقال فی علم الرجال ، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
- محقق حلی، جعفر، المعتبر، چ سنگی، ۱۳۱۸ق.
- نجاشی، احمد، رجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.