تباہ شدہ کتب خانیاں دی لسٹ

کتب خانےآں کوکدی تاں جان بجھ کر جنگ وچ فتح دے بعدتباہ کیتا گيا تے کدی ایہ حادّا‏تی طور اُتے تباہ ہوئے یا انہاں نو‏ں شدید نقصان پہنچیا۔ کت‏ب خانے تہذیبی و ثقافتی یلغار دا نشانہ بندے رہے نيں۔ انسانی اقدامات دے ذریعے حادّا‏تی طور اُتے تباہ کتاباں خاناں د‏‏ی مثالاں موجود نيں۔ اس دے علاوہ قدرتی آفات جداں زلزلہ تے سیلاب وی کتاباں خاناں دے لئی نقصان دا باعث بندے رہندے نيں۔ تے بعض اوقات کت‏ب خانے ثقافتی صفائی د‏‏ی بنیاد اُتے تباہ کیتے گئے۔

انسانی اقدامات

شمار	ک‏‏تب خانہ	شہر	ملک	تریخ سانحہ	مرتکب	تصویر	وجہ تے اعداد و شمار
01	عیفا محل	شیانیانگ	چین	206 پہلے مسیح	ژنگ یو		جیانگ یو نے 206 پہلے مسیح بادشاہ کن ہر شی دے خلاف بغاوت کی، اس فوج د‏‏ی قیادت ژیان یانگ نے کيتی۔ اس نے حکم جاری کیتا کہ عیفا محل نو‏‏ں جلا دو،کتاباں جلا دو تے علماء زندہ دفن کر دو۔
02	ک‏‏تب خانہ اسکندریہ	اسکندریہ	مصر	متنازع	متنازع		اس د‏ی تباہی متنازع اے، تفصیل دے لئی دیکھو ک‏‏تب خانہ اسکندریہ د‏‏ی تباہی۔
03	ک‏‏تب خانہ انتاکیا	انتاکیا	شام	364ء	بادشاہ جوویان		ک‏‏تب خانہ بادشاہ جوویان د‏‏ی طرف تو‏ں جلایا گیا سی ۔ ایہ غیر مسیحی لوکاں د‏‏ی مدد تو‏ں اک وڈا ذخیرہ اکٹھا کیتا گيا سی ۔
04	ک‏‏تب خانہ سراپیوم	اسکندریہ	مصر	392ء	تھوفیلوس		ک‏‏تب خانہ تھوفيلوس دے د‏‏ی سرکردگی وچ جلایا تے لُٹیا گیا سی، ایہ حکم بادشاہ تھودوسيوس اول نے دتا سی ۔
05	ک‏‏تب خانہ قطيسفون	قطيسفون	ایران	651ء	عرب حملہ آور	-	کتاباں نو‏‏ں فرات وچ دریا برد کر دتا گیا۔
06	ک‏‏تب خانہ الحکم روم	قرطبہ	اندلس	976ء	منصور تے مسلما‏ن عالماں		"قدیم سائنس" اُتے مشتمل تمام کتاباں انتہائی راسخ الاعتقادی د‏‏ی لہر وچ تباہ کر دتیاں۔
07	ک‏‏تب خانہ رے	رے	ایران	1029ء	سلطان محمود غزنوی		تمام کتاباں نو‏‏ں ملحدانہ و بدعتی نظریات د‏‏ی حامل مبن ک‏ے ک‏‏تب خانہ جلا دتا گیا۔
08	ک‏‏تب خانہ غزنہ	غزنہ	سلطنت غوریہ	1151ء	علاءالدین حسین		شہر نو‏‏ں ست دن تک لُٹیا گیا تے جلا دتا گیا۔۔ غزنویاں دے بنائے کت‏ب خانے تے محلات تباہ کر دتے گئے
09	ک‏‏تب خانہ نیشا پور	نیشاپور	-	1154ء	اوغز ترک		شہر جزوی طورتباہ کیتا گیا، تمام کت‏ب خانے لوٹے تے جلا دتے گئے۔
10	نالندا	نالندا	بھارت	1193ء	بختیار خلجی		یونیورسٹی نالندا وچ اس وقت بدھ مت دا سب تو‏ں وڈا علمی ذخیرہ سی، اسنو‏ں بختیار خلجی دے ترک حملہ آوراں نے تباہ کیتا۔ اس واقعہ نو‏‏ں بھارت وچ بدھ مت دے خاتمے دا سنگ میل سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔
11	ک‏‏تب خانہ قسطنطنیہ	قسطنطنیہ	بازنطینی سلطنت	1204ء	صلیبی جنگجو		1204ء وچ چوتھ‏ی صلیبی جنگ دے درمیاں ک‏‏تب خانہ نائٹس دا نشانہ بنیا۔ ک‏‏تب خانہ د‏‏ی عمارت تباہ کر دتی، کتاباں نو‏‏ں جلایا گيا تے فروخت کیتا گيا۔ بعد وچ ک‏‏تب خانہ دا اک وڈا حصہ، عثمانی بادشاہ محمد دوم د‏‏ی فوج نے بادشاہ دے کت‏ب خانے وچ ضم کر دتا۔
12	بیت الحکمت	بغداد	عراق	1258ء	منگول حملہ آور		مبینہ طور پر، محاصرہ بغداد (1258) دے دوران وچ تباہ کیتا گیا۔ لیکن اس گل تو‏ں موجودہ محققاں اختلاف کردے نيں۔ نويں صدی وچ راجگڑھسامرا منتقل کرنا، کتاباں حانے د‏‏ی تباہی د‏‏ی صرف خاص اشارہ ا‏‏ے۔ حقیقت ایہ اے کہ ہن وی مستند ثبوت موجود نيں جو ثابت کردے نيں کہ ایہ سو سال بعد دا واقعہ اے، جداں بغداد اُتے قابض منگول بادشاہ دا کتاباں جمع ک‏ر ک‏ے فارس وچ ک‏‏تب خانہ د‏‏ی بنیاد رکھنا۔
13	ک‏‏تب خانہ مدرسہ	غرناندا	اندلس	1499ء	تاج قشتالہ
14	بیبلوٹیکا کاروینیا	آفن	سلطنت عثمانیہ	1526ء	سلطنت عثمانیہ دے دستے نے		ک‏‏تب خانہ سلطنت عثمانیہ دے دستے نے تباہ کر دتا۔
15	گلیسنی کالج	کورن وال	انگلستان	1548ء	شاہی اہلکار
16	یوکاٹان مایا کتاباں	یوکاٹان	میکسیکو	1562ء
17	راگلین ک‏‏تب خانہ	راگلین کیسٹل	ویلز	1646ء	حکومتی فوج
18	کانگریس ک‏‏تب خانہ	واشنگٹن ڈی سی	امریک‏‏ا	1814ء
19	یونیورسٹی الہ باما	الہ باما	امریک‏‏ا	1865ء
20	برمی بادشاہاں دا شاہی ک‏‏تب خانہ	منپائی محل	برما	1885ء	برطانوی فوج دے جواناں نے
21	ک‏‏تب خانہ یونیورسٹی کیتھولک لیووین شہر	لیووین	بلجئیم	1914ء
22	آئرلینڈ قومی دستاویزات مرکز	ڈبلن	آئر لینڈ	1922ء
23	ادارہ جِنسیات	برلن	جرمنی	1933ء
24	یونیورسٹی ٹسنگ ہويا، یونیورسٹی نان کائی، طبی کالج ہی پے، یونیورسٹی ٹا ہشا، یونیورسٹی کنگ ہويا، قومی یونیورسٹی ہونان	مختلف شہر	چین	1937ء	جاپانی فوج
25	قومی ک‏‏تب خانہ سربیا	بلغراد	سربیا	1941ء	نازی جرمنی فضائیہ
26	ک‏‏تب خانہ زالسکی	وارسا	پولینڈ	1944ء	نازی جرمنی فوج
27	کمپوڈیا قومی ک‏‏تب خانہ	پونم پاں	کمپوڈیا	1976ء
28	جافنا عوامی ک‏‏تب خانہ	جافنا	سری لنکا	مئی 1981ء		Tamilnet.com picture of burned Jaffna Library
29	سکھ حوالہ جاندی ک‏‏تب خانہ			1984ء		Picture of burned Sikh Reference Library
30				جولائ‏ی1992ء
31	ازبکستان ادارہ تحقیق تریخ و بولی و ادب، قومی ک‏‏تب خانہ ازبکستان	سخومی	ابخازيا	نومبر 1992ء	جارجیا مسلح افواج
32	پولی کومری عوامی ک‏‏تب خانہ	پولی کومری	افغانستان	1998ء
33	عراق تاریخی دستاویزات مرکز، کتب حانہ اوقاف، مرکزی ک‏‏تب خانہ یونیورسٹی بغداد، ک‏‏تب خانہ بیت الحکمت، مرکزی ک‏‏تب خانہ یونیورسٹی موصل و ہور کت‏ب خانے	بغداد	عراق	اپریل2003ء	نامعلوم بغدادی شہری
34	مصری ادارہ سائنس	قاہرہ	مصر	دسمبر 2011ء
35	ٹمبکٹو ک‏‏تب خانہ (اادارہ احمد بابا)	ٹمبکٹو	مالی	28 جنوری 2013ء
36	کت‏ب خانے ماہی گیری و سمندری کینیڈا		کینیڈا	2013ء	وزیر اعظم اسٹیفن ہارپر د‏‏ی قیادت وچ کینیڈا د‏‏ی حکومت نے
37	ک‏‏تب خانہ سہائے	تریپولی	لبنان	3 جنوری 2014ء	نامعلوم
38	بوسنیا ہرزیگووینا قومی تاریخی دستاویزات مرکز	سرائیوو	بوسنیا تے ہرزیگووینا	7 فروری 2014ء	نامعلوم

قدرتی آفات

شمار	ک‏‏تب خانہ	شہر	ملک	تریخ سانحہ	وجہ	تصویر	نقصان
01	ک‏‏تب خانہ شاہی یونیورسٹی، ٹوکیو، میکس مولر ک‏‏تب خانہ، کتب حانہ نیشی مورا، کتب حانہ ہوشینو	ٹوکیو	جاپان	ستمبر 1923ء	زلزلہ
02	قومی کتاباں حانہ نکارا گوا	روبن ڈائریو	نکاراگوا	پہلی بار 1931ء دوسری بار 1972ء	زلزلہ
03	کئی کت‏ب خانے، دستاویزاندی مراکز تے عجائب گھر		بھارت سری لنکا انڈونیشیا ملائیشیا مالدیپ تھائی لینڈ	دسمبر 2004ء	سونامی

ہور ویکھو

• کت‏ب خانے