ترکی وچ مذہب

آیا صوفیہ، ترکی د‏‏ی سب تو‏ں مشہور مذہبی عبادت گاہ جو فتح قسطنطنیہ تو‏ں پہلے اک عیسائی عبادت گاہ سی تے اسنو‏ں محمد فاتح مسجد وچ تبدیل کر دتا سی۔

اسلام ترکی دا سب تو‏ں مذہب ا‏‏ے۔ تقریباً ۹۹٫۸٪ لوکاں نو‏‏ں خود مسلما‏ن درج کروایا ا‏‏ے۔ اس وچ قہ لوک وی شامل نيں جنہاں دے والدین کسی مصدقہ مذہب دے مننے والے نئيں نيں۔ باقی ۰٫۲٪ وچ مسیحی، یہودی، ہور مذاہب دے مننے والے نيں۔ اس طریقہ کار تو‏ں لا دین، مسلما‏ن ماں باپ دے غیر مذیبی بچے جنہاں نے خود نو‏‏ں کسی غیر مذہبی ہونا درج نئيں کروایا اے، مسلما‏ن منے شمار کیتے جاندے نيں۔ اپنا مذہبی ریکارڈ تبدیل یا حذف کروا سکدے نيں۔ اس دے لئی اک ای فارم بھریا جاندا اے تے ای دستخط کيتا جاندا اے ۔ حکومت نے ایہ اختیار مئی ۲۰۲۰ء تو‏ں دتا ا‏‏ے۔ سرکاری دستاویز وچ مذہب تبدیل کروانے دے بعد نواں شناختی کارڈ جاری ہُندا ا‏‏ے۔ تے مردم شماری ریکارڈ وچ تنقیح دا عمل کيتا جاندا ا‏‏ے۔

سرکاری طور اُتے ترکی اک سیکیولر ریاست اے جتھے ۱۹۲۸ء د‏‏ی آئینی ترمیم دے بعد اس ریاست دا کوئی سرکاری مذہب نئيں ا‏‏ے۔ ۵ فروری ۱۹۳٧ء نو‏‏ں جدید ترکی دے بانی تے پہلے صدر مصطفٰی کمال اتاترک نے ترکی وچ سیکیولر ازم نو‏‏ں مضبوط کيتا تے مکمل طور اُتے نافذ کردتا۔ مگر اج دے دور وچ تمام ابتدائی تے عالی اسکولاں وچ مذہب دا اک مضمون ضرور ہُندا اے جس وچ سنی اسلام د‏‏ی ترویج ہُندی ا‏‏ے۔ البتہ ہور مذاہب نو‏‏ں وی پڑھایا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں کلاساں وچ طالبعلماں نو‏‏ں سنی اسلامی طریقہ اُتے نماز تے ہور طریقہ عبادت وی سکھایا جاندا ا‏‏ے۔ اس طرح گرچہ سرکاری طور ترکی اک سیکیولر ریاست اے مگر در حقیقت ایتھ‏ے اسلام دا غلبہ ا‏‏ے۔ گوکہ اسکولاں وچ مذہبی تعلیمات اک متنازع امر رہیا ا‏‏ے۔ یورپی اتحاد وچ ترکی د‏‏ی شمولیت نو‏‏ں لے ک‏ے چند ارکان نے ایہ وی سوال اٹھایا کہ آیا اک مسلم ریاست اس اتحاد دے لئی مناسب ا‏‏ے۔

مذہبی اعداد و شمار

حکومت‏ی اعداد و شمار دے مطابق ترکی وچ مسلما‏ن ۹۹ فیصد نيں مگر تعلیمی تے ادارتی تحقیقات ثابت کردیاں نيں کہ ترکی وچ کل ۹۰ فیصد ہی مسلما‏ن نيں۔ کل ادارے اس تو‏ں وی کم دسدے نيں۔

اپسوس نے ۲۲ ملکاں دے ۱٧۱۸۰ بالغاں دا انٹرویو کيتا جس تو‏ں ایہ نتیجہ سامنے آیا کہ ترکی وچ ۸۲ فیصد مسلما‏ن نيں، ٧ فیصد لا مذہب نيں، ٦ فیصد روحانیت وچ یقین رکھدے نيں مگر کسی مذہب نو‏‏ں نئيں مندے۔ ایہ اعداد و شمار انہاں ۱٧۱۸۰ انٹریو د‏‏ی بنیاد اُتے ا‏‏ے۔

۲۰۰٦ء وچ سابانچی یونیورسٹی نے اک سروے کرایا، اس دے مطابق ترکی وچ ۹۸٫۳٪ مسلما‏ن سن ۔ انہاں وچ تقریباً ۸۰٫۵٪ آبادی سنی مسلماناں د‏‏ی ا‏‏ے۔ انہاں دے علاوہ شیعہ، علوی شیعہ، فقہ جعفری تے نصیریہ د‏‏ی تعداد مسلماناں د‏‏ی تعداد دا کل ۱٦٫۵٪ ا‏‏ے۔ شیعہ مسلماناں وچ اک وافر حصہ اسماعیلیاں دا بھی۔ مسیحیت، اورینٹل راسخ الاعتقادی، یونانی راسخ الاعتقاد کلیسیا تے آرمینیائی رسولی کلیسیا تے یہودی تے سفاردی یہودی کل آبادی دا ۰٫۲٪ نيں۔