حکیمہ بنت موسی بن جعفر

حکیمہ حضرت امام موسی کاظم دی بیٹی نيں۔ دوسری تے تیسری صدی دی نامور شیعہ خواتین وچو‏ں انہاں دا شمار ہوندا اے آپ حضرت امام محمد تقی ؑ دی پیدائش دے شاہدین وچو‏ں نيں۔

زندگی نامہ

آپ حضرت امام موسی کاظمؑ دی بیٹی، امام علی رضا ؑ دی بہن تے حضرت امام محمد تقیؑ دی پھُپھی نيں۔

آپ دی زندگی دے متعلق تفصیلی معلومات موجود نئيں نيں۔ ایتھ‏ے تک کہ انہاں دی پیدائش تے وفات دی تاریخ وی مذکور نئيں اے لیکن حضرت امام محمد تقی ؑ دی پیدائش دے وقت موجودگی تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ آپ نے تن اماماں دا زمانہ درک کیتا اے بحرانی دے قول دے مطابق آپ نے طویل زندگی پائی لیکن انہاں دی ازدواجی زندگی دے متعلق کوئی اثر موجود نئيں اے اصول کافی وچ انہاں دے نام دی طرف اشارہ موجود اے اصول کافی دی روایت دے مطابق عامر نام دی جنی دیکھنے دی وجہ تو‏ں آپ اک سال مریض رہیاں سن۔

علمی مقام

حکیمہ خاتون اپنے بھائی امام علی رضا ؑ تو‏ں روایت نقل کردی نيں۔ انہاں تو‏ں نقل ہونے والی روایات دے پیش نظر کہیا جا سکدا اے کہ آپ نو‏ں امام علی رضا ؑ نے اسرار تو‏ں آگاہ کیتا سی بحرانی کہندا ہے:

حکیمہ خاتون اک جلیل القدر تے عالمہ خاتون سن۔ بزرگ عبادت گزار تے صالح خواتین وچو‏ں سن۔ طولانی عمر پائی مگر انہاں دی زندگی دے بارے وچ کوئی معلومات ساڈے پاس نئيں اے ایہ بہت ہی صاحبِ نفوذ، عاقلہ تے درایت دی مالکہ سن۔ ائمہ طاہرین، سادات اہل بیت تے لوگاں دے نزدیک اعلیٰ مقام رکھدیاں سن۔

تاریخ و حدیث دی کتب وچ علما نے حکیمہ خاتون نو‏ں اک عقلمند، عابد، لائق تے علمی صلاحیت دی مالک صفات تو‏ں تعبیر کیتا گیا اے برقی دی مانند دوسرے علمائے رجال نے انہاں نو‏ں حضرت امام علی رضا ؑ تو‏ں روایت نقل کرنے والےآں وچ شمار کیتا اے "تنقیح المقال" تے "معجم رجال الحدیث" وچ وی انہاں دا تذکرہ موجود اے عبد اللہ مامقانی نے "تنقیح المقال" وچ انہاں دا نام روات وچ ذکر کیتا تے انہاں نو‏ں حضرت امام محمد تقی ؑ دی ولادت دے شاہدین وچو‏ں شمار کیتا اے ہور امام محمد تقی(ع) تو‏ں کرامات دی روایات وی انہاں تو‏ں نقل کيتیاں نيں۔ اسی طرح اصول کافی، اثبات الہداۃ تے بحار الانوار وچ انہاں دی روایتاں منقول نيں۔

مدفن

ایران دے شہر گچساران دے جنوب وچ 80 کلومیٹر دے فاصلے اُتے موجود مقبرہ انہاں دے نام تو‏ں منسوب اے

علامہ مجلسی نے وی انہاں دے مقبرے دی طرف اشارہ کردے ہوئے کہیا اے :

بہبہان دے پہاڑی راستے اُتے حکیمہ خاتون دے نام تو‏ں اک مزار اے اس راستے اُتے آنے جانے والے شیعہ حضرات اوہدی زیارت کردے نيں۔

ہور دیکھیے

• محمد تقی الجواد

مآخذ

• بحرانی، سید ہاشم، مدینه المعاجز، مؤسسہ المعارف الاسلامیہ، قم، ۱۴۱۳ق، چاپ اول.
• بحرانی، ہاشم بن سلیمان، حلیۃ الأبرار فی أحوال محمّد و آله الأطہار علیہم السلام، مؤسسہ المعارف الإسلامیہ، قم، چاپ: اول، ۱۴۱۱ق.
• برقی، احمد بن محمد، رجال البرقی، مؤسسہ تحقیقات و نشر معارف اہل‌البیت (ع).
• خادمی، غلام رضا، شجرۀ طوبی(بی‌بی حکیمہ و ہمراہان)، قم،نشر عصر ظہور، ۱۳۸۱ش.
• خوئی، ابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث،دارالزہرا، بیروت.
• شیح کلینی، کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (۳۲۹ ق)،‌ دار الکتب الإسلامیہ، تہران، ۱۴۰۷ق، چاپ چہارم.
• شیخ مفید، الإرشاد فی معرفۃ حجج الله علی العباد، کنگره شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ق، چاپ اول.
• صادقی اردستانی، احمد، زنان دانشمند و راوی حدیث، قم، نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۂ قم، ۱۳۷۵ش.
• طبری، محمد بن جریر، دلایل الامامہ، بعثت، قم، ۱۴۱۳ق، اول.
• عاملی، شیخ حر، اثبات الہدی بالنصوص و المعجزات، اعلمی، بیروت، ۱۴۲ق، چاپ اول.
• عطاردی، عزیزالله، مسند امام کاظم ابی الحسن موسی بن جعفر علیہماالسلام، آستان قدس رضوی، مشہد، ۱۴۰۹ق، چاپ اول.
• فسائی، حسن بن حسن، فارسنامہ ناصری، تہران، چاپ منصور رستگار فسائی، ۱۳٦۷ ش.
• مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، مطبعہ المرتضویہ، نجف اشرف، ۱۳۵۲ق، افست انتشارات جہان، تہران.
• مجلسی، محمد تقی، بحار الانوار، اسلامیہ، تہران، ۱۳٦۳ش، چاپ دوم.