جویریہ بنت حارث
جویریہ بنت حارث | |
---|---|
(عربی وچ: جويرية بنت الحارث) | |
جم | سنہ 608 |
وفات | 1 اپریل 676 (67–68 سال) |
مدفن | جنت البقیع |
شریک حیات | محمد (۱ دسمبر ۰۶۲۷–۸ جون ۰۶۳۲)[۱] |
باب اسلام | |
ترمیم |
ام المومنین جویریہ بنت حارث (پیدائش: 608ء –و فات: جنوری/فروری 676ء) دا اصل ناں برہ سی ۔ غزوہ مریسیع (جسنوں غزوہ نبی مصطلق وی کہندے نيں جو شعبان 6ھ (دسمبر 627ء) وچ ہويا) وچ قید ہوکے آئیاں، ثابت ابن قیس دے حصہ وچ آئیاں انہاں نوں نے آپ نوں مکاتبہ کر دتا حضور انور نے آپ دا مال کتابت ادا کر دتا تے آپ نال نکاح کر ليا،آپ دی وفات ربیع الاول 56 ہجری وچ ہوئی، 65 سال عمر پائی۔[۲]
ناں و نسب
[سودھو]جویریہ ناں، قبیلہ خزاعہ دے خاندان مصطلق توں نيں، سلسلہ نسب ایہ اے، جویریہ بنت حارث ابی ضرار بن حبیب بن عائد بن مالک بن جذیمہ (مصطلق) بن سعد بن عمرو بن ربیعہ بن حارثہ بن عمرو مزیقیاء۔
حارث بن ابی ضرار جویریہ دے والد بنو مصطلق دے سردار سن ۔[۳]
جویریہ دا ناں برہ سی، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے بدل کے جویریہ رکھیا کیونجے اس وچ بدفالی سی۔[۴]
نکاح
[سودھو]جویریہ دا پہلا نکاح اپنے ہی قبیلہ وچ مسافع بن صفوان (ذی شفر) توں ہويا سی ۔
غزوہ مریسیع تے نکاح ثانی
[سودھو]جویریہ دا باپ تے شوہر مسافع دونے دشمن اسلام سن چنانچہ حارث نے قریش نوں اشارے توں یا خود توں مدینے اُتے حملہ دی تیاریاں شروع کیتیاں سن۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نوں خبر ملی تاں ہور تحقیقات دے لئی بریدہ بن حصیب اسلمی نوں روانہ کیندا، انہاں نے واپس آ کے خبر دی تصدیق دی آپ نے صحابہ نوں تیاری دا حکم دتا، 2 شعبان سنہ 5 ہجری نوں فوجاں مدینہ توں روانہ ہوئیاں تے مریسیع وچ جو مدینہ منورہ توں نو منزل اے پہنچ کے قیام کیندا، لیکن حارث نوں ایہ خبراں پہلے توں پہنچ چکیتیاں سن، اس لئی اس دی جمعیت منتشر ہو گئی تے اوہ خود وی کسی طرف نکل گیا، لیکن مریسیع وچ جو لوک آباد سن، انہاں نے صف آرائی دی تے دیر تک جم کر تیر برساندے رہے مسلماناں نے دفعۃً اک نال حملہ کیتا تاں انہاں دے پیر اکھڑ گئے، 11 آدمی مارے گئے تے باقی گرفتار ہو گئے، جنہاں دی تعداد تقریباً 600 سی، مال غنیمت وچ دو ہزار اونٹھ تے پنج ہزار بکریاں ہتھ آئیاں ۔ لڑائی وچ جو لوک گرفتار ہوئے۔ انہاں وچ جویریہ وی سن، ابن اسحاق دی روایت اے جو بعض حدیث دیاں کتاباں وچ وی اے کہ تمام اسیران جنگ لونڈی و غلام بنا کے تقسیم کر دتے گئے۔ جویریہ ثابت بن قیس دے حصہ وچ آئیاں ۔ انہاں نے ثابت توں درخواست کيتی کہ مکاتبت کر لو یعنی میرے توں کچھ روپیہ لےکے چھڈ دو، ثابت نے 9 اوقیہ سونے اُتے منظور کیتا جویریہ دے پاس روپیہ نہ سی، چاہیا کہ لوکاں توں روپیہ منگ کر ایہ رقم ادا کرن، آپ صلی اللہ علیہ وسلم دے پاس وی آئیاں، عائشہ وی اوتھے موجود سن۔ ابن اسحٰق نے عائشہ دی زبانی روایت کيتی اے جو یقیناً انہاں دی ذاتی رائے اے کہ چونکہ جویریہ نہایت شیريں ادا سن، ميں نے انہاں نوں آپ صلی اللہ علہ وسلم دے پاس جاندے دیکھیا تاں سمجھیا کہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم اُتے وی انہاں دے حسن و جمال دا اوہی اثر ہوئے گا جو مجھ اُتے ہويا۔ غرض اوہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم دے پاس گئياں، آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا کیہ تسيں نوں اس توں بہتر چیز دی خواہش نئيں؟ انہاں نے کہیا اوہ کیہ چیز اے ؟ آپ نے فرمایا کہ "تواڈی طرف توں ميں روپیہ ادا کر دیندا ہاں تے تسيں نال نکاح کر لیندا ہاں" جویریہ راضی ہو گئياں آپ نے تنہا اوہ رقم ادا کر دتی تے انہاں نال شادی کر لئی۔
لیکن دوسری روایت وچ اس توں زیادہ واضح بیان مذکور اے۔ اصل واقعہ ایہ اے کہ جویریہ دا باپ (حارث) رئیس عرب سی ۔ جویریہ جدوں گرفتار ہوئیاں، تاں حارث آپ صلی اللہ علیہ وسلم دی خدمت وچ آیا تے کہیا کہ میری بیٹی کنيز نئيں بن سکدی، میری شان اس توں بالا تر اے وچ انے قبیلے دا سردار تے رئیس عرب ہاں آپ اسنوں آزاد کر دیؤ، آپ نے فرمایا کہ کیہ ایہ بہتر نہ ہوئے گا کہ جویریہ دی مرضی اُتے چھڈ دتا جائے، حارث نے جا کے جویریہ نے کہیا کہ محمد (صلی اللہ علیہ وسلم) نے تیری مرضی اُتے رکھیا اے دیکھنا مینوں رسوا نہ کرنا، انہاں نے کہیا "ميں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم دی خدمت وچ رہنا پسند کردی ہون۔" چنانچہ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہاں نال شادی کر لئی۔ ابن سعد نے طبقات وچ ایہ روایت کيتی اے کہ جویریہ دے والد نے انہاں دا زرفدایہ کیہ تے جدوں اوہ آزاد ہو گئياں تاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہاں نال نکاح کر ليا۔ جویریہ توں جدوں نکاح کیتا تاں تمام اسیران جنگ جو اہل فوج دے حصہ وچ آ گئے سن، دفعۃً رہیا کر دتے گئے، فوج نے کہیا جس خاندان وچ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے شادی کر لئی اوہ غلام نئيں ہو سکدا،[۵][۶][۷] عائشہ کہندی نيں کہ ميں نے کسی عورت نوں جویریہ توں ودھ کے اپنی قوم دے حق وچ مبارک نئيں دیکھیا، انہاں دے سبب توں بنو مصطلق دے سینکڑاں گھرانے آزاد کر دتے گئے۔[۸]
حلیہ
[سودھو]جویریہ خوبصورت تے موزاں اندام سن، عائشہ کہندی نيں، كَانَتْ جُوَيْرِيَةُ امْرَأَةً حُلْوَةً مُلاَّحَةً، لاَ يَرَاهَا أَحَدٌ إِلاَّ أَخَذَتْ بِنَفْسِهِ ترجمہ: شیريں تے تلخ (معتدل مزاج) عورت سن، انھاں کسی نے نئيں دیکھیا سوائے انہاں دے محرم کے۔[۹]
اخلاق
[سودھو]جویریہ زاہدانہ زندگی بسر کردیاں سن، ایکدن صبح نوں مسجد وچ دعا کر رہیاں سن۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم گزرے تے دیکھدے ہوئے چلے گئے، دوپہر دے نیڑے آئے تب وی انہاں نوں اسی حالت وچ پایا۔[۱۰] جمعہ دے دن آپ صلی اللہ علیہ وسلم انہاں دے گھر تشریف لیائے تاں روزہ توں سن، جویریہ توں دریافت کیتا کہ کل روزہ توں سن؟ بولاں، "نئيں" فرمایا "تو کل رکھو گی؟" جواب ملیا "نئيں" ارشاد ہويا "تو فیر تسيں نوں افطار کر لینا چاہیے۔"[۱۱] دوسری روایتاں وچ اے کہ حضور صلی اللہ علیہ وسلم ہر مہینہ وچ تن دن روزہ رکھدے سن انہاں تن دناں وچ اک دن جمعہ دا ضرور ہُندا سی ۔ اس لئی تنہا جمعہ دے دن اک روزہ رکھنے وچ علما دا اختلاف اے، ائمہ حنفیہ دے نزدیک جائز اے، امام مالک توں وی جواز دی روایت اے۔ بعض شافعیہ نے اس توں روکیا اے،۔[۱۲] ابو یوسف دے نزدیک احتیاط اس وچ اے کہ جمعہ دے روزہ دے نال اک روزہ تے ملیا لیا جایا کرے[۱۳] ایہ بحث صرف جمعہ دے دن روزہ رکھنے توں متعلق اے تے دناں توں اس دا تعلق نئيں اے۔
آپ صلی اللہ علیہ وسلم نوں انہاں توں مودت سی۔ تے انہاں دے گھر آندے جاندے سن اک مرتبہ آکے پُچھیا کہ "کچھ کھانے نوں اے ؟" جواب ملا۔ "میری کنيز نے صدقہ دا گوشت دتا سی اوہی رکھیا اے تے اس دے سوا تے کچھ نئيں" فرمایا "اسنوں اٹھا لاؤ، کیونجے صدقہ جس نوں دتا گیا سی اسنوں پہنچ چکيا۔"[۱۴]
انتقال و مدفن
[سودھو]جویریہ نے 70 سال دی عمر وچ ماہِ ربیع الاول 56ھ مطابق جنوری/ فروری 676ء وچ وفات پائی۔[۱۵][۱۶] حسن صورت تے حسن سیرت دونے وچ یکتا سن۔ مدینہ منورہ دے گورنر مروان بن الحکم نے نماز جنازہ پڑھائی تے آپ نوں جنت البقیع وچ دفن کیتا گیا۔
روایت حدیث
[سودھو]آپ نے متعدد احادیث نبوی مروی نيں جنہاں وچوں 7 احادیث نوں امام بخاری تے امام مسلم نے روایت کیتا اے۔[۱۵] استوں علاوہ امام ابو داؤد، امام ترمذی، امام نسائی، امام ابن ماجہ نے وی مختلف ہور اسناد توں آپ توں احادیث نبوی نوں روایت کیتا اے۔
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ عنوان : Джувайрия бинт Харис — شائع شدہ از: Islamskiy enciklopedicheskiy slovar
- ↑ مرآۃ المناجیح شرح مشکوۃ المصابیح مفتی احمد یار خان نعیمی جلد 6، صفحہ 594 نعیمی کتب خانہ گجرات
- ↑ طبقات ابن سعد ج2 ق1 ص45
- ↑ صحیح مسلم ج2 ص231
- ↑ سنن ابو داؤد کتاب العتاق ج2 ص105
- ↑ طبقات ابن سعد ج2 ق1 ص46
- ↑ صحیح مسلم ص61
- ↑ اسد الغابہ ج5 ص420
- ↑ اسد الغابہ ج5 ص420
- ↑ صحیح ترمذی ص590
- ↑ صحیح بخاری ج1 ص267
- ↑ فتح الباری جلد 4 صفحہ 204
- ↑ بذل المجہور جلد صفحہ 169
- ↑ صحیح مسلم ج1ص400
- ↑ ۱۵.۰ ۱۵.۱ شمس الدین الذہبی: سیر اعلام النبلاء، جلد 2، صفحہ 263۔ مطبوعہ بیروت، لبنان
- ↑ خلیفہ بن خیاط: تریخ خلیفہ بن خیاط، صفحہ 224، تذکرہ سنہ 56ھ، مطبوعہ ریاض، 1985ء۔
|