زقوم
معاد |
زَقّوم جہنم وچ موجود اک درخت دا ناں اے جس دا مزہ بہت برا تے عذاب دینے والی بد بو دا حامل اے۔ قرآن وچ اسنوں گناہگاراں دے عذاب دا ذریعہ قرار دتا گیا اے۔ قرآن وچ اس دے پھُل تے پھل نوں شیاطین دے سراں توں تشبیہ دتی گئی اے۔
زقوم دے معنی
[سودھو]زقوم دے مختلف معانی ذکر ہوئے نيں:
- زقوم دا درخت
زقوم دی تعبیر قرآن وچ تن دفعہ آئی اے انہاں وچ "شَجَرَۃَ الزَّقُّوم"[۱] یا "شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ"[۲] درخت زقوم دے معنی وچ آیا اے۔ اس دے علاوہ اس دے بارے وچ ذکر ہونے والی وضاحت توں معلوم ہُندا اے کہ اس توں مراد جہنم وچ موجود اک درخت اے جو بہت برے ذایقے تے عذاب دینے والی بو دا جامل اے۔[۳] بعض مفسرین اس سوال دے جواب وچ کہ جنہم دی اگ وچ جلے بغیر اک درخت کِداں باقی رہ سکدا اے ؟ کہندے نيں کہ: " خدا دی قدرت مطلقہ نوں مد نظر رکھدے ہوئی ایہ بعید نئيں اے کہ خدا نے اس درخت نوں اگ یا اک ایسی جنس توں بنایا ہو جس اُتے اگ دا اثر نئيں ہُندا"۔[۴]
اس درخت توں لوکاں دی آشنائی دے بارے وچ دو نظریات پائے جاندے نيں:
- دنیوی درختاں وچوں نئيں اے اس لئی لوک اس توں آشنا نئيں نيں۔[۵]
- اک تلخ، بدبو تے بد مزہ بوٹی دا ناں اے جو چھوٹے چھوٹے پتےآں اُتے مشتمل اے تے جزیرہ العرب وچ تہامہ نامی جگہے اُتے موجود اے جس توں مشرکین آشنا سن ۔[۶]
- آٹا تے کھجور
جب زقوم دے بارے وچ سورہ صافات دی آیت نمبر 62 نازل ہوئی تے مشرکین نوں اس بارے وچ تذکر دتا گیا؛ تاں بعض مشرکین نے کہیا: زقوم افریقی بولی وچ کھجور تے آٹے نوں کہیا جاندا اے تے محمدؐ سانوں ایسی چیزاں توں ڈراندے نيں۔ اس وقت ابوجہل نے اپنی کنيز توں کہیا ساڈے لئے زقوم لے آؤ تاں اوہ کھجور تے آٹا لے آئی۔[۷] اس بنا اُتے بعض ماہرین لغت کھجور تے آٹے دی بنائی ہوئی روٹی نوں زقوم کہندے نيں[۸] البتہ قرآن نے صراحتا جنہاں خصوصیات نوں زقوم دے لئی ذکر کيتا اے [۹] اس توں معلوم ہُندا اے کہ قرآن دی مراد زقوم توں ایسی چیز نئيں اے ۔حوالےدی لوڑ؟
خصوصیات
[سودھو]قرآن وچ زقوم دی بعض خصوصیات بیان کيتی گئیاں نيں۔ جس دی بنا اُتے زقوم اک درخت اے جو جہنم دے آخری درجے وچ واقع اے،[۱۰] مجرمین تے گناہگار اس دا پھل کھاندے نيں۔[۱۱] تے اوہ انہاں دے پیٹ وچ گرم لوہے تے ابلدے ہوئے پانی دی طرح ہُندا اے۔[۱۲]
زقوم دا پھل
[سودھو]قرآن وچ زقوم دے پھُل تے پھل نوں شیاطین دے سراں توں تشبیہ دتی گئی اے۔[۱۳] بعض مفسرین اس گل دے معتقد نيں کہ زقوم دے پھُل ارو پھل نوں شیاطین دے سراں توں تشبیہ دینا اس وجہ توں اے کہ سب توں بری چیز جس دا تصور کيتا جا سکدا اے اوہ شیاطین دے سر نيں۔[۱۴]
حوالے
[سودھو]- ↑ سورہ صافات، آیہ۶۲؛ سورہ دخان، آیہ۴۳۔
- ↑ سورہ واقعہ، آیہ۵۲۔
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۶، ص۳۳۶۔
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳٧۲ش، ج۸، ص۶۹۶۔
- ↑ نجفی خمینی، تفسیر آسان، ۱۳۹۸ق، ج۱۶، ص۳۴۴۔
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونہ، ۱۳٧۴ش، ج۲۱، ص۲۰۳۔
- ↑ ثعلبی نیشابوری، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۱۴۶۔
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۲۶۸۔
- ↑ سورہ صافات، آیہ۶۲-۶٧۔
- ↑ سورہ صافات، آیہ۶۴۔
- ↑ سورہ صافات، آیہ۶۶۔
- ↑ سورہ دخان، آیات۴۵-۴۶۔
- ↑ سورہ صافات، آیہ۶۵۔
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۶، ص۳۳٧۔
مآخذ
[سودھو]- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق و مصحح: میر دامادی، جمال الدین، بیروت،دار الفکر للطباعۃ و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ھ۔
- ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراہیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ھ۔
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمہ: بلاغی، محمد جواد، تہران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳٧۲ہجری شمسی۔
- فخر رازی، ابوعبداللہ محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ھ۔
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تہران، دار الکتب الإسلامیۃ، چاپ اول، ۱۳٧۴ہجری شمسی۔
- نجفی خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، تہران، انتشارات اسلامیۃ، چاپ اول، ۱۳۹۸ھ۔