نامہ اعمال
| معاد |
نامہ اعمال، اوہ نامہ جس وچ انسان دے سارے اچھے تے برے اعمال لکھے ہون گے تے قیامت دے دن اس دے ہتھ وچ دتا جائے گا۔ روایات دے مطابق انسان دے سجے تے کھبے کندھے اُتے دو فرشتے مقرر کر دئیے گئے نيں۔ انہاں وچوں اک اچھے اعمال تے دوسرا برے اعمال لکھدا اے۔ قرآن دی آیات دے مطابق، قیامت دے دن، نیک افراد دے اعمال اس دے سجے ہتھ وچ دتے جاواں گے تے جنت دی طرف بھیجیا جائے گا۔ تے گناہکار افراد اسنوں کھبے ہتھ توں پیٹھ پِچھے توں دریافت کرن گے تے جہنم دی طرف جان گے۔
قرآن کریم نے، نامہ اعمال نوں "کتاب"، "زبر"، "طائر" تے امام مبین دے لفظ توں یاد کيتا اے۔ مفسرین نے قرآن اُتے اسنتاد کردے ہوئے، نامہ اعمال دی تن قسماں، "خاص افراد، امتاں تے تمام انسان" بیان کيتياں نيں۔ تے ایہ کہ نامہ اعمال دی نوعیت کيتا اے، اس دے بارے وچ چند نظریے بیان کيتے نيں جنہاں وچوں بعض تھلے لکھے نيں: مادی خط دی مانند اک چیز، انسان دی روح، انسان دے اعمال دی حقیقت یا اس دے اعمال دے نتائج جو کہ قیامت دے دن ظاہر ہون گے۔
لغوی یا اصطلاحی معنی
[سودھو]قرآن کریم، نے نامہ اعمال نوں کتاب، [۱] طائر،[۲] زبر[۳] تے امام مبین [۴] دے لفظ توں یاد کيتا اے۔[۵] قرآن دی آیات دے مطابق، انسان جو وی چھوٹے وڈے، اچھے برے اعمال دنیا وچ انجام دیندا اے، اوہ اس دے نامہ اعمال وچ درج ہو جاندے نيں تے قیامت دے دن اس دے ہتھ وچ دئیے جاواں گے۔[۶] بعض روایات وچ بیان ہويا اے کہ انساناں دے تمام کردار تے گفتار، حتی کہ اک خاک اُتے پھونک مارنا وی درج کيتا گیا اے۔ [۷] تے ایہ کہ نامہ اعمال دی نوعیت تے حقیقت کيتا اے اس دے بارے وچ چند نظریے موجود نيں:
بعض کہندے نيں کہ دنیاوی نامہ دی مانند اے کہ جس دے اُتے اعمال لکھے ہون گے تے قیامت دے دن انساناں دے ہتھوں وچ دتے جان گے۔
نامہ اعمال، انسان دی روح اے کہ جس دے اندر اعمال رسوخ کیتے ہوئے اے تے ختم نئيں ہُندے۔
اس توں مراد، ایہی ساڈے اعمال دے نتائج نيں کہ جو ساڈے اطراف وچ پھیلے ہوئے نيں تے قیامت دے دن اکھٹے کيتے جان گے۔
اس توں مراد، اعمال دی حقیقت اے جو کہ اس دنیا وچ اسيں توں چھپی ہوئی اے، لیکن قیامت دے دن، خداوند اسنوں ساڈے لئے واضح کر دے گا۔ [۸]
نامہ اعمال دا وصول کرنا
[سودھو]آیات قرآن دے مطابق، قیامت دے دن، نیک افراد اپنے نامہ اعمال نوں سجے ہتھ توں وصول کرن گے تے اوہ خوشی خوشی اپنی جگہ اُتے واپس پرت کر آئیاں گے [۹]اور فریاد بلند کرن گے آئیاں ساڈے نامہ اعمال نوں پڑھیاں تے اس دے بعد جنت دی طرف چلے جاواں گے۔ [۱۰] بعض دوسرے افراد اپنے نامہ اعمال نوں کھبے ہتھ وچ یا بعض آیات دے مطابق پیٹ پِچھے توں وصول کرن گے تے ایہ افراد جہنم وچ ڈالے جاواں گے۔[۱۱] سورۃ حاقہ دے مطابق، ایہ اپنے اعمال نامہ نوں وصول کردے وقت، اپنی نابودی دی آرزو کرن گے تے کدرے گے کاش اسيں ہر گز اپنے نامہ اعمال نوں نہ دیکھدے۔ [۱۲]
سورۃ اسراء وچ آیا اے کہ قیامت دے دن لوکاں نوں کہیا جائے گا کہ اپنے نامہ اعمال نوں پڑھیاں، [۱۳] اس نامہ اعمال دی گواہی انسان دے لئی ایسی دقیق تے واضح اے کہ کوئی انسان اپنے انہاں کماں نوں جو اس نے دنیا وچ انجام دئیے نيں انہاں دا انکار نئيں کر سکے گا۔ [۱۴]
نامہ اعمال دیاں قسماں
[سودھو]آیات مجیدہ نوں مد نظر رکھدے ہوئے، مفسرین دی نگاہ وچ ہر انسان دے لئی، تن قسم دے نامہ اعمال ہون گے۔[۱۵]
- ہر انسان دا اپنا وکھ نامہ اعمال، کہ جس وچ اس دے نیک و بد تے چھوٹے وڈے سب اعمال درج ہون گے۔ [۱۶]
- ہر امت دے نامہ اعمال دا مجموعہ کہ جس وچ انہاں دے تمام اعمال درج ہون گے۔[۱۷]
- اوہ نامہ اعمال جسں وچ تمام انساناں دے کماں نوں درج کيتا ہوئے گا۔ [۱۸] بعض مفسرین دے مطابق تیسری قسم دے نامہ اعمال توں مراد، لوح محفوظ اے۔ [۱۹]
اعمال نوں ثبت کرنے والے
[سودھو]قرآن کریم نے اعمال لکھنے والےآں دے لئی متلقیان، [۲۰] رقیب و عتید [۲۱] تے کراماً کاتبین[۲۲] دی تعبیر استعمال کیتی اے۔ روایات دے مطابق، ہمیشہ دو فرشتے انسان دے ہمراہ ہُندے نيں۔ جنہاں وچوں اک اس دے سجے کندھے اُتے مقرر کيتا گیا اے جو اس دے نیک اعمال نوں ثبت کردا اے تے دوسرا فرشتہ اس دے کھبے کندھے اُتے مقرر کيتا گیا اے جو اس دے برے اعمال نوں لکھدا اے۔ [۲۳] بعض روایات وچ انہاں فرشتےآں دی تعداد چار عدد بیان ہوئی اے، اس طرح کہ دو فرشتے، دن دے اعمال نوں ثبت کردے نيں تے دو فرشتے رات دے اعمال نوں۔ [۲۴]
بعض روایات وچ بیان ہويا اے کہ فرشتے، اچھے اعمال نوں بہت جلدی لکھدے نيں، لیکن برے اعمال نوں کئی گھینٹے دے بعد ثبت کردے نيں، اس امید اُتے کہ شاید گناہگار شخص توبہ کر لے یا کوئی نیک کم کر لے کہ جس دی وجہ توں اس برے کم دا اثر ختم ہو جائے۔ [۲۵]روایات وچ بیان ہويا اے کہ نامہ اعمال دے لکھنے دی اک وجہ ایہ اے کہ، انسان قیامت دے دن اپنے کيتے ہوئے کماں دا انکار نہ کر سکن۔ [۲۶] تے اس دے علاوہ ایہ کہ دنیا وچ وی فرشتےآں توں شرم کرن تے گناہ انجام نہ دتیاں [۲۷]
متعلقہ مضامین
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ سوره جاثیہ، آیہ۲۸؛ سوره کہف، آیہ۴۹.
- ↑ سوره سراء، آیہ۱۳.
- ↑ سوره قمر، آیہ۵۲.
- ↑ سوره یس، آیہ۱۲.
- ↑ رضایی اصفہانی، مباحث اعتقادی، ۱۳۹۱ش، ص۲۸۳.
- ↑ رضایی اصفہانی، مباحث اعتقادی، ۱۳۹۱ش، ص۲۸۱.
- ↑ صدوق، اعتقادات، ۱۳۶۱ش، ص۸۰.
- ↑ رحمانی، «حقیقت محتوا و تطایر نامہ اعمال و فصل الخطاب در داوری روز حساب»، ص۴۹-۵۰؛ مکارم شیرازی، ۱۳۸۶ش، پیام قرآن، ج۶، ص۸٧.
- ↑ سوره انشقاق، آیہ٧-۹.
- ↑ سوره حاقہ، آیات۱۸-۲۶.
- ↑ انشقاق، آیہ۱۰-۱۵؛ معادشناسی، جمعی از نویسندگان، ۱۳۸٧ش، ص۱۰۵.
- ↑ سوره حاقہ، آیہ۴۶-۴٧.
- ↑ سوره اسراء، آیہ۱۴.
- ↑ سوره جاثیہ، آیہ۲۹؛ سوره کہف، آیہ۴۹.
- ↑ مکارم شیرازی، ۱۳۸۶ش، پیام قرآن، ج۶، ص۸٧.
- ↑ سوره اسراء، آیہ۱۳؛ سوره قاف، آیہ۱٧-۱۸؛ سوره کہف، آیہ۴۹.
- ↑ سوره جاثیہ، آیہ۲۸.
- ↑ سوره یس، آیہ۱۲.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱٧، ج۲۰، ص۲٧۳ و ج۱٧، ص۹٧.
- ↑ سوره قاف، آیہ۱٧.
- ↑ سوره قاف، آیہ۱۸.
- ↑ سوره انفطار، آیہ۱۱.
- ↑ رستمی و آل بویہ، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۱۲۱.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱٧، ج۲۰، ص۲۲٧ و ج۱۳، ص۲۴۶.
- ↑ صدوق، اعتقادات، ۱۳۶۱ش، ص۸۰.
- ↑ رستمی و آل بویہ، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۱۲۱.
- ↑ رستمی و آل بویہ، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۱۲۱.
مآخذ
[سودھو]- قرآن کریم.
- رحمانی، حسن، کرمانی، علی رضا، «حقیقت محتوا و تطایر نامہ اعمال و فصل الخطاب در داوری روز حساب»، در مجلہ معرفت، شمارہ ۲۲۵، شہریور ۱۳۹۵ش
- رستمی، محمد زمان و طاہرہ آل بویہ، سیری در اسرار فرشتگان با رویکردتی قرآنی و عرفانی، قم، پژوہشگاہ علوم و فرہنگ اسلامی، ۱۳۹۳ش
- رضایی اصفہانی، محمد علی، مباحث اعتقادی، قم، نسیم حیات، ۱۳۹۱ش
- صدوق، محمد بن بابویہ، اعتقادات، تہران، نہضت زنان مسلمان، ۱۳۶۱ش
- طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، قم، انتشارات جامعہ مدرسین، ۱۴۱٧ق
- معادشناسی، جمعی از نویسندگان، تہران، سپاہ پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۸٧ش
- مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تہران، دار الکتب اسلامیہ، ۱۳۸۶ش
| ||||||||||||||||||||||||||