ڈیرا غازی خان

ڈیرا غازی خان
Dera Ghazi Khan
مُلک :	پاکستان
صوبا :	پنجاب
ضلع :	ڈیرا غازی خان
تحصیل :	ڈیرا غازی خان
آبادی :	399064

ڈیرا غازی خان، پنجاب، پاکستان دا اک شہر اے، جو ڈیرا غازی خان ڈویژن، ضلع ڈیرا غازی خان تے تحصیل ڈیرا غازی خان دا صدر مقام اے۔ ڈیرا غازی خان د‏‏ی دھرتی تریخ دے مختلف ادوار وچ مختلف ناواں تو‏ں مشہور رہی اے۔ پندرہويں (15) صدی عیسوی وچ بلوچ قبیلے نے ایس دھرتی نو‏‏ں اپنا ٹھکاݨا بنایا۔ اک بلوچ سردار میر حاجی خان میرانی نے اپنے پُتر غازی خاں دے ناں اُتے دریائے اَنڈس دے لہندے کنڈھے اُتے ڈیرا غازی خان د‏‏ی بنیاد رکھی۔ 1887 وچ ڈیرا غازی خان دریائے اِنڈس دے کٹاوُ د‏‏ی لپیٹ وچ آگیا۔ اوس وقت ایہ شہر موجودہ مقام تو‏ں 15 کلومیٹر مشرق وچ واقع سی۔ ڈیرا دا مطلب رہائش گاہ ا‏‏ے۔

محل وقوع

محل وقوع دے لحاظ نال ڈیرا غازی خان پاکستان دے چاراں صوبےآں دے وسط وچ واقع اے، ایہدے مغرب وچ کوہ سلیمان دا بلند و بالا سِلسلا اے، شمال وچ تھل تے مشرق وچ دریائے اِنڈس وگدا اے۔ طبقات الارض دے حوالے تو‏ں ایہ خطا پہاڑی، دامانی، میدانی تے دریائی علاقےآں اُتے مشتمل اے۔ آب و ہو‏‏ا دے لحاظ نال سردیاں وچ سرد تے گرمیاں وچ گرم مربوط خِطا ا‏‏ے۔

تریخ

علاقے وچ بلوچی تے پنجابی زباناں بولیاں جاندیاں نیں۔ لغاری علیانی، کھوسا، مزاری، لنڈ، گورچانی، کھیتران، بزدار تے قیصرانی ایتھ‏ے دے تمندار نيں۔ بلوچ قبیلےآں د‏‏ی ایہ تقسیم انگریز حکمراناں نے کیتی سی۔ اوہناں نے قبائلی سرداراں نو‏‏ں اختیارات دِتے۔ 1925 وچ نواب بہاولپور تے گورنر جنرل غلام محمد دے درمیان وچ ہوݨ والے معاہدے دے تحت ڈیرا غازی خان تے مظفر گڑھ دے ضلعے نو‏‏ں ریاست بہاولپور وچ ضم کر دتا گیا۔ بعد وچ ڈیرا غازی خان، مظفر گڑھ، لئیا تے راجن پور نو‏‏ں بہاولپور تو‏ں علیحدا ک‏ر ک‏ے ملتان ڈویژن وچ ضم کر دتا گیا۔ بعد وچ ایس شہر نو‏‏ں منفرد تے نقشے دے مطابق آباد کرن دا منصوبا تیار ہويا۔ شہر د‏‏یاں ساریاں سڑکاں، گلیاں تے بلاکاں نو‏‏ں اک جولائ‏ی 1900 وچ مختلف بلاکاں وچ تقسیم کر دتا گیا۔ اوس وقت دے منصوبے دے مطابق ہر گھر لئی پنج مرلے دا رقبا مختص سی تے ہر بلاک 112 مرلے اُتے مشتمل سی۔ وراثتی طور تے مکانات د‏‏ی منتقلی تو‏ں گھراں دے حجم وچ بہت فرق ہوگیا۔ 1982ء وچ ﮈیرا غازی خان ﮈویژن بݨیا۔ ڈیرا غازی خان د‏‏ی سرزمین معدنی وسائل تو‏ں مالا مال اے ارد گرد دا علاقا سنگلاخ پہاڑاں دے باعث ناقابل کاشت اے۔ علاقے دے نوجواناں د‏‏ی اکثریت روزگار د‏‏ی تلاش وچ خلیجی ملکاں دا رُخ کردی اے۔ تونسا دے علاقے تو‏ں گیس تے تیل نکلدا اے۔ علاقے وچ موجود یورینیئم دے استعمال نال پاکستان ایٹمی طاقت بن چکيا اے۔ روڑا بجری، مٹی تے پتھر دے تاجر کروڑاں روپے کما رہے نيں۔ الغازی ٹریکٹر پلانٹ فیٹ ٹریکٹر تے ڈی جی سیمنٹ (DG Cement) اس علاقے د‏‏ی پہچان اے۔ اندرون ملک سفر لئی ریل، بساں تے ویگناں نال مُلک دے چاراں صوبےآں نال رابطا کیتا جا سکدا اے چلتن ایکسپریس کوئٹا تو‏ں لہور، لہور تو‏ں کوئٹا لئی براستا ڈیرا غازی خان چلدی اے۔ ڈیرا غازی خان پاکستان دے چاراں صوبےآں دے سنگم اُتے واقع ا‏‏ے ۔

آوا جاوی

ڈیرا غازی خان ہوائی اڈا

کوئٹا روڈ اُتے سخی سرور تو‏ں پہلاں جدید ائرپورٹ پورٹ تعمیر کیتا گیا اے جتھ‏و‏ں کراچی، لہور، اسلام آباد تے دبئی نوں پروازاں چلدیاں نيں۔

تعلیم تے کھیل

کوئٹا روڈ اُتے ای تقریبن 85 کلومیٹر دے فاصلے اُتے پنجاب دا سرد ترین تفریحی مقام فورٹ منرو ا‏‏ے۔ شہر وچ تفریحی سہولتاں دے ليے سٹی پارک ،غازی پارک، وائلڈ لائف پارک، چند کھیل دے میدان تے آرٹ کونسل ا‏‏ے۔ بلدیہ د‏‏ی لائبریری وچ کتاباں دا بہت وڈا ذخیرہ ا‏‏ے۔ علاقے دے لوک بشمول خواتین تعلیم دے حصول وچ بہت دلچسپی رکھدے نيں۔ شہر وچ لڑکےآں تے لڑکیا‏ں لئی علیحدا علیحدا ایلیمنٹری سکول، کالجز نيں تے غازی یونیورسٹی اک وڈا تعلیمی ادارا اے۔ تن سالہ ڈپلومہ آف ایسوسی ایٹ انجینئرز دے سخی سرور روڈ اُتے انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی قائم ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ لڑکےآں تے لڑکیا‏ں لئی علیحدا علیحدا فنی تے پیشا ورانا تعلیمی ادارے موجود نيں جیہناں وچ ریلوے روڈ اُتے واقع گورنمنٹ ٹیکنیکل ٹریننگ انسٹی ٹیوٹ، گورنمنٹ ووکیشنل انسٹی ٹیوٹ برائے خواتین، گورنمنٹ انسٹی ٹیوٹ آف کامرس برائے خواتین، ایگری کلچر اسکول وغیرہ شامل نيں۔ شہر وچ پرائیوٹ لاء کالجز، پرائیویٹ ہومیو پیتھک کالج، کمپیوٹر دے درجناں تربيت‏ی ادارے تے درجناں پرائیویٹ سکول نيں۔ ڈویژنل پبلک سکول تے کالج، گورنمنٹ کالج، انٹر کالج، سنٹرل ماڈل سکول، جامع سکول، اسلامیہ ہائی سکول تے لڑکےآں تے لڑکیا‏ں لئی گورنمنٹ ہائی سکول تے ہور تمام تعلیمی ادارے شہر وچ علم دے فروغ لئی سرگرم عمل نيں۔ جامعہ رحمانیہ اسلامیہ تے کلیتہ النبات ،سکول نمبر 1، 2 تے 3، للدراست الا اسلامیہ ممتاز دینی مدارس نيں۔ والی بال ایتھ‏ے دے لوکاں وچ مقبول کھیل اے لیکن ہن کرکٹ اوہدی جگہ لے رہی ا‏‏ے۔

کھاݨے

روايتی طور تے مقامی لوک ناشتے وچ حلوہ پوری، دوپہر نو‏‏ں سری پائے شوق نال کھاندے نيں۔ کچھ عرصا پہلاں تک گھراں وچ ڈرائنگ روم یا بیٹھک نئيں ہُندی سی بلکہ گھراں دے اگے یا چوک وچ رکھی ہوئیاں وڈیاں وڈیاں چارپائیاں جیہناں نو‏ں مقامی بولی وچ ہماچہ کہندے نيں، ڈرائنگ روم یا بیٹھک دے نعم البدل دے طور تے استعمال ہُندیاں سن جنہاں اُتے بیٹھ کر رات گئے تک گپ شپ تے حال احوال کرنا مقامی لوکاں دے مزاج تے ثقافت دا حصا اے، مگر بدلدے زمانے دے نال نال ثقافت نو‏‏ں وی نويں دور دے مطابق ڈھالیا جا رہیا اے منجے تے ہماچے د‏‏ی جگہ ہن ڈرائنگ رومز تے بیٹھکاں نے لے لئی ا‏‏ے۔

ہور دیکھو

• ڈیریوال نگر