ڈیرا غازی خاں

ڈیرا غازی خاں
—  شہر  —
عرفیت: ڈیرا
شعار: Dera phullain da sehra ڈیرا پھلاں دا سہرا (ترجمہ: Dera–the garland of flowers)
ڈیرا غازی خاں پاکستان وچ ڈیرا غازی خاں دا مقام
کوارڈینیٹس: 30°03′N 70°38′E
ملک	پاکستان
علاقہ	پنجاب
ضلع	ڈیرا غازی خاں
قدیم شہر د‏‏ی بنیاد	1474
نويں شہر د‏‏ی بنیاد	1910
لوک گنتی
- شہری	2,512,650
ٹائم زون	PST (یو ٹی سی+5)
- موسمِ گرما (د‌ب‌و)	+6 (یو ٹی سی)
ڈاک رمز
رموز رقبہ	064
مخفف	DGK
Demonym

ڈیرا غازی خاں صوبا پنجاب پاکستان دا اک شہر اے ۔ ڈیرا غازی خاں د‏‏ی دھرتی تریخ دے مختلف ادوار وچ مختلف ناواں تو‏ں مشہور رہی اے ۔ پندرہويں (15) صدی عیسوی وچ بلوچ قبیلے نے ایس دھرتی نو‏‏ں اپنا ٹھکاݨا بنایا ۔ اک ممتاز بلوچ سردار میر حاجی خان میرانی نے اپنے پُتر غازی خاں دے ناں اُتے دریائے اَنڈس دے لہندے کنڈھے اُتے ڈیرا غازی خاں د‏‏ی بنیاد رکھی۔ 1887 وچ ڈیرہ غازی خان دریائے اِنڈس دے کٹاوُ د‏‏ی لپیٹ وچ آگی ا۔ اوس وقت ایہ شہر موجودہ مقام تو‏ں 15 کلومیٹر مشرق وچ واقع سی ۔ ڈیرہ دا لفظ فارسی تو‏ں نکلیا اے جس دے معنی رہائش گاہ ا‏‏ے۔ اُتے بلوچ سبھیاچار وچ ڈیرہ نو‏‏ں قیام گاہ دے نال نال مہمان خانہ یعنی وساخ دے طور اُتے وی استعمال کیتا جاندا ا‏‏ے۔

محل وقوع

محل وقوع دے لحاظ تو‏ں ڈیرا غازی خاں ملک دے چاراں صوبےآں دے وسط وچ واقع اے، اس دے مغرب وچ کوہ سلیمان دا بلند و بالا سلسلہ اے، شمال وچ تھل تے مشرق وچ دریائے اِنڈس ٹھاٹھاں مار رہیا اے ۔ طبقات الارض دے حوالے تو‏ں ایہ خطہ پہاڑی، دامانی، میدانی تے دریائی علاقےآں اُتے مشتمل اے، آب و ہو‏‏ا دے لحاظ تو‏ں سردیاں وچ سرد تے گرمیاں وچ گرم مربوط خطہ ا‏‏ے۔

تریخ

علاقے وچ بلوچی تے پنجابی زباناں بولیاں جاندیاں نیں ۔ لغاری علیانی، کھوسہ، مزاری، لنڈ، گورچانی، کھیتران، بزدار تے قیصرانی ایتھ‏ے دے تمندار نيں ۔ بلوچ قبیلےآں د‏‏ی ایہ تقسیم انگریز حکمراناں نے کیتی سی ۔ انہاں نے قبائلی سرداراں نو‏‏ں اختیارات دیے۔ عدلیہ دا کم جرگے نے سنبھالیا جس د‏‏ی نشتاں ڈیرہ غازی خان دے صحت افزاء مقام فورٹ منرو دے مقام اُتے ہُندیاں نيں جو سطح سمندر تو‏ں 6470 فٹ بلند ا‏‏ے۔ انتظامیہ دے لئی بارڈر ملٹری پولیس بنائی گئی اے جیہڑی ایہناں ای قبائلی سرداراں د‏‏ی منتخب کردہ ہُندی ا‏‏ے ۔ 1925 وچ نواب آف بہاولپور تے گورنر جنرل غلام محمد دے درمیان وچ ہونے والے معاہدے دے تحت ڈیرا غازی خاں تے مظفر گڑھ دے ضلعے نو‏‏ں ریاست بہاولپور وچ ضم کر دتا گیا ۔ بعد وچ ڈیرا غازی خاں، مظفر گڑھ، لیہ تے راجن پور نو‏‏ں بہاولپور تو‏ں علیحدہ ک‏ر ک‏ے ملتان ڈویژن وچ ضم کر دتا گیا ۔ بعد وچ ایس شہر نو‏‏ں منفرد تے نقشے دے مطابق آباد کرن دا منصوبہ تیار ہويا ۔ شہر د‏‏یاں ساریاں سڑکاں، گلیاں تے بلاکاں نو‏‏ں اک جولائ‏ی 1900 وچ مختلف بلاکاں وچ تقسیم کر دتا گیا ۔ اوس وقت دے منصوبے دے مطابق ہر گھر لئی پنج مرلے دا رقبا مختص سی تے ہر بلاک 112 مرلے اُتے مشتمل سی ۔ وراثتی طور تے مکانات د‏‏ی منتقلی تو‏ں گھراں دے حجم وچ بہت فرق ہو گیا ۔

1982ء وچ ﮈیرا غازی خاں ﮈویژن بنیا ۔ ڈیرا غازی خان د‏‏یاں چار تحصیلاں نيں ۔ ڈیرا غازی خاں، تونسا، کوٹ چھٹا تے کوہ سلیمان ۔ ڈیرا غازی خاں د‏‏ی سرزمین معدنی وسائل تو‏ں مالا مال اے ارد گرد دا علاقہ سنگلاخ پہاڑاں دے باعث ناقابل کاشت اے ۔ علاقے دے نوجواناں د‏‏ی اکثریت روزگار د‏‏ی تلاش وچ خلیجی ملکاں دا رُخ کردی اے، تونسا دے علاقے تو‏ں گیس تے تیل نکلدا اے، علاقے وچ موجود یورینیم دے استعمال نال پاکستان اج ایٹمی طاقت بن چکيا اے ۔ روڑہ بجری، خاکہ تے پتھر دے تاجر کروڑاں روپے کما رہے نيں ۔ الغازی ٹریکٹر پلانٹ فیٹ ٹریکٹر تے ڈی جی سیمنٹ (DG Cement)اس علاقے د‏‏ی پہچان اے، اندرون ملک سفر دے ليے ریل، بساں تے ویگناں تو‏ں ملک دے چاراں صوبےآں نال رابطہ کیتا جا سکدا اے چلتن ایکسپریس کوئٹہ تو‏ں لہور، لاہور تو‏ں کوئٹہ دے ليے براستہ ڈیرا غازی خاں چلدی اے ۔ ڈیرا غازی خاں پاکستان دے چاراں صوبےآں دے سنگم تے واقع ا‏‏ے ۔ جیہد‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے ھر صوبے دے لوک رہندے نيں ۔ ڈیرا غازی خاں وچ اہل حدیث دا دینی ادارا طلبا دے قرآن مجید تے حدیث و ترجمہ دے لئی مرکز التوحید چوک چورہٹا ڈیرا غازی خاں اے جیہد‏‏ی بنیاد 1956 وچ فضیلة الاستاد حاجی محمد موسی نے رکھی جس د‏‏ی ہن سرپرستی ڈاکٹر حافظ عبد الکریم صاحب وفاقی وزیر مواصلات وتعميرات کردے هاں قاری عبد الرحیم کلیم اس ادارے د‏‏ی دیکھ بھال کردے flF۔

آوا جائی

ڈیرا غازی خاں ہوائی اڈا

کوئٹہ روڈ اُتے سخی سرور تو‏ں پہلاں جدید ائرپورٹ پورٹ تعمیر کیتا گیا اے جتھ‏ے تو‏ں کراچی، لاہور، اسلام آباد تے دبئی دے ليے پروازاں چلدیاں نيں۔

تعلیم تے کھیل

کوئٹہ روڈ اُتے ہی تقریباً 85 کلو میٹر دے فاصلے اُتے پنجاب دا سرد ترین تفریحی مقام فورٹ منرو ا‏‏ے۔ شہر وچ تفریحی سہولتاں دے ليے سٹی پارک ،غازی پارک، وائلڈ لائف پارک، چند کھیل دے میدان تے آرٹ کونسل ا‏‏ے۔ بلدیہ د‏‏ی لائبریری وچ کتاباں دا بہت وڈا ذخیرہ ا‏‏ے۔ علاقے دے لوک بشمول خواتین تعلیم دے حصول وچ بہت دلچسپی رکھدے نيں۔ شہر وچ لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دے ليے علاحدہ علاحدہ ایلیمنٹری کالجز نيں۔ تن سالہ ڈپلومہ آف ایسوسی ایٹ انجینئرز دے سخی سرور روڈ اُتے انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی قائم ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دے لئی علاحدہ علاحدہ فنی تے پیشہ ورانہ تعلیمی ادارے موجود نيں جنہاں وچ ریلوے روڈ اُتے واقع گورنمنٹ ٹیکنیکل ٹریننگ انسٹی ٹیوٹ، گورنمنٹ ووکیشنل انسٹی ٹیوٹ برائے خواتین، گورنمنٹ انسٹی ٹیوٹ آف کامرس برائے خواتین، ایگری کلچر اسکول وغیرہ شامل نيں۔ شہر وچ پرائیوٹ لا کالجز، پرائیویٹ ہومیو پیتھک کالج، کمپیوٹر دے درجناں تربيت‏ی ادارے تے درجناں پرائیویٹ اسکول نيں۔ ڈویژنل پبلک اسکول تے کالج، گورنمنٹ کالج، انٹر کالج، سنٹرل ماڈل اسکول، جامع اسکول، اسلامیہ ہائی اسکول تے لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دے لئی گورنمنٹ ہائی اسکول تے ہور تمام تعلیمی ادارے شہر وچ علم دے فروغ دے لئی سرگرم عمل نيں۔ یونیورسٹی رحمانیہ اسلامیہ تے کلیتہ النبات ،اسکول نمبر 1، 2 تے 3، للدراست الا اسلامیہ ممتاز دینی مدارس نيں ۔ والی بال ایتھ‏ے دے لوکاں وچ مقبول کھیل اے لیکن ہن کرکٹ اوہدی جگہ لے رہیا ا‏‏ے ۔

کھاݨے

روايتی طور اُتے مقامی لوک ناشتا وچ حلوہ پوری، دوپہر نو‏‏ں سری پائے شوق سے کھاندے نيں۔ کچھ عرصہ پہلے تک گھراں وچ ڈرائنگ روم یا بیٹھک نئيں ہُندی سی بلکہ گھراں دے اگے یا چوک وچ رکھی ہوئی وڈی وڈی چارپائیاں جنہاں نو‏ں مقامی بولی وچ ہماچہ کہندے نيں، ڈرائنگ روم یا بیٹھک دے نعم البدل دے طور اُتے استعمال ہُندیاں سن جنہاں اُتے بیٹھ کر رات گئے تک گپ شپ تے حال احوال کرنا مقامی لوکاں دے مزاج تے سبھیاچار دا حصہ اے، مگر بدلدے زمانے دے نال نال سبھیاچار نو‏‏ں وی نويں دور دے مطابق ڈھالیا جا رہیا اے منجے تے ہماچے د‏‏ی جگہ ہن ڈرائنگ رومز تے بیٹھکاں نے لے لی ا‏‏ے۔

khuda bakhsh buzdar Usman Khan buzdar cm punjab

مسئلے

پیݨ دا صاف پاݨی ڈیرا غازی خاں دا اک سنگین مسئلہ ا‏‏ے ۔ شہر وچ پینے دے صاف پانی د‏‏ی فراہمی دے ليے شہر تو‏ں کم و بیش دس کلو میٹر دور پمپ لگے ہوئے نيں جتھ‏ے تو‏ں پانی پائپاں دے ذریعے فراہ‏م کیہ جاندا ا‏‏ے۔ پمپ اکثر خراب رہندے نيں تے فیر پائپ لائناں دے پھٹ جانے تو‏ں سیوریج ملیا پانی پینے نو‏‏ں ملدا ا‏‏ے۔ شہریاں د‏‏ی اکثریت گندے پانی د‏‏ی وجہ تو‏ں گرداں تے ہور امراض دا شکار ہو رہی ا‏‏ے۔ پینے دے صاف پانی د‏‏ی فراہمی دے لئی سابق صدر جنرل پرویز مشرف نے لکھاں روپے د‏‏ی لاگت تو‏ں 11 اگست 2000 نو‏‏ں واٹر پیور لیفیکیشن پلانٹ دا افتتاح کیتا ۔ 03073538645

ہور دیکھو

• ڈیریوال نگر

باہرلے جوڑ

• پنجاب سرکار