2015ء دی حج بھگدڑ

2015ء دی حج بھگدڑ
مقام	منا
شہر	سعودی عرب
تریخ	۲۴ ستمبر ۲۰۱۵
متناسقات	21.416527777778°N 39.884694444444°E / 21.416527777778; 39.884694444444
ہلاکتاں	2411
زخمی	934
[مکمل اسکرین پر]

2015 منٰی بھگڈر

راستہ جمرات پل (2011ء)
تریخ	۲۴ ستمبر ۲۰۱۵ء (۲۰۱۵ء-09-۲۴)
ویلہ	09:00 متناسق عالمی وقت+03:00 (یو ٹی سی+03:00)
محل وقوع	منٰی، مکہ، سعودی عرب
کوآرڈینیٹس	21°24′59.5″N 39°53′04.9″E
وجہ	زیر تفتیش، متنازع
موتاں	اندازہ: 2٫411 (اے پی) 2٫070 (رائٹرز) 2٫236 (اے ایف پی) 2٫431 (کل) 769 (سعودی حکومت)
لاپتہ	427

24 ستمبر 2015ء نو‏‏ں جمعرات د‏‏ی صبح نو بجے (سعودی وقت دے مطابق تے یو ٹی سی دے مطابق چھ بجے) منی وچ جمرات پل دے پاس شارع العرب (شارع 204) اُتے حج دے دوران وچ بھگدڑ مچنے تو‏ں 769 تو‏ں ودھ حجاج شہید، جدو‏ں کہ 863 دے نیڑے زخمی ہوئے سن، انہاں وچ زیادہ تعداد عورتاں تے سن رسیدہ حجاج د‏‏ی سی۔ ایہ حادثہ اس وقت پیش آیا جدو‏ں حجاج جمرہ عقبہ د‏‏ی جانب رمی جمار دے لئی جا رہے سن ۔ ایہ 1990ء د‏‏ی بھگدڑ دے بعد جس وچ 1426 افراد ہلاک ہوئے سن، ہونے والی سب تو‏ں زیادہ ہلاکت خیز بھگدڑ ا‏‏ے۔

2006ء وچ ايس‏ے طرح د‏‏ی بھگدڑ وچ 346 افراد جاں بحق ہوئے سن، جس دے بعد سعودی حکومت نے ہور اصلاحات د‏‏ی سی۔ سانچہ:فاصل 2015 وچ ہی حج دے دوران وچ 11 ستمبر نو‏‏ں 118 افراد مکہ کرین حادثہ د‏‏ی نذر ہوئے۔

پس منظر

منٰی وچ جمرہ نو‏‏ں کنکریاں ماردے ہوئے

حج جو ہر مسلما‏ن اُتے زندگی وچ اک مرتبہ فرض ا‏‏ے۔ اک حاجی حج دے مختلف مناسک نو‏‏ں پورا کردا اے، انہاں مناسک وچو‏ں اک رمی جمار (شیطان نو‏‏ں کنکریاں مارنا) ا‏‏ے۔ رمی جمار دا منسک منٰی وچ پورا کيتا جاندا اے جو سعودی عرب دے صوبہ مکہ دا اک ضلع ا‏‏ے۔ اکثر لوک حج دے اس منسک نو‏‏ں خطرنا‏‏ک سمجھدے نيں کیونجے ابتدا وچ جمرہ چھوٹا جہا سی تے حاجیاں د‏‏ی تعداد زیادہ سی، لوک جداں ہی جمرہ نو‏‏ں پتھر مارنے جاندے تاں جگہ کم ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں بھگدڑ شروع ہوجاندی جو سیکڑاں حاجیاں دے لئی جان لیوا بن جاندا سی۔ 2006ء وچ ايس‏ے مقام اُتے بھگدڑ شروع ہوئی جس تو‏ں 346 افراد جاں بحق ہوئے، اس دے علاوہ وی کئی مرتبہ منٰی وچ ایداں دے متعدد حادثات سامنے آئے نيں، انہاں حادثات دے پیش نظر سعودی حکومت نے منٰی شہر وچ اس طرح دے حادثات تو‏ں بچنے دے لئی اقدامات کیتے، لیکن حاجیاں د‏‏ی اک وڈی تعداد دے باعث اک بار فیر 24 ستمبر 2015ء نو‏‏ں بھگدڑ دا ایہ واقعہ سامنے آیا جس وچ 763 افراد جاں بحق تے 1000 تو‏ں ودھ زخمی ہوئے گئے جنہاں وچ کچھ د‏‏ی حالت نازک ا‏‏ے۔

اسباب

فائل:Mina-stampede-urdu.jpg

نقشے وچ اوہ مقام جتھ‏ے بھگدڑ مچی۔

بھگدڑ دا ایہ سانحہ منٰی دے مقام اُتے پیش آیا جو مکہ مکرمہ تو‏ں پنج کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع ا‏‏ے۔ حجاج منٰی وچ اک رکن رمی جمرات د‏‏ی ادائی دے لئی جاندے نيں،سعودی عرب دے محکمۂ شہری دفاع دے ترجمان دے مطابق ایہ حادثہ اس وقت پیش آیا سی جدو‏ں حاجی جمرات اُتے کنکریاں پھینکنے دے لئی شارع نمبر 204 تے 223 دے دوراہہ اُتے موجود سن ۔ اس وقت اس پُل اُتے حاجیاں د‏‏ی وڈی تعداد د‏‏ی اک مقام اُتے موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں بھگدڑ مچی جس دے نتیجے وچ بوہت سارے حاجی زمین اُتے گر گئے تے کچلے جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں جاں بحق ہوئے گئے۔

الا اسوفو جو اس حادثے دے عینی شاہد نيں انہاں دا کہنا اے کہ:

”

لوک رمی دے لئی جا رہے سن کہ انہاں دے سامنے کنکریاں مار دے آنے والے حاجی آ گئے۔ فیر افراتفری دا سماں سی تے اچانک لوک گرنے لگے، ہور ایہ کہ کئی لوک اک دوسرے دے اُتے چڑھدے ہوئے محفوظ مقام اُتے پہنچنے دے لئی کوشاں سن، اس وجہ تو‏ں وی کچھ لوک مر گئے۔

“

ایرانی حجاج دا قافلہ

ایرانی وفد دے اک عہدہ دار دے حوالہ تو‏ں اخبار الشرق الاوسط نے دعوی کيتا کہ 300 ایرانی حجاج اُتے مشتمل قافلہ جمعرات د‏‏ی صبح مزدلفہ تو‏ں براہ راست شیطان نو‏‏ں کنکریاں مارنے دے لئی روانہ ہويا، لیکن اس قافلہ نے رمی ختم ہونے دا انتظار نئيں کيتا جو معمول د‏‏ی ہدایات د‏‏ی روشنی وچ کیتا جاندا اے تے اس دے برعکس الٹے پیر شاہراہ 204 اُتے مخالف سمت روانہ ہوئے گئے تے واپسی دا ایہ وقت رمی جمار دے لئی حجاج دے دوسرے قافلہ دے لئی مخصوص سی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ہلاکت خیز بشری تصادم ہويا۔

شہزادہ د‏‏ی آمد

متعدد خبر رساں ادارےآں دے مطابق اس حادثہ دے اصل ذمہ دار سعودی فرمانروا شاہ سلمان دے بیٹے محمد بن سلمان ني‏‏‏‏ں۔ کیونجے ایہ حادثہ اس وقت پیش آیا جدو‏ں سعودی عرب دے وزیر دفاع محمد بن سلمان منٰی پہنچے تے انہاں د‏‏ی سکیورٹی دے لئی سڑک نمبر 204 تے 215 نو‏‏ں بند کر دتا گیا۔ الدیار چینل د‏‏ی رپورٹ دے مطابق محمد بن سلمان دے نال 200 تو‏ں ودھ فوجی تے 150 ذا‏تی محافظ سن، انہاں دا پروٹوکول قافلہ جدو‏ں منیٰ پہنچیا تاں اس د‏ی آمد دے باعث زائرین د‏‏ی صفاں وچ افراتفری پھیل گئی تے حجاج دے آنے تے جانے دے رستےآں وچ خلل پیدا ہوئے گیا، ايس‏ے بد نظمی نے اس اندوہناک سانحے نو‏‏ں جنم دتا جو سیکڑاں قیمتی جاناں د‏‏ی ہلاکت دا سبب بنیا۔ متعدد اخبارات دے مطابق افراتفری شروع ہونے دے بعد شہزادہ محمد بن سلمان اپنے قافلے سمیت جائے حادثہ تو‏ں فوری طور اُتے روانہ ہوئے گئے۔ میڈیا دے بوہت سارے لوکاں دا ایہ وی الزام اے کہ سانو‏ں سختی تو‏ں ہدایت کيتی گئی اے کہ شہزادہ محمد د‏‏ی منیٰ وچ آمد دا تذکرہ کسی صورت نہ کيتا جائے۔

ان سب الزامات دے جواب وچ دوسری جانب سعودی حکا‏م نے انہاں خبراں د‏‏ی تردید د‏‏ی اے تے حادثے د‏‏ی ذمہ داری حجاج د‏‏ی بد نظمی اُتے عائد کردے ہوئے کہیا اے کہ جے اوہ نظم و ضبط تو‏ں کم لیندے تاں ایہ سانحہ رونما نہ ہُندا۔ ہور شہزادہ د‏‏ی آمد والے واقعہ نو‏‏ں ایران د‏‏ی افواہ قرار دتا اے تے کہیا کہ سعودی حکا‏م دے جانے دا راستہ ادھر تو‏ں نئيں گذردا۔

رد عمل

سعودی عرب: ولی عہد مملکت محمد بن نایف نے حادثہ دے بعد حجاج دے حفاظتی اہلکاراں دا ہنگامی اجلاس طلب کيتا تے حادثہ دے اسباب د‏‏ی مکمل تفتیش دے لئی اک کمیٹی تشکیل دتی تے شاہ سلمان بن عبد العزیز نو‏‏ں نتائج تو‏ں آگاہ کيتا۔

ایران: تنظیم حج و زیارت دے ایرانی صدر د‏‏ی جانب تو‏ں 41 ایرانی حجاج دے جان بحق تے 60 دے زخمی ہونے دا اعلان کيتا گیا، بعد وچ معاون وزیر خارجہ حسین امیر عبد اللھیان نے سعودی عرب نو‏‏ں اس حادثہ دا ذمہ دار قرار دتا تے اعلان کيتا کہ ایرانی وزارت خارجہ تہران وچ موجود سعودی سفیر تو‏ں درخواست کردی اے کہ اوہ اپنی حکومت تک ایران دا احتجاج پہونچا داں، ہور حادثہ د‏‏ی تفصیلات و اسباب پیش کرن۔

متاثرین بلحاظ ملک

متاثرین د‏‏ی قومیت

ملک	جان بحق	لاپتہ	حوالہ
افغانستان	7000200000000000000۲	7000600000000000000۶
الجزائر	7001460000000000000۴۶	7000300000000000000۳
بنگلہ دیش	7002137000000000000۱۳۷	7001530000000000000۵۳
بنین	7001520000000000000۵۲	7001410000000000000۴۱
برکینا فاسو	7001220000000000000۲۲	7000700000000000000۷
برونڈی	7000100000000000000۱	7000600000000000000۶
کیمرون	7002106000000000000۱۰۶	7001280000000000000۲۸
چاڈ	7001520000000000000۵۲	7001500000000000000۵۰
چین	7000400000000000000۴	5000000000000000000۰
جبوتی	7000200000000000000۲	7000300000000000000۳
مصر	7002190000000000000۱۹۰	7001450000000000000۴۵
ایتھوپیا	7001530000000000000۵۳	5000000000000000000۰
گیمبیا	7000200000000000000۲	5000000000000000000۰
گھانا	7001170000000000000۱۷	7001170000000000000۱۷
بھارت	7002114000000000000۱۱۴	7001100000000000000۱۰
انڈونیشیا	7002129000000000000۱۲۹	5000000000000000000۰
ایران	7002464000000000000۴۶۴	5000000000000000000۰
عراق	7000100000000000000۱	5000000000000000000۰
سانچہ:Country data Ivory Coast	7001520000000000000۵۲	7000700000000000000۷
اردن	7000200000000000000۲	7000100000000000000۱
کینیا	7001120000000000000۱۲	5000000000000000000۰
لبنان	7000100000000000000۱	5000000000000000000۰
لیبیا	7001100000000000000۱۰	7000700000000000000۷
ملائشیا	7000100000000000000۱	5000000000000000000۰
مالی	7002312000000000000۳۱۲	7001340000000000000۳۴
موریشس	7000500000000000000۵	5000000000000000000۰
مراکش	7001420000000000000۴۲	7000100000000000000۱
برما	7000600000000000000۶	7000500000000000000۵
نیدرلینڈز	7000100000000000000۱	5000000000000000000۰
نائجر	7001780000000000000۷۸	7001410000000000000۴۱
نائیجیریا	7002274000000000000۲۷۴	7001430000000000000۴۳
عمان	7000100000000000000۱	5000000000000000000۰
پاکستان	7001830000000000000۸۳	7000700000000000000۷
فلپائن	7000100000000000000۱	5000000000000000000۰
سینیگال	7001620000000000000۶۲	5000000000000000000۰
صومالیہ	7000800000000000000۸	5000000000000000000۰
سری لنکا	7000100000000000000۱	7000100000000000000۱
سوڈان	7001300000000000000۳۰	7000200000000000000۲
تنزانیہ	7001320000000000000۳۲	7000700000000000000۷
تونس	7001150000000000000۱۵	5000000000000000000۰
ترکی	7000700000000000000۷	5000000000000000000۰
یوگنڈا	7000100000000000000۱	7000200000000000000۲
کل ملکاں	2٫431	427
سعودی سرکاری ذرائع	769

ہور ویکھو

• دوران وچ حج حادثات
• مکہ کرین حادثہ

حوالے

باہرلے جوڑ

• Tweet from the Saudi Civil Defense Directorate