Jump to content

2015ء دی حج بھگدڑ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
 2015ء دی حج بھگدڑ
 
مقام منا   ویکی ڈیٹا اُتے (P276) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شہر سعودی عرب   ویکی ڈیٹا اُتے (P17) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
تریخ ۲۴ ستمبر ۲۰۱۵  ویکی ڈیٹا اُتے (P585) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
متناسقات 21°25′00″N 39°53′05″E / 21.416527777778°N 39.884694444444°E / 21.416527777778; 39.884694444444   ویکی ڈیٹا اُتے (P625) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ہلاکتاں 2411 [۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P1120) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
زخمی 934   ویکی ڈیٹا اُتے (P1339) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ترمیم سانچہ دستاویز دیکھو
2015 منٰی بھگڈر
راستہ جمرات پل (2011ء)
تریخ
۲۴ ستمبر ۲۰۱۵ء (۲۰۱۵ء-09-۲۴)
ویلہ09:00 متناسق عالمی وقت+03:00 (یو ٹی سی+03:00)
محل وقوعمنٰی، مکہ، سعودی عرب
کوآرڈینیٹس21°24′59.5″N 39°53′04.9″E / 21.416528°N 39.884694°E / 21.416528; 39.884694
وجہزیر تفتیش، متنازع
موتاںاندازہ:
2٫411 (اے پی)[۲]
2٫070 (رائٹرز)[۳]
2٫236 (اے ایف پی)[۴]
2٫431 (کل)
769 (سعودی حکومت)[۲]
لاپتہ427

24 ستمبر 2015ء نو‏‏ں جمعرات د‏‏ی صبح نو بجے (سعودی وقت دے مطابق تے یو ٹی سی دے مطابق چھ بجے) منی وچ جمرات پل دے پاس شارع العرب (شارع 204) اُتے حج دے دوران وچ بھگدڑ مچنے تو‏ں 769 تو‏ں ودھ حجاج شہید، جدو‏ں کہ 863 دے نیڑے زخمی ہوئے سن،[۵] انہاں وچ زیادہ تعداد عورتاں تے سن رسیدہ حجاج د‏‏ی سی۔[۶] ایہ حادثہ اس وقت پیش آیا جدو‏ں حجاج جمرہ عقبہ د‏‏ی جانب رمی جمار دے لئی جا رہے سن ۔ ایہ 1990ء د‏‏ی بھگدڑ دے بعد جس وچ 1426 افراد ہلاک ہوئے سن، ہونے والی سب تو‏ں زیادہ ہلاکت خیز بھگدڑ ا‏‏ے۔[۷]

2006ء وچ ايس‏ے طرح د‏‏ی بھگدڑ وچ 346 افراد جاں بحق ہوئے سن، جس دے بعد سعودی حکومت نے ہور اصلاحات د‏‏ی سی۔[۵] سانچہ:فاصل 2015 وچ ہی حج دے دوران وچ 11 ستمبر نو‏‏ں 118 افراد مکہ کرین حادثہ د‏‏ی نذر ہوئے۔[۸]

پس منظر

[سودھو]
منٰی وچ جمرہ نو‏‏ں کنکریاں ماردے ہوئے

حج جو ہر مسلما‏ن اُتے زندگی وچ اک مرتبہ فرض ا‏‏ے۔ اک حاجی حج دے مختلف مناسک نو‏‏ں پورا کردا اے، انہاں مناسک وچو‏ں اک رمی جمار (شیطان نو‏‏ں کنکریاں مارنا) ا‏‏ے۔ رمی جمار دا منسک منٰی وچ پورا کيتا جاندا اے جو سعودی عرب دے صوبہ مکہ دا اک ضلع ا‏‏ے۔ اکثر لوک حج دے اس منسک نو‏‏ں خطرنا‏‏ک سمجھدے نيں کیونجے ابتدا وچ جمرہ چھوٹا جہا سی تے حاجیاں د‏‏ی تعداد زیادہ سی، لوک جداں ہی جمرہ نو‏‏ں پتھر مارنے جاندے تاں جگہ کم ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں بھگدڑ شروع ہوجاندی جو سیکڑاں حاجیاں دے لئی جان لیوا بن جاندا سی۔ 2006ء وچ ايس‏ے مقام اُتے بھگدڑ شروع ہوئی جس تو‏ں 346 افراد جاں بحق ہوئے، اس دے علاوہ وی کئی مرتبہ منٰی وچ ایداں دے متعدد حادثات سامنے آئے نيں، انہاں حادثات دے پیش نظر سعودی حکومت نے منٰی شہر وچ اس طرح دے حادثات تو‏ں بچنے دے لئی اقدامات کیتے، لیکن حاجیاں د‏‏ی اک وڈی تعداد دے باعث اک بار فیر 24 ستمبر 2015ء نو‏‏ں بھگدڑ دا ایہ واقعہ سامنے آیا جس وچ 763 افراد جاں بحق تے 1000 تو‏ں ودھ زخمی ہوئے گئے جنہاں وچ کچھ د‏‏ی حالت نازک ا‏‏ے۔

اسباب

[سودھو]
فائل:Mina-stampede-urdu.jpg
نقشے وچ اوہ مقام جتھ‏ے بھگدڑ مچی۔

بھگدڑ دا ایہ سانحہ منٰی دے مقام اُتے پیش آیا جو مکہ مکرمہ تو‏ں پنج کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع ا‏‏ے۔ حجاج منٰی وچ اک رکن رمی جمرات د‏‏ی ادائی دے لئی جاندے نيں،سعودی عرب دے محکمۂ شہری دفاع دے ترجمان دے مطابق ایہ حادثہ اس وقت پیش آیا سی جدو‏ں حاجی جمرات اُتے کنکریاں پھینکنے دے لئی شارع نمبر 204 تے 223 دے دوراہہ اُتے موجود سن ۔ اس وقت اس پُل اُتے حاجیاں د‏‏ی وڈی تعداد د‏‏ی اک مقام اُتے موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں بھگدڑ مچی جس دے نتیجے وچ بوہت سارے حاجی زمین اُتے گر گئے تے کچلے جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں جاں بحق ہوئے گئے۔[۹]

الا اسوفو جو اس حادثے دے عینی شاہد نيں انہاں دا کہنا اے کہ:

” لوک رمی دے لئی جا رہے سن کہ انہاں دے سامنے کنکریاں مار دے آنے والے حاجی آ گئے۔ فیر افراتفری دا سماں سی تے اچانک لوک گرنے لگے، ہور ایہ کہ کئی لوک اک دوسرے دے اُتے چڑھدے ہوئے محفوظ مقام اُتے پہنچنے دے لئی کوشاں سن، اس وجہ تو‏ں وی کچھ لوک مر گئے۔[۱۰] “

ایرانی حجاج دا قافلہ

[سودھو]

ایرانی وفد دے اک عہدہ دار دے حوالہ تو‏ں اخبار الشرق الاوسط نے دعوی کيتا کہ 300 ایرانی حجاج اُتے مشتمل قافلہ جمعرات د‏‏ی صبح مزدلفہ تو‏ں براہ راست شیطان نو‏‏ں کنکریاں مارنے دے لئی روانہ ہويا، لیکن اس قافلہ نے رمی ختم ہونے دا انتظار نئيں کيتا جو معمول د‏‏ی ہدایات د‏‏ی روشنی وچ کیتا جاندا اے تے اس دے برعکس الٹے پیر شاہراہ 204 اُتے مخالف سمت روانہ ہوئے گئے تے واپسی دا ایہ وقت رمی جمار دے لئی حجاج دے دوسرے قافلہ دے لئی مخصوص سی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ہلاکت خیز بشری تصادم ہويا۔[۱۱][۱۲]

شہزادہ د‏‏ی آمد

[سودھو]

متعدد خبر رساں ادارےآں دے مطابق اس حادثہ دے اصل ذمہ دار سعودی فرمانروا شاہ سلمان دے بیٹے محمد بن سلمان ني‏‏‏‏ں۔ کیونجے ایہ حادثہ اس وقت پیش آیا جدو‏ں سعودی عرب دے وزیر دفاع محمد بن سلمان منٰی پہنچے تے انہاں د‏‏ی سکیورٹی دے لئی سڑک نمبر 204 تے 215 نو‏‏ں بند کر دتا گیا۔ الدیار چینل د‏‏ی رپورٹ دے مطابق محمد بن سلمان دے نال 200 تو‏ں ودھ فوجی تے 150 ذا‏تی محافظ سن، انہاں دا پروٹوکول قافلہ جدو‏ں منیٰ پہنچیا تاں اس د‏ی آمد دے باعث زائرین د‏‏ی صفاں وچ افراتفری پھیل گئی تے حجاج دے آنے تے جانے دے رستےآں وچ خلل پیدا ہوئے گیا، ايس‏ے بد نظمی نے اس اندوہناک سانحے نو‏‏ں جنم دتا جو سیکڑاں قیمتی جاناں د‏‏ی ہلاکت دا سبب بنیا۔ متعدد اخبارات دے مطابق افراتفری شروع ہونے دے بعد شہزادہ محمد بن سلمان اپنے قافلے سمیت جائے حادثہ تو‏ں فوری طور اُتے روانہ ہوئے گئے۔ میڈیا دے بوہت سارے لوکاں دا ایہ وی الزام اے کہ سانو‏ں سختی تو‏ں ہدایت کيتی گئی اے کہ شہزادہ محمد د‏‏ی منیٰ وچ آمد دا تذکرہ کسی صورت نہ کيتا جائے۔[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]

ان سب الزامات دے جواب وچ دوسری جانب سعودی حکا‏م نے انہاں خبراں د‏‏ی تردید د‏‏ی اے تے حادثے د‏‏ی ذمہ داری حجاج د‏‏ی بد نظمی اُتے عائد کردے ہوئے کہیا اے کہ جے اوہ نظم و ضبط تو‏ں کم لیندے تاں ایہ سانحہ رونما نہ ہُندا۔ ہور شہزادہ د‏‏ی آمد والے واقعہ نو‏‏ں ایران د‏‏ی افواہ قرار دتا اے تے کہیا کہ سعودی حکا‏م دے جانے دا راستہ ادھر تو‏ں نئيں گذردا۔[۱۷]

رد عمل

[سودھو]

 سعودی عرب: ولی عہد مملکت محمد بن نایف نے حادثہ دے بعد حجاج دے حفاظتی اہلکاراں دا ہنگامی اجلاس طلب کيتا تے حادثہ دے اسباب د‏‏ی مکمل تفتیش دے لئی اک کمیٹی تشکیل دتی تے شاہ سلمان بن عبد العزیز نو‏‏ں نتائج تو‏ں آگاہ کيتا۔[۱۸]

 ایران: تنظیم حج و زیارت دے ایرانی صدر د‏‏ی جانب تو‏ں 41 ایرانی حجاج دے جان بحق تے 60 دے زخمی ہونے دا اعلان کيتا گیا، بعد وچ معاون وزیر خارجہ حسین امیر عبد اللھیان نے سعودی عرب نو‏‏ں اس حادثہ دا ذمہ دار قرار دتا تے اعلان کيتا کہ ایرانی وزارت خارجہ تہران وچ موجود سعودی سفیر تو‏ں درخواست کردی اے کہ اوہ اپنی حکومت تک ایران دا احتجاج پہونچا داں، ہور حادثہ د‏‏ی تفصیلات و اسباب پیش کرن۔[۱۹]

متاثرین بلحاظ ملک

[سودھو]
متاثرین د‏‏ی قومیت
ملک جان بحق لاپتہ حوالہ
 افغانستان ۲ ۶ [۲۰]
 الجزائر ۴۶ ۳ [۲۱]
 بنگلہ دیش ۱۳۷ ۵۳ [۲۲]
 بنین ۵۲ ۴۱ [۲۳]
 برکینا فاسو ۲۲ ۷ [۲۴]
 برونڈی ۱ ۶ [۲۵]
 کیمرون ۱۰۶ ۲۸ [۲۶][۲۷]
 چاڈ ۵۲ ۵۰ [۲۸]
 چین ۴ ۰ [۲۹]
 جبوتی ۲ ۳ [۳۰]
 مصر ۱۹۰ ۴۵ [۳۱][۳۲]
 ایتھوپیا ۵۳ ۰ [۳۳]
 گیمبیا ۲ ۰ [۳۴]
 گھانا ۱۷ ۱۷ [۳۵]
 بھارت ۱۱۴ ۱۰ [۳۶]
 انڈونیشیا ۱۲۹ ۰ [۳۷]
 ایران ۴۶۴ ۰ [۳۸]
 عراق ۱ ۰ [۳۹]
سانچہ:Country data Ivory Coast ۵۲ ۷ [۴۰]
 اردن ۲ ۱ [۴۱]
 کینیا ۱۲ ۰ [۴۲]
 لبنان ۱ ۰ [۴۳]
 لیبیا ۱۰ ۷ [۴۴]
 ملائشیا ۱ ۰ [۴۵]
 مالی ۳۱۲ ۳۴ [۴۶][۴۷]
 موریشس ۵ ۰ [۴۸]
 مراکش ۴۲ ۱ [۴۹]
 برما ۶ ۵ [۵۰]
 نیدرلینڈز ۱ ۰ [۵۱]
 نائجر ۷۸ ۴۱ [۵۲]
 نائیجیریا ۲۷۴ ۴۳ [۵۳][۵۴]
 عمان ۱ ۰ [۵۵]
 پاکستان ۸۳ ۷ [۵۶][۵۷]
 فلپائن ۱ ۰ [۵۸]
 سینیگال ۶۲ ۰ [۵۹][۶۰]
 صومالیہ ۸ ۰ [۵۱]
 سری لنکا ۱ ۱ [۶۱]
 سوڈان ۳۰ ۲ [۶۲]
 تنزانیہ ۳۲ ۷ [۶۳]
 تونس ۱۵ ۰ [۶۴]
 ترکی ۷ ۰ [۶۵]
 یوگنڈا ۱ ۲ [۶۶]
کل ملکاں 2٫431 427
سعودی سرکاری ذرائع 769 [۶۷]

ہور ویکھو

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ https://apnews.com/article/mecca-dubai-united-arab-emirates-archive-saudi-arabia-3a42a7733a8b476889bb4b7b3be3560e
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے AP-10-12 لئی۔
  3. ↑ "رویترز: شمار قربانیان منا سه برابر آمار ادعایی عربستان است". Deutsche Welle. 13 اکتوبر 2015. https://web.archive.org/web/20181224180933/https://www.dw.com/fa-ir/رویترز-شمار-قربانیان-منا-سه-برابر-آمار-ادعایی-عربستان-است/a-18816972. Retrieved on
    9 اپریل 2016. 
  4. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے AFP-27-11 لئی۔
  5. ↑ ۵.۰ ۵.۱ "Hajj stampede: At least 717 killed in Saudi Arabia"۔ BBC News۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 ستمبر 2015 
  6. ↑ سبق تحديث (2)-الدفاع المدني: 100 وفاة و390 إصابة في التدافع عند جسر الجمرات في منى
  7. ↑ Ben Hubbard، Mona Boshnaq۔ "Stampede Near Mecca During Hajj Leaves at Least 717 Dead"۔ نیو یارک ٹائمز۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 ستمبر 2015 
  8. ↑ "Mecca crane collapse: Saudi king sanctions Binladin group"۔ The Guardian۔ Guardian News and Media Limited۔ Agence France-Presse۔ 15 ستمبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 ستمبر 2015 
  9. ↑ More than 700 killed in Saudi Hajj stampede | Saudi Arabia News | Al Jazeera
  10. ↑ Hajj stampede: At least 717 killed in Saudi Arabia – BBC News
  11. ↑ مسؤول في البعثة الإيرانية: الارتداد العكسي لـ 300 حاج إيراني وراء حادثة التدافع صحيفة الشرق الأوسط، 26 سبتمبر 2015
  12. ↑ ایرانی حجاج نے راستہ بدلا جو حادثے دا سبب بنیا۔ ایرانی حج مشن | IBCUrdu.Com – 2016 Latest Urdu News, Pakistan And WorldWide Breaking News
  13. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  14. ↑ PressTV-'Prince convoy caused Hajj stampede'
  15. ↑ Hajj stampede carnage 'caused by roadblocks set up for VIP visit' – Telegraph
  16. ↑ Saudi Prince caused Hajj stampede? | World News
  17. ↑ ’منیٰ وچ سڑکاں بند نئيں سن، افواہ ایران نے اڑائی اے ‘ - BBC News اردو
  18. ↑ تشكيل لجنة تحقيق عليا تتولى التحقيق في الحادث الذي وقع للحجاج بمشعر منى صحيفة اليوم، 24 ستمبر 2015. وصل لهذا المسار في 24 ستمبر 2015
  19. ↑ إيران تحمل السعودية مسؤولية حادث تدافع الحجاج في منى روسيا اليوم، 24 ستمبر 2015. وصل لهذا المسار في 24 ستمبر 2015
  20. ↑ Zabihullah Moosakhail (27 ستمبر 2015)۔ "Two of eight Afghans missing after Hajj stampede confirmed dead as death toll mounts to 769"۔ دی فرنٹیئر پوسٹ۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 اکتوبر 2015 
  21. ↑ "Bousculade de Mina (La Mecque): le nombre de hadjis algériens décédés s'élève à 46 (MAE)" [Scramble in Mina (Makkah): Number of Algerian Hadjis killed is now 46 (MFA)]۔ Algérie Presse Service (بزبان الفرنسية)۔ 2 نومبر 2015۔ اخذ شدہ بتاریخ 2 نومبر 2015 
  22. ↑ "Hajj stampede: Bangladesh death toll climbs to 137"۔ The Daily Star۔ 18 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2015 
  23. ↑ "52 morts, 41 disparus et deux blessés graves lors de la bousculade de Mina" [52 dead, 41 missing and two seriously injured in Mina stampede]۔ aCotonou (بزبان الفرنسية)۔ Agence de Presse Africaine۔ 14 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2015 
  24. ↑ D.H. (15 اکتوبر 2015)۔ "Burkina/bousculade de La Mecque: deuil national de trois jours" [Scramble in Mecca: Three days of national mourning]۔ Agence Nationale de l'Information (بزبان الفرنسية)۔ Agence France-Presse۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2015 
  25. ↑ "Un pèlerin burundais décédé à la Mecque et six autres portés disparus" [One Burundian pilgrim to Mecca died and six others are missing]۔ StarAfrica (بزبان الفرنسية)۔ Agence de Presse Africaine۔ 26 ستمبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2015 
  26. ↑ Ayissi, Bertrand (28 اکتوبر 2015). "Bousculade à la Mecque: Deux autres Camerounais retrouvés morts" (in French). Camer.be. https://web.archive.org/web/20181224181048/http://www.camer.be/46568/11:1/bousculade-a-la-mecque-deux-autres-camerounais-retrouves-morts-cameroon.html. Retrieved on
    2 نومبر 2015. 
  27. ↑ "Hajj Stampede: CPDM government trading conspiracy theories"۔ Cameroon Concord۔ 17 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2015 
  28. ↑ "Le Tchad perd 52 pèlerins dans la bousculade mortelle de La Mecque" [Chad loses 52 pilgrims in deadly stampede in Mecca]۔ چائنا ریڈیو انٹرنیشنل۔ 11 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2015 
  29. ↑ "Four Chinese pilgrims confirmed dead in Hajj stampede"۔ NewsGD.com۔ China News Service۔ 30 ستمبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2015 
  30. ↑ "Deux pèlerins djiboutiens portés disparus suite à la bousculade de la Mecque ont été retrouvés morts" [Two Djiboutian pilgrims missing following stampede in Mecca are found dead]۔ چائنا ریڈیو انٹرنیشنل (بزبان الفرنسية)۔ 5 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2015 
  31. ↑ "Egypt: Six Egyptians Return After Being Reported Missing in Haj Stampede". Aswat Masriya/Thomson Reuters Foundation. 12 اکتوبر 2015. https://web.archive.org/web/20181224181002/http://en.aswatmasriya.com/news/details/10105. Retrieved on
    27 اکتوبر 2015. 
  32. ↑ "Number of Egyptian deaths in hajj stampede reaches 190"۔ Ahram Online۔ 25 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 نومبر 2015 
  33. ↑ "Ethiopians killed by Hajj stampede rises to 53"۔ StarAfrica۔ Agence de Presse Africaine۔ 20 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  34. ↑ "Missing Gambian Pilgrims Confirmed Dead in Saudi Arabia"۔ Jollof News۔ 26 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  35. ↑ "Ghana: Hajj death toll rises to 17". StarAfrica. Agence de Presse Africaine. 20 اکتوبر 2015. https://web.archive.org/web/20181224181015/https://en.starafrica.com/news/ghana-hajj-death-toll-rises-to-17.html. Retrieved on
    26 اکتوبر 2015. 
  36. ↑ "Death toll of Indians in the Hajj stampede rises to 114, 10 missing"۔ Global News Connect۔ پریس ٹرسٹ آف انڈیا۔ 12 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  37. ↑ "Identification process ends, Indonesian victims in Mina incident reach 129 people"۔ Republika Online۔ 17 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 30 اکتوبر 2015 
  38. ↑ "Bodies of all missing Iranian Hajj pilgrims identified". Tehran Times. 7 جنوری 2016. https://web.archive.org/web/20181224180930/https://www.tehrantimes.com/news/252037/Bodies-of-all-missing-Iranian-Hajj-pilgrims-identified. Retrieved on
    7 جنوری 2016. 
  39. ↑ "Chief of Baghdad crimes unit died in hajj stampede"۔ Rudaw۔ 27 ستمبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  40. ↑ "Bousculade de Mina: le nombre de pèlerins ivoiriens décédés passe de 14 à 52" [Mina stampede: Number of deceased Ivorian pilgrims rises from 14 to 52]۔ Abidjan.net (بزبان الفرنسية)۔ Agence de Presse Africaine۔ 17 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  41. ↑ Mohammad Ghazal (6 اکتوبر 2015)۔ "Jordanian missing after stampede found dead—Saudi authorities"۔ The Jordan Times۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  42. ↑ Philip Mwakio (22 اکتوبر 2015)۔ "16 Kenyans died in Mecca stampede, Supkem says"۔ The Standard۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  43. ↑ "Lebanese imam among dead from hajj stampede"۔ AhlulBayt News Agency۔ 31 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 نومبر 2015 
  44. ↑ "Libyan fatalities in Hajj stampede rises to 10: official"۔ Libya's Channel۔ 1 اکتوبر 2015۔ ۰۴ اکتوبر ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  45. ↑ "One Malaysian pilgrim killed in Mina stampede"۔ New Straits Times۔ Bernama۔ 28 ستمبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  46. ↑ Salif (17 دسمبر 2015). "Mali: Bousculade meurtrière de mina: Les chiffres du ministre des Affaires religieuses" (in French). MaliActu.net. https://web.archive.org/web/20181224180905/https://maliactu.net/mali-bousculade-meurtriere-de-mina-les-chiffres-du-ministre-des-affaires-religieuses/. Retrieved on
    17 دسمبر 2015. 
  47. ↑ "Bousculade Mina: le Comité de crise des agences de voyages à la Mecque envisage des tests ADN" (in French). Studio Tamani. 12 نومبر 2015. https://web.archive.org/web/20181224180951/https://www.studiotamani.org/index.php/societe/5747-bousculade-mina-le-comite-de-crise-des-agences-de-voyages-a-la-mecque-envisage-des-tests-adn. Retrieved on
    14 نومبر 2015. 
  48. ↑ "Le bilan de la bousculade géante de La Mecque encore revu à la hausse" [Death toll in giant Mecca stampede revised upwards again]۔ SFR News Réunion (بزبان الفرنسية)۔ 16 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  49. ↑ "Bousculade de Mina: Le bilan des victimes parmi les pèlerins marocains s'élève à 42 décès" [Mina stampede: Death toll among Moroccan pilgrims rises to 42]۔ ہف پوسٹ (بزبان الفرنسية)۔ Maghreb Arabe Press۔ 28 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 2 نومبر 2015 
  50. ↑ Ei Ei Thu (29 ستمبر 2015)۔ "Death toll rises after Mecca tragedy"۔ Myanmar Times۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  51. ↑ ۵۱.۰ ۵۱.۱ Matthew Weaver (25 ستمبر 2015)۔ "Saudi Arabia under pressure to improve safety at Mecca after fatal hajj crush"۔ دی گارڈین۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 اکتوبر 2015 
  52. ↑ "Point de presse du comité interministériel de suivi des événements de Mina, en Arabie Saoudite: 78 morts, 41 personnes portées disparues, et 34 autres blessées à la date du 15 octobre" [Press briefing by the Interministerial Committee monitoring events in Mina, Saudi Arabia: 78 dead, 41 people missing, and 34 injured, as of اکتوبر 15]۔ Kakaki Niger (بزبان الفرنسية)۔ Le Sahel۔ 16 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  53. ↑ Chibuike, Orih (17 نومبر 2015). "Hajj stampede: 44 Nigerians still missing, 2 still receiving treatment, 274 confirmed dead". The Nigerian Voice. https://web.archive.org/web/20181224180935/https://www.thenigerianvoice.com/news/196838/1/hajj-stampede-44-nigerians-still-missing-2-still-r.html. Retrieved on
    18 نومبر 2015. 
  54. ↑ Jimoh, Abbas (24 دسمبر 2015). "FG: 2015 hajj management impressive despite tragedies". Daily Trust. https://web.archive.org/web/20181224180911/http://www.dailytrust.com.ng/news/general/fg-2015-hajj-management-impressive-despite-tragedies/125914.html. Retrieved on
    24 دسمبر 2015. 
  55. ↑ Regimon K. Muscat (3 اکتوبر 2015)۔ "Missing Omani pilgrim's body found, laid to rest in Saudi"۔ Times of Oman۔ ۲۶ فروری ۲۰۱۷ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  56. ↑ Jabri, Parvez (20 نومبر 2015). "Total 188 Pakistanis died in Mina stampede, crane-crash incident: Sartaj Aziz". بزنس ریکارڈر. Associated Press of Pakistan. https://web.archive.org/web/20151121162517/http://www.brecorder.com/pakistan/politics-a-policy/262306-total-188-pakistanis-died-in-mina-stampede-crane-crash-incident-sartaj-aziz.html. Retrieved on
    20 نومبر 2015. 
  57. ↑ Sehrish Wasif (30 اکتوبر 2015)۔ "List out of Hajj pilgrims who did not make it back"۔ دی ایکسپریس ٹریبیون۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 نومبر 2015 
  58. ↑ Pia Lee-Brago (26 ستمبر 2015)۔ "Pinoy among dead in hajj stampede"۔ The Philippine Star۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  59. ↑ M.F.، B.K. (9 اکتوبر 2015)۔ "Tragédie de Mina: 61 sénégalais morts, 4 perdus de vue (Bilan officiel provisoire)" [Mina tragedy: 61 Senegalese dead, 4 missing (Latest official toll)]۔ ActuPrime (بزبان الفرنسية)۔ Algeria Press Service۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  60. ↑ Abdoul Aziz (21 اکتوبر 2015)۔ "Bousculade de Mina: le nombre de sénégalais décédés porté à 62" [Mina stampede: Number of Senegalese deaths rises to 62]۔ Senego (بزبان الفرنسية)۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  61. ↑ Ajith Siriwardana (6 اکتوبر 2015)۔ "Lankan pilgrim's body found in Mecca"۔ The Daily Mirror۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 اکتوبر 2015 
  62. ↑ "Sudan says 30 of its nationals dead in Hajj stampede"۔ Sudan Tribune۔ 8 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 اکتوبر 2015 
  63. ↑ "Death toll of TZ’s pilgrims rises to 32". The Citizen. 21 نومبر 2015. https://web.archive.org/web/20181224180855/https://www.thecitizen.co.tz/News/-/1840340/2965318/-/89pjdv/-/index.html. Retrieved on
    23 نومبر 2015. 
  64. ↑ "Pèlerinage : Le bilan des Tunisiens morts à Mina s'alourdit" [Pilgrimage: Tunisian death toll in Mina grows heavier]۔ Kapitalis (بزبان الفرنسية)۔ 31 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 2 نومبر 2015 
  65. ↑ "Turkish death toll in hajj stampede rises to seven"۔ Hürriyet Daily News۔ Anadolu Agency۔ 9 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 اکتوبر 2015 
  66. ↑ "Hajj stampede: Two Ugandan pilgrims still missing"۔ StarAfrica۔ Agence de Presse Africaine۔ 19 اکتوبر 2015۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 اکتوبر 2015 
  67. ↑ Lizzie Dearden (26 ستمبر 2015)۔ "The death toll of the Hajj stampede has risen to at least 769"۔ The Independent۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 اکتوبر 2015 

باہرلے جوڑ

[سودھو]
مقامات
کعبہ معظمہ
تریخ
واقعات

سانچہ:Human stampedes

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=2015ء_دی_حج_بھگدڑ&oldid=648257" توں لیا