برہمو سماج
| صحیفہ | برہمو دھرم |
|---|---|
| الٰہیات | توحیدیت |
| پردھان اچاریہ-1 | رام موہن رائے |
| پردھان اچاریہ-2 | دوارکاناتھ ٹیگور |
| پردھان اچاریہ-3 | دیویندر ناتھ ٹیگور |
| بانی | رام موہن رائے |
| ابتدا | 1828ء کلکتہ، مغربی بنگال، ہندوستان |
| الگ از | سناتن دھرم ہندومت |
| دیگر نام | آدی دھرم |
| باضابطہ ویب سائٹ | http://true.brahmosamaj.in |
برہمو سماج (بنگالی: ব্রাহ্ম সমা، برہمو شوماج) اک ہندو اصلاحی تحریک اے۔ اس تحریک جاں فرقہ دے بانی رام موہن رائے 1774ء وچ بمقام بردوان اک معزز گھرانے وچ پیدا ہوئے چھوٹی عمر وچ عربی تے فارسی پڑھ لی سنسکرت بنارس وچ پڑھی۔ پندرہ برس دی عمر وچ انہاں نے بت پرستی دے خلاف بنگالی زبان وچ پمفلٹ شائع کرنے شروع کر دتے۔ انہاں دی دلیل ایہ سی کہ بت پرستی ویداں وچ نئیں ہُندی۔ توحید دے پرچار دی وجہ توں رام موہن رائے نوں اپنے والد تے گھر توں الگ ہونا پیتا۔ اس دے بعد انہاں نے انگریزی، فرانسیسی، لاطینی، یونانی تے عبرانی زباناں پڑھاں تمام مذاہب دی مقدس کتب دا غور کیتا۔ انہاں دا ذریعہ معاش سرکاری ملازمت سی 39 سال دی عمر وچ ملازمت توں سبکدوش ہو گئے تے کلکتہ وچ سکونت اختیار کر لی۔ تے اپنے مذہبی خیالات دی اشاعت شروع کر دتی۔ انہاں نے مذہبی کتب دا سنسکرت انگریزی تے بنگالی وچ ترجمہ کیتا۔
رام موہن نوں 1831ء وچ دہلی دے مغل شہنشاہ نے اپنے مالی حقوق دی وکالت دے لئی انگلستان بھیجیا۔ 1833ء تک اوتھے ای مقیم رہے۔ 1833ء وچ برسٹل چلے گئے تے اسی سال اوتھے مہینےِ ستمبر وچ بخار دے مرض وچ انتقال کر گئے۔ انہاں دی قبر نوزدیل قبرستان وچ موجود اے۔[۱]
رام موہن رائے نے پہلی بار فارسی وچ اک کتاب اُتے لکھی تے اس دا دیباچہ عربی زبان وچ سی۔
1820ء وچ موہن رائے نے اپنی کتاب ”یسوع دے احکام“ بنگالی زبان وچ شائع دی جس وچ یسوع مسیح دی الوہیت دا انکار کیتا تو سپرامپور دے مشنریاں نے تابڑ توڑ حملے شروع کر دتے تے بحث و مباحث دا سلسلہ جاری ہو گیا۔ 1827ء وچ رام موہن رائے نے برہمو سماج دی بناد ڈالی۔[۲]
نظریات
[سودھو]انہاں دے خیالات 1830ء دے امانت نامے وچ مندرجہ ذیل الفاظ وچ قلمبند نیں: ”پرستش اسی ذات دی ہونی چاہیے جو غیر فانی اے، جس دا پتا تلاش توں نئیں ملدا، جو تغیر توں محفوظ اے تے جو تمام کائنات نوں پیدا کردتی تے قائم رکھتی اے۔“[۲]