تاشقند ازبکستان دا راجگھر تے سبھ توں وڈا شہر اے ۔ ایہہ صوبہ تاشقند دا صدر مقام وی اے ۔ 2006ء دے سرکاری اعداد و شمار دے مطابق شہر دی آبادی 31 لکھ جد کہ غیر سرکاری اعداد شمار دے مطابق 40 لکھ توں وی ودھ اے ۔ قرون وسطی وچ ایہہ شہر چچ دے ناں نال جانیا جاندا سی جہڑا بعد وچ چچ قند یا چش قند تے فیر تاشقند بن گئیا ۔ ترک زبان چ تاش دا مطلب پتھر اے قند شہر لئی استعمال ہندا اے جداں قوقند ، سمرقند وغیرہ ۔ ناں دی ایہہ تبدیلی 16ویں صدی عیسوی دے بعد عمل چ آئی ۔
تاشقند سویت دور ج سویت یونین دا وسطی ایشیا چ اہم شہر تے پورے وسطی ایشیا دا غیر اعلانیہ صدرمقام وی رہیا ۔ تاشقند شہر دے موجودہ ہجے " تاشکینت" وی روسی اثرات ظاہر کردے نیں ۔
سنہ 1219ء چ چنگیز خان نے حملہ کرکے شہر نوں تباہ کردتا ۔ تیموریاں تے شیبانیاں دے دور چ اس شہر نے خوب ترقی کیتی۔ تاہم اس عرصے چ ایہہ ازبکاں ، قازقاں ، فارسیاں تے منگولاں دے حملیاں دا نشانہ بندا رہیا ۔
1809ء چ تاشقند خانان قوقند دے قبضے چ چلا گئیا ، اس وقت تاشقند دی آبادی اک لکھ سی تے ایہہ وسطی ایشیا دا خوشحال ترین شہر سی ۔ مئی 1865ء چ جنرل میخائیل چرنیائيف نے شہر تے حملہ کرکے اسنوں فتح کرلئیا ، عددی برتری تے مضبوط حصار حاصل ہون دے باوجود خانان قوقند دی فوجاں 2 دن وی روسی سلطنت دی فوج دے ساہمنے ٹھہر نا سکیاں تے شہر روسیاں دے قبضے چ چلاگئیا ۔ چرنیائيف جہڑا کہ شیر تاشقند دے ناں نال مشہور ہوئیا نے عوام دے دل جتن لئی خانان دے لگاۓ ہوۓ سارے ناجائز محصولات اک سال ختم کردتے تے عام لوکاں دے مسائل دے خاتمے دیاں کوششاں کیتیاں ۔ اسنوں زار روس ولوں تاشقند دا گورنر بنائیا گئیا تے اسنے زار الیگزینڈر II کول ایہہ سفارش وی کیتی کہ تاشقند نوں روسی سلطنت دے زیر تحفظ اک آزاد ریاست بنا دتا جاوے ۔ زار نے چرنیائیف تے اسدے سپاہیاں نوں اعزازات تے تمغیاں نال نوازیا پر جنرل نے ایہہ حملہ زار دی اجازت توں بغیر کیتا سی اس لئی اوہ زیادہ عرصہ اپنا عہدہ برقرار رکھن چ ناکام رہیا تے چھیتی ای اسدی جگہ قسطنطین پیترووچ وان کوف مین نوں مقرر کردتا گئیا تے تاشقند نوں اک آزاد ریاست تصور کرن دی بجاۓ اسنوں روسی ترکستان دا راجگھر بنا دتا گئیا ۔ جس دا پہلا گورنر جنرل کوف مین سی ۔ پرانے شہر دے نیڑے اک چھاؤنی تے روسی آبادی بنائی گئی تے ملک دے کئی علاقیاں توں روسی لوکاں تے تاجراں نوں ایتھے آباد کیتا گئیا ۔ وسط ایشیا تے اپنا اثر و رسوخ رکھن لئی روس تے برطانیہ دے مابین ہون والے تنازعے جسنوں وڈی کھیڈ اکھیا جاندا اے دے دوران ایہہ شہر جاسوسی دا گڑھ بن گئیا ۔ 1889ء چ ٹرانس کیسپیئن ریلوے دی پٹری ایتھے پہنچی تے جنہاں کارکناں نے پٹری تعمیر کیتی اوہ ایتھے ای آباد ہوگئے تے جنہاں نے بالشویک انقلاب (انقلاب روس) دی نیہہ وی ایتھے رکھی ۔۔۔۔
پنجابی دا سب توں پہلا اخبار ہندو پرکاش 1873 وچ امرتسر توں شروع ہویا ۔
شاہ مکھی لِپی وچ سب توں پہلا اخبار امرت پترکا 1896 وچ جاری ہویا۔
تسیں جاندے او
اسماعیل الجزری
• … کہ اسماعیل الجزری (تصویر وچ )جو اک مسلم عالم، موجد، مکینیکل انجینئر، کاریگر، آرٹسٹ تے ریاضی دان سن ۔ اُنھاں نوں جدید دور دی انجینئری دے '"روبوٹکس دا باپ"' کہیا جاندا ہے اَتے اُنھاں نے 50 توں ودھ مکینیکل آلات ایجاد کيتے؟
• …کہ دنیا دے چھ آباد براعظماں دے ناں عربی اتے انگریزی وچ اک ہی اکھر اُتّے مُکدے نيں؟
• … کہ دریائے کانگو مغربی اتے وچکارلے افریقا دا سب توں وڈا دریا ہے۔ اس دی کل لمبائی 4374 کلومیٹر (2718 میل) ہے۔ ایس پاروں ایہہ دریائے نیل دے بعد افریقا دا دوجا سب توں لمّا دریا ہیگا؟
• …کہ دنیا دا پہلا ایس ایم ایس 3 دسمبر 1992ء نوں نیل پاپ ورتھ نے میری کرسمس لکھ کے بھیجیا؟
نیپال وچ سیلاب توں 200 توں ودھ افراد ہلاک ہو گئے نيں، جنھاں وچ ملک دے راجگڑھ کھٹمنڈو وچ 37 افراد وی شامل نيں۔
اج دا شبد
عام طور تے پنجابی وچ: ہے لئی اے ورتیا جاندا ہے کیونجے روانی وچ ہ دی ادائیگی نہیں ہو پاندی پر پنجابی وچ : ہے لفظ ہی لکھیا جائے گا اس لفظ نوں ورتنا چاہیدا ہے۔
اج دی گل
پنجابی نوں قومانتری پدھر اُتے لیاوݨ لئی سانوں پنجابی وچ لِکھݨ تے پڑھن دی کوشش کرنی چاہیدی اے!
پنجابی شاہ مکھی وکیپیڈیا 24 اکتوبر 2008ء نوں شروع ہویا تے 13 اگست 2009ء نوں انکوبیٹر وِچوں نِکݪ کے ایہنے اک مکمّل وکیپیڈیا دا درجہ حاصل کرلیا۔
پنجابی وکیپیڈیا اُتے اِس ویلے ۷۳,۶۳۵ لیکھ موجود نیں۔ کِسے وی موضوع اُتے لیکھ لِکھݨ توں پہلاں اِس صفحہ تلاش اُتے جا کے عنوان لِکھ کے لبّھݨ دی کوشش کرو، مُمکن اے مطلوبہ لیکھ پہلاں توں موجود ہووے۔ جے لیکھ موجود نہ ہووے تاں تھلے خانّے وچ عنوان لِکھ کے نواں لیکھ تحریر کیتا جا سَکدا اے۔
وکیپیڈیا وچ لبھو
ویکیپیڈیا ورتن والے
ویکیپیڈیا ورتوں کار یا ورتنوالے اوہ لوک نیں جیہڑے ویکیپیڈیا وچ اپݨا کھاتہ بݨاندے نیں، اس وچ لکھن اَتے سنوارن دا کم کردے نیں اَتے انسائیکلوپیڈیا دی بہتری لئی اس وچ لیکھ لکھن ، کیٹاگریاں بنان اَتے ہور دوجے کم کرن چ لگے ہوئے نیں۔ ویکیپیڈیا نوں ہر لحاظ نال اک کُھلا انسائیکلوپیڈیا دی شکل دین لئی اج دوجے نوں تعاون دیندے نیں۔
پنجابی ویکیپیڈیا ورتن والیاں دی گݨتی ہُݨ تک ۳۹,۷۱۱ ہوچکی ہے۔ پر ایہناں چوں اک گھٹ گݨتی ہی مستقل پابندی نال اس منصوبہ وچ شریک ہے۔ اس توں وکھ غیر اندراج ہوئے ویکیپیڈیا ورتن والیاں دی اک وڈی گݨتی ہے جو اس منصوبہ وچ کدی کدی شریک ہوندی ہے۔
ویکیپیڈیا دا حصہ بنو!
وِکیپیڈیا اک آزاد انسائیکلوپیڈیا اے جیہڑا وکھ وکھ بولیاں وچ اے تے جس وچ اسیں سارے رَݪ مݪ کے لِکھدے آں تے ایہنوں سواردے آں۔ وِکیپیڈیا منصُوبے دا آغاز جنوری 2001ء وچ ہویا۔ پنجابی وِکیپیڈیا دا مڈھ اکتوبر 2008ء نوں انکیوبیٹر وچ رکھیا گیا تے 13 اگست 2009ء نوں ایہنوں باقاعدہ وِکیپیڈیا دا درجہ حاصل ہوگیا۔ اس ویلے پنجابی وِکیپیڈیا وچ ۷۳,۶۳۵لیکھ موجود نیں۔
تے 
