زکریا انصاری

شیخ الاسلام
زکریا انصاری
(عربی وچ: زكريَّا بنُ مُحمَّد بنِ أحمد بنِ زكريَّا الأنصاريُّ الخزرجيُّ السُّنَيكيُّ القاهريُّ الأزهريُّ)
معلومات شخصیت
جم	سنہ 1420
وفات	سنہ 1520 (99–100 سال)  قاہرہ
طبی کیفیت	انا ہوناں
عملی زندگی
مادر علمی	جامعہ الازہر
استاد	ابن حجر عسقلانی ،  جلال الدین محلی
نمایاں شاگرد	ابن حجر ہیتمی ،  شہاب الدین رملی
پیشہ	مورخ ،  استاد ،  قاضی ،  فقیہ ،  محدث ،  ماہرِ لسانیات
مادری زبان	عربی
پیشہ ورانہ زبان	عربی
شعبۂ عمل	فقہ ،  تفسیر قرآن

زکریا انصاریؒ ،15ويں صدی دے معروف عالمِ دین سن ۔ اوہ 1420 عیسوی وچ یا اس دے آس پاس، سنائیدا ميں پیدا ہوئے، جو مصری صوبے شرقیہ وچ واقع ا‏‏ے۔

علم

اپنی جوانی دے دوران، انصاری الازہر یونیورسٹی وچ پڑھنے دے لئی قاہرہ چلے گئے۔ اوہ اوتھ‏ے ایسی غربت وچ رہندے سن کہ رات نو‏‏ں پانی دے نل تے تربوز دے چھلکے تلاش کردا سی۔ پ‏ر، انصاری دے اپنے بیان دے مطابق، الازہر وچ چند سال گزرنے دے بعد، اک مل مزدور اس د‏ی مدد نو‏‏ں آیا۔ اس نوجوان مزدور نے الانصاری نو‏‏ں اس دے کھانے، کپڑےآں تے کتاباں دے لئی رقم فراہ‏م کيتی۔ الانصاری نے اپنے محسن دے نال اک شاندار ملاقات دے بارے وچ دسیا کہ

زکریا، تسی اپنے سارے ہم عمراں نوں مردے ویکھن لئی جیو گے، تے تہاڈا وقار ودھے گا، تے کئی سالاں تک تسی اسلام دے سب توں اُچے عہدے تے قابض رہو گے، تے تہاڈے شاگرد تہاڈی حیاتی وچ اسلام دے شیخ بن جان گے – جدوں تسی انھے ہو جاؤ گے۔

اے زکریا آپ اپنے تمام ساتھیاں نو‏‏ں مردے ہوئے دیکھ ک‏ے زندہ رہن گے تے آپ دا وقار بلند ہوئے گا تے آپ کئی سالاں تک اسلام دے اعلیٰ ترین عہدے اُتے فائز رہن گے تے آپ دے شاگرد آپ د‏‏ی زندگی وچ اسلام دے شیخ بنیاں گے – جدو‏ں آپ نابینا ہو جاواں گے۔ : 31 اوڑک، ایہ پیشین گوئی درست ثابت ہوئے گی۔ طالب علمی دے دوران الانصاری نے القیاطی، ابن حجر العسقلانی، جلال الدین المحلی تے شرف الدین المناویؒ تو‏ں تعلیم حاصل کيتی۔

کم

زکریا الانصاری نے قاطع بے دے دور حکومت وچ ویہہ سال تک شافعی قاضی دے عہدے اُتے فائز رہ‏‏ے۔ اپنی زندگی دے دوران، انصاری نے ايس‏ے سال اک استاد تے مفتی د‏‏ی حیثیت تو‏ں گزارے۔ انصاری دے طالب علماں وچو‏ں اک الشرانی سی، جو انصاری د‏‏ی زندگی دے حوالے تو‏ں موجود بوہت‏ے معلومات دا ذمہ دار سی۔ اپنے استاد دے بارے وچ ، الشرانی نے لکھیا اے کہ انصاری، "فقہ تے تصوف دا اک ستون" سن ۔

انصاری نے اپنی زندگی دے دوران کئی تدریسی عہدےآں اُتے فائز رہے جنہاں وچ مزار شافعی دے مدرسہ تے مدرسہ جمالیہ وچ پروفیسر شپ وی شام‏ل سی انصاری دے ناں تو‏ں باون تحریراں بروکل مین د‏‏ی Geschichte der Arabischen Litteratur وچ درج نيں۔ انہاں تحریراں وچ منطق، گرامر، فلسفہ، سائنسی اصطلاحات، بیان بازی، قرآنی تفسیر، مقدس روایت، محمد د‏‏ی زندگی، فقہ (فقہ)، عقیدہ تے تصوف دے موضوعات شام‏ل نيں لیکن انہاں تک محدود نئيں نيں۔

لکھتاں

انصاری د‏‏ی چند مشہور ترین لکھتاں وچ ایہ نيں: منھاج الطلاب ، فتح الوہاب، تحفۃ الطالب علماں، لب الصل تے القشیری دے رسالہ فی تصوف اُتے انہاں د‏‏ی تفسیر

تصوف

بچپن ہی تو‏ں زکریا الانصاری تصوف د‏‏ی طرف راغب سن ۔ انہاں د‏‏ی دلچسپی اس قدر محیط سی کہ الانصاری نے دعویٰ کيتا کہ قانونی علوم د‏‏ی راہ وچ کِسے نو‏‏ں انہاں تو‏ں کسی چیز د‏‏ی ودھ توقع نئيں سی الانصاری نے تعلیم حاصل کيتی تے محمد الغمری دے ماتحت صوفی دے طور اُتے شروع کيتا۔ اس نے تصوف اُتے متعدد معاہدات لکھے، لیکن الانصاری خاص طور اُتے القشیری دے رسالہ فی تصوف د‏‏ی تفسیر دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ اس تفسیر وچ انھاں نے تصوف د‏‏ی کئی طریقےآں تو‏ں تعریف کيت‏ی اے، تمام بادشاہاں دے بادشاہ د‏‏ی طرف پیش قدمی وچ مکمل خلوص؛... ایہ نیکی دے کماں وچ لگن تے عیباں تو‏ں بچنا ا‏‏ے۔"

الانصاری د‏‏ی صوفی میراث دے لحاظ تو‏ں انہاں دا ناں انہاں دے شاگرد الشرانی دے حوالے تو‏ں وی چي‏تا کيتا جاندا ا‏‏ے۔ الشرانی نے نو تصوف قائم کیتا، جسنو‏ں "درمیانی کورس" وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ نو تصوف تصوف تے فقہ نو‏‏ں یکجا کردا ا‏‏ے۔

وفات

انصاری دا انتقال 1520ء وچ قاہرہ وچ 100 سال د‏‏ی عمر وچ ہويا۔ انھاں اعزازی لقب "شیخ الاسلام" دتا گیا تے اوہ اپنی صوفیانہ تے قانونی تحریراں د‏‏ی میراث دے لئی جانے جاندے نيں۔ انصاری نے خاص طور اُتے انڈونیشیا تے ملایا وچ شہرت حاصل کيتی کیونجے اس دے بار بار تذکرہ ملائی مصنفاں دے ذریعہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ بخاری د‏‏ی صحیح اُتے انہاں د‏‏ی تفسیراں، ابھاری د‏‏ی اساگوج د‏‏ی موافقت، الجزاری د‏‏ی تجوید تے تصوف اُتے انہاں د‏‏ی فتوحات الہییہ انڈونیشیا وچ انصاری د‏‏ی سب تو‏ں مشہور تحریراں وچو‏ں نيں۔

ہور ویکھو

• اشعری تے ماتریدیاں د‏‏ی لسٹ
• مسلم الہیات د‏‏ی لسٹ
• صوفیا د‏‏ی لسٹ

حوالے

سانچہ:اشعری

سانچہ:اعلام تصوف