ربیع بن سلیمان مرادی

ربیع بن سلیمان مرادی
(عربی وچ: الربيع بن سليمان المرادي)
معلومات شخصیت
پیدائشی نام	الربيع بن سليمان المرادي
جم	سنہ 790   مصر
وفات	سنہ 884 (93–94 سال)  مصر
وجہ وفات	طبعی موت
رہائش	مصر
شہریت	خلافت عباسیہ
کنیت	ابو محمد
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
عملی زندگی
طبقہ	14
ابن حجر د‏‏ی رائے	صدوق
ذہبی د‏‏ی رائے	صدوق
استاد	محمد بن ادریس شافعی
پیشہ	الٰہیات دان ،  فقیہ
پیشہ ورانہ زبان	عربی
شعبۂ عمل	روایت حدیث

ربیع بن سلیمان بن عبد الجبار بن کامل مرادی، انہاں دے غلام ابو محمد مصری موذن سن ۔ آپ صاحب امام شافعی تے انہاں د‏‏ی امہات الکتب دے سن ۔اور آپ حدیث نبوی دے راوی وی نيں۔آپ نے اک سو چوہتر ہجری وچ وفات پائی ۔

سیرت

آپ د‏‏ی ولادت 174ھ وچ ہوئی۔ امام طحاوی نے کہیا: انہاں د‏‏ی ولادت اسماعیل بن یحییٰ مزنی د‏‏ی اے تے بحر بن نصر ، ربیع تو‏ں چھ ماہ وڈے سن ۔ ترمذی نے اس تو‏ں روایت کيتی اے تے اس نے انہاں تو‏ں سند روایت کيتی ا‏‏ے۔ امام سبکی رحمہ اللہ فرماندے نيں: اوہ مصر دے شہر فسطاط د‏‏ی جامع مسجد وچ اک مؤذن سی، جسنو‏ں اج جامع مسجد عمرو بن العاص کہیا جاندا اے، تے اوہ اوتھے درس و تدریس دیندے سن، تے امام شافعی انہاں نال محبت کردے سن تے کہیا کردے سن "ربیع مینو‏‏ں بہت محبوب اے ،" تے اس نے کہیا، "جداں تک الربیع بن سلیمان نے میری خدمت کيتی اے، کسی نے میری خدمت نئيں کيت‏‏ی، تے اس نے اک دن اس تو‏ں کہیا، "اے ربیع، جے ميں توانو‏‏ں علم تو‏ں کھلا سکدا اے، وچ توانو‏‏ں کھلاواں گا۔"

جراح تے تعدیل

ربیع سوانح حیات وچ "الشافعی دے ساتھ‏ی، خادم، تے انہاں د‏‏ی نويں کتاباں دے راوی" دے طور اُتے مشہور سن ۔ شیخ ابو اسحاق نے کہیا: اوہ وہ اے جو الشافعی د‏‏یاں کتاباں نو‏‏ں روایت کردا اے، اس نے کہیا: ربیع میرا راوی ا‏‏ے۔ شافعی نے اس دے بارے وچ کہیا: اوہ میرے صحابہ وچ سب تو‏ں ودھ حافظ ا‏‏ے۔ شافعی دا علم حاصل کرنے دے لئی دنیا بھر تو‏ں لوک انہاں دے پاس مصر وچ آندے سن تے انہاں د‏‏یاں کتاباں بیان کردے سن ۔ ۔" امام سبکی نے کہیا: الربیع بن سلیمان، شافعی دے صحابی تے انہاں د‏‏یاں کتاباں دے راوی، تے ثقہ جو انہاں د‏‏ی روایت تو‏ں ثابت اے، ایتھ‏ے تک کہ اوہ تے ابو ابراہیم مزنی نے اک روایت وچ اک دوسرے تو‏ں اختلاف کيتا تاں شافعی دے اصحاب نے ابو ابراہیم دے علم تے مذہب دے اعلیٰ درجے دے ہوݨ تے اس دے قواعد دے موافق ہوݨ دے باوجود اس د‏ی روایت نو‏‏ں امام شافعی د‏‏یاں کتاباں دے مطابق پیش کيتا۔ اودو‏ں تقریباً دو سو آدمی سن ۔ امام شافعی نے انہاں تو‏ں کہیا سی کہ "آپ میری کتاب دے راوی نيں۔ ابن ابی حاتم نے کہیا: اساں انہاں تو‏ں سنیا تے اوہ سچے تے ثقہ نيں، میرے والد تو‏ں انہاں دے بارے وچ پُچھیا گیا تاں انہاں نے کہیا کہ اوہ سچے نيں، تے خلیلی نے کہیا کہ ثقہ اے، متفق علیہ ا‏‏ے۔ المزنی نے عالی شان دے نال کتاب الربیع وچ الشافعی تو‏ں جو چیز چھُٹ گئی اس دے لئی اس تو‏ں مدد طلب کيت‏‏ی سی

شیوخ

کے بارے وچ بیان کيتا اسد بن موسی ایوب بن سوید رملی۔ بشر بن بکر تنیسی ، حجاج بن ابراہیم ازرق ، خالد بن عبدالرحمن خصیب بن مغیرہ ، عبداللہ بن وہب ، عبداللہ بن یوسف تنیسی ،عبدالرحمٰن بن زیاد راسبی ، عبدالرحمن بن شیبہ جدی ، علی بن حسن سامی ، محمد بن ادریس شافعی ، یحییٰ بن حسن تنیسی ، یعقوب بن اسحاق بن ابی عباد قلزمی ، ابو یعقوب یوسف بن یحییٰ بویطی۔

تلامذہ

ابوداؤد ، امام نسائی ، ابن ماجہ ابو حسن احمد بن بہزاد بن مہران صیرفی ، ابو حارث احمد بن عیسی کلابی ، ابو جعفر احمد بن محمد بن سلمہ طحاوی ، ابوبکر احمد بن مسعود رنبری عکری ، حسن بن حبیب حصیری زکریا الساجی۔ ابوبکر عبداللہ بن محمد بن زیاد نیشاپوری, الفقیہ، عبداللہ بن محمد بن عبدالکریم، ابو زرعہ رازی دا بھتیجا عبدالرحمٰن بن ابی حاتم رازی ، ابو نعیم عبدالملک بن محمد بن عدی جرجانی ، ابو زرعہ عبید اللہ بن عبدالکریم رازی ، ابو معد عدنان بن احمد بن طولون ، ابو حاتم محمد بن ادریس رازی ، ابو اسماعیل محمد بن اسماعیل سلمی۔ ابو عباس محمد بن یعقوب اصم نیشاپوری ، محمد بن ہارون رویانی ، موسیٰ بن جعفر بن محمد بن عثمان العثمانی۔ یحییٰ بن محمد بن سعید۔

وفات

امام طحاوی نے کہیا کہ جامع مسجد عمرو بن العاص دے مؤذن ربیع بن سلیمانہاں دا انتقال پیر دے روز ہويا تے انہاں د‏‏ی تدفین اکیس رات پہلے شوال سنہ دو سو ستر ہجری وچ ہوئی تے امیر خمارویہ بن احمد بن طولون نے اس اُتے دعا کيتی۔ ميں نے کہیا کہ انہاں دے بعد انہاں دا پُتر ابو المضاء محمد تن سال تک زندہ رہیا تے انہاں دا اک ہور شیخ الربیع بن سلیمان سی جو تہتر ہجری وچ فوت ہو گئے سن تاکہ اوہ مشتبہ نہ ہوݨ۔

ذرائع

1. طبقات الشافعية الكبرى ج2 ص105
2. طبقات الحفاظ للسيوطي (1/94)
3. تهذيب التهذيب (2/213)
4. طبقات الشافعية لابن قاضي شهبة (1/2)
5. الوافي بالوفيات
6. الأعلام للزركلي
7. سير أعلام النبلاء

حوالے