عبد الغفور عرف حضرت سوات
الشیخ مولانا عبد الغفور آخوند قادری عرف حضرت سوات رحمتہ اللہ علیہ تے سیدو بابا سوات ،امام المجاہدین، شیخ الاسلام والمسلمین توں شہرت رکھدے نيں۔
ناں
[سودھو]حضرت آخوند صاحب سوات دا اصلی ناں عبد الغفور تے والد دا ناں عبد الوحید سی۔ آپ دی پیدائش بالائی وادئ سوات دے اک گجر گھرانے دے وچ سن سترہ سو چورانوے نوں ہوئی ۔[۱]
ولادت
[سودھو]آپ علاقہ شامیزے (سوات) دے موضع جوڈی وچ 1794ء بمطابق 1209ھ نوں پیدا ہوئے۔
بیعت و خلافت
[سودھو]پشاور دے مشہور عالم وعارف حافظ محمد عظیم معروف بہ گنج والے وچ حاضر ہوکے سلسلہ قادریہ وچ مرید ہوئے تے مرشد دی طرف توں اجازت وخلافت حاصل کيتی۔ آپ شیخ المشائخ صاحبزادہ محمد شعیب صاحب ساکن تورڈھیری رحمتہ اللہ علیہ دی خدمت وچ پہنچ کے طریقہ قادریہ وچ بیعت ہوئے کے ریاضت و مجاہدات وچ مشغول ہوئے گئے۔ دریائے کابل تے دریائے سوات دے جنگلاں وچ کافی عرصہ زہد و عبادت وچ گزاریا۔ جدوں سلسلہ قادریہ دے اسباق طریقت نوں مکمل کے دے اپنے پیر و مرشد دے حضور وچ پہنچے۔ تاں صاحبزادہ صاحب نے آپ نوں ہر چہار سلاسل یعنی قادریہ، نقشبندیہ، چشتیہ تے سہروردیہ وچ ماذون تے صاحب مجاز فرمایا۔ آپ نے اس سلسلہ مبارکہ دی بہت اشاعت کيتی۔ ایتھے تک کہ ایہ سلسلہ آپ دے ناں توں موسوم ہوئے کے قادریہ چشتیہ نقشبندیہ دا اک خانوادہ مشہور ہوئے گیا۔ ہن آپ دا سلسلہ صرف صوبہ سرحد ہی نئيں، بلکہ کابل، ہرات، غزنی، ہندوستان تے عرب تک پھیل چکيا سی تے ہر جگہ آپ دے خلفاء مصروف تبلیغ سن تے اشاعت سنت نبوی ﷺ کر رہے سن ۔
سیر و سیاحت
[سودھو]حصولِ علم دا شوق تے زہد و تقویٰ توں رغبت رہی۔ تعلیم دے ابتدائی مدارج طے کرنے دے بعدآپ گھر توں نکل کرگجر گڑھی (ضلع مردان) وچ مولانا عبد الحکیم توں حصولِ تعلیم کردے رہے۔ چمکنی(پشاور) تے زیارت کاکا صاحب نوشہرہ فیر پشاور وچ حضرت جی صاحب وچ رہے تے آخرماں تور ڈھیری ضلع مردان وچ کچھ عرصہ مولانا محمد شعیب دی خدمت وچ گزاریا۔ سکھاں تے درانیاں دی جنگ وچ آپ نے دوست محمد خان فرمان روائے افغانستان دا نال دتا۔ چوبیس سال دی عمر وچ ستمبر 1835ءاپنے وطن پرت آئے۔ پہلے پہل علاقہ ملوچ (سوات) دی اک مسجدماں قیام کیتا۔ اوتھے توں موضع رنگیلا منتقل ہوئے۔ فیر سوات دے اوڈی گرام نامی تاریخی پنڈ دے نیڑے غازی بابا(پیر خوشحال) دے مزار وچ قیام پزیر رہے تے بعد وچ مرغزار دی خوب صورت وادی دی راہ لئی۔ اوتھے توں مرغزارکے نیڑے سپل بانڈی نامی پنڈ وچ مقیم ہوئے گئے۔ اوتھے شادی کيتی تے 1845 وچ اس جگہ توں نکل کے سیدو وچ مستقل سکونت اختیار کرلئی- جو اس وقت صرف سیدو دے ناں توں پہچانا جاندا سی لیکن انہاں دے مستقل قیام دی وجہ توں سیدو، سیدو شریف کہلانے لگیا۔ سیدو وچ مقیم ہوئے جانے دے بعد آپ نے مخلوقِ خدا دی فلاح وبہبود دی طرف توجہ دتی۔ مختلف جگہاں اُتے جاکرلوکاں نوں امر بالمعروف نہی عن المنکر اُتے عمل دی ترغیب دی۔
تحریک جہادتے حضرت سوات
[سودھو]جذبہ دینی دے تحت اسماعیل دہلوی دی تحریک جہاد وچ شرکت کيتی تے پشاور وچ انہاں دتی طرف نال جنگ وی کی، اظہارحقیقت دے بعدتحریک جہاد علیحدگی اختیار کرلئی تے ‘‘جماعت مجاہدین’’ دے باطل عقائد توں مسلماناں نوں آگاہ کیا،انہاں دے حکم توں آپ دے خلیفہ حضرت مولانا نصیر احمد قصہ خوانی نے تقویۃ الایمان دے رد وچ احقاق حق تالیف کيتا،
احکام شرعیہ دا نفاذ
[سودھو]تحریک جہاد توں بددل ہوکرسوات تشریف لےگئے تے وڈی جدو جہد دے بعد احکام شرعی دا نفاذکیاآپ اس اسلامی ریاست دے شیخ مقرر ہوئے،تمام معاملات دستور اسلامی دے مطابق فیصل ہوئے،
جنگ آزادی وچ شرکت
[سودھو]آپ نے اس زہد و تقویٰ، مشاہد ہ و مراقبہ، ذکر وفکر، امر باالمعروف نہی عن المنکر تے اشاعت سلسلہ دے نال نال ’’ جہاد باالسیف ‘‘ وی کیتا۔ نہایت ہی شجاعت، ہمت تے استقلال دے نال اوہ دا رہائے نمایاں سر انجام دتے جو رہندی دنیا تک زندہ رہن گے تے جنہاں دی یاد ہمیشہ رہے گی۔ جدوں کدی مورخ تریخ مجاہدین سرحد لکھے گا تاں اوہ آپ دے جہاداں نوں فراموش نئيں کريں گا تے نہ ہی کر سکدا اے۔1857ء وچ آپ نے اپنی جماعت دے ستھ امبیلہ دے مقام اُتے انگریزاں توں جہاد کیتا تے انہاں نوں زبردست شکست دتی، 1863ء وچ آخوند صاحبِ سوات (سیدوبابا) نے انگریزاں دے خلاف جہاد دا اعلان کیتا۔ کونڑ،باجوڑ،دیر، جندول،بونیر تے سوات دے لشکر آخوند صاحب دے جھنڈے تلے جمع ہوئے گئے تے انگریزاں اُتے حملہ کر دتا گیا۔ انگریزاں نے بونیر اُتے لشکر کشی کيتی۔ بونیر وچ امبیلہ دے مقام اُتے انگریزی فوج تے مجاہدین دے لشکر کے درمیان وچ خون ریزجنگ ہوئی۔ جنگ دے بعد انگریز امبیلہ توں واپس چلے گئے۔ ایہ جنگ امبیلہ کمپین 1863ء دے ناں توں مشہور اے۔
اولاد
[سودھو]حضرت سوات دے دو فرزند بناں عبد الحنان میاں گل تے عبد الخالق میاں گل سن ۔ عبد الخالق میاں گل صاحب دے فرزند ارجمند عالی مرتبت میاں گل عبد الودود صاحب نيں۔ آپ نے خود بنفس نفیس اپنی حکومت
سلسلہ شیوخ
[سودھو]- حضرت شیخ اخوند عبد الغفور سیدو بابا
- حضرت شیخ محمد شعیب شهید تور ڈھیروی
- حضرت شیخ حافظ محمد ہشتنگری عمرزئ
- حضرت شیخ محمد صدیق بونیری بشونڑی بابا
وصال
[سودھو]ستويں محرم الحرام 1295ھ بمطابق 12 جنوری 1877ء نوں بمقام سیدوشریف آپ دا وصال ہويا، اوتھے سپرد خاک کیتے گئے، جتھے اک وڈی مسجد وچ آپ دا عالی شان مزار عوام و خواص دی توجہ دا مرکز بنیا ہویا اے۔ موجودہ بادشاہ سوات میاں گل عبد الودود آپ دے صاحبزادے میاں گل عبد الخالق دے صاحبزادہ نيں۔[۲][۳][۴]
حوالے
[سودھو]- ↑ Waleed Ziad (2021). Hidden Caliphate: Sufi Saints Beyond the Oxus and Indus (in en). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-24881-6.
- ↑ تذکرہ اولیاء پاکستان جلد اول ،عالم فقری، صفحہ284 تا288 شبیر برادرزلاہور
- ↑ سوات سیاحاں دی جنت،فضل ربی راہی،صفحہ167 تا 169ناشر شعیب سنز سوات
- ↑ تذکرہ علما و مشائخ سرحد جلد اوّل، صفحہ 149 تا 157،محمد امیر شاہ قادری ،مکتبہ الحسن کوچہ آقہ پیر جان یکہ توت پشاور
ہور ویکھو
[سودھو]
| ||||||||
| ||||||||
- ↑ ریاست سوات، تریخ دا اک ورق | صفحہ 2 | اردو محفل فورم
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.