ملا پاوندہ
ملا پاوندہ جو افغان انگریزلڑائیاں دی قیادت خود کيتا کردے سن دنیا دے ہور اقوام دے مقابلے وچ پختون نوںاس لحاظ توں منفرد تے خوش قسمت واقع ہوئی اے کہ انہاں دی قومی تریخ ایداں دے بے شمار حریت پسنداں تے تاریخی شخصیتاں کے اعظیم کارنامےآں توں بھری ہوئی اے جس کی مثال شائد کوئی دوسری قوم پیش نئيں کرسکے لیکن اِنّی درخشاں تریخ دے ملک پختون اپنے ماضی تے تریخ دے بارے وچ ہمیشہ وڈے غافل تے لاپروا ثابت ہوئے ملا پاوندہ جنہاں نے اپنی ساری عمر برطانوی سام راج کے اپنی قوم تے مٹی دی آزدای دے خلاف جنگ لڑی سی تے اپنی بے مثال بہاری ذہانت اور قائدانہ صلاحیتاں دے ذرئعے فرنگی سام راج نوں ہر محاذ اُتے عبرت ناک شکست سے دو چار کر رکھیا۔
خطے دے سیاسی مذہبی تے پختون قوم پرست جماعتاں اپنے اس عظیم محسن دے نام اور کارنامےآں اُتے مناں مٹی ڈال رکھی اے انہاں دی زندگی تے جدوجہد توں اج دی نويں نسل بے خبر رکھاگیا اے اوداں وی ساڈے ملک وچ جنگ آزادی دی تریخ صرف اک خاض دائرے وچ قید ہوکے لکھی جاندی ہے جس وچ انہاں دا اصل کرداراں نوں اندر داخل نئيں ہونے دتا جاندا اے ۔
ملا پاوندہ جنوبی وزیرستان دی خوبصورت وادی مکین دے اک چھوٹے توں پنڈ مروبی وچ 1863 ء نوں وزیرستان دی سنگلاخ پہاڑاں تے پتھریلی زمین وچ پیدا ہوۓ اصل ناں محی الدین سی پاوندہ جداں ڈھیلے کپڑے پہندے سن جو پشون قوم کاپورنا کلچر سی اس لئی ملا پیوندہ دے ناں توں مشہور ہوۓ آپ محسود قبیلہ دے ذیلی قبیلہ شاہ بی خیل دی شاخ سلطانائی توں تعلق رکھدے سن بارہ سال دی عمر وچ دینی علوم دے حصول دے لئی بناں چلے گئے اوتھے زمانہ طالب علمی ہی توں اس نے اک گروہ بنایا جو رات کوفرنکی دے خلاف سرگرمیاں وچ مصروف ہُندا سی جس وچ اس دے دو ساتھی گرفتار کيتے گئے آپ نے جیل دے دروغہ اللہ باد نوں رات دے وقت اس دے گھرماں قتل کيتا صبع نوں فرنگی دے افواج اسنوں پھڑنے دی عرض توں اس دے مدرسے وچ آیا معلومات دی ۔دوسری طرف ملاپاوندہ ايسے رات کربوغہ شریف مولوی انور شاہ دے پاس چلے گئے فرنگی فواج نے اس دے بارے وچ مدرسے دے اندر پوچھ گچ دی چونکہ اوہ مدرسے وچ پاوندہ دے ناں توں مشہور سی اس دا اصل ناں محی الدین کِسے بچے نوں یاد نئيں سی سب نے پاوندہ دا ناں دسیا ۔
تے اس دے خلاف وارنٹ وی ملیا پاوندہ دے ناں توں جاری ہويا تب توں ایہ ملیا پیوند دے ناں توں مشہور ہويا۔ ملاپیوندہ نے اپنی ساری عمر خط و کتابت وچ تے اس دے نال جو مہر بنائی سی اس اُتے ملیا پیوندہ دا نام درج کردا رہیا اک دن مولوی نوں کسی نے اطلاع دتی کہ دوآبہ دی پہاڑ اُتے انگریز سپاہیاں نے چیک پوسٹ لگائی اے اس توں مولوی انور شاہ بہت برہم ہوۓ اس دوران ملا پیوندہو اس دے نال موجود سن دوسرے دن ملیا پاوندہ اپنے استاد توں اجازات منگ کر پہاڑی مورچے وچ سپاہیاں دے پہنچنے توں پہلے جاکے بیٹھ گئے جدوں سپاہی مورچے دے نیڑے آۓ تاں آپ نے حملہ کر کے دوناں نوں ہلاک کیہ انہاں توں دونے بندوقاں اٹھا کے اپنے استاد دے پاس چلے آۓ تاں مولوی انور شاہ نے آپ نوں دونے بندقاں دے کے کہیا کہ مانگاں کيتا منگدے ہوئے آپ نے کہیا سی کہ انگريز توں آزادی تے بادشاہی اس اُتے مولوی انوارشاہ نے آپ نوں وزیرستان ہجرت کرنے دی ہدایت کیتی۔اور اوتھے توں آکے تحریکاں شروع دی فرنگی سام راج دے خلاف اٹھیا کھڑے ہوۓ ۔1888ء وچ اوہ علاقہ داوڑ دے پنڈ عیدک نوں آۓ ۔اور ایتھے آباد ہوۓ پنڈ عیدک سے وزیراں تے داوڑاں دے لشکر تیار کردے اور بناں دے فوجی کیمپ اُتے حملے کردے رہے کچھ عرصے دے بعد اوہ علاقہ محسود چلے گئے ایتھے اپنے لئی ہجرہ تے مسجد تے اپنی طرف توں لنگر دینا وی شروع کردتا 1893ء کو جدوں مولانا گلاب دین عرف وزیرملا “ فوت ہوۓ تاں ملیا پاوندہ دوبارہ علاقہ داوڑ آۓ اس دوران افغان حکمرران امیر عبدالرحمان تے انگریزاں دے درمیان ڈیورنڈ لائن دا معاہدہ ہويا تاں ملا پیوندہ نے اس معاہدے دی سخت مخلفت دی تے انگریزاں کے خلاف جہاد دا اعلان کردتا ۔اس غرض دے لئی لوکاں نوں جنگ کيتی تربیت دیندے رہے اپنے مرکز شکائی تے مروبی وچ بیٹھ کر مجاہدین وزیرستان دے دستے تیارکردے رہے تاکہ اپنے ملک تے قوم نوں انگریزاں کی غلامی توں نجات دلاسکے علاقہ وزیرستان وچ اکتوبر 1893 ء توں نو مبر 1913 ء ان دی وفات تک جِنّی وی افغان انگریزاں لڑائیاں لڑیاں گئیاں نيں انہاں تمام لڑائیاں قیادت ملاپیوندہ خود کردے رہے انہاں نے جگہ جگہ مجاہدین دے مزاکز قائم کیتے انہاں نے بطور وصیت نامہ اک خط لکھیا سی جو ان کی موت دے بعد انہاں دی قبر اُتے حاضر تمام چھوٹے وڈھیاں دے سامنے پڑھیا گیا تے اس خط وچ ملاپاوندہ نے اپنی قوم نوں وصیت کی سی کہ اپنی قومیت تے شناخت ہر حال ماں برقرار رکھن تے انگریزاں نوں کسی بھی صورت وچ اپنی سر زمین اُتے قدم رکھنے کا موقع نہ داں تے آپس دے ختلافات کو ختم کرڈالاں تے اک دوسرے دے خلاف اندرونی سازشاں توں باز رہیاں تاکہ انگریزاں کو آپ دے سرزمین اُتے پیچے توں گاڑنے دا موقع نہ ملے۔
| ||||||||||||||||||||||||||
]