سردار داؤد خان

سردار داؤد خان
(پشتو وچ: سردار محمد داود خان)
جم	18 جولائی 1909   کابل
وفات	28 اپریل 1978 (69 سال)  کابل
وجہ وفات	گولی کی زد
طرز وفات	ماورائے عدالت قتل
شہریت	مملکت افغانستان جمہوریہ افغانستان افغانستان
شریک حیات	زینب خاتون
عملی زندگی
پیشہ	سیاست دان ،  سفارت کار
عسکری خدمات
عہدہ	جرنیل
	IMDB اُتے صفحات

پیدائش: 1909ء

وفات: 1978ء

افغان مدبر۔ شاہ افغانستان ظاہر شاہ دے چچا ذاد بھائی۔ فرانس وچ تعلیم پائی۔ 31 سال د‏‏ی عمر وچ کابل واپس آئے۔ تے پیادہ فوج دے افسراں دے سکول وچ داخل ہوئے گئے۔ 1935ء وچ ظاہر شاہ د‏‏ی بہن نال شادی کيتی تے ايس‏ے سال انھاں مشرقی صوبے دا گورنر تے نال ہی جنرل آفیسر کمانڈنگ بنا دتا گیا۔ بعد وچ وزیر جنگ تے وزیر داخلہ مقرر ہوئے۔ 1953ء وچ وزیر اعظم دے عہدے اُتے فائز ہوئے۔ 1962ء وچ مستعفی ہوئے گئے۔ جولائ‏ی 1973ء وچ فوج نے ظاہر شاہ دا تختہ الٹ دتا تے 19 جولائ‏ی نو‏‏ں سردار داؤد جمہوریہ افغانستان دے صدر تے وزیر اعظم مقرر ہوئے۔ 27 اپریل 1978ء دے انقلاب وچ مارے گئے۔

مڈھلا جیون تے تعلیم

سردار محمد داؤد خان افغانستان دے شاہی خاندان محمد زئی نال تعلق رکھدا سی‘ اوہ 18جولائ‏ی 1909ء نو‏‏ں پیدا ہويا اس نے ابتدائی تعلیم جلیلی سکول کابل ثانوی تعلیم امینیہ کالج تے اعلیٰ تعلیم فرانس تو‏ں حاصل کيتی اوہ سینٹ کرائی ملٹری اکیڈمی دا گریجوایٹ سی‘اس نے واپسی پرافغان فوج جوائن د‏‏ی تے 24برس د‏‏ی عمر وچ میجر جنرل بنا دتا گیا۔

فوجی تے سیاسی کیریئر

وہ 1932ء وچ محض 25سال د‏‏ی عمر وچ صوبہ ننگر ہار دا جی او سی بن گیا‘ 1935ء وچ اوہ قندھار دا جی او سی بنا تے ايس‏ے سال اسنو‏ں لیفٹیننٹ جنرل دے عہدے اُتے پروموٹ کر دتا گیا‘ اوہ دنیا دا کم عمر ترین جنرل سی ۔ 1946ء وچ اسنو‏ں یونیفارم دے نال وزیر دفاع بنا دتا گیا‘ اوہ پیرس‘ برن تے برسلز دے لئی سفیر وی بنایا گیا تے ايس‏ے دوران افغانستان دے بادشاہ محمد ظاہر شاہ نے اسنو‏ں اپنی ہمشیرہ شہزادی زینب دا رشتہ وی دے دتا۔ اوہ 1952ء وچ شاہ دے ذا‏تی ایلچی د‏‏ی حیثیت تو‏ں سوویت یونین دے صدر مارشل سٹالن د‏‏ی تدفین دے لئی ماسکو گیا تے ایتھ‏ے تو‏ں اس د‏ی زندگی دا دوسرا دور شروع ہويا۔ اوہ روسی حکمراناں تے کے جی بی دا منظور نظربنا تے اس نے اس د‏ی پشت پناہی دا آغاز کر دتا۔ ستمبر 1953ء نو‏‏ں شاہ نے اسنو‏ں افغانستان دا وزیر اعظم بنادیا‘ اوہ دنیا دا یونیفارم وچ پہلا وزیر اعظم سی‘ اوہ وزیر اعظم وی سی‘ وزیردفاع وی تے آرمی چیف بھی۔ اس نے وزیر اعظم دا حلف اٹھاندے ہی اپنے بھائی سردار محمد عظیم نو‏‏ں افغانستان دا وزیرخارجہ بنا دتا تے آہستہ آہستہ پورے ملک دے اختیارات اپنے قبضے وچ لے لیے‘ اوہ سوویت یونین دا فکری حلیف سی ۔

پشتونستان دا شوشہ

اس نے روس دے کہنے اُتے پاکستان وچ پشتونستان د‏‏ی تحریک شروع کرا دی۔

سیاست اُتے پابندی

ظاہر شاہ سردار داؤد دے عزائم تے طالع آزما فطرت کوپہچان گیا چنانچہ اس نے 3مارچ 1963ء نو‏‏ں اس تو‏ں استعفیٰ لے لیا جس دے بعد سردار داؤد نے شاہ دے خلاف سازشاں شروع کر دیں‘ شاہ نو‏‏ں اطلاع ملی تاں اس نے یکم اکتوبر 1964ء نو‏‏ں افغانستان دا آئین بدل دتا جس د‏‏ی رو تو‏ں ہن افغانستان دے شاہی خاندان دا کوئی رکن سیاست وچ حصہ نئيں لے سکدا سی ۔ شاہ نے سردار داؤد دا راستہ روکنے دا بندوبست تاں کر دتا لیکن اوہ ایہ بھُل گیا دنیا دا مضبوط تو‏ں مضبوط ترین آئین وی فوج دا راستہ نئيں روک سکدا ۔

حکومت اُتے قبضہ

17جولائ‏ی 1973ء نو‏‏ں ظاہر شاہ علاج دے سلسلے وچ اٹلی گیا تے پِچھے تو‏ں سردار داؤدنے شاہ دا تختہ الٹ دتا تے ملک وچ مارشل لگیا دیا‘اس نے 1964ء دا آئین منسوخ کیا‘ افغانستان نو‏‏ں جمہوریہ افغانستان دا ناں دتا اوربیک وقت افغانستان دا صدر‘ وزیر اعظم تے سنٹرل کمیٹی دے چیئرمین دا عہدہ سنبھال لیا‘ اس نے 28جولائ‏ی نو‏‏ں پارلیمنٹ وی توڑ دتی تے اوہ ملک دا مطلق العنان حکمران بن گیا۔

روشن خیالی

وہ اک روشن خیال اوراعتدال پسند شخص سی‘ اس نے اقتدار سنبھالدے ہی ملک وچ پردے تے داڑھی اُتے پابندی لگیا دی‘ اس نے زنانہ کالجاں تے یونیورسٹیاں وچ سکرٹ لازمی قرار دے دی‘ مسجدےآں اُتے تالے لگوا دتے تے ملک دے اٹھ وڈے شہراں وچ شراب خانے تے ڈسکو کلب بنوائے ‘سردار داؤد دے دور وچ کابل دنیا بھر دے سیاحاں دے لئی عیاشی دا اڈا بن گیا‘ اس دور وچ ’’یورپ‘‘ کابل تو‏ں شروع ہُندا سی‘ کابل دے بعد تہران عیاشی دا دوسرا اڈا سی‘استنبول تیسرا تے اس دے بعد پورا مشرقی یورپ عیاشاں اُتے کھل جاندا سی ۔ سردار داؤد نے پورے ملک وچ سینکڑاں د‏‏ی تعداد وچ عقوبت خانے وی بنا رکھے سن ۔

مظالم

خفیہ ادارےآں دے اہلکار اس دے مخالفین نو‏‏ں دن دیہاڑے اٹھا لے جاندے سن تے اس دے بعد کِس‏ے نو‏‏ں انہاں دا ناں اورپتہ تک معلوم نئيں ہُندا سی ۔ سردار داؤد دے زمانے وچ تیس ہزار دے نیڑے لوک ’’مسنگ پیپل‘‘ اکھوائے تے انہاں لوکاں دے لواحقین نو‏‏ں بعد وچ انہاں د‏‏ی قبراں دا نشان تک نہ ملا۔ جنوری 1974ء نو‏‏ں اس دے خلاف اک چھوٹی سی بغاوت ہوئی لیکن اس نے تمام باغیاں دے سر قلم کرا دتے ۔

مغرب دے نال تعلقات

اک طرف اس دے مظالم جاری سن تے دوسری طرف اوہ عالمی میڈیا نو‏‏ں اک جمہوریت پسند تے روشن خیال لیڈر دا چہرہ پیش کررہیا سی ۔ اس نے روس دے نال نال مغرب دے نال وی تعلقات استوار کیتے ۔

نواں آئین تے کابینہ

27فروری 1977ء نو‏‏ں اس نے ملک نو‏‏ں نواں آئین دیا‘ ملک وچ صدارتی طرز حکومت تے یک جماعتی نظام قائم کر دتا تے ایہ اوہ وقت سی جدو‏ں اس دا اعتماد آسمان نو‏‏ں چھونے لگا‘ اس نے مارچ 1977ء نو‏‏ں نويں کابینہ بنائی تے اس کابینہ دے سارے عہدے اپنے خاندان تے دوستاں وچ تقسیم کر دتے ۔

حکومت خلاف مظاہرے

اس وقت تک ملک وچ اس دے خلاف لاوا پک چکيا سی چنانچہ ملک د‏‏ی دو وڈی سیاسی جماعتاں خلق تے پرچم پارٹی اس د‏ی مخالف ہوئے گئیں‘ ملک وچ ہنگامے‘ سیاسی قتل وغارت گری تے مظاہرے شروع ہوئے گئے۔ اوہ ظالم انسان سی لہٰذا اس نے اپنی عادت دے مطابق مخالفین نو‏‏ں قتل کرانا شروع کر دیا‘ اس نے 17اپریل 1978ء نو‏‏ں اپنے سب تو‏ں وڈے مخالف کیمونسٹ لیڈر میر اکبر خان نو‏‏ں قتل کرا دتا تے ایہ اوہ قتل سی جس نے سردار داؤد خان دے خلاف نفرت نو‏‏ں اک نقطے اُتے جمع کر دتا ۔

قتل

میر اکبر دے قتل دے محض دس دن بعد 27اپریل نو‏‏ں سردار داؤد دے خلاف فوجی بغاوت ہوئی تے فوج نے اسنو‏ں ‘اس دے بھائیوں‘ بیویوں‘ بیٹیوں‘ پوتاں تے پوتیاں نو‏‏ں گولی مار دی‘ اس بغاوت وچ اس سمیت اس دے خاندان دے 30افراد ہلاک ہوئے گئے‘ داؤد د‏‏ی نعش نو‏‏ں جیب دے نال بنھیا گیا تے کابل شہر وچ گھسیٹاگیا‘داؤد د‏‏ی نعش جس جگہ تو‏ں لنگھدی سی لوک اس اُتے تھکدے سن تے اسنو‏ں ٹھڈے ماردے سن ‘شام نو‏‏ں جدو‏ں نعش دا سفر مکمل ہويا تاں اسنو‏ں جنارے‘ غسل تے کفن دے بغیر خاندان د‏‏ی دوسری نعشاں دے نال اجتماعی قبر وچ دفن کر دتا گیا۔

لاش د‏‏ی دریافت

سردار محمد داؤد خان د‏‏ی نعش 30برس تک اک گمناں قبرماں پئی رہی لیکن فیر 26جون 2008ء نو‏‏ں کھدائی دے دوران کابل شہر وچ دو اجتماعی قبراں دریافت ہوئیں‘ دونے قبراں وچ سولہ‘ سولہ نعشاں سن‘ انہاں نعشاں وچو‏ں اک نعش سردار داؤد د‏‏ی سی ۔ جسنو‏ں جوتاں تو‏ں پہچانا گیا۔سردار داؤد دے بوٹاں د‏‏ی آب و تاب حالے تک باقی سی۔ اس جوتے دے تلوواں اُتے مگرمچھ د‏‏ی تصویر وی سی تے انہاں دا سنہری بکل حالے تک قائم سی۔ ایہ جوتے سوئزرلینڈ د‏‏ی اک کمپنی صرف اک ہزار خانداناں دے لئی بناندی سی۔ انہاں جوتیاں دے تلوے نیوزی لینڈ د‏‏ی گائے دے چمڑے تو‏ں بنائے جاندے سن ۔ایہ سنہری چمڑے تے نیلے سینگاں والی گائے ہُندی اے تے دنیا وچ کدرے تے نئيں پائی جاندی۔جوندے د‏‏ی ’’ٹو‘‘ برازیل دے مگرمچھاں د‏‏ی جلد تو‏ں بنائی جاندی ۔جوندے دا ’’کوّا‘‘ افریقہ دے سیاہ ہاتھیاں دے کاناں دے چمڑے تو‏ں تیار کيتا جاندا سی تے جوندے دے اندر ہرن دے نرم چمڑے د‏‏ی تہ چپکائی جاندی سی تے سلائی دے لئی استعمال ہونے والا دھاگہ بلٹ پروف جیکٹ وچ وی استعمال ہُندا سی۔کمپنی دا دعویٰ سی کہ پنجاہ برس تک جوتے د‏‏ی پالش خراب نئيں ہُندی جدو‏ں کہ مٹی وچ دفن ہونے دے اک سو سال بعد تک جوتے د‏‏ی آب وتاب برقرار رہندی ا‏‏ے۔ افغانستان دا بادشاہ ظاہر شاہ اس کمپنی دا ممبر سی۔ ظاہر شاہ جلا وطن ہويا تاں سردار داؤد نے اس کمپنی د‏‏ی ممبر شپ لے لی تے اس دے بعد اس نے ہمیشہ اس کمپنی دا جوتا استعمال کيتا ایتھ‏ے تک کہ جدو‏ں 1978ء نو‏‏ں اسنو‏ں خاندان دے نال قتل کر دتا گیا ۔