اجل مسمی
| معاد |
اَجَل مُسَمَّی اک قرآنی اصطلاح اے جو کسی چیز دے یقینی تے حتمی اختتام نوں کہیا جاندا اے۔ اجل مسمی اجل مُعَلَّق دے مقابلے وچ اے جو کسی چیز دے ایداں دے خاتمے نوں کہیا جاندا دے جس وچ کمی بیشی دا امکان ہوئے۔
قرآن وچ اجل مسمی انساناں دے لئی وی استعمال ہويا اے جس دے بارے وچ مفسرین نے مختلف نظریات پیش کيتے نيں؛ من جملہ ایہ کہ: اجل مسمی توں مراد انسان دی یقینی موت اے۔ ايسے طرح بعض اس توں آخرت مراد لیندے نيں۔
مفہومشناسی
[سودھو]اَجَلِ مُسَمّیٰ دو لفظ اَجَل تے مُسَمّیٰ توں مرکب اے، اجل کسی چیز دی انتہاء تے اختتام نوں کہیا جاندا اے ؛[۱] تے مُسَمی دے معنی معین تے مشخص دے نيں۔[۲]
اس بنا اُتے اجل مسمی کسی چیز دے معین تے مشخص اختتام تے انتہاء نوں کہیا جاندا اے جس وچ کمی بیشی دا امکان نئيں۔ اس دے مقابلے وچ اجل مُعَلَّق اے جس دے معنی کسی چیز دا غیر معین اختتام اے جس وچ کمی بیشی دا امکان پایا اے۔[۳]
مختلف تفسیراں
[سودھو]اجل مسمی اک قرآنی اصطلاح اے تے قرآن مجید وچ 21 مرتبہ ایہ لفظ ذکر ہويا اے۔[۴] مثال دے طور اُتے سورہ بقرہ دی آیت 282 وچ قرض دی بحث وچ اس دا ذکر آیا اے جس دے معنی قرض دی مدت دی تعیین اے۔[۵]
قرآن وچ اجل مسمی دا لفظ انسان دے بارے وچ وی آیا اے ؛ مثلا: ہُوَ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن طِينٍ ثُمَّ قَضىَ أَجَلًا وَ أَجَلٌ مُّسَمًّى عِندَہُ(ترجمہ: وہ(خدا) ااوہی اے جس نے تسيں نوں مٹی توں پیدا کيتا۔ فیر (زندگی کی) اک مدت مقرر دی تے اک مقررہ مدت تے وی اے ...۔)[۶]
اس طرح دی آیتاں وچ اجل مسمی دے معانی توں متعلق مفسرین دے درمیان کئی نظریات موجود نيں:[۷]
- اک گروہ کہندے نيں کہ اس توں مراد انسان دی موت توں لے کے قیامت برپا ہونے تک دا زمانہ اے اس دے مقابلے وچ انسان دی دنیاوی زندگی اجل غیرمسمی اے۔[۸]
- بعض اجل مسمی توں عالم آخرت مراد لیندے نيں۔[۹]
- بعض مفسرین دے مطابق اجل مسمی زندہ انساناں دی زندگی دے خاتمے نوں کہیا جاندا اے مردہ انساناں دی زندگی دے خاتمے دی مقابلے وچ ۔[۱۰]
- بعض دے نزدیک اجل مسمی انسان دی موت اے۔[۱۱]
- علامہ طباطبایی دے مطابق اجل مسمی تے اجل غیرمسمی (معلَّق) دونے انسانی زندگی دے خاتمے توں مربوط اے اس فرق دے نال کہ اجل مسمی توں مراد اوہ وقت اے جس وچ انسان دی حتمی موت واقع ہُندی اے جس دا علم صرف خدا دے پاس ہُندا اے ؛ جدوں کہ اجل معلّق انسان دی اس موت نوں کہیا جاندا اے جو اس دے جسمانی حالات نوں مد نظر رکھدے ہوئے اس اُتے طاری ہُندی اے جس وچ بیرونی عوامل (دعا تے صدقہ وغیرہ) دی وجہ توں کمی بیشی دا امکان ہُندا اے۔[۱۲]
اجل معلق دے نال فرق
[سودھو]بعض مفسرین من جملہ علامہ طباطبائی دے مطابق اجل مسمی تے اجل معلق وچ فرق ایہ اے کہ اجل مسمی حتمی اے تے اس وچ بَداء دی کوئی گنجائش نئيں ہُندی؛ لیکن اجل معلق وچ بداء حاصل ہونے دا امکان پایا جاندا اے۔ دوسرے لفظاں وچ اجل مسمی وچ دعا، صدقہ تے ہر اوہ کم جو اجل معلق وچ مؤثر اے، مؤثر نئيں اے۔[۱۳] ايسے طرح قرآنی آیات خاص کر سورہ انعام دی آیت نمبر 2 دے مطابق کہ اجل مسمی دا علم خدا دے پاس اے، توں ایہ نتیجہ کڈیا جا سکدا اے کہ اجل مسمی دا علم خدا دے علاوہ کسی دے پاس نئيں ہُندا۔[۱۴]
متعلقہ صفحات
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ابنمنظور، لسانالعرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۱۱؛ ابنفارس، معجم مقاییس اللغۃ، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۶۵؛ قرشی بنایی، قاموس قرآن، ج۲، ص۳۰۹۔
- ↑ ابنمنظور، لسانالعرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۴، ص۴۰۰؛ جوہری، الصحاح، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۳۸۴۔
- ↑ بیات، «اجل معلق و اجل مسمی از منظر آیات و تجلی آن در روایات»، ص۱۰۔
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۴۱۰
- ↑ مکارم، تفسیر نمونہ، ۱۳٧۱ش، ج۲، ص۳۸۳۔
- ↑ سورہ انعام، آیت نمر2۔
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳٧۲ش، ج۴، ص۴۲۳و۴۲۴۔
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳٧۲ش، ج۴، ص۴۲۳۔
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳٧۲ش، ج۴، ص۴۲۴۔
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳٧۲ش، ج۴، ص۴۲۴۔
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳٧۲ش، ج۴، ص۴۲۴۔
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱٧ق، ج٧، ص۹و۱۰۔
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱٧ق، ج٧، ص۹۔
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱٧ق، ج٧، ص۸۔
مآخذ
[سودھو]- ابنفارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغۃ، قم، مکتب اعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ق۔
- ابنمنظور، محمد بن مکرم، لسانالعرب، دار صادر، بیروت، چاپ چہارم، ۱۴۱۴ق۔
- [بیات، محمدحسین، «اجل معلق و اجل مسمی از منظر آیات و تجلی آن در روایات»، سراج منیر، ش۲۲، ۱۳۹۵ش۔
- جوہری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۴ق۔
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامىِ جامعہ مدرسين حوزہ علميہ قم، چاپ پنجم، ۱۴۱٧ق۔
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، تہران، ناصرخسرو، چاپ سوم، ۱۳٧۲ش۔
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تہران، مرکز فرہنگی درسہایی از قرآن، ۱۳۸۳ش۔
- قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، تہران، دار الکتب اسلامیہ، چاپ ششم، ۱۳٧۱ش۔
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تہران، دار الکتب الاسلامیہ، ۱۳٧۴ش۔