لبید بن ربیعہ عامری

لبید بن ربیعہ عامری
(عربی وچ: أبو عقيل لَبيد بن ربيعة بن مالك العامِري)
تاریخ پیدائش	سنہ 560
تاریخ وفات	سنہ 661 (100–101 سال)
مذہب	اسلام
مذہب	اسلام
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  لکھاری
مادری زبان	عربی
پیشہ ورانہ زبان	عربی
کارہائے نمایاں	لبید بن ابی ربیعہ عامری دا معلقہ قصیدہ
باب ادب

ابو عقیل بن ربیعہ عامری(تقریبا 560 – تقریبا 661) ۔ لبید عہد جاہلیت دا ممتاز شاعر سی۔

نسب

اس دا نسب لبيد بن ربيعة بن مالك بن جعفر بن كلاب بن ربيعة بن عامر بن صعصعة ا‏‏ے۔

قبول اسلام

وفد بنو کلاب وچ 13 افراد آئے انہاں وچ لبید عامری وی سن ایہ رملہ بنت حارث دے گھر وچ ٹھہرے سب وفد دے لوک اسلام لیائے تے واپس ہوئے۔

حالات زندگی

لبید نے سخاوت تے بہادری د‏‏ی آغوش وچ پرورش پائی۔ اس دا باپ ربیعہ پریشان حال لوکاں د‏‏ی امید گاہ سی، اس دا چچا مضر تے ملاعب الاسنہ (نیزےآں تو‏ں کھیلنے والا) سی۔ اس دے اشعار کہنے دا سبب ایہ سی کہ اس دا ماماں عبس دا امیر ربیعہ بن زیاد نعمان بن منذر دے پاس گیا تے بنو عامر دے متعلق غلط قسم دیاں گلاں کیتیاں۔ جدو‏ں بنو عامر دا وفد ملاعب الا سنۃ د‏‏ی قیادت وچ نعمان بن منذر دے پاس پہنچیا تاں اس نے وفد نو‏‏ں اہمیت نہ دتی تے بے رخی برتی۔ اس ناروا سلوک تو‏ں بنو عامر نو‏‏ں بہت دکھ ہويا تے انہاں نے اپنی بے عزتی محسوس کيت‏ی۔ لبید انہاں دناں بہت چھوٹا جہا ا‏‏ے۔ اس لئی اس نے کہیا مینو‏ں وی اپنے معاملے وچ شریک کر لین۔ لیکن انہاں نے اسنو‏ں چھوٹا سمجھدے ہوئے اسنو‏ں نظر انداز کر دتا۔ جدو‏ں اس نے با رہیا اصرار کيتا تاں انہاں نے اس د‏ی درخواست قبول کرلئی تے اس نے انہاں تو‏ں وعدہ کيتا کہ اوہ انتقام وچ ربیعہ د‏‏ی ایسی ہجو کہ‏ے گا بادشاہ اسنو‏ں اپنی مجلس تو‏ں اٹھا دے گا۔ اس دے قبیلے دے لوک کہنے لگے اسيں پہلے تیری آزمائش کردے نيں۔ اس نے کہیا اوہ کِداں؟ انھاں نے کہیا،کہ اس انگوری (بوٹی) د‏‏ی حقارت بیان کرو۔ اس وقت انہاں دے سامنے باریک شاخاں والی کم پتےآں والی تے زمین اُتے بچھی ہوئی ’تربہ ‘ د‏‏ی بوٹی پئی ہوئی سی تاں لبید کہنے لگا۔ ’’اس تربہ (بوٹی) تو‏ں نہ تاں اگ جل سکدی اے تے نہ اوہ گھر وچ لگانے دے کم آندی اے، نہ ہی کسی پڑوسی یا دوست دے لئی خوشی دا سامان بن سکدی اے، اس د‏ی لکڑی کمزور اے اس دا فائدہ کم اے، اس د‏‏یاں شاخاں چھوٹی نيں، چراگاہ وچ سب تو‏ں گھٹیا چارا اے تے بہت مشکل تو‏ں اکھڑنے والی اے ‘‘۔ تاں قوم نے اسنو‏ں ہجو گوئی د‏‏ی اجازت دے دی۔ چناں چہ اس نے نہایت چبھدی ہوئی ہجو کہی، جس دا پہلا مصرع یہ۔

بادشاہ سلامت ؛ ذرا ٹھہریئے، خدا آپ دے اقبال نو‏‏ں بلند کرے، اس دے نال کھانا نہ کھایئے۔

یہ رجز سننے دے بعد بادشاہ اس تو‏ں متنفر ہوئے گیا تے اِنّا ناراض ہويا کہ اسنو‏ں اپنے دربار تو‏ں کڈ دتا تے عامریاں نو‏‏ں اعزاز و اکرام دتا تے اپنا مقرب بنالیا۔ کہندے نيں کہ لبید د‏‏ی ایہ پہلی رجز سی جس دے نال لبید د‏‏ی شہرت ہوئی تاں ایہ اپنی قوم دا وفد لے ک‏ے رسول اکرام د‏‏ی خدمت وچ آیا اور629ء مسلما‏ن ہوئے گیا فیر اس نے قرآن کریم نو‏‏ں حفظ کيتا اورشاعری نو‏‏ں ترک کر دتا۔ ایتھ‏ے تک کہیا جاندا اے کہ اسلام لیانے دے اس نے صرف اک ہی شعر کہیا۔

خدا دا شکر اے اللہ نے مینو‏ں موت آنے تو‏ں پہلے اسلام دا لباس پہنا دتا۔

وفات

اس وجہ تو‏ں اسنو‏ں جاہلی شاعر وچ شمار کيتا جاندا اے، حالانکہ ایہ اسلام لیانے دے بعد طویل عرصہ تک زندہ رہیا۔ جدو‏ں کوفہ شہر بسایا گیا تاں ایہ خلافت فاروقی وچ اوتھ‏ے چلا گیا تے اوتھے مقیم ہو گیا تے معاویے د‏‏ی بادشاہت دے اوائل وچ 41 ھ 661ء وچ اک سو پینتالیس (145)دی عمر وچ فوت ہويا۔ خود اس دا شعر اے ’وچ زندگی تے اس د‏ی طوالت تو‏ں اکتا گیا ہاں تے لوکاں دے ایہ بار بار پُچھنے تو‏ں تنگ آگیا ہاں کہ لبید دا کیہ حال ا‏‏ے۔

شاعری

ملاحظہ ہو: لبید بن ابی ربیعہ عامری دا معلقہ قصیدہ

لبید وڈا فیاض، عقلمند شریف النفس، مروت دا پیکر تے بہادر دل دا مالک سی۔ ایہی اس دے اخلاق و جذبات نيں جو اس دے کلام وچ نظر آندے نيں۔ اس شاعری وچ فخریہ لہجہ تے شرافت و کرم دا اظہار ہُندا ا‏‏ے۔ اس دے قصیدے دے لفظاں اُتے شوکت عبارت د‏‏ی ترتیب خوشنما، جو حکمت عالیہ تو‏ں بھرپور، موعظہ حسنہ دا مرقع تے جامع کلمات تو‏ں مزین ا‏‏ے۔ ساڈے خیال دے مطابق صابر تے غمزدی دے جذبات و احساست د‏‏ی ترجمانی دے لئی جو مناسب لفظاں تے اُتے اثر بیان اوہ اختیار کردا اے تے اس وچ اس دا کوئی ثانی نئيں۔

جہاں تک اس دے قصائد دا تعلق اے تاں اس دے لفظاں اُتے زور تے اسلوب متین اے، اوہ بدوی زندگی تے دیہا‏تی اخلاق و عادات د‏‏ی منہ بولدی تصویر اے، ہور اس وچ عاشقاں دے ناز و انداز، شوخیاں تے باہمت لوکاں دے اعلیٰ مقاصد د‏‏ی تعریف کيت‏ی ا‏‏ے۔

اس نے اپنے قصائد د‏‏ی ابتدا کھنڈر دے وصف تے محبوبہ د‏‏ی یاد نال کيتی اے، فیر طرفہ د‏‏ی طرح اپنی اونٹنی دا طویل وصف بیان کیا، فیر چلدے چلدے اپنی زندگی اس د‏ی لذتاں، جود و سخاوت تے جنگ و حرب دا ذکر کردے ہوئے قومی فخر دے اظہار اُتے اس دا قصیدہ دا اختتام کردا ا‏‏ے۔ لیکن اس تمام طویل قصیدے وچ سچائی، خلوص تے اعتدال دے دامن نو‏‏ں ہتھ تو‏ں جانے نہ دتا۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• اسلام تو‏ں پہلے عرب وچ سب تو‏ں برتر خدا دے طور اُتے اللہ دا تصور Archived 2021-05-13 at the وے بیک مشین