لطف الله خان
لطف الله خان | |
---|---|
جم | 25 نومبر 1916 |
وفات | 3 مارچ 2012 (96 سال)[۱] |
شہریت | پاکستان |
عملی زندگی | |
صنف | ادیب |
پیشہ | محافظ دستاویزات ، لکھاری ، سفرنامہ نگار |
اعزازات | |
باب ادب | |
ترمیم |
لطف الله خان (پیدائش: 25 نومبر 1916ء - وفات: 3 مارچ 2012ء) پاکستان کےمشہورمصنف ، کلکٹر ، آرکائیوسٹ سن ۔ آپ پاکستان تے جنوبی ایشیاء دے نامور فنکاراں ، شاعراں ، مصنفاں تے ہور نامور شخصیتاں دی آواز دی ریکارڈنگ دے نایاب مجموعہ دے لئی مشہور سن ۔[۲] لطف اللہ خان 25 نومبر 1916 نوں مدراس (برطانوی بھارت) وچ پیدا ہوئے سن ، جسنوں ہن چنويں کہیا جاندا اے۔ انہاں دے والد ساؤتھ انڈین ریلوے کمپنی وچ ملازمت کردے سن ۔ لطف اللہ نے اپنی بنیادی تعلیم مدراس وچ حاصل کيتی لیکن اوہ نو عمر ہی وچ سن جدوں کم دی تلاش وچ حیدرآباد چلے گئے۔ 1938 وچ ، اوہ برطانوی ہندوستان وچ محکمہ راشن دے لئی کم کرنے بمبئی پہنچے۔لطف اللہ خاں نے تقسیم ہند دے بعد 17 اکتوبر 1947 نوں پاکستان ہجرت دی تے کراچی وچ سکونت اختیار کيتی جتھے انہاں نے اشتہاری کاروبار وچ شمولیت اختیار کيتی تے 50 سال توں زیادہ عرصے تک اس پیشے وچ رہے۔[۳]
موسیقی کیریئر
[سودھو]لطف اللہ خان نے سن 1933 وچ آل انڈیا ریڈیو دے نال کلاسیکی گانے دے معاہدے اُتے دستخط کیتے۔[۴] انہاں نے 1935 وچ 19 سال دی عمر وچ عوامی طور اُتے پرفارم کيتا ، جدوں انہاں نے مدراس وچ دو گھینٹے دے ریڈیو کنسرٹ وچ پرفارم کيتا تے کرناٹک موسیقی وی چلائی۔[۵] جنوری 1939 وچ مدراس ریڈیو آرٹسٹ دے ناں توں انہاں نے سینٹ زیویئرس کالج دی مسلم اسٹوڈنٹس ایسوسی ایشن دے اک پروگرام وچ غزلاں گائاں تے ايسے سال دسمبر وچ بمبئی وچ کلاسیکی گائیکی پیش کيتی۔ 1963 توں 1988 دے درمیان ، انہاں نے کرانہ گھرانہ دے عبد الشکور خان دے نال گانے دی مشق دی ، تے صرف اک راگ درباری دی پیچیدگیاں دی کھوج کيتی۔[۶]
آوازاں دا مجموعہ
[سودھو]لطف اللہ خان نوں ادب، فنون لطیفہ، موسیقی، شاعری تے شخصیتاں دے مطالعے دا گہرا شغف سی۔ اوہ اشتہار سازی دے سلسلے وچ جدوں ٹیپ ریکارڈر توں پہلی بار متعارف ہوئے توانھاں اپنی والدہ محترمہ دی گفتگو نوں محفوظ کرنے دا خیال ہويا۔ اس دے بعد اوہ کلاسیکی موسیقی مشاعرے، تقاریر، شخصیتاں دے انٹرویو وغیرہ دی ریکارڈنگ دی طرف متوجہ ہوئے۔ رفتہ رفتہ اک ایسا بے مثال خزانہ فراہم ہوگیا جس دی کوئی دوسری مثال نئيں ملدی۔ خدا نے انھاں اک طویل عمر دتی تے اوہ ساری زندگی نہایت مستقل مزاجی توں کِسے صلے دی پروا کیتے بغیر آنے والیاں نسلاں دے لئی ایہ بے مثل آواز خزانہ جمع کردے رہے۔ اوہ اس فن وچ ذاتی محنت، جاں کاہی تے تکمیلیت دا اعلیٰ معیار قائم رکھدے سن ۔ آپ نے کتاباں وی تصنیف کيتیاں نيں جنہاں وچ موسیقی، یادداشتاں، سفرنامے تے بعض اہم شخصیتاں دے خاکے شامل نيں۔[۷]
موسیقی وچ ، اس دا مجموعہ بہت ساریاں ذیلی زمرے وچ ترتیب دتا گیا اے انسٹرمینٹل میوزک جس وچ سرود (نمایاں طور اُتے حافظ علی خان تے علی اکبر خان) ، ستار (خاص طور اُتے عنایت خان ، ولایت خان ، روی شنکر تے شریف خان پونچھ والے) ، شہنائی (خاص طور اُتے بسم اللہ خان) ، بانسری (خاص طور اُتے پنہ لاہ گھوش) ، طبلہ شامل نيں۔ خاص طور اُتے احمد جان تھرکوا ، اللہ رکھیا) تے سارنگی (خاص طور اُتے استاد بندو خان) کلاسیکل میوزک جس وچ وڈے غلام علی خان ، فیاض حسین خان ، معیز الدین خان ، چاند خان ، ذاکر برادرز وغیرہ شامل نيں۔ نیم کلاسیکی موسیقی جس وچ ٹھمری ، پہاڑی ، دادرا ، کیفی ، بھجن وغیرہ شامل نيں۔
خاص طور اُتے بیگم اختر ،سہگل ، شمشاد بیگم،رؤف دکھنی ، مختار بیگم ، مشتاث بائی ، سلامت علی خان ، امانت علی خان ، تے روشن آرا بیگم سمیت غزلاں وچ مہدی حسن دی 318 غزلاں وی شامل نيں۔
دوسری انواع دے گانے
اردو ادب دا حصہ شعر و نثر وچ تقسیم اے۔ شاعری وچ 800 شاعراں دا کلام شامل نيں۔ فیض احمد فیض تے اختر الایمان نے اپنی لائبریری دے لئی اپنے پورے کم نوں ریکارڈ کيتا۔ دوسرے ناں کچھ اس طرح توں نيں: جگن ناتھ آزاد ، صوفی غلام مصطفیٰ تبسم ، پروین شاکر ، جوش ملیح آبادی ، جگر مراد آبادی ، خطیر غزنوی ، علی سردار جعفری ، کیفی اعظمی ، احمد فراز ، عصمت چغتائی ، ن م راشد ، ذوالفقار علی بخاری و ہور۔نثر وچ آل احمد سرور ، ابراہیم جلیس ، پطرس بخاری ، امتیاز علی تاج ، حیات اللہ انصاری ، راجندر سنگھ بیدی ، جوگندر پال ، چراغ حسن حسرت ، انور سعید ، خدیجہ مستور ، رشید احمد صدیقی ، ذاکر حسین تے بہت ساریاں چیزاں شامل نيں۔
اسکالرز تے تقریر دے طبقات وچ مہاتما گاندھي محمد علی جناح ، لیاقت علی خان،سر محمد ظفر اللہ خان ، حسین شہید سہروردی ، ڈاکٹرسلیم الزماں صدیقی ، کراہ حسین ، بہادر یار جنگ ، عبدالحمید خان بھاشانی ، ذوالفقار علی بھٹو ، راجندر پرساد۔جداں ناں شامل نيں۔
مذہب دے حصے وچ سید محمد رضی ، زہین شاہ تاجی ، مفتی محمد شفیع ، علامہ رشید ترابی وغیرہ شامل نيں۔ اس وچ احتشام الحق تھانوی دی آواز وچ قرآن دی اک تفسیر وی شامل اے۔
چھوٹا لیکن اک انوکھا سیکشن جمی انجینئر، اقبال مہدی ،بشیر مرزا، صادقین، شاکر مرزا وغیرہ جداں فنکاراں دے انٹرویوز اُتے مشتمل اے ۔اس سفر دی کہانی تمشاء الاحل ذوق وچ قلمبند کيتی گئی اے جو انہاں کوششاں نوں بصیرت فراہم کردی اے جو انھاں ریکارڈ کرنے دے لئی رکھی گئی سن۔ خاص طور اُتے فیض نوں ریکارڈ کرنے دی جدوجہد جو 20 سال دے عرصے وچ پھیلا ہويا اے ۔اپنے آخری سالاں وچ ، اوہ ڈی وی ڈی اُتے ٹیپ منتقل کرکے تے کیٹلاگ نوں کمپیوٹرائزڈ کرکے اپنی آڈیو لائبریری نوں ڈیجیٹلائز کررہےسن ۔
ادبی خدمات
[سودھو]لطف اللہ خاں نے اردو میں متعدد کتابیں تصنیف کیں۔ جو ذیل میں ہیں:
- پہلو (افسانوی مجموعہ،1941)
- بچپن کے واقعات (یاداشتیں، 1991)
- تماشائے اہلِ قدیم (1996)
- سر کی تلاش (1997)
- ہجرتوں کےسلسے (خودنوشت، 1998)
- زندگی اک صفر (سفرنامہ، 2000)[۸]
اعزازات
[سودھو]1999ءماں انہاں نوں انہاں دی کتاب ہجرتاں دے سلسلے اُتے وزیراعظم ادبی ایوارڈ وی عطا کيتا گیا سی۔ 7 ستمبر 2010ءکو اکادمی ادبیات پاکستان نے انہاں نوں کمال فن ایوارڈ برائے 2009ء دتے جانے دا اعلان کيتا جدوں کہ 2011 ءماں انھاں صدارتی تمغا برائے حسن کارکردگی عطا کيتا گیا ۔
وفات
[سودھو]لطف اللہ خاں دی وفات 95 سال دی عمر وچ 3 مارچ 2012 نوں کراچی وچ ہوئی۔[۹] اوہ کراچی وچ ڈیفنس سوسائٹی دے قبرستان وچ آ سودہ خاک ہوئے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ Renowned Pakistani writer and sound archivist Lutfullah Khan passes away — اخذ شدہ بتاریخ: ۵ جولائی ۲۰۱۲ — سے آرکائیو اصل
- ↑ https://www.thenews.com.pk/archive/print/350543-glowing-tributes-paid--to-lutfullah-khan
- ↑ http://www.dawn.com/news/699950/renowned-archivist-lutfullah-khan-passes-away,
- ↑ http://members.tripod.com/oldies_club/lutfullah_khan.htm
- ↑ http://tribune.com.pk/story/345123/lutfullah-khan-master-archivist-of-the-subcontinents-music-passes-away-at-95/
- ↑ http://members.tripod.com/oldies_club/lutfullah_khan.htm
- ↑ https://www.rekhta.org/Authors/lutfullah-khan/profile?lang=ur
- ↑ https://www.rekhta.org/authors/lutfullah-khan/ebooks?lang=ur
- ↑ http://www.dawn.com/news/699950/renowned-archivist-lutfullah-khan-passes-away,
- ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے
- 1916 دے جم
- 25 نومبر دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 2012 دیاں موتاں
- 3 مارچ دیاں موتاں
- تمغائے حسن کارکردگی وصول کنندگان
- صفحات تستخدم قالب:صندوق معلومات كاتب مع وسائط غير معروفة
- پاکستانی کلاسکی گلوکار
- چینائی دے گلوکار
- مہاجر شخصیتاں
- کراچی دے گلوکار
- پاکستانی ریڈیو شخصیتاں
- پاکستانی مصنف
- کراچی دی ریڈیو شخصیتاں
- مضامین جنہاں وچ نامعلوم بولی دا متن شامل اے