کمال الدین گرگ
ملک کمال الدین گُرگ (وفات: 1315ء دے اواخر جاں 1316ء دے اوائل وچ) سلطنت دہلی دے فرماں روا علاء الدین خلجی دے اک سالار سن۔ انہاں نے علاء الدین خلجی دے لئی سیوان (1308ء) تے جالور (1311ء) دے قلعیاں نوں زیر کرنے وچ انتہائی اہم کردار ادا کیتا سی۔ الپ خان دے مشکوک قتل دے بعد صوبہ گجرات وچ بغاوت دے شعلے بھڑک اٹھے۔ اسنوں فرو کرنے دے لئی علاء الدین دے خادم ملک کافور نے کمال الدین نوں روانہ کیتا۔ بغاوت فرو کرنے دی کوشش دے دوران وچ انہاں مار دتا گیا۔
ابتدائی زندگی[سودھو]
کمال الدین دا تعلق اس خاندان توں اے جو موجودہ ملک افغانستان دے شہر کابل توں سی۔ ایہ خاندان "گرگ" (بگھیاڑ) دے ناں توں مشہور سی۔[۱]
فوجی مہماں[سودھو]
علاء الدین خلجی دے متعدد سالاراں نے قلعہ سیوان اُتے قبضے دیاں کوششاں کیتیاں لیکن سب ناکام رہے۔ بالآخر سنہ 1308ء وچ سلطان دہلی علاء الدین خلجی بنفس نفیس فتح سیوان دی مہم اُتے روانہ ہوئے۔ اس مہم وچ کمال الدین وی سلطان دہلی دے ہمرکاب سن۔ سلطان نے انہاں منجنیقاں دی ذمہ داری سونپ رکھی سی۔[۲] سلطان دی افواج قاہرہ نے جدوں قلعہ فتح کر لیا تے اس دا ناں بدل کر خیرآباد رکھیا گیا تے اسنوں کمال الدین دے سپرد کر دتا گیا۔[۳]
سنہ 1311ء وچ سلطان علاء الدین خلجی نے سیوان دے ہمسایہ موضع جالور نوں فتح کرنے دے لئی اپنی فوج روانہ کیتی۔ سلطان دے سالار ایتھے وی ناکام رہے تے آخر وچ کمال الدین نوں روانہ کیتا گیا۔[۴] کمال الدین نے اوتھے پہنچ کے قلعہ دا محاصرہ کیتا تے کچھ ایسی سختی نال محاصرہ کیتا کہ فریق مخالف دی جان نوں آگئے۔ اسی محاصرے وچ جالور دے حکمران کنہاڑ دیو تے ورم دیو یکے بعد دیگرے قتل ہوئے۔[۵] سلطان خلجی کمال الدین دی اس کارکردگی توں خوش ہوئے تے انہاں جالور دا اقطاع بخش دتا۔
آخری ایام[سودھو]
سلطان علاء الدین دے عہد حکومت دے آخری ایام وچ کمال الدین نے سلطان دے غلام سالار ملک کافور نال اتحاد کر لیا سی۔ سلطان دی بیماری وچ ملک کافور ای اصل حکمران ہو گیا سی۔ ایہ دو افراد غالباً غیر خلجی افسران دے اس گروہ دا حصہ سن جنہاں دی خواہش سی کہ سلطنت دی خلجی انتطامیہ توں اقتدار چھین لیا جائے۔ وقائع نویس یحیی بن احمد سرہندی دے بقول سنہ 1315ء وچ کمال الدین گرگ حاکم گجرات تے طاقت ور سردار الپ خان دے قتل دی سازش وچ ملک کافور دے نال شریک رہے۔ الپ خان اُتے ایہ الزام لایا گیا سی کہ اوہ علاء الدین نوں قتل کرنا چاہندے نیں، اسی الزام دے نتیجے وچ انہاں سزائے موت دتی گئی۔ پر ایسا معلوم ہُندا اے کہ ایہ محض ملک کافور دی سازش سی۔[۶]
الپ خان دے قتل دی خبر نال گجرات وچ بغاوت پھُٹ پئی، اس بغاوت نوں فرو کرنے دے لئی ملک کافور نے کمال الدین نوں روانہ کیتا[۱] تے اسی فوجی مہم دے دوران وچ سنہ 1315ء دے اواخر جاں 1316ء دے اوائل وچ کمال الدین مارے گئے۔[۷] انہاں دی وفات دے بعد انہاں دے فرزند تاج الدین ہوشنگ جالور دے اقطاع دے وارث ہوئے تے بعد وچ اوہ ہانسی دے مُقطع وی بنے۔[۸]
حوالے[سودھو]
- ↑ ۱.۰ ۱.۱ Peter Jackson 2003, p. 177.
- ↑ Banarsi Prasad Saksena 1992, p. 396.
- ↑ Peter Jackson 2003, p. 198.
- ↑ Ashok Kumar Srivastava 1979, p. 51.
- ↑ Ashok Kumar Srivastava 1979, p. 53.
- ↑ Peter Jackson 2003, pp. 176-177.
- ↑ Iqtidar Alam Khan 2008, p. 85.
- ↑ Peter Jackson 2003, p. 268.
کتاباں[سودھو]
- Ashok Kumar Srivastava (1979). The Chahamanas of Jalor. Sahitya Sansar Prakashan. OCLC 12737199.
- Banarsi Prasad Saksena (1992). "The Khaljis: Alauddin Khalji", in Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami: A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206–1526), Second 5, The Indian History Congress / People's Publishing House. OCLC 31870180.
- Iqtidar Alam Khan (2008). Historical Dictionary of Medieval India. Scarecrow. ISBN 978-0-8108-6401-6.
- Peter Jackson (2003). The Delhi Sultanate: A Political and Military History. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54329-3.
| ||||||||||||||||||||||||||