Jump to content

بھارت وچ اسلام

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
بھارتی مسلمان
کل آبادی
لگ بھگ 17 کروڑ 80 لاکھ (2009)[۱]
گنجان آبادی والے علاقے
جموں تے کشمیر، آسام تے لہندا بنگال وچ ودھ آبادی گھنتو۔ اتر پردیش، بہار، مہاراشٹر تے کیرلا وچ ودھ آبادی
زباناں
اردو، ہندی، بنگالی، ملیالم، کشمیری، انگریزی،گجراتی،مراٹھی،تامل
مذہب
اسلام

بھارت وچ اسلام ہندو مت توں بعد دوجا وڈا مذہب اے ۔

بھارت وچّ ہندو دھرم دے بعد اسلام دوجا سبتوں زیادہ پرچلت دھرم ہے ، جو دیس دی کل آبادی دا 14.88 % توں وی زیادہ ہے ( 2001 دی جنگننا دے مطابق لگبھگّ 19 کروڑ )[۲][۳]

بھارت وچّ اسلام دا آغاز قریب 12ویں صدی وچّ ہویا سی اتے ادوں توں ایہہ بھارت دی رہتلی اتے مذہبی وراثت دا اک انکھڑواں انگ بنّ گیا ہے ۔ سالاں توں ، پورے بھارت وچّ ہندُو اتے مسلمان رہتلاں دا اک انوکھا ملن ہندا آیا ہے ۔[۴] [۵][۶] اتے بھارت دے اقتصادی اتے تہذیبی میدان وچّ مسلماناں نے اہم کردار نبھائیا ہے ۔

بھارت وچّ ویاہ ، وراثت اتے وقف جائداد توں جڑے مسلماناں دے اختیاری معاملے مسلمان پرسنل لاء قنون راہیں چلائے جاندے ہن ۔[۷] اتے عدالتاں نے ایہہ فیصلہ دتا کہ شریعت جاں مسلمان قنون دی بھارتی شہری قنون دے مقابلے زیادہ پردھانتا ہوویگی ۔ [۸] دنیا وچّ بھارت اکو اجیہا دیس ہے جتھے سرکار حج یاترا لئی جہاز دے کرایہ وچّ سبسڈی دندی ہے اتے 2007 دے مطابق فی پاندھی 47454 بھارتی روپیہ خرچ کردی ہے ۔ [۹][۱۰]


آبادی

[سودھو]

بھارت دی مسلمان آبادی دنیا دی تیجی سبتوں زیادہ مسلم آبادی ہے [۱۱] اتے دنیا بھر وچّ سبھتوں زیادہ مسلمان اقلیتی آبادی ہے ۔ [۱۲] بھارت وچّ سارے مسلمان بھارتی نسلی گروہاں نال تعلق رکھدے ہن ، جس وچّ بھارت توں باہر دے وی کجھ مسلمان شامل ہن ، مکھ روپ توں فارس (ایران) اتے وچکار ایشیا دے ۔[۱۳][۱۴]

2001 دی جنگننا دے مطابق بھارت وچّ مسلماناں دی کل آبادی دا سبتوں زیادہ حصہ 47% ہے - جو تنّ صوبےآں وچّ نواس کردے ہن اتر پردیش ( 3.07 کروڑ) ( 18.5 % ) , لہندا بنگال ( 2.02 کروڑ) ( 25% ) اتے بہار ( 1.37 کروڑ) ( 16.5 % ) . مسلمان ، لکشادیپ ( 2001 وچّ 93% ) اتے جموں اتے کشمیر ( 2001 وچّ 67% ) وچّ مقامی آبادی دی اکثریت دی ترجمانی کردے ہن ۔ مسلماناں دی اُچّ گنتی آسام ( 31% ) , لہندا بنگال ( 25% ) دکھنی صوبے کیرالا وچّ ( 24.7 % ) پائی جاندی ہے ۔ سرکاری طور اتے ، بھارت وچّ مسلماناں دی تیجی سبھتوں وڈی آبادی ہے ( انڈونیشیا اتے پاکستان دے بعد ) ۔

صوبےآں مطابق مسلم آبادی

[سودھو]
بھارت دے مختلف صوبےآں وچ اسلام نوں منن والے دا فیصد: لال- 50-100%, اورینج- 25-50%, پیلا- 20-25%, ہرا- 15-20%, نیلا- 10-15%, (بھارتی قومی اوسط), انڈیگو- 5-10%, سلیٹی- <5%.

2001 دے مطابق بھارتی صوبےآں وچ مسلم آبادی.[۱۵]

صوبہ آبادی فیصد
لکشادیپ 56353 93
جموں تے کشمیر 6,793,240 66.9700
آسام 8,240,611 30.9152
لہندا بنگال 20,240,543 25.2451
کیرالا 7,863,842 24.6969
اتر پردیش 30,740,158 18.4961
بہار 13,722,048 16.5329
جھارکھنڈ 3,731,308 13.8474
کرناٹک 6,463,127 12.2291
اترانچل 1,012,141 11.9225
دلی 1,623,520 11.7217
مہاراشٹر 10,270,485 10.6014
آندھرا پردیش 6,986,856 9.1679
گجرات 4,592,854 9.0641
منی پور 190,939 8.8121
راجستھان 4,788,227 8.4737
انڈمان تے نکوبار جزیرے 29,265 8.2170
تری پورہ 254,442 7.9533
دمن تے دیؤ 12,281 7.7628
گوا 92,210 6.8422
مدھیہ پردیش 3,841,449 6.3655
پونڈیچری 59,358 6.0921
ہریانہ 1,222,916 5.7836
تامل ناڈو 3,470,647 5.5614
میگھالیہ 99,169 4.2767
چندی گڑھ 35,548 3.9470
دادرا تے نگر حویلی 6,524 2.9589
اوڑیسہ 761,985 2.0703
چھتیس گڑھ 409,615 1.9661
ہماچل پردیش 119,512 1.9663
اروناچل پردیش 20,675 1.8830
ناگالینڈ 35,005 1.7590
پنجاب ،بھارت 80,045 1.5684
سکم 7,693 1.4224
میزورام 10,099 1.1365
چیرامن پیرومل جمعہ مسجد ، اجیہا منیا جاندا ہے کہ رامیا ورما کلاشیکرا دے انورودھ اتے بنایا گیا سی اتے سمبھوت: بھارت دی پہلی مسجد
جامہ مسجد ، دلی ، ایشیا پرشانت کھیتر وچّ سبھتوں وڈی مسجداں وچوں اک [۱۶]

جنگننا دا فیصد وترن مذہبی برادریاں ولوں: بھارت- 1961 توں 2001 جنگننا(آسام تے جموں کشمیر نوں چھڈ کے).[۳]

سال فیصد
1951 10.1%
1971 10.4%
1981 11.9%
1991 12.0%
2001 12.8%

بھارت دیاں مذہبی برادریاں دا فیصدی ونڈ - 1961-2001 دی جنگننا (آسام تے جموں تے کشمیر نوں چھڈے بنا).[۳]

سال فیصد
1961 10.7%
1971 11.2
1981 12.0%
1991 12.8%
2001 13.4%
تالیکا: 2001 لئی جنگننا جانکاری : ہندو اتے مسلماناں دا موازنہ [α] [β]
سنرچنا ہندو[۱۷] مسلمان[۱۸]
2001 آبادی دا کل % 80.5 13.4
10 سال وادھا ٪ ('91-01')[۱۹] [β] 20.3 36.0
جنسی تناسب (* اوسط. 933) 931 936
شرح خواندگی(اوسط. 64.8) 65.1 59.1
सीमांत श्रमिक 40.4 31.3
ग्रामीण लिंग अनुपात[۱۹] 944 953
शहरी लिंग अनुपात[۱۹] 894 907
बच्चे के लिंग अनुपात (0-6 वर्ष) 925 950
دلی وچّ 1852 دے لگبھگّ مسلمان گوانڈھ .

آبادی وادھا تناسب

[سودھو]

بھارت وچّ دیس دے ہور مذہباں دے مقابلے وچّ مسلماناں وچّ اک بہت اُچّ کل فرٹیلٹی ریٹ ( ٹی ایف آر ) ہے ۔ [۲۰] اچّ جنم تناسب اتے گوانڈھی دی بنگلادیش توں پرواسیاں دے آون دی وجہ نال بھارت وچّ مسلماناں دا فیصدی 1991 وچّ 10% توں ودھ کے 2001 وچّ 13% ہو گیا ہے ۔ [۲۱] کل وادھا تناسب وچّ مسلمان آبادی وادھا تناسب ہندوآں دی وادھا تناسب دے مقابلے وچّ 10 % توں وی زیادہ ہے ۔[۱۹] حالانکہ ، 1991 توں بھارت وچّ سارے مذہباں دی فرٹیلٹی ریٹ وچّ سبھتوں وڈی گراوٹ مسلماناں دے وچّ ہوئی ہے ۔[۲۲]

لوک گنتی ماہراں نے بھارت وچّ مسلماناں دے وچّ اُچّ جنم تناسب دے پچھے کئی وجہاں نوں دسیا ہے ۔ ماہر سماجیات روجر اتے پیٹریسیا جیفری دے مطابق مذہبی سوج دے بجائے سماجی، معاشی حالت نوں اُچّ مسلمان جنم تناسب لئی مکھ کارن منندے ہے ۔ بھارتی مسلمان اپنے ہندو گوانڈھیاں دے مقابلے وچّ زیادہ غریب اتے گھٹّ تعلیم یافتہ ہن ۔ [۲۳] مشہور بھارتی ماہر سماجیات، بی۔ کے۔ پرساد دی دلیل ہے کہ حالانکہ بھارت دی مسلمان آبادی ہندو دے مقابلے وچّ شہری ہے ، مسلمان نومولود موت تناسب قریب 12% ہے جو کہ ہندوآں مقابلے وچّ گھٹّ ہے ۔ [۲۴]

حالانکہ ، ہور سماجی ماہراں دا کہنا ہے کہ مذہبی احکام نوں اچّ مسلمان جنم تناسب دی وجہ سمجھیا سکدا ہے ۔ سروےآں توں سنکیت ملدا ہے کہ بھارت وچّ مسلمان ، پروار منصوبہ اندی دے اپرالیاں نوں ٹاکرے تے گھٹّ اپناؤن نوں تیار ہندے ہن اتے مسلمان عورتاں وچّ زیادہ فرٹیلی معیاد ہندی ہے کیونکہ ہندو عورتاں دے مقابلے وچّ اوہناں دا ویاہ کافی چھوٹی عمر وچّ ہو جاندا ہے ۔ [۲۵] 1983 وچّ کیرالا وچّ کینسیں جچاریا ولوں کیتے گئے اک مطالعہ توں پتہ چلدا ہے کہ اوسط روپ نال مسلمان عورتاں نے 4.1 بچیاں نوں جنم دتا سی ، جدوں کہ اک ہندو تیویں نے صرف 2.9 دے اوسط توں ہی بچیاں نوں جنم دتا ۔ مذہبی رواج اتے ویاہ دی روایتاں نوں وی اچّ مسلمان جنم تناسب دے کارناں دے روپ وچّ ادھرت کیتا گیا ہے ۔ [۲۶] پال کرتج دے مطابق بھارت وچ ہندوواں دی تُلنا وچّ مسلمان جدید مانع حمل اپرالیاں دے زیادہ خلاف ہن اتے نتیجے دے روپ وچّ مسلمان عورتاں دے مقابلے وچّ ہندو عورتاں وچّ فرٹیلٹی ریٹ وچّ گراوٹ زیادہ ہے ۔ [۲۰][۲۷] 1998 - 99 وچّ منعقد قومی پروار اتے صحتَ سرویکھن دے مطابق بھارتی مسلمان شوہر، بھارت دے ہندو پرواراں دے مقابلے وچّ زیادہ بچے پیدا کرن نوں کافی حد تکّ اک آدرش منندے ہن ۔[۲۸] اس سرویکھن وچّ ایہہ وی دسیا گیا ہے کہ 49 فیصدی توں وی زیادہ ہندو پروار پروار منصوبہ بندی نوں سرگرم روپ توں منندے ہن جدوں کہ 37 فیصدی ہی مسلمان پروار منصوبہ بندی نوں منندے ہن ۔ [۲۸] 1996 وچّ لکھنؤ ضلعے وچّ منعقد اک سرویکھن توں پتہ چلدا ہے کہ 34 فیصدی مسلمان عورتاں پروار منصوبہ بندی نوں اپنے دھرم خلاف مندی سی جدوں کہ سرویکھن توں ایہہ پتہ چلدا ہے کہ کوئی ہندو تیویں پروار سکیم دے خلاف دھرم نوں مخالف نہیں مندی ۔ [۲۸]

بھارتی پردھانمنتری ولوں تعینات 2006 دی کمیٹی دے مطابق ، بھارت دی مسلمان آبادی 21ویں صدی دے انت وچّ 32 - 34 کروڑ تکّ ہو جاوے گی ( جاں بھارت دی کل اندازا کیتی آبادی دا 18% ) [۲۹] اک پرمکھ بھارتی اڈیٹر سوپن داسگپتا نے بھارت وچّ مسلمان آبادی وادھا تناسب توں متعلق چنتاواں نوں چکیا اتے کیہا کہ ہو سکدا ہے ایہہ بھارت دے سماجی تالمیل نوں اختلافی طریقے توں متاثر کر سکدا ہے ۔[۳۰] اک مشہور سماجی ماہر فلپ لونگمین نے ٹپنی کیتی ہے کہ ہندو اتے مسلمان دے جنم تناسب وچّ سمرتھّ انتر بھارت وچّ نسلی تناو پیدا کر سکدے ہن ۔ [۳۱]


ہند مسلم فن تعمیر

[سودھو]
آگرہ وچّ تاج محل بھارت دے سبھتوں عزت والا سمارکاں وچوں اک ہے ۔।
بیجاپور وچّ گول گمبز ، بازنطائن ہیگیا سوفیا دے بعد دنیا دا دوجا سبھتوں وڈا گمبد
دلی وچّ ہمایوں دا مقبرہ ، بھارت
بہاالدین مقبرہ ، جوناگڑھ دے منتری دا مقبرہ

بھارت وچ اسلام دی تریخ

[سودھو]

لوکاں دی عام سوج دے برخلاف ، اسلام بھارت وچّ مسلماناں دے حملےآں توں پہلاں ہی دکھن ایشیا وچّ آ چکیا سی ۔ اسلامی اثرات نوں سبھتوں پہلاں عرب وپاریاں دے آون دے نال 7ویں صدی دے شروع وچّ محسوس کیتا جان لگا سی ۔ پرانے ویلے توں ہی عرب اتے ہندستان دے وچّ وپاری تعلقات رہے ہے ۔ اتھے تکّ کہ قبل اسلام ویلے وچّ وی عرب وپاری مالابار علاقے وچّ وپار کرن آؤندے سن ، جو کہ انھاننوں دکھن چڑھدے ایشیا نال جوڑدا سی ۔ اتیہاسکار الئٹ اتے ڈاؤسن دی کتاب د ہسٹری آف انڈیا ایج ٹولڈ بائے اٹس اون ہسٹورئنز دے مطابق ہندستانی ساحل اتے 630 ایں وچّ مسلمان مسافراں والے پہلے جہاز نوں ویکھیا گیا سی ۔ پاریا رولنسن اپنی کتاب : ایسئنٹ اینڈ مڈیاول ہسٹری آف انڈیا [۳۲] وچّ دعوی کردے ہن کہ 7ویں صدی دے انتم حصے وچّ پہلے عرب مسلمان بھارتی ساحل اتے بسے سن ۔ شیخ زین الدین مخدوم تحفۃ المجاہدین اک بھروسے یوگ چشمہ ہے ۔ [۳۳] اس سچائی نوں جیں ستروکّ ولوں ساؤتھ کنارا اینڈ مدراس ڈسٹرکٹ مینئلس [۳۴] وچّ منیا گیا ہیؤر ہرداس بھٹاچاریا ولوں کلچرل ہیریٹیج آف انڈیا والیوم IV . وچّ وی اس سچائی نوں پرمانت کیتا گیا ہے ۔ [۳۵] اسلام دے آغز دے نال ہی عرب واسی دنیا وچّ اک پرمکھ تہذیبی طاقت بنّ گئے ۔ عرب وپاری اتے ٹریڈر نویں دھرم دے واہک بنّ گئے اتے جتھے وی گئے انھاننے اسدا پرچار کیتا ۔ [۳۶]

ایہہ کہی طور اتے منیا جاندا ہے کہ رام ورما کلشیکھر دے حکم اتے بھارت وچّ پہلی مسجد دی اساری 629 وچّ ہوئی سی ، جنہاں نوں مالک بن دینار دے ولوں کیرالا دے کوڈنگالور وچّ حصرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم ( c . 571–632 ) دے جیون ویلے دے دوران بھارت دا پہلا مسلمان وی منیا جاندا ہے ۔[۳۷][۳۸][۳۹]

مالابار وچّ ، موپلا اسلام وچّ داخل ہون والے پہلے لوک ہو سکدے ہن کیونکہ اوہ دوسریاں دے مقابلے عرب نال زیادہ جڑے ہوئے سن ۔ ساحل دے آسپاس تبلیغی سرگرمیاں چلدیاں رہیاں اتے کئی آبادیاں وچّ مول نواسی اسلام نوں اپنا رہے سن ۔ اس نویں دھرم بدل لوکاں نوں اس ویلے موپلا لوکاں دے نال جوڑیا گیا ۔ اس پرکار موپلا لوکاں وچّ اسیں مقامی عورتاں دے زریعے توں عرب لوکاں دی پیدائش اتے مقامی لوکاں وچ مذہب تبدیلی، دوناں پرکار نوں ویکھ سکدے ہاں ۔ [۴۰]

8ویں صدی (712ء) وچّ محمد بن قاسم دی اگوائی وچّ عرب فوج ولوں سندھ صوبے( ہن وچّ پاکستان ) اتے فتح حاصل کیتی گئی ۔ سندھ ، اموی سلطنت دا چڑھدا صوبہ بنّ گیا ۔

10ویں صدی دے پہلے ادھ حصے وچّ غزنی دے محمود نے پنجاب نوں غزنوی سلطنت وچّ جوڑیا اتے موجودہ ویلے دے بھارت وچّ کئی چھاپے مارے ۔ 12ویں صدی دے انت وچّ اک ہور زیادہ سفل حملہ غور دے محمد ولوں کیتا گیا سی ۔ اس پرکار اوڑک ایہہ دلی سلطنت دے گٹھن لئی آگوُ ہویا ۔

فتح پور سیکری ، اتر پردیش وچّ صوفی سنت شیخ سلیم چشتی دا مقبرہ

عرب - ہند رابطے

[سودھو]

عرب وچّ اسلام دے آؤن توں پہلاں ، اسلام دے شروع وچّ ہندستان اتے ہندستانیاں دے نال عرب اتے مسلماناں دے رابطے ہون متعلق سمرتھّ پرمان ملدے ہن ۔ عرب وپاریاں نے بھارتیاں ولوں بنائے عدد نظام نوں مشرق وسطی اتے یورپ وچّ پرسارت کیتا ۔

اٹھویں صدی دے شروع وچّ کئی سنسکرت کتاباں دا عربی وچّ ترجمہ کیتا گیا ۔ جارج سلبا اپنی کتاب اسلامک سائنس اینڈ د میکنگ آف د یوروپی رینیسانس وچّ لکھدے ہن کہ دوسرے عباسی خلیفہ المنصور [ 754 - 775 ] دے راج دے دوران پرمکھ سنسکرت گرنتھاں دا ترجمہ شروع کیتا گیا سی ، جیکر استوں پہلاں نہیں تاں ؛ اتھے تکّ کہ استوں پہلاں وی منطق دیاں کجھ کتاباں دا ترجمہ کیتا گیا سی اتے عامَ طور اتے ایہہ منیا گیا سی کہ کجھ فارسی اتے سنسکرت کتاباں نوں جویں دا تیویں رکھیا گیا سی ، حالانکہ اصل وچّ پہلاں توں ہی اوہناں دا ترجمہ کیتا جا چکیا سی ۔ [۴۱]

صوفی اسلام دا پرسار

[سودھو]
مکھ لیکھ لئی ویکھو: ہندستان وچ تصوف

بھارت وچّ اسلام دے پرچار اتے پرسار وچّ صوفیاں نے اہم کردار نبھائیا اے ۔ اسلام دے پرسار وچّ انھاننوں کافی کامیابی حاصل ہوئی ، کیونکہ کئی معنے وچّ صوفیاں دی عقیدے اتے طریقے ہندستانی فلسفی ساہت دے نال متشابہ سی ، خاص روپ توں عدم تشدد اتے ادیوتواد ۔ اسلام دے پرتی صوفی روایتی نظریات نے ہندوآں نوں اسدی پریکٹس کرن لئی آسان بنایا ہے ۔ حضرت خواجہ معین الدین چشتی ، قطب الدین بختیار کاکی ، نظام الدین اولیا ، شاہ جلال ، عامر خسرو ، سرکار صابر پاک ، شیخ علاؤ الحق پندوی ، اشرف جہانگیر سینانی ، سرکار وارث پاک ، عطا حسین پھنی چشتی نے بھارت دے وکھ وکھ علاقےآں وچّ اسلام دے پرسار لئی صوفیاں نوں مقرر کیتا ۔ اسلامی سلطنت دے بھارت وچّ قایم ہو جان دے بعد صوفیاں نے صاف روپ نال پیار اتے سندرتا دا اک چھوہ پردان کردے ہوئے اسنوں اداسین اتے کٹھور حکومت ہون توں بچایا ۔ صوفی تحریک نے کاریگر اتے اچھوت لوکاں ں نوں وی متوجہ کیتا ؛ نال ہی اسلام اتے مقامی روایتاں دے وچّ دی دوری نوں پاٹن وچّ انھاننے اہم کردار نبھائیا ۔ نقشبندی صوفی دے اک پرمکھ میمبر شیخ احمد سرہندی نے اسلام لئی ہندوآں دے پرامن روپانترن دی وکالت کیتی ۔ امام احمد رضا خان نے اپنی مشہور فتویٰ رضویہ دے زریعے نال بھارت وچّ روایتی اسلام دا بچاو کردے ہوئے اپنا اہم یوگدان دتا .

اہلِ سنت والجماعت اتے سنی بریلوی

[سودھو]

اہلِ سنت والجماعت اتے سنی بریلوی دکھن ایشیا وچّ تصوف دے مطابق اک ذیلی تحریک نوں کیہا جاندا ہے جنوں 19ویں اتے 20ویں صدی دے بھارت وچّ روہیلکھنڈ وچ واقع بریلی توں سنی ودوان احمد رضا خان نے شروع کیتا سی ، بریلوی حنفی مسلماناں دا اک وڈا حصہ ہے جو ہن وڈی گنتی وچّ بھارت , بنگلادیش , پاکستان دکھنی افریقہ اتے برطانیہ وچّ وسدے ہن ۔ امام احمد رضا خان نے اپنی کتاب فتویٰ رضویہ دے زریعے توں بھارت وچّ روایتی اسلام دا بچاو کردے ہوئے اپنا اہم یوگدان دتا .

بریلوی اک نام دتا گیا ہے سنی مسلمان جو تصوف وچّ یعقین رکھدے ہن اتے انگنت ورھیاں توں اسلام سنت دے مننے والے ہن انھاننوں اعلی حضرت امام احمد رضا خان دے لگاؤ دی وجہ نال بریلوی بولدے ہن ۔

دارالعلوم دیوبند

[سودھو]

اسلامی دنیا وچّ دارالعلوم دیوبند دا اک خاص مقام ہے جنھے پورے علاقے نوں ہی نہیں ، پوری دنیا دے مسلماناں نوں متاثر کیتا ہے ۔ داراللوم دیوبند صرف اسلامی یونیورسٹی ہی نہیں اک وہابی وچارادھارا ہے ، ! اسلئی مسلماناں وچّ اس وکھرے نظریئے توں متاثر مسلماناں نوں ‘‘دیوبندی‘‘ کیہا جاندا ہے ۔ دیوبند اتر پردیش دے اہم نگراں وچّ گنیا جاندا ہے جو آبادی دے لحاظ توں تاں اک لکھ توں کجھ زیادہ آبادی دا اک چھوٹا جیہا نگر ہے ۔ لیکن دارالعلوم نے اس نگر نوں وڈے - وڈے نگراں توں بھاری اتے سمانجنک بنا دتا ہے ، جو نہ کیول اپنے ککھّ وچّ اتہاسک پرشٹھبھومی رکھدا ہے ، اپتُ اج وی سامپردائک سوہاردد دھرمنرپیکشتا اتے دیش - پریم دا اک عجیب نمونہ پیش کردا ہے ۔ دیوبند اسلامی سکھیا اتے درشن دے پچار دے اتے پرسار لئی سمپورن سنسار وچّ پرسدھ ہے ۔ بھارتی سنسکرتی اتے اسلامی سکھیا اتے سنسکرتی وچّ جو سنجوگ اج ہندوستان وچّ دیکھن نوں ملدا ہے اسدا سدھا - سادھیا پنّ دیوبند دارول علوم نوں جاندا ہے ۔ ایہہ مدرسہ مکھ روپ توں اچّ عربی اتے وہابی اسلامی سکھیا دا کیندر بندُ ہے ۔ دارول علوم نے نہیں کیول اسلامیک شودھ اتے ساہت دے سنبندھ وچّ وشیش بھومکا نبھائی ہے ، سگوں بھارتی پریاورن وچّ اسلامیک سوچ اتے سنسکرتی نوں نوی نیم اتے انوکولن دتا ہے ۔ دارول علوم دیوبند کیتی آدھارشلا 30 مئی 1866 وچّ حاجی عابد حسین اتے مولانا قاسم نانوتوی دوارا رکھی گئی سی ۔ اوہ سماں بھارتک دے اتہاس وچّ راجنیتک اتھلّ - پتھل اتے تناو دا سماں سی ، اس سمیں انگریزاں دے ورودھّ لڈے گئے پہلاں آزادی لڑائی ( 1857 ای . ) کیتی اسپھلتا دے بادل چھنٹ وی نہ پائے سن اتے انگرجوں دا بھارتیاں دے پرتی دمنچکر تیز کر دتا گیا سی ، چارے پاسے ہا - ہا - کار مچی سی ۔ انگرجوں نے اپنے سمپورن شکتی توں آزادی اندولن ( 1857 ) نوں کچل کر رکھ دتا سی ۔ سارا آندولنکاری شہید کر دتے گئے سن ، ( دیوبند ورگی چھوٹی بستی وچّ 44 لوکاں نوں فانسی اتے لٹکا دتا گیا سی ) اتے باقی نوں گرپھتار کر لیا گیا سی ، اجیہے سلگدے ماحول وچّ دیسبھگت اتے آزادی سینانیاں اتینراشاواندے پرہار ہون لگے سن ۔ چارے پاسے کھلبلی مچی ہوئی سی ۔ اک پرشن چنہ ساہمنے سی کہ کس پرکار بھارت دے بکھرے ہوئے سمدایاں نوں اکجٹ کیتا جاسے ، کس پرکار بھارتی سنسکرتی اتے شکش جو ٹٹدی اتے بکھردی جا رہی سی ، کیتی سرکش کیتی جاوے ۔ اس سمیں دے اگوائی وچّ ایہہ احساس جاگیا کہ بھارتی جیرن اتے کھنڈت سماج ایس سماں تکّ وشال اتے ظالم بریٹیش سامراج دے مقابلے نہیں ٹک سکدا ، جدوں تکّ سارے ورگاں ، دھرماں اتے سمدایاں دے لوکاں نوں دیش پریم اتے دیش بھگت دے پانی وچّ اسنان کراکے اک نیم وچّ نہیں پرو دتا جاوے ۔ اس کارج لئی نہیں کیول کشل اتے دیسبھگت اگوائی کیتی آوشئکتا سی ، سگوں اوہناں لوکاں اتے سنستھاواں کیتیاں آوشئکتا سی جو دھرم اتے جاتی توں اپر اٹھکے دیش لئی قربانی کر سکن ۔ ایہناں اددیشیوں کیتیاں پورتی لئی جنہاں مہان آزادی سینانیاں اتے سنستھاناں نے دھرمنرپیکشتا اتے دیسبھگتی دا پاٹھ پڈھایا اوہناں وچّ دارول علوم دیوبند دے کماں اتے سیواواں نوں بھلایا نہیں جا سکدا ۔ سورگیئے مولانا محمود حسن ( پرسدھ ادھیاپک اتے رکھاک دارول علوم دیوبند ) اوہناں سینانیاں وچوں اک سن جنہاں دے قلم ، گیان ، اچار اتے سبھاء توں اک بڈا سمدائے پربھاوت سی ، ایہناں وشیشتاواں دے کارن ایہناں نوں شیکھل ہند ( بھارتی ودوان ) کیتی اپادھ توں وبھیشت کیتا گیا سی ، انہوں نے نہیں کیول بھارت وچّ ورن ودیشاں ( افغانستان ، ایران ، ترکی ، سعودی عرب اتے ملیا ہویا ) وچّ جاکے بھارت اتے بریٹیش سامراج کیتی بھرت‍ثنائ کیتی اتے بھارتیاں اتے ہو رہے اتیاچاراں دے ورودھّ جی کھولکے انگریزی شاسک ورگ کیتی مخالفت کیتی ۔ سگوں شیکھل ہند نے افغانستان اتے ایران کیتی حکومتاں نوں بھارتی آزادی اندولن دے پروگراماں وچّ سہیوگ دین لئی تیار کرن وچّ اک وشیش بھومکا نبھائی ۔ اداہرنتئ: ایہہ کہ انھاننے افغانستان اتے ایران نوں اس گلّ اتے راضی کر لیا کہ جیکر ترکی کیتی فوج بھارت وچّ بریٹیش سامراجے دے ورودھّ لڈنے اتے تیار ہو تاں زمین دے رستے ترکی کیتی فوج نوں حملہ لئی آؤن دینگے ۔ شیکھل ہند نے اپنے سپرم ششیوں اتے پربھاوت آدمیاں دے مادھئم توں انگریز دے ورودھّ پچار شروع کیتا اتے ہزاراں مسلمان آندولنکاریاں نوں بریٹیش سامراج دے ورودھّ چل رہے راشٹیئے اندولن وچّ شامل کر دتا ۔ ایہناں دے پرمکھ چیلا مولانا حسین احمد شراب ، مولانا ابیدلا سندھی سن جو جیون پریانت اپنے گورو کیتیشکشاوانؤتے چلدے رہے اتے اپنے دیشپرمی بھاوناواں اتے نیتیاں دے کارن ہی بھارت دے مسلمان آزادی سینانیاں اتے آندولنکاریاں وچّ اک بھاری تھمھ دے روپ وچّ جان جاندے ہن ۔ سنّ 1914 ای . وچّ مولانا ابیدلا سندھی نے اپھگانستات جاکے انگرجوں دے ورودھّ ابھیان چلایا اتے قابل وچّ رہندے ہوئے بھارت کیتی سروپرتھم سوتنترت سرکار ستھاپت کیتی جسدا راشٹرپتی راجا مہیندر پرتاپ نوں بنا دتا ۔ اتھے اتے رہکے انھاننے انڈئن نیشنل کانگیس کیتی اک شاکھا قایم کیتی جو بعد وچّ ( 1922 ای . ) وچّ مول کانگرس سنگٹھن انڈئن نیشنل کانگرس وچّ ولا کر دتی گئی ۔ شیکھل ہند 1915 ای . وچّ ہجاج ( سؤدی عرب دا پہلا نام سی ) چلے گئے ، انھاننے اتھے رہندے ہوئے اپنے ساتھیاں دوارا ترکی توں سمپرک بنا کر فوجی سہائتا کیتی منگ کیتی ۔ سنّ 1916 ای . وچّ اس سنبندھ وچّ شیکھل ہند استمبول جانا چاہندے سن ۔ مدینے وچّ اس سمیں ترکی دا گورنر غالب تینات سی شیکھل ہند نوں استمبول دے بجائے ترکی جان لئی کیہا پر اسی سمیں ترکی دے لڑائی منتری انور پاشا ہجاج پہنچ گئے ۔ شیکھل ہند نے اوہناں نوں ملاقات کیتی اتے اپنے اندولن دے بارے وچّ دسیا ۔ انور پاشا نے بھارتیاں دے پرتی ہمدردی ظاہر کیتی اتے انگریز سامراج دے ورودھّ لڑائی کرن کیتی اک گپت یوجنا تیار کیتی ۔ ہجاج توں ایہہ گپت یوجنا ، گپت روپ نال شیکھل ہند نے اپنے چیلا مولانا ابیدلا سندھی نوں افغانستان بھیجیا ، مولانا سندھی نے اسدا جواب اک ریشمی رومال اتے لکھکے بھیجیا ، اس پرکار رومالوں اتے پتر سبھاء رہا ۔ ایہہ گپت سلسلہ ‘‘تحریک اے ریشمی رومال‘‘ دے نام توں اتہاس وچّ پرسدھ ہے ۔ اسدے سنبندھ وچّ سر رولیٹ نے لکھیا ہے کہ ‘‘برٹش سرکار اس گتیودھیاں اتے حقہ بک‍دا سی‘‘ । دارول علوم دیوبند دے کول اج اپنے کئی وڈے وڈے بھون ہن جنہاں وچّ کئی مسجداں وی ہے لیکن دارول علوم دیوبند دے کول شروع وچّ اپنا کوئی بھون نہیں سی سگوں اسدی شروعات ‘چھتاں والی مسجد‘ توں ہوئی ۔ اسدے انگن وچّ اک انار دا درخت سی ۔ اسدے ہیٹھاں اک استاد نے اک شاگرد نوں پڑاؤن نال اس مدرسے کیتی شروعات کیتی ۔ اوہ انار دا درخت سو سال توں وی زیادہ عرصہ گزر جان دے باو جود پھل دندا رہا جو کہ اک حیرانی دا وشا سی ۔ ایہہ مسجد اج وی دارول علوم دیوبند دے مکھ بھون دے مکھ دروازے دے کول ستھت ہے اتے اسوچّ اج وی پنجو سماں روک توں نماز ادا کیتی جاندی ہے ۔ اس مسجد وچّ کجھ کمرے وی بنے ہوئے ہن ۔ دارول علوم توں جڈی ہوئی اہم شکھسئتیں اکثر اتھے قیام کردیاں ہے ۔ . . . .


ہندستان دی آزادی تحریک وچ حصہ

[سودھو]

انگریزاں دے خلاف بھارت دے سنگھرش وچّ مسلمان انقلابیاں، شاعراں اتے لکھاریاں دا ودھ چڑھ کے حصہ لیا ہے ۔ تیتو میر نے انگریزاں دے خلاف بغاوت کیتی سی ۔ مولانا ابو الکلام آزاد ، حکیم اجمل خان اتے رفیع احمد قدوائی اجیہے مسلمان ہن جو اس آزادی تحریک وچّ شامل سن ۔


شاہجہانپور اتر پردیش دے اشفاق اُللہ خان , ( انگریزی : Ashfaq Ulla Khan ) ( جنم : 1900 , موت : 1927 ) بھارتی آزادی لڑائی دے اک پرمکھ انقلابی سن ۔ انھاننے کاکوری کانڈ وچّ اہم کردار نبھائیا ۔ برطانوی راج نے اوہناں دے اتے مقدمہ چلایا اتے 19 دسمبر سنّ 1927 نوں انھاننوں فیض آباد جیل وچّ پھاہی اتے لٹکا کے مار دتا گیا ۔ رام پرساد بسمل وانگ اشفاق اُللہ خان وی اردو دے چنگیرے شاعر سن ۔ اوہناں دا اردو تخلص ، حسرت سی ۔ اردو دے علاوہ اوہ ہندی اتے انگریزی وچّ لیکھ اتیکوتاوانوی لکھیا کردے سن ۔ اوہناں دا پورا نام اشفاق اُللہ خان وارثی حسرت سی ۔ بھارتی آزادی لڑائی دے پورے اتہاس وچّ بسمل اتے اشفاق دا کردار نرووادی روپ توں ہندو - مسلمان ایکتا [ 39 ] دا انپم آکھان ہے ۔

خان عبدالغفار خان اک مہان قوم پرست سن جنہاں نے اپنے 95 سال دے جیون وچوں 45 سال صرف جیل وچّ گزاریا ؛ بھوپال دے مولانا برکت اللہ غدر پارٹی دے بانیاں وچوں اک سن جنھے برطانیہ مخلف تحریکاں نال نیٹورک بنایا سی ؛ غدر پارٹی دے سید شاہ رحمت نے فرانس وچّ اک محب وطن انقلابی دے روپ وچّ کم کیتا اتے 1915 وچّ اسپھل غدر ( بغاوت ) وچّ اوہناں دے کردار لئی انھاننوں فانسی دی سزا دتی گئی ) ; فیض آباد( اتر پردیش ) دے علی احمد صدیقی نے جونپور دے سید مجتبیٰ حسین دے نال ملایا اتے برما وچّ بھارتی بغاوت دی سکیم بنائی اتے 1917 وچّ انھاننوں فانسی اتے لٹکا دتا گیا سی ؛ کیرالا دے عبدل وکوم کھدر نے 1942 دے بھارت چھڈو وچّ حھہ لیا اتے 1942 وچّ انھاننوں فانسی دی سزا دتی گئی سی ، عمر سبھانی جو کہ بمبئی دے اک صنعت کار کروڑپتی سن ، انھاننے گاندھی اتے کانگرس خرچ پردان کیتا سی اتے اوڑک آزادی اندولن وچّ اپنے نوں قربان کر دتا ۔ مسلمان عورتاں وچّ حضرت محل ، اصغری بیگم ، بائی ماں نے برطانیہ دے خلاف آزادی دی لڑائی وچّ حصہ پایا ہے ۔

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ Mapping the Global Muslim Population Archived 2011-01-06 at the وے بیک مشین Pew Forum.
  2. ↑ «CIA's The World Factbook - India». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۶-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۲-۲۲.
  3. ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/India_at_glance/religion.aspx Census of Indian: Religious Composition ]
  4. ↑ شرما, اوشا. Cultural and Religious Heritage of India: Islam. Mittal Publications, 2004. ISBN 817099960X, 9788170999607. 
  5. ↑ E. Dunn, Ross. The adventures of Ibn Battuta, a Muslim traveler of the fourteenth century. University of California Press, 1986. ISBN 0520057716, 9780520057715. 
  6. ↑ Tharoor, Shashi. India: From Midnight to the Millennium and Beyond. Arcade Publishing, 2006. ISBN 1559708034, 9781559708036. 
  7. ↑ «مسلم پرسنل لاء (شریعت) अप्लीकेशन एक्ट, 1937 - अनुसंधान क्षेत्राधिकार के लिए संसाधन, येल». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۰-۰۷-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۲-۲۲.
  8. ↑ द हेट्रेड्स ऑफ़ इंडिया; हिन्दू मिमोरी स्कार्ड बाई सेंच्रिज़ ऑफ़ समटाइम्स डेस्पोटिक इस्लामिक रुल न्यूयॉर्क टाइम्स, प्रकाशित: 11 दिसम्बर 1992
  9. ↑ "The dole devotees frown upon". TMC news. 2009-10-26. http://www.tmcnet.com/usubmit/2009/10/26/4445708.htm. 
  10. ↑ शौविक घोष, "हज सब्सिडी हैज एयर इंडिया फ्युमिंग", द फाइनेंशियल एक्सप्रेस, 13 सितम्बर 2008, 26 जून 2009 को पुनः प्राप्त
  11. ↑ Pg 11, انڈئن اینڈ پھورین رویو بائے انڈیا ।سوچنا اتے پرسارن منترالا . محکمہ اشاعت
  12. ↑ بھارت دے مسلمان
  13. ↑ Journal of Human Genetics (۲۰۰۹-۰۵-۰۸). «Access : Diverse genetic origin of Indian Muslims: evidence from autosomal STR loci : Journal of Human Genetics». Nature.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۹-۱۴.
  14. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے genestudy لئی۔
  15. ↑ «بھارتی مردم شماری 2001 - مذہب». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۷-۰۳-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۲-۲۲.
  16. ↑ جامع مسجد
  17. ↑ «Tables: Profiles by main religions: Hindus» (PDF). Census of India 2001: DATA ON RELIGION. Office of the Registrar General, India. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۰۴-۱۷.
  18. ↑ «Tables: Profiles by main religions: Muslims» (PDF). Census of India 2001: DATA ON RELIGION. Office of the Registrar General, India. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۰۴-۱۷.
  19. ↑ ۱۹.۰ ۱۹.۱ ۱۹.۲ ۱۹.۳ «A snapshot of population size, distribution, growth and socio economic characteristics of religious communities from Census 2001» (PDF). Census of India 2001: DATA ON RELIGION. Office of the Registrar General, India. صص. pp1–9. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۰۴-۲۰.
  20. ↑ ۲۰.۰ ۲۰.۱ Guilmoto, Christophe. Fertility transition in south India. SAGE, 2005. ISBN 0761932925, 9780761932925. 
  21. ↑ بھارت دی مسلمان آبادی Archived 2010-08-21 at the وے بیک مشین ودیش سنبندھ پریشد لئی قرین جسس دوارا
  22. ↑ چینجیز ان فرٹلٹی ریٹس ایمونگ مسلمز ان انڈیا ، پاکستان ، اینڈ بانگلادیش Archived 2011-05-09 at the وے بیک مشین , ایرک دوارا آبادی حوالہ بیورو دے لئی ۔
  23. ↑ Jeffery, Roger and Patricia Jeffery. Population, gender, and politics. Cambridge University Press, 1997. ISBN 0521466539, 9780521466530. 
  24. ↑ پرساد. Population and family life education. Anmol Publications PVT . LTD . , 2004. ISBN 8126118008 , 9788126118007. 
  25. ↑ Shakeel Ahmad. Muslim attitude towards family planning. Sarup & Sons, 2003. ISBN 8176253898, 9788176253895. 
  26. ↑ Nair, V. Balakrishnan. Social development and demographic changes in South India: focus on Kerala. M.D. Publications Pvt. Ltd., 1994. ISBN 8185880506, 9788185880501. 
  27. ↑ Paul Kurtz. Multi-Secularism: A New Agenda. Transaction Publishers, 2010. ISBN 1412814197, 9781412814195. 
  28. ↑ ۲۸.۰ ۲۸.۱ ۲۸.۲ Narain Singh, Surya. Muslims in India. Anmol Publications PVT. LTD., 2003. ISBN 8126114274, 9788126114276. 
  29. ↑ مسلمان پوپلیشن کوڈ ڈکلائن : سچر رپورٹ , ریڈف نیوز
  30. ↑ انڈیا ایج این اوسٹرچ سوپن داسگپتا ، ریڈف نیوز
  31. ↑ لونگمین، فلپ (November 2010). «Think Again : Global Aging». Foreign Policy. بایگانی‌شده از اصلی در 2010-12-05. دریافت‌شده در 26 نومبر 2010. تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
  32. ↑ ISBN 81 - 86050 - 79 - 5 مدھکالین اتے پراچین بھارت اتہاس
  33. ↑ ISBN 983 - 9154 - 80 - X
  34. ↑ ستروکّ ، جے ، ساؤتھ کینرا اتے مدراس ضلع مینئل ( 2 کھنڈ ، مدراس ، 1894 - 1895 )
  35. ↑ ISBN 81 - 85843 - 05 - 8 بھارت دی سانسکرتیک وراثت ، حصہ چوتھا
  36. ↑ «جینیسس اینڈ گروتھ آف د موپلا کمیونٹی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۶-۰۶-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۲-۲۲.
  37. ↑ «-چیرامن جمعہ مسجد اے سیکیولر ہیریٹیج». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۷-۰۷-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۲-۲۲.
  38. ↑ بحرین ٹربیون ورلڈس سیکنڈ اولڈیسٹ موسک ان انڈیا
  39. ↑ اے موسک فرام اے ہندو کنگ
  40. ↑ «- جینیسس اینڈ گروتھ آف د میپلا کمیونٹی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۶-۰۶-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۲-۲۲.
  41. ↑ Saliba, George (2007). Islamic Science and the Making of the European Renaissance. The MIT Press. ISBN 978-0-262-19557-7. 

باہرلے جوڑ

[سودھو]

لیکھ

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=بھارت_وچ_اسلام&oldid=674472" توں لیا