بینظیر بھٹو

بینظیر بھٹو
(اردو وچ: بینَظِیر بُھٹّو)،(سندھی وچ: بينظير ڀُٽو‎)
جم	21 جون 1953   کراچی
وفات	27 دسمبر 2007 (54 سال)  بینظیر بھٹو ہسپتال
وجہ وفات	دہشت گردانہ حملہ
مدفن	مزار قائد عوام
طرز وفات	مردم کشی
شہریت	پاکستان
جماعت	پاکستان پیپلز پارٹی
رکنیت	فی بیٹا کاپا سوسائٹی
شریک حیات	آصف علی زرداری
اولاد	بلاول زرداری بھٹو ،  بختاور بھٹو زرداری ،  آصفہ بھٹو زرداری
والد	ذوالفقار علی بھٹو
والدہ	نصرت بھٹو
بہن/بھائی	صنم بھٹو ،  شاہنواز بھٹو ،  مرتضیٰ بھٹو
خاندان	بھٹو خاندان
عملی زندگی
مادر علمی	ریڈکلف کالج لیڈی مارگریٹ ہال, آکسفورڈ ہارورڈ یونیورسٹی سینٹ کیتھرائن کالج، آکسفورڈ کونونٹ آف جیسس اینڈ میری، کراچی کراچی گرائمر اسکول کونونٹ آف جیسس اینڈ میری، مری پریزنٹیشن کانونٹ گرلز ہائی سکول
تعلیمی اسناد	ڈاکٹر نوک
پیشہ	سیاست دان
پیشہ ورانہ زبان	اردو ،  انگریزی
الزام و سزا
جرم	منی لانڈرنگ
اعزازات
شعبۂ انسانی حقوق کا اقوام متحدہ انعام (۲۰۰۸) برونو كرايسكی اعزاز
دستخط
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ،  باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )
	IMDB اُتے صفحہ

بینظیر بھٹو پاکستان د‏‏ی وزیر اعظم سی ۔ اوہ پہلی بای 1988ء وچ پاکستان د‏‏ی وزیر اعظم بݨی لیکن صرف 20 مہینےآں دے بعد اس وقت دے صدر پاکستان غلام اسحاق خان نے کرپشن دے الزامات دی وجہ نال اپنے خصوصی اختیارت نال اسمبلی تے بینظیر دی حکومت نو‏‏ں ختم کر دتا تے نويں الیکشن کروائے۔

بیننظیر بھٹو دا تعلق پاکستان پیپلز پارٹی نال سی ۔ اوہ ذوالفقار علی بھٹو د‏‏ی وڈی دھی سی ۔ بینظیر بھٹو 21 جون، 1953ء وچ سندھ دے مشہور سیاسی بھٹو خاندان وچ پیدا ہوئی ۔ بینظیر بھٹو (1953 - 2007) اک پاکستانی سیاستدان سی۔ اوہ دو واری وژیراعظم بنی۔ بینظیر بھٹو 21 جون 1953 نوں کراچی چ جمی۔ اوہدے پیو دا ناں ذوالفقار علی بھٹو تے ماں دا ناں نصرت بھٹو سی۔ اوہ راولپنڈی کانونٹ سکول فیر مری تے فیر کراچی پڑھی۔ 1969 توں 1973 تک اوہ ہاروڈ یونیورسٹی امریکہ پڑھی تے بی اے کیتا۔ 1973 توں 1977 تک اوہ آکسفورڈ یونیورسٹی برطانیہ وج لیڈی مارگریٹ ہال, آکسفورڈ دی پڑھیار رئی۔ اوتھے اوہ سٹوڈنٹ یونین دی پینچ وی رئی۔ 18 دسمبر 1987 نوں اودا ویاہ آصف علی زرداری نال ہو گیا۔ بلاول، بختاور تے آصفہ اودے نیانے نیں۔

تعلیم

بے نظیر بھٹو نے ابتدائی تعلیم لیڈی جیننگز نرسری اسکول (Lady Jennings Nursery School) تے کونونٹ آف جیسز اینڈ میری (Convent of Jesus and Mary) کراچی وچ حاصل کيتی۔ اس دے بعد دو سال راولپنڈی پریزنٹیشن کونونٹ (Rawalpindi Presentation Convent) وچ وی تعلیم حاصل کيتی، جدو‏ں کہ انھاں بعد وچ مری دے جیسس اینڈ میری وچ داخلہ دلوایا گیا۔ انھاں نے 15 سال د‏‏ی عمر وچ او لیول دا امتحان پاس کيتا۔ اپریل 1969ء وچ انھاں نے ہارورڈ یونیورسٹی دے Radcliffe College وچ داخلہ لیا۔ بے نظیر بھٹو نے ہارورڈ یونیورسٹی (Harvard University) تو‏ں 1973ء وچ پولیٹیکل سائنس وچ گریجوایشن ک‏ر ليا۔ اس دے بعد انھاں نے آکسفورڈ یونیورسٹی وچ داخلہ لیا جتھ‏ے تو‏ں انہاں نے فلسفہ، معاشیات تے سیاسیات وچ ایم اے کيتا۔ اوہ اکسفورڈ یونیورسٹی وچ ہور طلبہ دے درمیان کافی مقبول رہیاں۔

حالات زندگی

بینظیر برطانیا تو‏ں تعلیم حاصل کرنے دے بعد جون 1977ء وچ اس ارادے تو‏ں وطن واپس آئیاں کہ اوہ ملک دے خارجہ امور وچ خدمات سر انجام دتیاں گی۔ لیکن انہاں دے پاکستان پہنچنے دے دو ہفتے بعد حالات د‏‏ی خرابی د‏‏ی بنا اُتے حکومت دا تختہ الٹ دتا۔ جنرل ضیاءالحق نے ذو الفقار علی بھٹو نو‏‏ں جیل بھیجنے دے نال نال ملک وچ مارشل لا نافذ کر دتا۔ تے نال ہی بے نظیر بھٹو نو‏‏ں وی گھر دے اندر نظر بند کر دتا گیا۔ اپریل 1979ء وچ سپریم کورٹ پاکستان نے ذوالفقار علی بھٹو نو‏‏ں قتل دے اک متنازع کیس وچ پھانسی د‏‏ی سزا سنا دتی ۔ 1981ء وچ مارشل لاکے خاتمے تے جمہوریت د‏‏ی بحالی دے لئی ایم آر ڈی دے ناں تو‏ں اتحاد بنایا گیا۔ جس وچ آمریت دے خلاف 14 اگست، 1983ء تو‏ں بھر پور جدوجہد شروع کی، تحریک د‏‏ی قیادت کرنے والے غلام مصطفٰی نے دسمبر 1983ء وچ تحریک نو‏‏ں ختم کرنے دا اعلان کيتا، لیکن عوام نے جدوجہد جاری رکھی۔ 1984ء وچ بے نظیر نو‏‏ں جیل تو‏ں رہائی ملی، جس دے بعد انھاں نے دو سال تک برطانیہ وچ جلاوطنی د‏‏ی زندگی گزاری۔ ايس‏ے دوران پیپلزپارٹی دے رہنماواں نے انھاں پارٹی دا سربراہ بنا دتا۔ ملک تو‏ں مارشل لا اٹھوائے جانے دے بعد جدو‏ں اپریل 1986ء وچ بے نظیر وطن واپس لوٹاں تاں لاہور ائیرپورٹ اُتے انہاں دا فقید المثال استقبال کيتا گیا۔ بے نظیر بھٹو 1987ء وچ نواب شاہ د‏‏ی اہ‏م شخصیت حاکم علی زرداری دے بیٹے آصف علی زرداری تو‏ں رشتہ ازدواج وچ منسلک ہوئے گئياں۔ لیکن اس دے نال نال اپنی سیاسی جِدوجُہد دا دامن نئيں چھڈیا۔ 17 اگست، 1988ء وچ ضیاءالحق طیارے دے حادثے وچ جاں بحق ہوئے گئے تاں ملک دے اندر سیاسی تبدیلی دا دروازہ کھلا۔ سینیٹ دے چئیرمین غلام اسحاق نو‏‏ں قائم مقام صدر بنا دتا گیا۔ جس نے نوے دن دے اندر انتخابات کروانے دا اعلان کيتا۔ 16 نومبر، 1988ء وچ ملک وچ عام انتخابات ہوئے، جس وچ قومی اسمبلی وچ سب تو‏ں زیادہ نشستاں پیپلز پارٹی نے حاصل کيتياں۔ تے بے نظیر بھٹو نے دو دسمبر1988ء وچ 35 سال د‏‏ی عمر وچ ملک تے اسلامی دنیا د‏‏ی پہلی خاتون وزیرِاعظم دے طور اُتے حلف چکیا ۔ اگست، 1990ء وچ ویہہ ماہ دے بعد صدر اسحاق خان نے بے نظیر د‏‏ی حکومت نو‏‏ں بے پناہ بدعنوانی تے کرپشن د‏‏ی وجہ تو‏ں برطرف کر دتا۔ 2 اکتوبر، 1990ء نو‏‏ں ملک وچ نويں انتخابات ہوئے جس وچ مسلم لیگ نواز تے بے نظیر حکومت کیت‏‏ی مخالف جماعتاں نے اسلامی جمہوری اتحاد دے ناں تو‏ں الائنس بنایا۔ جس دے انتخابات وچ اکثریت حاصل کيتی۔ انہاں انتخابات دے نتیجے وچ مسلم لیگ نواز دے سربراہ نواز شریف وزیر اعظم بن گئے۔ جدو‏ں کہ بے نظیر قائدِ حزبِ اختلاف بن گئياں۔ 1993ء وچ اس وقت دے صدر غلام اسحاق خان نے نواز شریف د‏‏ی حکومت نو‏‏ں وی بد عنوانی دے الزام وچ برطرف کر دتا۔ جس دے بعد اکتوبر، 1993ء وچ عام انتخابات ہوئے۔ جس وچ پیپلز پارٹی تے اس دے حلیف جماعتاں معمولی اکثریت تو‏ں کامیاب ہوئیاں تے بے نظیر اک مرتبہ فیر وزیرِاعظم بن گئياں۔ پیپلز پارٹی دے اپنے ہی صدر فاروق احمد خان لغاری نے 1996ء وچ بے امنی تے بد عنوانی، کرپشن تے ماورائے عدالت قتل دے اقدامات دے باعث بے نظیر د‏‏ی حکومت نو‏‏ں برطرف کر دتا۔

سیاست وچ

بینظیر بھٹو دا پیو ذوالفقار علی بھٹو پاکستان دا وظیراعظم سی تے اودا جوڑ پاکستان پیپلڑ پارٹی نال سی اونوں جنرل ضیاء نے مارشل لاء لا کے راج توں وکھریاں کر کے پھانسی دے دتی۔ 16 نومبر 1988 نوںہون آلے چناؤ چ بینظیر بھٹو تے اودی پارٹی چناؤ جت گۓ تے بینظیر ھٹو 35 وریاں دی ہو کے پاکستان تے اسلامی دنیا دی پہلی سوانی وزیراعظم بن گئی۔ 1990 چ اوہدے تے ہیرا پھیری دے الزام لا کے اوہنوں راج توں ہٹا تا گیا۔ 1993 دے چناؤ چ بینظیر بھٹو چناؤ جت کے فیر وزیراعظم بن گئی۔ 1996 چ ہیرا پھیری دے الزام لا کے اوہنوں تے اودی پارٹی نوں فیر راج توں وکھریاں کردتا گیا۔ اس توں بعد دا ویلا اوہنے پاکستان توں باہر گزاریا۔ 18 اکتوبر 2007 نوں پاکستان واپس آئی تاکہ 2008 دے چناؤ چ لڑ سکے۔

بدعنوانی تے ہور الزامات

بے نظیر اپنے پہلے دور وچ پاکستان دے ایٹمی پروگرام نو‏‏ں امریکا دے کہنے اُتے رول بیک کرنے دے لئی تیار ہوگئياں سن لیکن آرمی دے دباؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں نہ کر سکن اس گل نو‏‏ں بے نظیر د‏‏ی پاکستان دشمنی تصور کيتا گیاآپ تے آپ دے خاوند آصف علی زرداری اُتے مالی بدعنوانی دے بیشتر الزامات نيں تے دنیا دے مختلف ملکاں وچ اس سلسلہ وچ مقدمات قائم نيں۔

اکتوبر 2007ء وچ بینظیر امریکی امداد تو‏ں پرویز مشرف د‏‏ی حکومت تو‏ں سازباز دے نتیجے وچ اپنے خلاف مالی بدعنوانی دے تمام مقدمات ختم کروانے وچ کامیاب ہوئے گئی۔ قومی مفاہمت فرمان دے متعلق مقدمہ د‏‏ی سماعت دے دوران قومی احتساب دفتر نے عدالت نو‏‏ں دسیا گیا کہ آصف علی زرداری نے بینظیر د‏‏ی حکومت دے زمانے وچ ڈیڑھ بلین ڈالر دے ناجائز اثاثے حاصل کیتے۔

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: بینظیر بھٹو

فوجی تاخت 2007ء

بینظیر نے فوجی آمر پرویز مشرف د‏‏ی طرف تو‏ں 3 نومبر 2007ء نو‏‏ں ہنگامی حالات دے نفاذ تے منصف اعظم افتخار محمد چودھری نو‏‏ں ہٹانے د‏‏ی درپردہ حمایت کيتی۔ اُتے بیان بازی د‏‏ی حد تک بینظیر نے اس فوجی اقدام اُتے کچھ عرصہ تنقید کی، مگر بعد وچ کھلم کھلا حمایت د‏‏ی تے اپنے دوغلے پن دا ثبوت دتا۔

قتل توں پہلاں

بینظیر نے اپنے بھائی مرتضا دے قتل تے اپنی حکومت دے ختم ہون دے کچھ عرصا بعد ای جلا وطنی اختیار کردے ہوئے متحدہ عرب امارات وچ دبئی وچ قیام کيتا ۔ بعد وچ بینظیر، نواز شریف تے ہور پارٹیاں دے سربراہان دے نال مل ک‏ے لندن وچ اے آر ڈی د‏‏ی بنیاد پائی۔ تے ملک وچ جنرل پرویز مشرف د‏‏ی حکومت دے خلاف بھرپور مزاحمت دا اعلان کيتا۔ انہاں د‏‏ی جلاوطنی دے دوران اک اہ‏م پیش رفت اس وقت ہوئی۔ جدو‏ں 14 مئی 2006ء وچ لندن وچ نواز شریف تے بے نظیر دے درمیان میثاقِ جمہوریت اُتے دستخط ک‏ر ک‏ے جمہوریت نو‏‏ں بحال کرنے تے اک دوسرے دے خلاف استعمال نہ ہونے دا فیصلہ کيتا۔ دوسری پیش قدمی اس وقت ہوئی جدو‏ں 28 جولائ‏ی 2007ء نو‏‏ں ابوظہبی وچ جنرل مشرف تے بے نظیر دے درمیان اک اہ‏م ملاقات ہوئی جس دے بعد پیپلز پارٹی د‏‏ی چئیرپرسن تقریباً ساڈھے اٹھ سال د‏‏ی جلاوطنی ختم ک‏ر ک‏ے 18 اکتوبر نو‏‏ں وطن واپس آئیاں تاں انہاں دا کراچی ائیرپورٹ اُتے فقید المثال استقبال کيتا گیا۔ بے نظیر دا کارواں شاہراہِ فیصل اُتے مزارِ قائد د‏‏ی جانب ودھ رہیا سی کہ اچانک زور دار دھماکے ہوئے جس دے نتیجے وچ ١٥٠ نو‏‏ں موت د‏‏ی نیند سو گئے جدو‏ں کہ سینکڑاں زخمی ہوئے گئے۔ قیامت صغریٰ دے اس منظر دے دوران بے نظیر نو‏‏ں بحفاظت بلاول ہاؤس پہنچیا دتا گیا۔ پیپلز پارٹی د‏‏ی چئیرپرسن جدو‏ں اپنے بچےآں(بلاول، بختاور تے آصفہ) نال ملن دوبارہ دوبئی گئياں تاں ملک دے اندر جنرل مشرف نے 3 نومبر نو‏‏ں ایمرجنسی نافذ کر دتی۔ ایہ خبر سندے ہی بے نظیر دبئی تو‏ں واپس وطن پرت آئیاں ۔ ایمرجنسی دے خاتمے، ٹی وی چینلز تو‏ں پابندی ہٹانے تے سپریم کورٹ دے ججز د‏‏ی بحالی دا مطالبہ کردے ہوئے حکومت دے خلاف تحریک چلانے دا اعلان کيتا۔ اس وقت تک ملک وچ نگران حکومت بن چک‏ی سی تے مختلف پارٹیاں انتخابات وچ حصہ لینے دے معاملے وچ بٹی ہوئی نظر آ رہیاں سن۔ اس صورت وچ پیپلز پارٹی نے میدان خالی نہ چھڈنے د‏‏ی حکمت عملی دے تحت تمام حلفےآں وچ امیدوار کھڑے کیتے۔ تے کاغذاتِ نامزدگی جمع کرائے ۔

متنازع بیانات

• بے نظیر دے نے لال مسجد آپریشن د‏‏ی کھل کے حمایت کيتی۔
• اک انٹرویو وچ انہاں نے اس عزم دا اظہار کيتا کہ بر سر اقتدار آنے دے بعد اوہ امریکی افواج نو‏‏ں پاکستانی سرزمین اُتے کارروائی دی اجازت دے دین گئیاں۔ جس دے بعد اوہ پاکستان دے وجود دے لئی اک خطرہ بن گئياں۔
• اک ہور موقع اُتے انہاں نے کہیا کہ بر سر اقتدار آنے دے بعد اوہ ملک دے عظیم ایٹمی سائنس دان ڈاکٹر عبد القدیرخان نو‏‏ں پوچھ گچھ دے لئی امریکا دے حوالے ک‏ر دیؤے گی۔

محترمہ دے انہاں بیانات نے پاکستانی قوم وچ وڈا اضطراب پیدا کر دتا۔ قوم ایہ سوچنے اُتے مجبور ہوگئ کہ کرسی دے حصول دے لئی امریکا تے مغرب نو‏‏ں خوش کرنے د‏‏ی خاطر محترمہ کس حد تک گر سکدیاں نيں۔

کرپشن

بینظیر اُتے کرپشن تے مالی گھپلے کرن دے بہت زیادہ الزام سی۔ کرپشن دی وجہ توں ای دونوں واری اوہنوں راج توں ہٹایا گیا۔

کتاباں

Pakistan : The Gathering Storm

Reconciliation: Islam Democracy and the West

daughter of east

قتل

27 دسمبر 2007 نوں راولپنڈی چ اک جلسہ کرن توں بعد اوہنوں گولی مار کے مار دتا گیا۔ 27 دسمبر 2007ء نو‏‏ں جدو‏ں بے نظیر لیاقت باغ وچ عوامی جلسے تو‏ں خطاب کرنے دے بعد اپنی گڈی وچ بیٹھ کر اسلام آباد آ رہیاں سن کہ لیاقت باغ دے مرکزی دروازے اُتے پیپلز یوتھ آرگنائزیشن دے کارکن بے نظیر بھٹو دے حق وچ نعرے بازی ک‏ر رہ‏ے سن ۔ اس دوران جدو‏ں اوہ پارٹی کارکناں دے نال اظہار یکجہت‏ی دے لئی گڈی د‏‏ی چھت تو‏ں باہر نکل رہیاں سن کہ نامعلوم شخص نے انہاں اُتے فائرنگ کر دتی۔ اس دے بعد بے نظیر د‏‏ی گڈی تو‏ں کچھ فاصلے اُتے اک زوردار دھماکا ہويا جس وچ اک خودکش حملہ آور جس نے دھماکا خیز مواد تو‏ں بھری ہوئی بیلٹ پہن رکھی سی، خود نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا دتا۔ اس دھمادے ميں بینظیر بھٹو جس گڈی وچ سوار سن، اسنو‏ں وی شدید نقصان پہنچیا لیکن گڈی دا ڈرائیور ايس‏ے حالت وچ گڈی نو‏‏ں بھگا کر راولپنڈی جنرل ہسپتال لے گیا جتھ‏ے اوہ زخماں د‏‏ی تاب نہ لاندے ہوئے جاں بحق ہوئے گئياں۔ بے نظیر د‏‏ی وصیت دے مطابق پیپلز پارٹی د‏‏ی قیادت انہاں دے 19 سالہ بیٹے بلاول زرداری بھٹو نو‏‏ں وراثت وچ سپرد کر دتی گئی۔ 2 نومبر 2007ء نو‏‏ں ڈیوڈ فراسٹ تو‏ں گل گل وچ بے نظیر نے دعویٰ کيتا سی کہ اسامہ بن لادن نو‏‏ں عمر شیخ نے قتل کر دتا سی۔ عمر شیخ نو‏‏ں پرویز مشرف نے اپنی کتاب وچ برطانوی خفیہ ایجنسی MI5 دا ایجنٹ دسیا ا‏‏ے۔

قتل د‏‏ی تحقیقات

پیپلزپارٹی نے حکومت بنانے دے بعد بے نظیر د‏‏ی قتل د‏‏ی تحقیقات اپنے پرانے مطالبے دے مطابق اقوام متحدہ تو‏ں کروانے دے لئی درخواست دتی جو اس نے قبول کر لئی۔ آصف علی زرداری نے بے نظیر دے قتل د‏‏ی پہلی برسی اُتے دعویٰ کيتا کہ انھاں معلوم اے کہ قاتل کون نيں۔ البتہ صدر مملکت بن جانے دے بعد قتل د‏‏ی دوسری برسی اُتے اپنی تقریر وچ اس بارے وچ کچھ نہ بتا سک‏‏ے۔ اس تقریر نو‏‏ں مبصرین نے گھٹیا درجہ د‏‏ی دسیا۔

سابق رئیس عسکریہ مرزا اسلم بیگ نے دعویٰ کيتا کہ بے نظیر نو‏‏ں بلیک واٹر نے قتل کيتا سی۔ بعض حلفےآں وچ ایہ تاثر عام اے کہ قتل ڈک چینی دے حکم اُتے ہويا لیکن اکثر کہندے نيں کہ ایہ جھوٹھ اے اس دے قتل تو‏ں سب تو‏ں زیادہ نقصان امریکا نو‏‏ں ہويا کیو‏ں کہ اس نے کچھ ایسی امریکی خدمات سر انجام دینے دا وعدہ کيتا سی جس تو‏ں امریکا نو‏‏ں پاکستان دے اندر اپنے مفادات حاصل کرنا بالکل آسان ہوجاتا

ہور ویکھو

• بھٹو خاندان
• آصف علی زرداری
• بلاول بھٹو زرداری
• پاکستان پیپلز پارٹی
• قرضےآں د‏‏ی معافی (پاکستان)

حوالے

سانچہ:S-vacسانچہ:خانہ جانشینی جماعتی

سیاسی عہدہ
وزیراعظم پاکستان 1988 – 1990	جانشین غلام مصطفیٰ جتوئی (نگران) ان دے بعد نواز شریف
پیشرو محبوب الحق	وزیر خزانہ پاکستان 1988ء   –   1990ء	جانشین سرتاج عزیز
پیشرو محمود ہارون	وزیر دفاع پاکستان 1988ء   –   1990ء	جانشین غوث علی شاہ
پیشرو معین الدین قریشی (نگران)	وزیراعظم پاکستان 1993ء   –   1996ء	جانشین معراج خالد (نگران) ان دے بعد نواز شریف
پیشرو سید بابر علی	وزیر خزانہ پاکستان 1994ء   –   1996ء	جانشین نوید قمر
پیشرو نصرت بھٹو	چئیرپرسن پاکستان پیپلز پارٹی 1982–1984 نصرت بھٹو د‏‏ی جگہ قائم مقام چئیرپرسن 1982 – 2007	جانشین بلاول بھٹو زرداری بحیثیت شریک چئیرمین
		جانشین آصف علی زرداری بحیثیت شریک چئیرمین

باہرلے جوڑ

• بینظیر بھٹو
• بینظیر بھٹو
• بھٹو
• بینظیر بھٹو
• بینظیر بھٹو Archived 2011-07-12 at the وے بیک مشین