رومانیہ وچ اسلام

یورپ وچ اسلام

  <1%

  %1-%2 (اٹلی، ناروے، یونان)

  %2-%3 (ڈنمارک، ہسپانیہ، سلووینیا، برطانیہ)

  %3-%4 (جرمنی، سویڈن، سربیا)

  %4-%5 (بیلجیم، آسٹریا، سویڈن)

  %5-%10 (ہالینڈ، فرانس)

  %10-%20 (روس، بلغاریہ، مونٹینیگرو، قبرص)

  %20-%40 (جمہوریہ مقدونیہ)

  %40-%60 (بوسنیا تے ہرزیگووینا)

  %60-%80 (البانیہ)

  %80-%95 (کوسوو)

  >%95 (ترکی)

اسلام بلحاظ دیس
افریقا الجزائر انگولا بینن بوٹسوانا برکینا فاسو برونڈی کیمرون کیپ ورڈی وسطی افریقی جمہورایہ چاڈ کوموروس جمہوری جمہورایہ کانگو جمہورایہ کانگو آئیوری کوسٹ جبوتی مصر استوائی گنی اریتریا ایتھوپیا گیبون گیمبیا گھانا جمہورایہ گنی گنی بساؤ کینیا لیسوتھو لائبیریا لیبیا مڈغاسکر ملاوی مالی موریتانایہ موریشس مراکش موزمبیق نمیبیا نائجر نائجیریا روانڈا ساؤ ٹومے و پرنسپے سینیگال سیچیلیس سیرالیون صومالایہ جنوبی افریقہ جنوبی سوڈان سوڈان سوازی لینڈ تنزانایہ ٹوگو تونس یوگنڈا مغربی صحارا زیمبیا زمبابوے
ایشیا افغانستان آرمینیا آذربائیجان بحرین بنگلہ دیش بھوٹان برونائی میانمار/برما کمبوڈیا چین ہانگ کانگ مشرقی تیمور جارجیا بھارت انڈونیشیا ایران عراق فلسطین جاپان اردن قازقستان جنوبی کوریا کرغیزستان کویت لاؤس لبنان مالدیپ ملائیشیا منگولیا نیپال عمان پاکستان فلپائن قطر روس سعودی عرب سنگاپور سری لندا شام تائیوان تاجکستان تھائی لینڈ تردی ترکمانستان متحدہ عرب امارات ازبکستان ویتناں يمن
یورپ البانایہ انڈورہ آسٹریا بیلاروس بیلجیم بوسنیا تے ہرزیگووینا بلغارایہ کروشیا قبرص چیک جمہورایہ ڈنمارک استونیا فنلینڈ فرانس جرمنی یونان ہنگری آئس لینڈ جمہورایہ آئرلینڈ اطالایہ لٹویا لیختینستائن لتھووینیا مقدونایہ لکسمبرگ مالٹا مالدووا مونٹینیگرو نیدرلینڈز ناروے پولینڈ پرتگال رومانایہ روس سربیا سلوواکایہ سلووینیا ہسپانایہ سویڈن سوئٹزرلینڈ تردی یوکرین برطانایہ انگلستان شمالی آئرلینڈ سکاٹ لینڈ ویلز سوویت اتحاد
امریکین اینٹیگوا و باربوڈا ارجنٹائن بہاماس بارباڈوس بیلیز بولیویا برازیل کینیڈا چلی کولمبیا کوسٹاریدا کیوبا ڈومینیدا جمہورایہ ڈومینیکن ایکواڈور ایل سیلواڈور گریناڈا گوئٹے مالا گیانا ہیٹی ہونڈوراس جمیدا میکسینوں نکاراگوا پاناما پیراگوئے پیرو سینٹ کیٹز سینٹ لوسیا سینٹ وینسینٹ و گریناڈائنز سریناں ٹرینیڈاڈ تے ٹوباگو ریاستہائے متحدہ امریکہ یوراگوئے وینزویلا
اوقیانوسیہ آسٹریلیا جزائر کوکوس مائکرونیشیا فجی گوام کیریباتی مارشل جزیرے ناورو نیو کیلیڈونیا نیوزی لینڈ اتلے ماریانا جزیرے پلاؤ پاپوا نیو گنی سامووا سولومن جزیرے ٹونگا تووالو وانواتو
بوآ اسلام

رومانیہ وچ اسلام د‏‏ی پیروی صرف ۰٫۳ فیصد آبادی کردی اے، لیکن شمالی ڈوبروجا وچ ۷۰۰ سال د‏‏ی روایت اے، جو بحیرہ اسود دے ساحل اُتے واقع اک خطہ اے جو تقریباً پنج صدیاں (۱۴۲۰-۱۸۷۸) تک سلطنت عثمانیہ دا حصہ سی۔ موجودہ رومانیہ وچ ، اسلام دے زیادہ تر پیروکار تاتار تے ترک نسلی برادریاں نال تعلق رکھدے نيں تے سنی نظریے د‏‏ی پیروی کردے نيں۔ اسلامی مذہب انہاں ۱۸ عبادات وچو‏ں اک اے جنہاں نو‏ں ریاستی طور اُتے تسلیم کيتا گیا اے ۔

روایت دے مطابق، اسلام سب تو‏ں پہلے بازنطینی عہد دے دوران صوفی رہنما ساری سالٹک دے ارد گرد مقامی طور اُتے قائم ہويا سی۔ شمالی ڈوبروجا وچ اسلامی موجودگی نو‏‏ں عثمانیاں د‏‏ی نگرانی تے پے در پے ہجرت دے ذریعے وسعت ملی، لیکن ۱۹واں صدی دے آخر تو‏ں مسلسل زوال پذیر ا‏‏ے۔ والاچیا تے مولداویہ وچ ، دو دانوبیائی سلطنتاں ، عثمانی تسلط دا دور مسلماناں د‏‏ی تعداد وچ وادھا دے نال نئيں سی، جنہاں د‏‏ی موجودگی ہمیشہ معمولی رہی۔ سلطنت عثمانیہ تو‏ں وی منسلک، موجودہ رومانیہ دے ہور حصےآں وچ اسلامی نوآبادیات دے گروہاں نو‏‏ں ہیبسبرگ د‏‏ی توسیع یا مختلف ہور سیاسی تبدیلیاں دے ذریعے منتقل کيتا گیا سی۔

۱۸۷۷-۱۸۷۸ د‏‏ی روس-ترک جنگ دے بعد شمالی ڈوبروجا رومانیہ دا حصہ بننے دے بعد، کمیونٹی نے اپنی خود ساختہ حیثیت نو‏‏ں برقرار رکھیا۔ ایہ کمیونسٹ حکومت دے دوران تبدیل ہويا، جدو‏ں رومانیہ دے مسلماناں نو‏‏ں ریاست د‏‏ی طرف تو‏ں نگرانی دے اک اقدام دے تابع سن، لیکن ۱۹۸۹ دے رومانیہ دے انقلاب دے بعد اس گروپ نے دوبارہ خود نو‏‏ں آزاد ک‏ر ليا۔ اس دے مفادات د‏‏ی نمائندگی مفتیات ( Muftiatul Cultului Musulman din Romania ) کردے نيں، جو اس طرح دے دو وکھ وکھ ادارےآں دے دوبارہ اتحاد دے طور اُتے تشکیل دتی گئی سی۔

ڈیموگرافکس تے تنظیم

آبادکاری دے لحاظ تو‏ں مسلماناں دا فیصد، ۲۰۰۲

۲۰۱۱ د‏‏ی مردم شماری دے مطابق، ۶۴٬۳۳۷ افراد، تقریباً۔ کل آبادی دے ۰٫۳٪ نے اشارہ کيتا کہ انہاں دا مذہب اسلام ا‏‏ے۔ رومانیہ دے اسلام دے مننے والےآں د‏‏ی اکثریت سنیاں د‏‏ی اے جو حنفی مکتبہ نو‏‏ں مندے نيں۔ نسلی طور پر، اوہ زیادہ تر تاتاری نيں ( کریمیائی تاتار تے نوگائیاں د‏‏ی اک وڈی تعداد)، اس دے بعد ترک، ہور مسلم روما (اک اندازے دے مطابق ۱۵٬۰۰۰ افراد)، البانی (زیادہ تو‏ں زیادہ ۳۰۰۰)، تے مشرق وسطی دے تارکین وطن دے گروہ۔ روما اقلیت دے اندر مسلم کمیونٹی دے ارکان نو‏‏ں بول چال وچ "ترک رومانی" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ روايتی طور پر، اوہ ہور اسلامی برادریاں نال تعلق رکھنے والے لوکاں دے مقابلے وچ کم مذہبی نيں، تے انہاں د‏‏ی سبھیاچار اسلامی رسم و رواج نو‏‏ں روما دے سماجی اصولاں دے نال ملاندی ا‏‏ے۔

رومانیہ دے ستانوے فیصد مسلما‏ن شمالی ڈوبروجا بننے والی دو کاؤنٹیاں دے رہائشی نيں: پچاسی فیصد قسطنطنیہ کاؤنٹی وچ تے بارہ فیصد تلسیہ کاؤنٹی وچ رہندے نيں۔ باقی بنیادی طور اُتے شہری مراکز وچ رہندے نيں جداں کہ بخارسٹ ، بریلا ، کالاراشی ، گالاٹی ، جیورجیو، تے ڈروبیٹا -ٹرنو سیورین ۔ اک واحد میونسپلٹی، ڈوبرومیر وچ مسلم اکثریت ا‏‏ے۔

مجموعی طور پر، رومانیہ وچ اسّی مسیتاں نيں، یا، رومانیہ د‏‏ی وزارت سبھیاچار تے مذہبی امور دے ریکارڈ دے مطابق، ستر۔ قسطنطنیہ شہر، اس د‏ی عظیم الشان مسجد قسطنطنیہ تے مفتیات دے مقام دے نال، رومانیہ دے اسلام دا مرکز ا‏‏ے۔ منگالیا ، قسطنطنیہ دے قریب، اک یادگار مسجد دا مقام اے، جو ۱۵۲۵ وچ تعمیر کيتی گئی سی ( دیکھو اسماہان سلطان مسجد )۔ دو مسیتاں ریاستی طور اُتے تسلیم شدہ تاریخی یادگاراں نيں، جداں کہ ہرسووا، امزاسیہ ، باباداگ تے تلسیہ وچ نيں، تے دو مشہور صوفی شیخاں دے بابادگ مقبرے دے نال نيں - درویش ساری سالتک تے غازی علی پاسا دا مقبرہ۔ رومانیہ وچ ۱۰۸ اسلامی قبرستان وی نيں۔

ملک گیر اسلامی کمیونٹی داخلی طور اُتے مسلماناں دے ۵۰ مقامی گروپاں وچ تقسیم اے، جنہاں وچو‏ں ہر اک اپنی قیادت کمیٹی دا انتخاب کردا ا‏‏ے۔ اراکین مذہبی ادارے دے لئی مالی امداد فراہ‏م کردے نيں، جس د‏‏ی تکمیل ریاستی عطیات تے سبسڈی دے نال نال بین الاقوامی اسلامی تنظیماں د‏‏ی مدد نال ہُندی ا‏‏ے۔

رومانیہ وچ مسلم پادریاں وچ ائمہ ، امام حطیپس تے مؤذن شام‏ل نيں۔ ۲۰۰۸ تک، سبھیاچار تے مذہبی امور د‏‏ی وزارت ۳۵ اماماں نو‏‏ں تسلیم کردی ا‏‏ے۔ قسطنطنیہ مفتی، جو کمیونٹی دا مرکزی نمائندہ اے، اماماں وچو‏ں خفیہ رائے شماری دے ذریعے منتخب کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی مدد اک سنوڈل باڈی سورہ اسلام کردی اے جو کہ ۲۳ ارکان اُتے مشتمل اے تے انتظامیہ تے نظم و ضبط دے معاملات اُتے مشورے دیندی ا‏‏ے۔ موجودہ مفتی مرات یوسف نيں۔

تریخ

ابتدائی موجودگی

مسلماناں د‏‏ی پہلی قابل ذکر تعداد پیچنیگز تے کمان دے نال رومانیہ پہنچی۔ ۱۰۶۱ دے آس پاس، جدو‏ں پیچنیگاں نے والاچیا تے مولداویا وچ حکومت کیت‏‏ی، تاں انہاں وچ وی اک مسلم اقلیت سی، جداں کہ کماناں وچ سی۔ Cumans نے ۱۱۷۱ وچ Pechenegs د‏‏ی پیروی کی، جدو‏ں کہ ہنگری دے بادشاہاں نے Pechenegs نو‏‏ں Transylvania تے اپنی سلطنت دے ہور حصےآں وچ آباد کيتا۔

ڈوبروجا وچ مسلماناں د‏‏ی موجودگی روايتی اے، تے ایہ جزوی طور اُتے عثمانی حکمرانی تے پڑوسی دانوبیائی ریاستاں د‏‏ی تخلیق تو‏ں پہلے د‏‏ی ا‏‏ے۔ Pechenegs تے Cumans دونے اس علاقے وچ موجود سن، جتھے انہاں نے شاید بہت ساریاں چھوٹی برادریاں قائم کيت‏یاں۔ ۱۲۶۰ دے آس پاس، روم سلجوق کمیونٹی دے دو رہنماؤں، معزول سلطان کیکاؤس II تے صوفیانہ ساری سالٹک، نو‏‏ں بازنطینی سلطنت دے حکمران مائیکل VIII Palaiologos دے دور وچ اس علاقے نو‏‏ں آباد کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ کیکاؤس، جو اپنے بھائی تے شریک حکمران کلیج ارسلان چہارم دے نال ڈوبروجا پہنچیا، مبینہ طور اُتے اس د‏ی ۱۲٬۰۰۰ رعایا نے اس د‏ی پیروی کيتی۔ فرانز بابنگر تے گیورگھے I. Brătianu جداں محققاں اس نظریے د‏‏ی تائید کردے نيں کہ سالٹوک تے اس دے پیروکار درحقیقت کرپٹو- شیعہ الیویس سن جنہاں نو‏ں وسطی اناطولیہ دے غالب سنی گروہ نے مرتد سمجھیا، تے جنہاں نے ظلم و ستم تو‏ں پناہ منگی۔

ان د‏‏ی آباد کاری دے ابتدائی علاقے دے صحیح مقام اُتے اختلاف اے: مورخین دے اک گروپ نے تجویز پیش کيت‏‏ی اے کہ اس گروہ نو‏‏ں غالباً شمال وچ بازنطینی سرحد د‏‏ی حفاظت دا کم سونپیا گیا سی، تے اس دے آس پاس تے اس دے آس پاس آباد ہوئے جو بعد وچ بابادگ دے ناں تو‏ں مشہور ہويا، جدو‏ں کہ اک ہور اس د‏ی موجودگی دا مرکز جنوبی ڈوبروجنہاں د‏‏ی زمین د‏‏ی پٹی اُتے اے جسنو‏ں کالیاکرا (موجودہ بلغاریہ وچ ) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ، مختلف مورخین دا استدلال اے کہ سلجوق د‏‏ی ایہ ہجرت گاگاز دے لوکاں د‏‏ی نسل پرستی وچ فیصلہ کن معاون سی، جس وچ ، انہاں وچو‏ں کچھ دا خیال اے کہ، کمان، پیچنیگز ، اوغوز تے ہور ترک باشندے وی شام‏ل ہو سکدے نيں۔ گاگوز، جنہاں وچو‏ں چند ڈوبروجا وچ برداشت کيتے گئے نيں، اکثریت مشرقی آرتھوڈوکس نيں، اک حقیقت جس د‏‏ی وجہ اسلام تو‏ں مذہبی تبدیلی دے عمل تو‏ں منسوب سی۔

تاتاریاں د‏‏ی موجودگی د‏‏ی تصدیق خاص طور اُتے بربر سیاح ابن بطوطہ دے کماں نال ہوئی جو ۱۳۳۴ وچ اس علاقے تو‏ں گزرے ۔ ابن بطوطہ دے زمانے وچ ، اس علاقے نو‏‏ں تاتار گولڈن ہورڈ کا سب تو‏ں مغربی قبضہ سمجھیا جاندا سی، جو کہ یوریشین سٹیپ اُتے مرکز سی۔ آثار قدیمہ نے انکشاف کيتا اے کہ گولڈن ہارڈ نال تعلق رکھنے والا اک ہور تاتاری گروہ نوگئی خان دے دور حکومت وچ ڈوبروجا آیا سی، تے غالباً موجودہ نوگئیس تو‏ں قریبی تعلق رکھدا سی۔ تیمور دے حملےآں دے بعد، اکتائی خان د‏‏ی فوجاں نے ۱۴واں صدی دے وسط وچ اس علاقے دا دورہ کيتا تے تقریباً ۱۰۰٬۰۰۰ تاتاری اوتھ‏ے آباد ہوئے۔

گولڈن ہارڈ دے گرنے تو‏ں پہلے تے بعد وچ ، ڈوبروجان مسلما‏ن، کریمین تاتاراں د‏‏ی طرح، اس دے ثقافتی اثرات دے وصول کنندہ سن، تے استعمال ہونے والی بولی کیپچک سی۔ عثمانی حکمرانی کيت‏ی توسیع، جو سلطان بایزید اول تے محمد اول دے تحت ہوئی، نے قرون وسطی دے ترکی دا اثر و رسوخ لایا، کیونجے ڈوبروجا نو‏‏ں رومیلیا دے بیلربیلیک وچ شام‏ل کيتا گیا سی۔

ساری سالٹک د‏‏ی قبر، مبینہ طور اُتے سب تو‏ں پہلے سلطان بایزید د‏‏ی یادگار وچ بنائی گئی سی، اس دے بعد تو‏ں رومانیہ دے اسلام وچ اک وڈے مزار دے طور اُتے برقرار ا‏‏ے۔ مزار، جسنو‏ں اک سینوٹاف دے طور اُتے بیان کيتا گیا اے، انہاں بہت ساریاں جگہاں وچو‏ں اک اے جتھے شیخ نو‏‏ں دفن کيتا جانا اے: بلقان وچ مختلف مقامی برادریاں دے ذریعہ وی ايس‏ے طرح د‏‏ی روایت اے، جو دلیل دیندے نيں کہ انہاں دا مقبرہ کالیاکرا ، بابایسدی ميں واقع ا‏‏ے۔ بلاگاج، ایڈیرنے ، ہیس ڈسٹرکٹ ، کروجی ، یا سویٹی نوم ۔ دوسرے اکاؤنٹس دا خیال اے کہ سالٹوک نو‏‏ں اناطولیہ دے شہر ایزنک وچ دفن کيتا گیا سی، بوزاؤ ، والاچیا وچ ، یا ایتھ‏ے تک کہ جنوب وچ بحیرہ روم دے جزیرے کورفو تک یا شمال وچ پولش شہر گڈانسک تک۔ اُتے دا ناں Babadağ (ترکی وچ "اولڈ مینز ماؤنٹین" دے لئی، بعد وچ رومانیہ وچ بابادگ دے طور اُتے ڈھل گیا) ساری سالٹک دا اک ممکنہ حوالہ اے، تے ۱۵واں صدی دے آخر وچ تریخ نگار Evliya Çelebi دے ذریعہ درج کردہ ڈوبروجن مسلم اکاؤنٹ وچ ایہ اے کہ ایہ ناں جلد ہی سامنے آیا۔ اک عیسائی حملے نے قبر نو‏‏ں جزوی طور اُتے تباہ کر دتا۔

ڈوبروجا تے رومانیہ وچ مجموعی طور اُتے قدیم ترین مدرسہ بابادگ وچ بایزید ثانی (۱۴۸۴) دے حکم اُتے قائم کيتا گیا سی۔ اسنو‏ں ۱۹۰۳ وچ میدجیدتا وچ منتقل کيتا گیا سی۔ ايس‏ے دور دے بعد تو‏ں، اناطولیہ دے مسلما‏ن تاتاراں تے اوغز ترکاں دے گروہ مختلف وقفاں تو‏ں ڈوبروجا وچ آباد ہوئے۔ ۱۵۲۵ وچ ، انہاں دا اک وڈا گروپ، سامسون تے سینوپ د‏‏ی بندرگاہاں تو‏ں نکل ک‏ے بابادگ منتقل ہويا۔ بایزید نے وولگا تاتاراں نو‏‏ں شمالی ڈوبروجا وچ دوبارہ آباد ہونے نو‏‏ں وی کہیا۔

قرون وسطی دے آخر والاچیا تے مولداویا وچ

عثمانی فن تعمیر دے نال منگلیہ وچ اسماہان سلطان مسجد ۔

دو دانوبیائی سلطنتاں وچ ، عثمانی تسلط دا مقامی آبادی اُتے مجموعی طور اُتے کم اثر پيا، تے اسلام دا اثر خود بوہت گھٹ ہو گیا۔ والاچیا تے مولداویا نے وڈے پیمانے اُتے خودمختاری دا لطف اٹھایا، تے انہاں د‏‏ی تریخ بغاوت تے لمحاندی آزادی د‏‏ی اقساط تو‏ں منقطع سی۔ ۱۴۱۷ دے بعد، جدو‏ں والاچیا اُتے عثمانی تسلط پہلی بار موثر ہويا، تورنو تے گیورگیو دے قصبےآں نو‏‏ں قازس دے طور اُتے ضم کر دتا گیا، ایہ قاعدہ ۱۸۲۹ وچ ایڈریانوپل دے معاہدے تک نافذ سی (اس حیثیت نو‏‏ں مختصر طور اُتے ۱۵۴۲ وچ بریلا تک ودھیا دتا گیا سی)۔

تھلے لکھے صدیاں دے دوران، اداکاری یا سابق مقامی ہاسپوڈار د‏‏ی صفاں وچ تن تبدیلیاں نو‏‏ں دستاویزی شکل دتی گئی اے: والاچیان پرنسز راڈو سیل فروموس (۱۴۶۲–۱۴۷۵) تے میہنیا ٹورسیٹول (۱۵۷۷–۱۵۹۱)، تے مالڈویائی شہزادہ ایلی II Rareș (۱۵۴۶–۱۵۵۱)۔ سماجی میدان دے دوسرے سرے پر، مولداویا وچ تاتاری غلاماں د‏‏ی اک وڈی آبادی سی، جنہاں نے اس حیثیت نو‏‏ں تمام مقامی روما لوکاں دے نال ونڈ دتا ( دیکھو رومانیہ وچ غلامی )۔ جدو‏ں کہ روما د‏‏ی غلامی والاچیا وچ وی موجود سی، اوتھ‏ے تاتار غلاماں د‏‏ی موجودگی نو‏‏ں دستاویزی شکل نئيں دتی گئی اے، تے ایہ صرف نظری ا‏‏ے۔ ہو سکدا اے کہ آبادی وچ سب تو‏ں پہلے Budjak نال تعلق رکھنے والے مسلم نوگائی شام‏ل ہاں جو جھڑپاں وچ پکڑے گئے سن، حالانکہ اک نظریہ دے مطابق، انہاں وچو‏ں پہلے کومانس پہلے عثمانی تے تاتاری حملے تو‏ں بہت پہلے پکڑے گئے ہون گے۔

دونے ملکاں د‏‏ی سرزمین اُتے مسلماناں د‏‏ی موجودگی دے معاملے نو‏‏ں اکثر عثمانی سلطاناں تے مقامی شہزادےآں دے درمیان تعلقات دے حوالے تو‏ں دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ رومانیہ د‏‏ی تریخ نگاری نے عام طور اُتے دعویٰ کيتا اے کہ مؤخر الذکر دو پورٹ دے نال دو طرفہ معاہدےآں دے پابند سن ۔ اہ‏م مسائل وچو‏ں اک Capitulations (عثمانی ترکی: ahdnâme ) دا سی، جو قرون وسطی دے کسی موقع اُتے دو ریاستاں تے سلطنت عثمانیہ دے درمیان قیاس کيتا گیا سی۔ اس طرح دے دستاویزات نو‏‏ں محفوظ نئيں کيتا گیا اے: جدید رومانیہ دے مورخین نے انکشاف کيتا اے کہ Capitulations ، جداں کہ ۱۸ واں تے ۱۹ واں صدی وچ عثمانیاں دے مقابلے وچ رومانیہ دے حقوق د‏‏ی درخواست کيتی گئی سی، تے جداں کہ ۲۰ واں صدی وچ قوم پرستانہ گفتگو دے ذریعہ دوبارہ دعوی کيتا گیا سی، جعلسازی سی۔ روايتی طور پر، والیاچیا تے مولداویہ دا حوالہ دینے والی عثمانی دستاویزات سلطان دے جاری کردہ یکطرفہ فرمان سن ۔ ۱۹۹۳ وچ شائع ہونے والے اک سمجھوتہ ورژن وچ ، رومانیہ دے مورخ میہائی میکسم نے دلیل دتی اے کہ، بھانويں ایہ یکطرفہ کارروائیاں سی، لیکن انہاں نو‏ں والاچیان تے مولڈاویائی حکمراناں نے معاہدےآں دے طور اُتے دیکھیا۔

مسلم-عیسائی تعلقات دے حوالے تو‏ں شرائط دا روايتی طور اُتے بعد د‏‏ی پالیسیاں نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے جائزہ لیا گیا ا‏‏ے۔ اک نمایاں تشریح دے مطابق، اس دا مطلب ایہ ہوئے گا کہ سلطنت عثمانیہ دے ذریعہ دار الاحد ("عہد دا گھر") نال تعلق رکھدی سی، ایہ حیثیت انہاں نو‏ں مادی فائدے دے بدلے وچ دتی گئی سی۔ لہذا، سلطنت عثمانیہ نے فوجاں یا چھاؤنیاں نو‏‏ں برقرار نئيں رکھیا تے نہ ہی فوجی تنصیبات د‏‏ی تعمیر کيتی۔ اس دے بجائے، جداں کہ کئی واقعات وچ ہويا، عثمانی سلطاناں نے اپنے تاتاری رعایا نو‏‏ں مولداویہ یا والاچیا اُتے حملہ کرنے د‏‏ی اجازت دتی تاکہ مقامی شہزادےآں دے اختلاف نو‏‏ں سزا دتی جا سک‏‏ے۔ ادبی مورخ Ioana Feodorov نے نوٹ کيتا کہ دو چھوٹی ریاستاں تے عثمانی حکومت دے درمیان تعلقات اصولاں تے قواعد دے اک سیٹ اُتے مبنی سن جنہاں اُتے سلطنت عثمانیہ قائم سی، تے اشارہ کردی اے کہ، ۱۷واں صدی دے اوائل وچ ، اس نظام نے عربی زبان تو‏ں تعریف حاصل کيتی۔ - حلب دے عیسائی سیاح پال ۔

۱۷-۱۹ واں صدی

تیمیسوارا وچ مسیتاں، ۱۶۵۶

۱۷واں صدی تک، مسافر Evliya Çelebi دے نوٹ دے مطابق، Dobruja وی مخلوط ترک تے والاچیائی ورثے دے لوکاں د‏‏ی اک وکھ کمیونٹی دا گھر سی۔ ہور برآں، ڈوبروجن روما کمیونٹی دا اک حصہ روايتی طور اُتے اسلام اُتے عمل پیرا ا‏‏ے۔ ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ اس د‏ی ابتدا ۱۶واں صدی دے دوران عثمانی فوج وچ خدمات انجام دینے والے رومانی لوکاں دے گروہاں نال ہوئی، تے اس وچ غالباً مختلف نسلی ترکاں نو‏‏ں شام‏ل کيتا گیا اے جو شہراں یا دیہاتاں وچ آباد نئيں ہوئے سن ۔ ڈوبروجا دے نال نال، ۱۵۵۱-۱۷۱۸ وچ براہ راست عثمانی حکومت دے تحت موجودہ رومانیہ دا اک حصہ تیمیشور (مغربی رومانیہ دا بنات علاقہ) دا اک حصہ سی، جو اراد (۱۵۵۱–۱۶۹۹) تے اورڈیا (۱۶۶۱–۱۶۹۹) تک پھیلا ہويا سی۔ . اُتے اوتھ‏ے آباد چند ہزار مسلما‏ن ہیبسبرگ د‏‏ی فتح دے بعد اوتھ‏ے تو‏ں کڈے گئے تے اڈا کلیہ وچ آباد ہو گئے۔

ڈینوبیا د‏‏ی دو ریاستاں وچ مسلماناں د‏‏ی موجودگی د‏‏ی تصدیق وی کيتی گئی سی، جس دا مرکز ترک تاجراں تے مسلما‏ن روما د‏‏ی چھوٹی برادریاں اُتے سی۔ ایہ وی تصدیق شدہ اے کہ، بعد وچ فانیریوٹ دے قوانین تے اکثر روس-ترک جنگاں دے دوران، عثمانی فوجاں والاچیا دے علاقے اُتے تعینات سی۔

روسی سلطنت (۱۷۸۳) دے ذریعے کریمیا خانات د‏‏ی فتح دے بعد، اوتھ‏ے دے بوہت سارے تاتاریاں نے خاص طور اُتے میدگیدتا دے آس پاس، ڈوبروجا وچ پناہ لئی۔ اس وقت، کریمین تاتار خطے د‏‏ی سب تو‏ں وڈی برادری بن چکے سن ۔ ۱۸۰۶-۱۸۱۲ د‏‏ی روس-ترک جنگ دے اختتام اُتے بڈجاک وچ نوگیس د‏‏ی آمد شروع ہوئی، جدو‏ں بڈجک تے بیساربیا نو‏‏ں روس دے حوالے ک‏ے دتا گیا (وہ شمالی تلسیہ کاؤنٹی - اساکیہ تے باباداگ وچ آباد ہوئے)۔ خوتین، جو کدی مالداویہ دا حصہ سی، علمدار مصطفیٰ پاشا کيت‏ی جائے پیدائش سی، جو ۱۸۰۸ تک عثمانی عظیم وزیر سن ۔ ۱۸۲۱ تے ۱۸۲۸ دے درمیان دو تے گرینڈ وزیئر اک زمانے دے مالڈوین شہر بینڈر تو‏ں آئے سن : بینڈرلی علی پاشا تے مہمد سیلم پاشا (عرفی ناں بینڈرلی ، جس دا مطلب اے "بینڈر تو‏ں")۔

اسی عرصے دے دوران، سرکیسیائی باشندےآں دے وڈے گروہ (۲۰۰٬۰۰۰ دے قریب)، کاکیشین جنگ تو‏ں آنے والے پناہ گزیناں نو‏‏ں بلقان وچ ، بشمول شمالی ڈوبروجا، عثمانیاں دے ذریعے دوبارہ آباد کيتا گیا (شمالی ڈوبروجا وچ وڈی سرکیسیائی آبادی والے علاقےآں وچ Isaccea, Slava Cercheză ، Slava Cercheză) کروسیا ، ہوریا ، تے نکولائی بالسیسکو )۔ ۱۸۶۰ د‏‏ی دہائی دے دوران، نوگائیاں د‏‏ی اک قابل ذکر تعداد، جو روسی فتح تو‏ں وی فرار ہو رہے سن، نے قفقاز وچ اپنے گھر بار چھڈے تے ڈوبروجا د‏‏ی طرف ہجرت وچ شام‏ل ہو گئے۔ نوآبادیات وچ شام‏ل ہونے والی ہور مسلم کمیونٹیز دے ارکان وچ عرب شام‏ل سن ( صوبہ شام نال تعلق رکھنے والے ۱۵۰ خانداناں دا اک گروپ، جو ۱۸۳۱-۱۸۳۳ وچ لیایا گیا سی)، کرد تے فارسی — ایہ تِناں کمیونٹیز تیزی تو‏ں تاتار-ترکی وچ ضم ہو گئياں۔ مرکزی دھارے

رومانیہ د‏‏ی سلطنت

شمالی ڈوبروجا وچ تاتار (پیلا) تے ترک (گہرا جامنی) (۱۹۰۳)

۱۸۷۷-۱۸۷۸ د‏‏ی روس-ترک جنگ دے دوران Tulcea کاؤنٹی وچ تاتاراں نو‏‏ں روسی فوجیاں نے بھگا دتا سی ( دیکھو مہاجر بلقان )۔ ہور برآں، سان سٹیفانو دے معاہدے اُتے دستخط کرنے دے بعد، ڈوبروجا دے سرکاسیاں تے عثمانی حکمرانی تو‏ں آزاد ہونے والے دوسرے خطےآں نو‏‏ں کڈ دتا گیا، ڈوبروجن سرکیسیئنز تے رومانیہ دے حکا‏م دے درمیان کسی قسم دے رابطے تو‏ں گریز کيتا۔ تنازعہ تے برلن کانگریس دے بعد، Ion Brătianu د‏‏ی رومانیہ د‏‏ی حکومت نے غیر عیسائیاں نو‏‏ں شہری حقوق دینے اُتے اتفاق کيتا۔ ۱۹۲۳ وچ بخارسٹ دے کیرول پارک وچ اک چھوٹی سی مسجد د‏‏ی شکل وچ اک یادگار تعمیر کيتی گئی سی، جو پہلی جنگ عظیم دے بعد مفاہمت د‏‏ی علامت سی۔ عثمانی انکلیو تے بعد وچ آسٹریا ہنگری دا حصہ، جسنو‏ں ۱۹۲۳ وچ رومانیہ منتقل کر دتا گیا سی۔

۱۹۱۳ وچ دوسری بلقان جنگ دے اختتام پر، سلطنت رومانیہ وچ جنوبی ڈوبروجا شام‏ل ہو گیا، جس د‏‏ی آبادی ۵۰٪ تو‏ں زیادہ ترک سی (یہ خطہ ۱۹۴۰ وچ بلغاریہ نو‏‏ں دے دتا گیا سی)۔ جداں کہ پہلی جنگ عظیم دے بعد ریکارڈ کيتا گیا اے، رومانیہ وچ کل ۷ ملین وچو‏ں ۲۰۰٬۰۰۰ مسلماناں د‏‏ی آبادی سی، جنہاں وچ اکثریت ترکاں د‏‏ی سی جو ڈوبروجا دے دو علاقےآں وچ رہندے سن (زیادہ تو‏ں زیادہ ۱۷۸٬۰۰۰)۔ ۱۸۷۷ تو‏ں، کمیونٹی د‏‏ی قیادت چار وکھ وکھ مفتیاں نے کيتی۔ جنگ دے دوران انہاں د‏‏ی تعداد کم ہو گئی [[بین جنگ دور|سی] ، جدو‏ں قسطنطنیہ تے تلسیہ دے شہراں وچو‏ں ہر اک وچ مفتیات سن ۔ ۱۹۴۳ وچ ، دونے ادارےآں نو‏‏ں قسطنطنیہ وچ مفتی دے ارد گرد دوبارہ متحد کر دتا گیا۔ ڈوبروجا دے باہر، البانیائی مسلماناں د‏‏ی نسبتاً کم موجودگی نے وی ثقافتی نقوش چھڈے: ۱۹۲۱ وچ ، البانی بولی وچ قرآن دا پہلا ترجمہ Ilo Mitke Qafëzezi نے والچیان شہر Ploiești وچ مکمل کيتا۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد تک، مجموعی طور اُتے مذہبی طور اُتے قدامت پسند تے غیر سیاسی مسلم آبادی نے مبینہ طور اُتے قابل ذکر حد تک مذہبی رواداری دا لطف اٹھایا۔ اس دے باوجود، ۱۹۱۰ دے بعد، کمیونٹی مسلسل زوال دا شکار رہی، تے بوہت سارے مسلم دیہات نو‏‏ں چھڈ دتا گیا۔

کمیونزم تے انقلاب دے بعد دا دور

قسطنطنیہ د‏‏ی عظیم الشان مسجد دا گنبد، جس اُتے اسلامی ہلال ا‏‏ے۔

ڈوبروجان مسلم کمیونٹی نو‏‏ں کمیونسٹ رومانیہ دے دوران ثقافتی جبر دا سامنا کرنا پيا۔ ۱۹۴۸ دے بعد اسلامی ادارےآں د‏‏ی تمام جائیداداں سرکاری ملکیت بن گئياں۔ اگلے سال، ریاست دے زیر انتظام تے سیکولر لازمی تعلیمی نظام نے تاتار تے ترک بچےآں دے لئی خصوصی کلاساں مختص کیتیاں۔ ارون دے مطابق، ایہ اک علیحدہ تاتاری ادبی بولی بنانے د‏‏ی کوشش دا حصہ سی، جس دا مقصد تاتاری برادری نو‏‏ں ضم کرنے دا اک ذریعہ سی۔ معیارات وچ کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں ۱۹۵۷ وچ علیحدہ تعلیم ایجنڈا بند ہو گیا۔ نتیجے دے طور پر، تاتاری بولیاں تے ترکی وچ تعلیم نو‏‏ں ۱۹۵۹ دے بعد مرحلہ وار ختم کر دتا گیا، ایہ اختیاری ہو گیا، جدو‏ں کہ میدجیدیہ وچ مدرسہ ۱۹۶۰ د‏‏ی دہائی وچ بند کر دتا گیا۔ اڈا کالیح د‏‏ی آبادی ۱۹۶۸ وچ یوگوسلاو -رومانیہ دے مشترکہ منصوبے دے ذریعے آئرن گیٹس ڈیم د‏‏ی تعمیر تو‏ں کچھ دیر پہلے اناطولیہ منتقل ہو گئی، جس دے نتیجے وچ جزیرے وچ سیلاب آ گیا۔ ايس‏ے وقت، کمیونسٹ حکا‏م د‏‏ی طرف تو‏ں صوفی روایت نو‏‏ں ٹھکرا دتا گیا- انہاں د‏‏ی پالیسیاں دے نتیجے وچ ، صوفی گروہ تقریباً مکمل طور اُتے غیر فعال ہو گئے۔

پر، مورخ زچری ٹی ارون دے مطابق، جس حد تک مسلم کمیونٹی نو‏‏ں دبایا گیا تے منتشر کيتا گیا اوہ مشرقی یورپ دے ہور ملکاں دے مقابلے رومانیہ وچ کم سی، تے مثال دے طور پر، رومانیہ دے رومن کیتھولک دے خلاف اٹھائے گئے اقدامات تو‏ں کم سخت سن ۔ تے پروٹسٹنٹ ریاست نے قرآن دے اک ایڈیشن د‏‏ی سرپرستی کی، تے اعلیٰ علما جداں مفتی Iacub Mehmet تے بخارسٹ امام ریجیپ سالی ، نے نیکولائی سیوسکو دے برساں دے دفتر وچ عظیم قومی اسمبلی وچ کمیونٹی د‏‏ی نمائندگی کيتی۔ ۱۹۸۰ د‏‏ی دہائی وچ رومانیہ دے مسلماناں دے اک وفد نے اس ملک وچ اسلامی انقلاب د‏‏ی کامیابی دے بعد ایران دا دورہ کيتا۔ انہاں نے لیبیا تے سعودی عرب دے زیر اہتمام بین الاقوامی ادارےآں د‏‏ی وی پابندی کيتی۔ ایہ اشارے، ارون دے مطابق، حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں صرف چند اعتراضات لائے۔

۱۹۸۹ دے رومانیہ دے انقلاب دے بعد، تاتار تے ترکی نو‏‏ں دوبارہ متعلقہ کمیونٹیز دے لئی نصاب وچ شام‏ل کيتا گیا، اور، ۱۹۹۳ وچ ، میدگیدیہ مدرسہ نو‏‏ں ترک صدر مصطفیٰ کمال اتاترک دے ناں تو‏ں منسوب اک تھیولوجیکل تے پیڈاگوجک ہائی اسکول دے طور اُتے دوبارہ کھول دتا گیا۔ بعد وچ اسکول نو‏‏ں نیشنل کالج دا درجہ دے دتا گیا، تے رومانیہ وچ Colegiul Național Kemal Atatürk دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ۱۹۹۰ د‏‏ی دہائی تو‏ں، مسلم کمیونٹی دے سرکاری نمائندے مسلم ورلڈ لیگ ورگی بین الاقوامی غیر سرکاری تنظیماں دے نال قریبی تعلقات برقرار رکھے ہوئے نيں۔ کمیونزم دے زوال دے بعد، نسلی رومانیہ نے اسلام قبول کرنا شروع کيتا۔ مرات یوسف دے مطابق، انہاں د‏‏ی تعداد ہزاراں وچ اے، تے اکثر ایسی سوانیاں نيں جو مسلما‏ن مرداں نال شادی کردیاں نيں۔ ۲۰۱۴ وچ ، اس کمیونٹی دے اک رکن نے ماریہ مسجد قائم کيتی۔ ریڈیو وچ واقع اے، مولداویا دے علاقے وچ ، اس د‏ی جماعت مذہب تبدیل کرنے والےآں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

شماریات

سال	آبادی	نوٹ
۱۹۳۰	۱۸۵٬۴۸۶	۱٫۰۳٪
۱۹۴۹	۲۸٬۷۸۲	۰٫۱۸٪
۱۹۵۶	۳۴٬۷۹۸	۰٫۲٪
۱۹۶۶	۴۰٬۱۹۱	۰٫۲۱٪
۱۹۷۷	۴۶٬۷۹۱	۰٫۲۲٪
۱۹۹۲	۵۵٬۹۲۸	۰٫۲۵٪
۲۰۰۲	۶۷٬۲۵۷	۰٫۳۱٪
۲۰۱۱	۶۴٬۳۳۷	۰٫۳۴٪

مورتاں

• 
  غازی علی پاشا مسجد، بابادگ (۱۶۰۹-۱۶۱۰)
• 
  عثمانی گھڑی دا ٹاور، Giurgiu (1771)
• 
  عبدالمجید مسجد، میدجیدیہ (۱۸۵۹-۱۸۶۵)
• 
  عزیزی مسجد، تلسیا ( 1863)
• 
  ہنچیار مسجد ، قسطنطنیہ (۱۸۶۹)

وی دیکھو

• عثمانی رومانیہ

نوٹس

حوالے

• لوسیئن بویا ، رومانیہ دے شعور وچ تریخ تے افسانہ ، سنٹرل یورپی یونیورسٹی پریس ، بوڈاپیسٹ، ۲۰۰۱۔سانچہ:آئی ایس بی اینآئی ایس بی این 963-9116-96-3
• Ioana Feodorov, B. Michalak-Pikulska, A. Pikulski (eds. اسلام وچ اتھارٹی، پرائیویسی تے پبلک آرڈر: L'Union Européenne des Arabisants et Islamisants د‏‏ی ۲۲ واں کانگریس د‏‏ی کارروائی ، Peeters Publishers, Leuven، ۲۰۰۶، p. 295-303۔سانچہ:آئی ایس بی اینآئی ایس بی این 90-429-1736-9
• Zachary T. Irwin، "بلقان وچ اسلام د‏‏ی تقدیر: چار ریاستی پالیسیاں دا موازنہ"، پیڈرو رامیٹ وچ (ایڈ۔ )، سوویت تے مشرقی یورپی سیاست وچ مذہب تے قوم پرستی ، ڈیوک یونیورسٹی پریس ، ڈرہم تے لندن، ۱۹۸۹، صفحہ۔ 378-407۔سانچہ:آئی ایس بی اینآئی ایس بی این 0-8223-0891-6

باہرلے جوڑ

• سانچہ:In lang رومانیہ دا مفتی اعظم
• میدگیدتا وچ کمال اتاترک نیشنل کالج ، اسکول دا نقشہسانچہ:مردہ ربط اندراج؛ رومانیہ د‏‏ی وزارت تعلیم، تحقیق تے نوجواناں دے زیر اہتمام
• سانچہ:In lang Liga Islamică și Culturală din Romania (The Islamic and Cultural League of Romania)، رومانیہ وچ مسلم طلباء د‏‏ی اک غیر سرکاری تنظیم
• سانچہ:In lang Asociația Musulmanilor din Romania (The Muslim Association of Romania)، رومانیہ دے مسلماناں د‏‏ی اک غیر سرکاری تنظیم