ٹھٹا

ٹھٹا
ٹھٹا ٹھٹا ٹھٹا دا محل وقوع
متناسقات: 24°44′46″N 67°55′28″E
ملک	پاکستان
صوبا	سندھ
ضلع	ٹھٹا
آبادی
• کل	۲۲۰,۰۰۰
منطقۂ وقت	پاکستان دا معیاری وقت (UTC+5)

ٹھٹا پاکستان دے صوبا سندھ ضلع ٹھٹا وچ کینجھر جھیل دے کول واقع تقریبن 22،000 بائی ہزار لوکاں اُتے مشتمل اک تریخی تھاں ا‏‏ے ۔ ٹھٹا دے بہت سارے تریخی تھ‏‏اں و‏اں تے نوادرات نو‏‏ں یونیسکو دے عالمی ثقافتی ادارے نے عالمی ثقافتی ورثہ قرار دتا ا‏‏ے۔ ایہ شہر کراچی دے چڑھدے پاسے تقریبن 98 کلومیٹر یا 60 میل دے فاصلے اُتے واقع آ ۔ کراچی دے قرب وچ ہوݨ د‏‏ی وجہ نال ایس تریخی و خوبصورت جگہ اُتے سیاحت دے دلدادہ لوکاں د‏‏ی وڈی تعداد آسانی دے نال ایتھ‏ے پہنچ جاندی اے ۔ خصوصن ستوارا وار چُھٹیاں دے دِناں وچ ایتھ‏ے لوکاں د‏‏ی وڈی تعداد سیر و سیاحت تے تریخی تھ‏‏اںو‏اں ، مزارات، مسیتاں وغیرہ د‏‏ی زیارت لئی آوندی ا‏‏ے ۔ ایہدے اطراف وچ بنجر تے چٹانی کوہستانی علاقا تے دلدلی زمین وی ا‏‏ے ۔ گنیا ایتھ‏ے د‏‏ی سبھ تو‏ں زیادہ کاشت کیتی جاݨ والی فصل اے تے اونٹھاں د‏‏ی افزائش و پیدائش وی آمدن دا نہایت عام ذریعا ا‏‏ے ۔ ایہدے اطراف د‏‏ی کھدائی وچ قدیم تریخی نوادرات ملے نيں جیہڑے زمانا پہلے مسیح نال تعلق رکھدے نيں ۔ ٹھٹا نو‏‏ں سندھ د‏‏ی تریخ وچ کئی اعتبار نال اہمیت حاصل اے ۔ اک زمانے وچ ایتھ‏ے سینکڑیاں درسگاہاں سن ۔ اورنگزیب عالمگیر دے عہد وچ سندھ دا دورہ کرنے والے اک انگریز سیاح نے اعتراف کیتا اے کہ اس نے ٹھٹا وچ 400 دے لگ بھگ ایداں مدارس دیکھے جتھ‏ے دینی و دنیاوی علوم د‏‏ی تعلیم دتی جاندی سی ۔

تریخ

ایس شہر نو‏‏ں سومریاں، سما، ارغون، ترخان تے مغلاں نے اپنا راجگڑھ بنایا ۔ چودہويں صدی عیسوی وچ ایہ شہر نہایت اہمیت دا حامل رہیا ا‏‏ے ۔ اوس ویلے ایہ نہ صرف اسلامی فنون دا مرکز سی بلکہ سندھ دا راجگڑھ وی سی ۔ جو 95 سال تک رہیا۔ دہلی دے سلطان محمدتغلق دا انتقال وی اسی شہر وچ ہويا۔ چودھویں صدی تو‏ں لے ک‏ے 1739ء تک ایتھ‏ے سما، ارغون، ترخان تے مغل حکمراناں د‏‏ی حکومت قائم رہی۔ اُتے 1739ء د‏‏ی جنگ کرنال وچ ایران دے بادشاہ نادر شاہ نے ایہدے اُتے قبضا ک‏ر ليا تے اوہدے توں بعد ایس شہر نو‏‏ں بلکل نظر انداز کر دیا گیا ۔ ٹھٹا اسلامی فن تعمیر د‏‏ی تریخی وراثت نال مالا مال اے ۔ جو سولہويں تے ستارہويں صدی وچ بݨائے گئے ۔ ٹھٹا د‏‏ی تریخ تقریبن دوہزار سال تو‏ں ودھ پراݨی ا‏‏ے۔ سولہويں صدی وچ اس عظیم شہر د‏‏ی عظمت د‏‏یاں علامتاں ہن وی کدھرے کدھرے نظر آوندیاں نيں ۔ ایہ وی کہیا جاندا اے کہ سکندر ایتھ‏ے اپنی فوج دے نال طویل مسافت دے دوران تازہ دم ہوݨ لئی ایتھ‏ے اقامت پزیر ہويا سی جیہدے آثار اک جزیرے وچ ہُݨ وی موجود نيں ۔ ٹھٹا د‏‏ی باقیات وچ ایتھ‏ے مقبرے، مزارات، مسیتاں وغیرہ شامل نيں ۔

اہ‏م تھ‏‏اںو‏اں

مائی مکلی قبرستان، ٹھٹا

ٹھٹا دے نوادرات وچ جامع مسجد (جیہنو‏ں شاہجہانی مسجد اوربادشاہی مسجد وی کہیا جاندا اے ) جو مغل بادشاہ شاہجہان نے 49-1647ء دے درمیان تعمیر کرائی سی۔ اس مسجد وچ 93 گنبدنيں تے اس مسجد نو‏‏ں اس انداز وچ تعمیر کیتا گیا اے کہ اس وچ امام د‏‏ی آواز بغیر کسی مواصلا‏تی آلے دے پوری مسجد وچ گونجتی ا‏‏ے۔ مقبراں وچ ایتھ‏ے سب تو‏ں وڈا تے قابل دید مقبرا عیسا خان ترخان دا اے جیہڑا 1644ء وچ انتقال کر گیا سی ۔ عیسا خان ترخان نے ایہ مقبرہ اپݨی زندگی وچ ای تعمیر کروا لیا سی ۔ عیسا خان دے مقبرے توں علاوا ایتھ‏ے مرزا جانی بیگ ، مرزا تغرل بیگ تے دیوان شرفا خان دے مقبرے وی مشہور نيں ۔

مائی مکلی قبرستان وچ موجود مقبرے، ٹھٹا

اس دے علاوہ دنیا دا سب تو‏ں وڈا تے قدیم مکلی قبرستان وی ٹھٹا دے قریب واقع آ ۔ ایہ قبرستان تقریبن اٹھ کلومیٹر دے رقبے اُتے محیط اے ۔ایتھ‏ے کئی بادشاہ، عالم، فلسفی تے جرنیل دفن نيں ۔ ایتھ‏ے د‏‏ی قبراں د‏‏ی خاص گل اُنہاں دے دیدہ زیب خدوخال تے نقش و نگار نيں جو نہ صرف اہل قبر دے زمانے د‏‏ی نشان دہی کردے نيں بلکہ اوس وقت د‏‏ی رہتل، سبھیاچار تے ہنرمندی دا وی مونھ بولدا ثبوت نيں۔ ایتھ‏ے موجود قبراں تریخی اعتبار نال دو ادوار وچ تقسیم کیتیاں جاندیاں نيں ۔ پہلا سما بادشاہاں دا دور جیہڑا (1520ء - 1352ء) تک رہیا تے دوسرا ترخان بادشاہاں دا دور جیہڑا (1592ء - 1556ء) تک رہیا ۔ ایہناں عمارتاں دے ڈھانچے نہایت مضبوط، طرز تعمیر دے تے نہایت عمدہ نیں ۔ ایہناں دا تعمیری مواد بہت ای اعلا معیار دا ا‏‏ے ۔ ایہناں قبراں اُتے کيتی گئی نقاشی تے کشیدہ کاری دا کم اپݨی مثال آپ ا‏‏ے ۔

حوالے

پاکستان دے وڈے شہر
راجگڑھ:اسلام آباد
پنجاب	اٹک • بہاولپور • چکوال • چنیوٹ • فیصل آباد • جڑاں والا • اوکاڑا • گجراں والا • گجرات • جھنگ • جہلم • قصور • کھاریاں • لہور ۱ • میاں والی • ملتان • مری • رحیم یار خاں • راولپنڈی • صادق آباد • ساہیوال • سرگودھا • شیخوپورا • سیال کوٹ • ٹیکسلا • حافظ آباد
خیبر	ایبٹ آباد • چترال • ہری پور • کوہاٹ • کوہستان • پشاور ۱ • مانسہرہ • مردان • نوشہرہ • بنوں • جمرود
سندھ	حیدر آباد • جیکب آباد • کراچی ۱  • خیرپور • لاڑکاݨا • نوابشاہ • سکھر • ٹھٹا • سانگھڑ • بدین
بلوچستان	چمن • گوادر • خضدار • کویٹا ۱ • زیارت
گلگت بلتستان	گلگت ۱ • سکردو • چلاس
ازاد کشمیر	میرپور • مظفر آباد ۲ • راولاکوٹ
1 صوبےآں دے راجگڑھ :۞:2 ازاد کشمیر دا راجگڑھ