تاشقند ازبکستان دا راجگھر تے سب توں وڈا شہر ہے ۔ ایہہ صوبہ تاشقند دا صدرمقام وی ہے ۔ 2006ء دے سرکاری اعداد و شمار دے مطابق شہر دی آبادی 31 لکھ جد کہ غیر سرکاری اعداد شمار دے مطابق 40 لکھ توں وی ودھ ہے ۔ قرون وسطی چ ایہہ شہر چچ دے ناں نال جاݨیا جاندا سی جیہڑا بعد وچ چچ قند یا چش قند اَتے فیر تاشقند بݨ گیا ۔ ترک زبان وچ تاش دا مطلب پتھر ہے قند شہر لئی استعمال ہوندا ہے جداں قوقند ، سمرقند وغیرہ ۔ ناں دی ایہہ تبدیلی 16ویں صدی عیسوی دے بعد عمل وچ آئی ۔
تاشقند سویت دور ج سویت یونین دا وسطی ایشیا اِچ اہم شہر اَتے پورے وسطی ایشیا دا غیر اعلانیہ صدرمقام وی رہیا ۔ تاشقند شہر دے موجودہ ہجے " تاشکینت" وی روسی اثرات ظاہر کردے نیں ۔
سن 1219ء وچ چنگیز خان نے حملہ کرکے شہر نوں تباہ کردتا ۔ تیموریاں تے شیبانیاں دے دور وچ اس شہر نے خوب ترقی کیتی تاہم اس عرصے وچ ایہہ ازبکاں ، قازقاں ، فارسیاں تے منگولاں دے حملیاں دا نشانہ بݨدا رہیا ۔
1809ء چ تاشقند خانان قوقند دے قبضے وچ چلا گیا ، اُس ویلے تاشقند دی آبادی ہِک لکھ سی اَتے ایہہ وسطی ایشیا دا خوشحال ترین شہر سی ۔ مئی 1865ء چ جنرل میخائیل چرنیائيف نے شہر تے حملہ کرکے اسنوں فتح کرلیا ، عددی برتری اَتے مضبوط حصار حاصل ہون دے باوجود خانان قوقند دی فوجاں 2 دن وی روسی سلطنت دی فوج دے سامنے ٹھہر نا سکِیاں اَتے شہر روسیاں دے قبضے وچ چلا گیا۔ چرنیائيف جیہڑا کہ شیر تاشقند دے ناں نال مشہور ہویا، نے عوام دے دل جتن لئی خانان دے لگائے ہوۓ سارے ناجائز محصولات اک سال ختم کر دتے اَتے عام لوکاں دے مسائل دے خاتمے دے اپرالے کیتے۔ اسنوں زار روس ولوں تاشقند دا گورنر بنائیا گئیا تے اسنے زار الیگزینڈر II کول ایہہ سفارش وی کیتی کہ تاشقند نوں روسی سلطنت دے زیر تحفظ اک آزاد ریاست بݨا دتا جاوے ۔ زار نے چرنیائیف تے اسدے سپاہیاں نوں اعزازات تے تمغیاں نال نوازیا پر جنرل نے ایہہ حملہ زار دی اجازت باجھوں کیتا سی اس لئی اوہ زیادہ عرصہ اپݨا عہدہ برقرار رکھن اچ ناکام رہیا اَتے چھیتی ہی اسدی جگہ قسطنطین پیترووچ وان کوف مین نوں مقرر کردتا گیا اتے تاشقند نوں اک ازاد ریاست تصور کرن دی بجائے اسنوں روسی ترکستان دا راجگھر بݨا دتا گیا ۔ جیہدا پہلا گورنر جنرل کوف مین سی ۔ پرانے شہر دے نیڑے اک چھاؤنی اَتے روسی آبادی بݨائی گئی اَتے ملک دے کئی علاقیاں توں روسی لوکاں تے تاجراں نوں ایتھے آباد کیتا گیا ۔ وسط ایشیا تے اپݨا اثر و رسوخ رکھن لئی روس تے برطانیہ دے وچکار ہوݨ والے تنازعے جسنوں وڈی کھیڈ آکھیا جاندا ہے دے دوران ایہہ شہر جاسوسی دا گڑھ بݨ گیا ۔ 1889ء وچ ٹرانس کیسپیئن ریلوے دی پٹری ایتھے پہنچی اَتے جنھاں کارکناں نے پٹری تعمیر کیتی اوہ ایتھے ہی آباد ہوگئے تے جنھاں نے بالشویک انقلاب (انقلاب روس) دی نین٘ہہ وی ایتھے رکھی ۔۔۔۔
پنجابی دا سب توں پہلا اخبار ہندو پرکاش 1873 وچ امرتسر توں شروع ہویا ۔
شاہ مکھی لِپی وچ سب توں پہلا اخبار امرت پترکا 1896 وچ جاری ہویا۔
تسیں جاندے او
اسماعیل الجزری
• … کہ اسماعیل الجزری (تصویر وچ )جو اک مسلم عالم، موجد، مکینیکل انجینئر، کاریگر، آرٹسٹ تے ریاضی دان سن ۔ اُنھاں نوں جدید دور دی انجینئری دے '"روبوٹکس دا باپ"' کہیا جاندا ہے اَتے اُنھاں نے 50 توں ودھ مکینیکل آلات ایجاد کيتے؟
• …کہ دنیا دے چھ آباد براعظماں دے ناں عربی اتے انگریزی وچ اک ہی اکھر اُتّے مُکدے نيں؟
• … کہ دریائے کانگو مغربی اتے وچکارلے افریقا دا سب توں وڈا دریا ہے۔ اس دی کل لمبائی 4374 کلومیٹر (2718 میل) ہے۔ ایس پاروں ایہہ دریائے نیل دے بعد افریقا دا دوجا سب توں لمّا دریا ہیگا؟
• …کہ دنیا دا پہلا ایس ایم ایس 3 دسمبر 1992ء نوں نیل پاپ ورتھ نے میری کرسمس لکھ کے بھیجیا؟
نیپال وچ سیلاب توں 200 توں ودھ افراد ہلاک ہو گئے نيں، جنہاں وچ ملک دے راجگڑھ کھٹمنڈو وچ 37 افراد وی شامل نيں۔
اج دا شبد
عام طور اتے پنجابی چ: انگریزی لفظ Thunderstorm لئی اردو لفظ طوفان باد و باراں ورتیا جاندا اے پر پنجابی وچ :طوفان باد و باراں لئی جھانجا لفظ اے جسنوں ورتن دی لوڑ اے جھانجا: تیز ہنھیری نال آئے موٹی کݨی دے مینہہ نوں آکھدے نیں اس لفظ نوں ورتیا چاہدا اے۔
اج دی گل
پنجابی بولی نوں قومانتری پدھر اُتّے لیاون لئی سانوں پنجابی وچ لکھن اَتے پڑھن دی کوشش کرنی چاہیدی ہے!
پنجابی شاہ مکھی وکیپیڈیا 24 اکتوبر 2008ء نوں شروع ہویا تے 13 اگست 2009ء نوں انکوبیٹر وِچوں نِکݪ کے ایہنے اک مکمّل وکیپیڈیا دا درجہ حاصل کرلیا۔
پنجابی وکیپیڈیا اُتے اِس ویلے ۷۳,۵۶۰ لیکھ موجود نیں۔ کِسے وی موضوع اُتے لیکھ لِکھݨ توں پہلاں اِس صفحہ تلاش اُتے جا کے عنوان لِکھ کے لبّھݨ دی کوشش کرو، مُمکن اے مطلوبہ لیکھ پہلاں توں موجود ہووے۔ جے لیکھ موجود نہ ہووے تاں تھلے خانّے وچ عنوان لِکھ کے نواں لیکھ تحریر کیتا جا سَکدا اے۔
وکیپیڈیا وچ لبھو
ویکیپیڈیا ورتن والے
ویکیپیڈیا ورتوں کار یا ورتنوالے اوہ لوک نیں جیہڑے ویکیپیڈیا وچ اپݨا کھاتہ بݨاندے نیں، اس وچ لکھن اَتے سنوارن دا کم کردے نیں اَتے انسائیکلوپیڈیا دی بہتری لئی اس وچ لیکھ لکھن ، کیٹاگریاں بنان اَتے ہور دوجے کم کرن چ لگے ہوئے نیں۔ ویکیپیڈیا نوں ہر لحاظ نال اک کُھلا انسائیکلوپیڈیا دی شکل دین لئی اج دوجے نوں تعاون دیندے نیں۔
پنجابی ویکیپیڈیا ورتن والیاں دی گݨتی ہُݨ تک ۳۹,۵۱۲ ہوچکی ہے۔ پر ایہناں چوں اک گھٹ گݨتی ہی مستقل پابندی نال اس منصوبہ وچ شریک ہے۔ اس توں وکھ غیر اندراج ہوئے ویکیپیڈیا ورتن والیاں دی اک وڈی گݨتی ہے جو اس منصوبہ وچ کدی کدی شریک ہوندی ہے۔
ویکیپیڈیا دا حصہ بنو!
ویکیپیڈیا اک آزاد انسائیکلوپیڈیا ہے جیہڑا وکھ وکھ بولیاں وچ ہے اَتے جس وچ اسیں سارے رل مل کے لکھدے ہاں اَتے رل مل کے اسنوں سنواردے ہاں ۔ منصوبۂ ویکیپیڈیا دی شروعات جنوری ۲۰۰۱ وچ ہوئی، جدونکہ پنجابی ویکیپیڈیا دا مُڈھ اکتوبر ۲۰۰۸ نوں انکیوبیٹر وچ رکھیا اَتے ۱۳ اگست ۲۰۰۹ نوں ایہنوں نارمل کر دتا گیا۔ ہُݨ تک اس ویکیپیڈیا وچ پنجابی دے ۷۳,۵۶۰لیکھ موجود نیں۔
تے 
