پرانا مصر اتلے چڑھدے افریقہ دی اک رہتل سی جیہڑی دریاۓ نیل دیاں کنڈیاں تے اجکل دے مصر چ وسدی رئی۔ ایہ جگ دیاں پہلیاں چھ رہتلاں چوں اک سی جیڑياں وکھریاں اتے آئیاں۔ مصری رہتل کوئی 3150 قبل مسیح چ اکٹھی ہوئی جیدی وجہ اتلے تے تھلویں مصر دا پہلے فرعون تھلے اکٹھا ہونا سی۔ پرانے مصر دی تریخ 3 ویلیاں چ بٹی ہوئی اے: اوہ ویلے امن تے ترقی دے ہوندے سن تے اوناں دے وشکارلے ویلے وچ حالات وگڑے رۓ۔ ایناں ویلیاں دے ناں: پرانا دیس جیڑا پرانے کانسی ویلے وچ سی، اس دے بعد مڈلا دیس مڈلے کانسی ویلے دی تے نواں دیس لیٹ کانسی ویلے دا سی۔
نویں دیس دے ویلے چ مصر اپنی طاقت دے پورے زور اتے سی، اس ویلے ایدی طاقت حتی سلطنت تے اشوریہ سلطنت دے برابر سی۔ اس ویلے دے آخر تے مصر دی آہستہ آہستہ تھلے آندا ریا۔ مصر دے اتے کئی بارلی طاقتاں نے حملہ کیتا تے مل وی ماریا: کانان، لبیا، نوبیا، اشوریہ، بابل، ھخامشی سلطنت تے یونان۔ سکندر دے مرن تے اسدے جرنیل بطلومیس سوٹر نے مصر اتے حکومت کیتی، ایہ بطلومیسی دیس 30 قبل مسیح تک ریا جدوں کلوپیٹرا(قلوپطرہ) دی حکومت وچ ایہ رومی سلطنت دا اک صوبہ بن گیا۔
پرانے مصر دی ترقی دی وجہ اوناں دے دریاۓ نیل دی حالت نوں ویکھ کہ وائی بیجی سی۔ اوہ نیل دے سیلاباں دی پیشن گوئی کردے سن تے بند باند کہ بوت فصلاں اگاندے سن۔ ایناں نال اوناں کول بوت اناج بچ وی جاندا سی جیدے نال زيادہ آبادی، لوک ترقی تے کلچر اتے جاندا سی۔ مصری حکومت کول ایناں فالتو سرمایا ہوندا سی جس نال اوہ ارد گرد دی تھاں وچ کاناں بناندے سن، لکھائی دا اک سسٹم سیٹ کیتا، وڈے ناپ تے تعمیراتی تے وائی بیجی دے منصوبے ٹورے، ارد گرد دے لوکاں نال تجارت تے اک فوج نوں سمبھالدے سن جس دا کم دشمناں نال لڑنا تے مصری زور نوں اتے رکھنا سی۔ ایہ کم فرعون دے تھلے مزہبی گرو، لکھاری تے سرکاری نوکر کردے سن۔
پرانے مصر دیاں کامیابیاں وچ وڈے وڈے ہرم، مندر تے ستون بنانے لئی وڈے وڈے وٹیاں دی کٹائی، تھاں دا حساب کتاب تے تعمیراتی سسٹم، حساب دا اک سسٹم، کم کردا خاص دوائیاں دا سسٹم، نہری سسٹم، وائی بیجی دا سسٹم تے جگ دے پہلے سمندری جعاز نیں۔ مصری مورتاں، شیشے دے کم، ادب تے جگ دی پہلی صلاح وچ وی اس ویلے خاصیت رکھدا سی۔ مصر دے آرٹ تے آرکیٹیکچر دا جگ اتے اوناں بعد وی وڈا نشان رہ گیا تے اوناں دے آرٹ تے آرکیٹیکچر دی پورے جگ چ بوت نقل کیتی گئی تے پرانے مصر دیاں شیواں جگ دے نکڑ نکڑ تک پہنچ گئیاں۔ پرانے مصر دے کھنڈرات نوں ویکھ کے سینکڑوں لکھاریاں نوں اپنے کم لئی جزبہ ملیا۔ اج کل دے دور وچ یورپ تے مصر نے رل کے کھنڈرات نوں لبیا اے تے پرانے مصری رہتل تے کلچر وارے وچ جگ نوں کافی جانکاری لبی اے۔
انسانی تریخ وچ دریاۓ نیل اپنے ارد گرد تھاں لئی زندگی دی لیک سی۔ دریاۓ نیل دے ارد گرد دی زمین بوت جان آلی سی جیدے اتے انسان نیں اک تھاں رین آلی وائی بیج لوک وساۓ۔ ایتھے رۓ کہ لوک رہتل نیں اینی ترقی کیتی کے ایہ انسانی تریخ دا اک تھم بن گئی۔ انسان نیل گرد کوئي 120،000 ورے پہلاں آ وسے۔ اج توں کوئی 10،000 ورے پہلاں جگ دا موسم بدلیا تے اتلے افریقہ دا موسم خشک تے گرم ہوگیا جس دے نال انسان دریا دے بلکل نال نال آ کے وس گۓ۔
پنجابی دا سبتوں پہلا اخبار ہندو پرکاش 1873 وچ امرتسر توں شروع ہویا ۔
شاہمکھی لپی وچ سبتوں پہلا اخبار امرت پترکا 1896 وچ جاری ہویا۔
تسیں جاندے او
جنوبی افریقہ کاپرچم
• …کہ جنوبی افریقا دنیا دا واحد ملک اے جس دے تن راجگڑھ نيں؟
• …کہ دنیا دا سب توں پرانا مرکزی بینک سویڈن دا نیشنل بینک اے، جس دی نیہہ 1668ء وچ رکھی گئی؟
• …کہ پاکستانی پاسپورٹ سوائے اسرائیل دے دنیا دے تمام ملکاں وچ داخلے دی اجازت دیندا اے ؟
• …کہ برطانوی ہند وچ ہندوستان دے 17 صوبے سن ؟
• …کہ ویٹیکن سٹی آبادی تے رقبے دے لحاظ توں دنیا دا سب توں چھوٹا ملک اے ؟
ویکیپیڈیا اک آزاد انسائیکلوپیڈیا اے جہڑا وکھ وکھ بولیاں چ اے تے جس چ اسیں سارے رل مل کے لکھدے آں تے رل مل کے اسنون سنواردے آں ۔ منصوبۂ ویکیپیڈیا دی شروعات جنوری ۲۰۰۱ چ ہوئی، جدونکہ پنجابی ویکیپیڈیا دا مڈھ اکتوبر ۲۰۰۸ نوں انکیوبیٹر وچ رکھیا تے ۱۳ اگست ۲۰۰۹ نوں اینوں نارمل کر دتا گیا۔۔ فی الحال اس ویکیپیڈیا چ پنجابی دے ۷۲,۵۷۳لیکھ موجود نیں۔
عام طور اتے پنجابی چ: انگریزی لفظ Script لئی لفظ رسم الخط ورتیا جاندا اے پر پنجابی وچ :رسم الخط لئی لِپی لفظ اے جسنوں ورتن دی لوڑ اے ایہ لفظ : لِپی پنجابی وچ رسم الخط دا ودھیا بدل اے۔ اس لفظ نوں ورتیا چاہدا اے۔
اج دی گل
پنجابی بولی نوں قومانتری پدھر اتے لیاون لئی سانوں پنجابی چ لکھن تے پڑھن دی کوشش کرنی چاہیدی اے!
ویکیپیڈیا ورتوں کار جاں ورتنوالے اوہ لوک نیں جہڑۓ ویکیپیڈیا چ اپنا کھاتہ بناندے نیں، اس چ لکھن تے سنوارن دا کم کردے نیں تے انسائیکلوپیڈیا دی بہتری لئی اس چ لیکھ لکھن ، کیٹاگریاں بنان تے ہور دوجے کم کرن چ لگے ہوئے نیں۔ تے ویکیپیڈیا نوں ہر لحاظ نال اک کُھلا انسائیکلوپیڈیا دی شکل دین لئی اج دوجے نوں تعاون دیندے نیں۔
پنجابی ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی گنتی ہن تک ۳۷,۹۵۳ ہوچکی اے۔ پر اینہاں چوں اک گھٹ گنتی ای مستقل پابندی نال اس منصوبہ چ شریک اے۔ اس توں وکھ غیر اندراج ہوئے ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی اک وڈی گنتی اے جو اس منصوبہ چ کدی کدی شریک ہندی اے۔
پنجابی شاہ مکھی وکیپیڈیا 24 اکتوبر 2008ء نوں شروع ہویا تے 13 اگست 2009ء نوں انکوبیٹر وِچوں نِکݪ کے ایہنے اک مکمل وکیپیڈیا دا درجہ حاصل کرلیا۔
پنجابی وکیپیڈیا اُتے اس ویلے ۷۲,۵۷۳ لیکھ موجود نیں۔ کِسے وی موضوع اُتے لیکھ لکھݨ توں پہلاں اس صفحا تلاش اُتے جا کے عنوان لِکھ کے تلاش کرن دی کوشش کرو، ممکن اے مطلوبہ لیکھ پہلاں توں موجود ہووے۔ جے لیکھ موجود نہ ہووے تاں تھلے خانے وچ عنوان لِکھ کے نواں لیکھ تحریر کیتا جاسکدا اے۔
ویکیپیڈیا دنیا دیاں وکھ وکھ بولیاں چ اکو ویلے لکھیا جاندا اے ۔ اصل ویکیپیڈیا دی شروعات انگریزی چ2001 (2001) چ ہوئیا۔ پنجابی ویکیپیڈیا اتے حالے تک ۷۲,۵۷۳ لیکھ نیں۔
بوہت سارے ہور ویکیپیڈیا وی موجود نیں؛ جنہاں چوں کچھ وڈے ویکیپیڈیا تھلویں نیں:
.svg){kind=small}
.jpg)
