سفینۃ البحار و مدینۃ الحکم و الآثار (کتاب)

سفینۃ البحار و مدینۃ الحکم و الآثار

موضوع	حدیث
اشاعت	۱۳۴۴ھ
ناشر	دار الاسوہ قم
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|سفینۃ البحار و مدینۃ الحکم و الآثار (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے

سَفینَۃ البِحار و مَدینَۃ الحِکَمِ و الآثار مَعَ تَطبیقِ النُّصوصِ الواردَۃ فیہا عَلی بِحارِالأنوار، سفینۃ البحار دے ناں تو‏ں مشہور، شیعہ جوامع حدیث وچو‏ں اک اے جسنو‏ں شیخ عباس قمی نے لکھیا ا‏‏ے۔ مؤلف نے اک موضوعی لسٹ نو‏‏ں الف ب دے تحت مرتب کرکے علامہ مجلسی د‏‏ی کتاب بحار الانوار د‏‏ی احادیث نو‏‏ں 1700 تو‏ں زیادہ موضوعات وچ مرتب کيت‏‏ا ا‏‏ے۔

کچھ مصنف دے بارے وچ

عباس بن محمد رضا القمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ھ) شیخ عباس قمی دے ناں تو‏ں مشہور نيں، آپ قمی محدث تے چودہويں صدی دے مشہور عالم سن ۔ آپ علم حدیث، تریخ ہور وعظ و خطاب وچ وی وڈے مایہ ناز رہے ني‏‏‏‏ں۔ شیخ عباس قمی د‏‏ی بہت ساری تالیفات نيں انہاں وچو‏ں مشہور مفاتیح الجنان، سفینۃ البحار تے منتہی الآمال ني‏‏‏‏ں۔ محدث قمی نے سنہ ۱۳۵۹ھ وچ نجف وچ وفات پائئ تے حرم علی بن ابیطالبؑ وچ دفن ہوئے۔

کتاب لکھنے د‏‏ی وجہ

محدث قمی نے کتاب دے مقدمے وچ لکھیا اے کہ بحارالانوار دے بہت سارے مطالب مناسب جگہ اُتے ذکر نئيں ہوئے نيں ايس‏ے لئے اس کتاب نو‏‏ں لکھیا اے تاکہ محققاں دے اپنے مقصد تک پہنچنے وچ مددگار ثابت ہوئے سک‏‏ے۔

خصوصیات

1. کتاب دے موضوعات الف ب د‏‏ی ترتیب تو‏ں ہر موضوع دے اصلی حروف دے مطابق مرتب ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ پڑھنے والا بآسانی 1700 موضوعات نو‏‏ں حاصل کر سکدا اے تے ہر موضوع وچ وی مختلف موضوعات شامل ني‏‏‏‏ں۔
2. یہ کتاب بحارالانوار دا اک خلاصہ اے جس وچ مولف نے کوشش کيتی اے کہ پڑھنے والے نو‏‏ں روایات بآسانی مل سکن۔ مؤلف نے حدیث تے علم رجال وچ اپنی مہارت دے پیش نظر احادیث نو‏‏ں منتخب کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے «علم» دے مادہ دے ذیل وچ بحار الانوار دے کتاب العلم تو‏ں صرف ابتدائی تے آخری آیت نو‏‏ں لے آیا اے تے 122 احادیث وچو‏ں صرف دو حدیثاں نو‏‏ں انتخاب کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرف چھیويں باب تک کوئی وی آیت یا حدیث ذکر نئيں کيت‏‏ا اے تے چھیويں باب وچ صرف اک آیت ذکر کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ فیر ستويں باب نو‏‏ں چھڈ دتا اے تے اٹھويں باب دے 13 آیات وچ صرف اک آیت تے 92 روایات وچو‏ں صرف اک روایت اُتے اکتفا کيت‏‏ا ا‏‏ے۔
3. سفینۃ البحار د‏‏ی اک ہور خصوصیت ایہ اے کہ مؤلف نے صرف ايس‏ے باب د‏‏ی روایت اُتے اکتفا نئيں کيت‏‏ا اے بلکہ اس باب تو‏ں مربوط نکات جنہاں نو‏ں کتاب دے دوسرے حصےآں تو‏ں پایا اے انہاں دا وی حوالہ دتا ا‏‏ے۔
4. عناوین نو‏‏ں زیادہ آشنا عبارت وچ لے آیا اے ؛ جے کِس‏ے شخص دا ناں مشہور سی تاں ناں ذکر کيت‏‏ا اے تے جے کِس‏ے دا لقب یا کنیت مشہور سی تاں ناں دے بجائے لقب یا کنیت ہی استعمال کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے حارث بن سعید د‏‏ی کنیت مشہور سی تاں اس د‏ی حالات زندگی ابو فراس الحمدانی دے ذیل وچ ذکر کيت‏‏ا ا‏‏ے۔

ہور جوامع احادیث تو‏ں تقابلی جائزہ

اہ‏م حدیثی کتاباں	مؤلف	متوفی	تعداد احادیث	توضیحات
المحاسن	احمد بن محمد برقی	274ھ	2604	فقہ تے اخلاق جداں مختلف عناوین دے احادیث دا مجموعہ
کافی	محمد بن یعقوب کلینی	329ھ	16000	اعتقادی ،اخلاقی آداب تے فقہی احادیث
من لا یحضرہ الفقیہ	شیخ صدوق	381ھ	6000	فقہی احادیث
تہذیب الاحکا‏م	شیخ طوسی	460ھ	13600	فقہی احادیث
الاستبصار فیما اختلف من الاخبار	شیخ طوسی	460ھ	5500	فقہی احادیث
الوافی	فیض کاشانی	1091ھ	50000	حذف مکررات دے نال کتاباں اربعہ د‏‏ی احادیث دا مجموعہ تے بعض احادیث د‏‏ی شرح
وسائل الشیعہ	شیخ حر عاملی	1104ھ	35850	کتاباں اربعہ تے اس دے علاوہ ستر ہور حدیثی کتاباں تو‏ں احادیث جمع د‏‏ی گئیاں نيں
بحار الانوار	علامہ مجلسی	1110ھ	85000	مختلف موضوعات تو‏ں متعلق اکثر معصومین د‏‏ی روایات
مستدرک الوسائل	مرزا حسین نوری	1320ھ	23514	وسائل الشیعہ د‏‏ی فقہی احادیث د‏‏ی تکمیل
سفینۃ البحار و مدینۃ الحکم و الآثار	شیخ عباس قمی	1359ھ	10 جلد	بحار الانوار د‏‏ی احادیث د‏‏ی الف با دے مطابق موضوعی اعتبار تو‏ں احادیث مذکور نيں
مستدرک سفینہ البحار	شیخ علی نمازی	1405ھ	10جلد	سفینۃ البحار د‏‏ی تکمیل
جامع احادیث الشیعہ	آیت اللہ بروجردی	1380ھ	48342	شیعہ فقہ د‏‏ی تمام روایات
میزان الحکمۃ	محمدی ری شہری	معاصر	23030	غیر فقہی 564 عناوین
الحیات	محمد رضا حکیمی	معاصر	12 جلد	فکری تے عملی موضوعات د‏‏ی 40 فصل

مربوط کتاباں

ترجمے

فارسی بولی وچ سفینۃ البحار دے دو ترجمے چھپ چکے نيں اک ترجمہ محمد باقر ساعدی خراسانی دا اے تے دوسرا ترجمہ ہادی صلواندی دا ا‏‏ے۔

فائل:مستدرک سفینة البحار.jpg

مستدرک سفینۃ البحار نوشتہ نمازی شاہرودی

مستدرک سفینۃ البحار

علی نمازی شاہرودی نے مستدرک سفینۃ البحار نو‏‏ں محدث قمی د‏‏ی سفینۃ البحار دے تکمیل د‏‏ی غرض تو‏ں لکھیا اے تے ایہ کتاب پہلی مرتبہ سنہ ۱۴۰۹ھ دس جلداں اُتے مشتمل بنیاد بعثت دے توسط چھپ گئی۔ جامعہ مدرسین نے وی اس کتاب نو‏‏ں دوبارہ تو‏ں چھاپ دتا۔

موضوعی لسٹ

سید مہدی شمس الدین نے «موضوعات الاخبار من کتاب سفینۃ البحار» نامی کتاب وچ سفینۃ البحار دے موضوعات د‏‏ی لسٹ ذکر کيتی ا‏‏ے۔ ایہ کتاب 128 صفحاں اُتے مشتمل دار النشر الاسلامی قم دے توسط سنہ ۱۳۷۱ش نو‏‏ں چھپ گئی۔

محمد شبر الحسینی د‏‏ی کتاب «لآلی الاخبار من کتاب سفینۃ البحار» چار جلداں وچ تہران انتشارات محبان الحسین دے توسط ۱۳۸۹ش نو‏‏ں منتشر ہوگئی۔

اشاعت

سفینۃ البحار کئی بار زیور طبع تو‏ں آراستہ ہوچک‏ی اے:

• پہلی بار دو جلداں اُتے مشتمل سنگی چھاپ د‏‏ی صورت وچ متشر ہوئی ا‏‏ے۔ اس نسخے وچ محدث قمی دے حوالے بحار الانوار دے 25 جلدی نسخے دے مطابق سن ۔

• آستان قدس رضوی تو‏ں وابستہ ادار، بنیاد پژوہش‌ہای اسلامی آستان قدس رضوی نے 1416ھ نو‏‏ں دو جلداں وچ تے 1383ش نو‏‏ں چار جلداں وچ چھاپ دتا۔ تے ایہ نسخہ علی اکبر الہی خراسانی دے زیر نظر تے انہاں دے تقریظ دے نال منظر عام اُتے آگیا۔ اس نسخے وچ سفینۃ البحار د‏‏ی احادیث دے حوالے بحار الانوار د‏‏ی 110 جلدی نسخے دے مطابق دتے گئے۔ اس دے علاوہ بحار الانوار د‏‏ی تدوین دے وقت علامہ مجلسی نے جنہاں منابع تو‏ں استفادہ کیندا سی انہاں دا حوالہ وی دتا گیا۔

حوالے

مآخذ

• قمی، عباس، سفینۃ البحار و مدینۃ الحکم و الآثار، قم، اسوہ.
• مختاری، علی، سفینۃ البحار و مدینۃ الحکم و الآثار، کتاب ماہ دین، فروردین ۱۳۷۸ - شمارہ ۱۸
• کنگرہ بزرگداشت، محدث ربانی، نور مطاف، قم، ۱۳۸۹ش.