سید محمد قلی موسوی
| کوائف | |
|---|---|
| مکمل نام | سید محمد قلی موسوی |
| لقب/کنیت | علامہ کنتوری |
| نسب | امام موسی کاظم علیہ السلام |
| تاریخ ولادت | 5 ذی قعدہ 1174 ء یا 1188 ء |
| آبائی شہر | لکھنؤ |
| تاریخ وفات | 9 محرم 1268 ھ |
| مدفن | لکھنؤ |
| نامور اقرباء | سید حامد حسین موسوی، سید ناصر حسین موسوی، سید غلام حسنین کنتوری، سید محمد نقوی نصیر آبادی |
| اولاد | سید حامد حسین موسوی، سید سراج حسین موسوی، سید اعجاز حسین کنتوری |
| علمی معلومات | |
| اساتذہ | سید دلدار علی نقوی، سید اعجاز حسین |
| شاگرد | سید حامد حسین موسوی، سید سراج حسین موسوی |
| تالیفات | تقریب الأفہام فی تفسیر آیات الأحکم، تشیید المطاعن، تقلیب المکائد، احکم عدالت علویہ … |
| خدمات | |
| سماجی | قضاوت، فتوا دینا |
سید محمد قُلی موسوی ہندی نیشاپوری (متوفی 1268 ھ) علامہ کنتوری دے نام توں مشہور، برصغیر پاک و ہند دے شیعہ اثنا عشری مکتب دے محدث، فقیہ، مؤرخ تے متکلم سن ۔ انہاں دا سلسلۂ نسب ایران وچ مشہد دے قریب نیشاپور وچ آباد امام موسی کاظم (ع) دی اولاد توں ملدا اے۔ اپنی تعلیم دا سلسلہ لکھنؤ وچ شروع کیتا تے علوم دے اعلیٰ مراحل طے کيتے تے خاص طور اُتے علم کلام وچ اک مقام حاصل کیتا۔ متعدد تالیفات دے مالک تے ہندوستان وچ ناصریہ دے نام توں کتابخانہ انہاں دی یادگار اے۔ اوہ صاحب عبقات الانوار سید حامد حسین موسوی دے والد تے سید ناصر حسین معروف ناصر الملت دے دادا نيں۔
ولادت و خاندان
[سودھو]سید محمد قلی موسوی 5 ذی القعدہ 1174 یا 1188 ھ (1774 ء) وچ کنتور وچ پیدا ہوئے۔ آپ دا نسب ۲۵ واسطےآں توں موسی بن جعفر (ع) تک پہنچدا اے۔[۱]
آپ نیشاپور دے علمی خاندان دے بزرگ سن ۔ آپ دے والد دا نام سید محمد حسین (معروف الله کَرَم) سی جو اپنے زمانے دے علما تے فقہا وچوں سن ۔ جنہاں نے اکثر علوم مولوی عبد الرب حضرت پوری دے پاس پڑھے۔ قرآن سمیت بہت سی حدیثی کتاباں جداں تحفۃ الزائر، علامہ مجلسی دی حق الیقین تے شیخ بہائی دی جامع عباسی نوں استنساخ کیتا۔[۲]
تعلیم تے منصب
[سودھو]سید محمد قلی نے ابتدائی کتاباں لکهنو وچ موجود فاضل شخصیتاں دے پاس پڑھیاں۔ پھر سید دلدار علی نقوی (۱۱۶۶-۱۲۳۵ق) دی شاگردی اختیار کيتی تے اکثر علوم اندے پاس پڑھے تے علم کلام وچ اک خاص مقام حاصل کیتا۔
لکهنو دے نزدیک میرٹھ وچ درس و تدریس وچ مشغول ہوئے تے اوتھے قضاوت دے عہدے اُتے فائز رہے تے فتوا دینے دے فرائض وی نبھاندے رہے۔[۳]
شاگردان
[سودھو]- فرزند؛ سید میر حامد حسین (۱۲۴۶-۱۳۰۶ق) صاحب عبقات الانوار؛
- وڈے بیٹے؛ مولانا سید سراج حسین (۱۲۱۱-۱۲۷۳ق) حکیم، طبیب، ریاضی دان و صاحب «رسالہ در مخروطات»؛
- بیٹے؛ سید اعجاز حسین (۱۲۴۰-۱۲۸۶ق) صاحب کشف الحجب و شذور العقیان؛
- داماد؛ سید غلام حسنین کنتوری (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق) صاحب انتصار الاسلام
- سلطان العلماء سید محمد نقوی نصیر آبادی (۱۱۹۹-۱۲۸۴ق) صاحب طعن الرماح و الضربۃ الحیدریہ[۴]
تألیفات
[سودھو]سید محمد قلی نے اکثر علوم وچ لکھتاں لکھياں تے آپ اکثر علوم وچ خاص طور اُتے علم کلام وچ صاحب نظر تے محقق سن ۔ درج ذیل آپ دی تصنیفات وچوں نيں:
- تقریب الأفہام فی تفسیر آیات الأحکم (فارسی)
- تطہیر المؤمنین عن نجاسۃ المشرکین؛ کفار دی نجاست دے احکم (ہند، ۱۲۶۱ق)
- احکم عدالت علویہ (فارسی)؛ بارہ ابواب تے اک خاتمہ (ہند)
- أبنیۃ الافعال؛ علم صرف (اردو)
- تکمیل المیزان لتعلیم الصبیان؛ شرح کتاب میزان (علم صرف)
- الحواشی و المطالعات
- نفاق الشیخین بحکم احادیث الصحیحین؛ (ہند، مطبعہ شریفیہ)۔ (مؤلف نے بخاری تے مسلم دی دو حدیثاں ذکر کرنے دے بعد: ۱. علامات نفاق؛ ۲. در نزاع علی (ع) تے عباوہدی فدک دے معالمے وچ نزاع ذکر کيتی)؛
- مزیل الوسواس فی ردّ من تبع الخنّاس؛ اس دا ناقص خطی نسخہ کتابخانۂ مرکز احیائے میراث اسلامی قم وچ موجود اے۔
- رسالۂ تقیہ (فارسی، لکهنو)؛ اندے بیٹے میر حامد حسین نے اسنوں اردو وچ ترجمہ کیتا تے اصلاح نامی مجلے وچ چھپوایا۔
- رسالۂ گناہان کبیره (فارسی)
- سیف ناصری؛ ردّ باب اول تحفہ اثنا عشریہ دے پہلے باب دا جواب جسنوں عبد العزیز دہلوی نے لکھیا۔ اس دا خطی نسخہ کتابخانۂ آستان قدس رضوی وچ موجود اے۔
- تقلیب المکائد؛ تحفہ اثنا عشریہ دے دوسرے باب دا جواب (فارسی)۔ ایہ کتاب کلکتہ توں ۱۲۶۲ق وچ چاپ ہوئی۔
- برہان سعادت؛ تحفہ اثنا عشریہ (فارسی) دے ستويں باب دا ترجمہ۔ ایہ کتاب امامت ائمہ (ع) دے موضوع توں اے۔ اس دا نسخہ رام پور ہند وچ راجہ رضا دے کتابخانے وچ موجود اے۔
- تشیید المطاعن لکشف الضغائن؛ تحفہ اثنا عشریہ (فارسی) دے دسويں باب دا جواب۔ ایہ کتاب مطاعن، قبائح افعال تے خلفائے ثلاثہ دی جانب توں شروع کيتے دین وچ نويں اقدامات دے بارے وچ لکھی گئی۔
- مصارع الافہام لقطع (لقلع) الاوہام؛ تحفہ اثنا عشریہ دے گیارھواں باب دا جواب اے۔
- الاجوبۃ الفاخرة فی ردّ الاشاعرة؛ رشید الدین دہلوی دی کتاب اے جو سیف ناصری دا جواب سی۔ مولف نے اسدے اعتراضات دے جواب دیئے نيں ۔
- فتوحات حیدریہ؛ ردّ بر صراط المستقیم عبد الحی برہانوی (۱۲۴۳ق) دی صراط مستقیم دا جواب اے جو امام حسین دی عزاداری دے منع وچ لکھی تے اسنوں بدعت کہیا۔ مصنف نے اس کتاب وچ سید الشہدا دی عزاداری دے جواز نوں اہل سنت دی کتب توں اثبات کیتا۔
- شعلہ ظفریہ لإحراق الشوکۃ العمریہ؛ شوکت عمریہ دا رد اے جو رشید الدین خان دے شاگرد عبد العزیز دہلوی نے بارقہ ضیغمیہ، تألیف سلطان العلماء سید محمد بن سید دلدار علی نقوی وچ لکھی سی۔ شعلہ ظفریہ دے بعد سلطان العلماء نے وی ضربت حیدریہ دے نام توں شوکت عمریہ دا رد لکھیا جس وچ متعتین (متعۂ حج تے متعۂ نسا نوں اہل سنت دی کتب توں اثبات کیتا۔
- رسالۂ وجوب غسل مسّ میت؛ اس دا نسخہ کتابخانہ ناصریہ لکهنؤ وچ موجود اے۔
- مقدمہ الہیہ؛ تحفہ اثنا عشریہ دے مقدمے دا جواب اے۔[۵]
ناصریہ کتابخانہ
[سودھو]سید محمد قلی دی علمی خدمات وچوں اک ناصریہ کتاب خانے دا قیام اے۔ آپ دے بعد آپ دے بیٹے میر حامد حسین تے نواسنوں سید ناصر حسین نے اوہدی توسیع وچ بہت کوشش کيتی تے اس وچ موجود کتاباں دی تعداد خاطر خواہ حد تک بڑھائی۔ یہانتک کہ پاک و ہند دا ایہ اک بہت وڈا کتابخانہ سمجھیا جاندا اے کہ جس وچ شیعہ تے اہل سنت دے مطبوعہ تے غیر مطبوعہ نفیس خطی نسخے وی موجود نيں۔[۶]
وفات
[سودھو]اپنی عمر دے آخری حصے وچ لکھنؤ واپس آ گئے تے تالیف، دینی تے علمی کماں وچ مصروف ہوئے تے بالآخر ۸۴ سال دی عمر گزار کر ۹ محرم ۱۲۶۸ق نوں لکهنؤ شہر وچ وفات پائی تے اپنے تعمیر کيتے ہوئے امام بارگاہ وچ مدفون نيں۔[۷]
مربوط لنک
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ناصر الدین انصاری قمی، شخصیت شناسی علامہ سید محمد قلی موسوی لکهنوی، ۱۳۹۰ش.
- ↑ ناصر الدین انصاری قمی، شخصیت شناسی علامہ سید محمد قلی موسوی لکهنوی، ۱۳۹۰ش.
- ↑ ناصر الدین انصاری قمی، شخصیت شناسی علامہ سید محمد قلی موسوی لکهنوی، ۱۳۹۰ش.
- ↑ ناصرالدین انصاری قمی، شخصیت شناسی سید علامہ محمد قلی موسوی لکهنوی، ۱۳۹۰ش
- ↑ ناصر الدین انصاری قمی، شخصیت شناسی سید محمد قلی موسوی لکهنوی، ۱۳۹۰ش.
- ↑ ناصر الدین انصاری قمی، شخصیت شناسی سید محمد قلی موسوی لکهنوی، ۱۳۹۰ش.
- ↑ ناصر الدین انصاری قمی، شخصیت شناسی علامہ سید محمد قلی موسوی لکهنوی، ۱۳۹۰ش.
منابع
[سودھو]
| |||||||||||||||||||||||||||||