طواف
فائل:رساله عملیه.jpg | |
نماز | |
---|---|
واجب نمازاں | یومیہ نمازاں • نماز جمعہ • نماز عید • نماز آیات • نماز میت |
مستحب نمازاں | نماز تہجد • نماز غفیلہ • نماز جعفر طیار • نماز امام زمانہ • نماز استسقاء • نماز شب قدر • نماز وحشت • نماز شکر • نماز استغاثہ • ہور نمازاں |
ہور عبادات | |
روزہ • خمس • زکات • حج • جہاد امر بالمعروف تے نہی عن المنکر • تولی • تبری | |
احکام طہارت | |
وضو • غسل • تیمم • نجاست • مطہرات | |
مدنی احکام | |
وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث | |
عائلی احکام | |
شادی بیاه • متعہ • تعَدُّدِ اَزواج • نشوز طلاق • مہریہ • رضاع • ہمبستری • استمتاع | |
عدالدی احکام | |
قضاوت • دیّت • حدود • قصاص • تعزیر | |
اقتصادی احکام | |
خرید تے فروخت (بیع) • اجارہ • قرضہ • سود | |
ہور احکام | |
حجاب • صدقہ • نذر • تقلید • کھانے پینے دے آداب • وقف • اعتکاف | |
متعلقہ موضوعات | |
بلوغ • فقہ • شرعی احکام • توضیح المسائل واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروہ | |
طَواف توں مراد خانہ کعبہ دے گرد ست بار چکر لگانا اے جو حج تے عمرہ دے واجب اعمال وچوں اے۔ ہر بار چکر لگانے نوں اصطلاح وچ "شَوط" کہیا جاندا اے۔ عمرہ تمتّع دے علاوہ حج و عمرہ دی تمام قسماں وچ دو قسم دے طواف موجود نيں اک طواف زیارت تے دوسری طواف نساء۔ طواف واجب دے لئی احرام دی حالت وچ ہونا شرط اے لیکن طواف مستحبی نوں بغیر احرام دے وی انجام دتا جا سکدا اے۔ ہر طواف دے بعد مقام ابراہیم دے پِچھے دو رکعت نماز پڑھی جاندی اے جسنوں نماز طواف کہیا جاندا اے۔
اہل سنت دے ہاں طواف نساء نامی کوئی عمل نئيں اے۔
لغوی تے اصطلاحی معنی
[سودھو]طواف لغت وچ احاطہ کرنے[۱] تے پیدل کسی چیز دے گرد چکر لگانے[۲] نوں کہیا جاندا اے اس طرح طائف اس شخص نوں کہیا جاتاہے جو کسی گھر دے گرد چکر لگائے۔[۳]فقہی اصطلاح وچ "طواف" خانہ کعبہ دے گرد چکر لگانے نوں کہیا جاندا اے۔[۴]
اسلام وچ "طواف کعبہ" حج دے واجبات وچوں اے۔ جس وچ حاجی مخصوص شرائط دے ست ست مرتبہ خانہ کعبہ دا چکر لگاندا اے۔[۵] خانہ کعبہ دے گرد اک چکر یعنی اک "شوط" مکمل ہونے دے لئی اسنوں حجرالاسود توں شروع تے دوبارہ ايسے اُتے ختم کرنا ضروری اے۔[۶] فقہ وچ طواف دا دوسرا ناں "شوط" اے،[۷] اس تفاوت دے نال کہ طواف پورے ست چکر کے مجموعے نوں کہیا جاندا اے جدوں کہ شوط ہر بار چکر لگانے اُتے وی اطلاق آندا اے۔[۸]
تاریخچہ
[سودھو]طواف دی تریخ حضرت آدم دے دور توں شروع ہُندی اے۔ جدوں حضرت آدم نوں بہشت توں کڈیا گیا تاں خانہ کعبہ دے نیڑے زمین اُتے اتر آئے تے آپ نے خانہ کعبہ دا طواف شروع کيتا جس طرح ملائکہ عرش الہی دا طواف کردے نيں۔[۹] طواف بیت اللہ الحرام پوری تریخ وچ حج دے ارکانہاں وچوں اک اہم رکن دے طور اُتے انجام پاندے رہے نيں ایتھے تک کہ دور جاہلیت تے اسلام توں پہلے وی جدوں وی کوئی شخص حرم وچ داخل ہُندے یا مکے توں کسی جگہ مسافرت دی قصد توں باہر جانا چاہندے تاں سب توں پہلے خانہ کعبہ دا طواف کردا تے خدااں دے نال تقرب حاصل کرنے دا سب توں اہم شمار کيتا جاندا سی۔ زمان جاہلیت وچ طواف دے لئی کوئی خاص زمان یا مکان مخشص نئيں ہويا کردا سی بلکہ ایہ لوک جتھے کدرے وی کسی معبد وچ داخل ہُندے جتھے بت رکھے جاندے سن، تاں اس معبد دے گرد ست مرتبہ چکر لگاندے سن، فقراء ننگے پیر جدوں کہ امراء جوتاں سمیت طواف کردے سن ۔[۱۰]
برہنہ طواف کرنا
[سودھو]زمانہ جاہلیت وچ بعض افراد برہنہ خانہ کعبہ دا طواف کردے سن ۔ تاریخی منابع وچ اس کم دی مختلف علتاں بیان ہوئیاں نيں:
- چاہندے سن جس لباس وچ گناہ تے معصیت انجام پائی اے اس وچ طواف نہ کيتا جائے۔[۱۱]
- طواف دے لئی مخصوص لباس ہويا کردا سی جو صرف قریش دے پاس ہويا کردا سی لہذا جس دے پاس ایہ مخصوص لباس نہ ہُندا اوہ برہنہ طواف کردے سن ۔[۱۲]
- جو شخص پہلی بار حج یا عمرہ دے لئی آئے اسنوں ایداں دے لباس وچ طواف انجام دینا چاہیدا سی جسنوں "حمس" توں کرایے اُتے لیا گیا ہوئے جے اس لباس دے علاوہ کسی تے لباس وچ طواف انجام دے تاں اسنوں سُٹ دینا ضروری سی بنا براین جے کوئی اپنے لباس توں ہتھ دھو بیٹھنا نئيں چاہندے سن اوہ برہنہ طواف کردے سن، بہ طواف "طواف عریان" دے ناں توں مشہور سی۔[۱۳]
- امام صادق(ع) توں اک راویت نقل ہوئی اے جس وچ آیا اے کہ اس زمانے وچ لوک ایہ خیال کردے سن کہ جے کوئی اپنی لباس وچ طواف انجام دے تاں اسنوں صدقہ دینا ضروری اے، اس بنا اُتے کوئی تے لباس قرض یا اجارہ اُتے لیندے سی تے جے ایسا کوئی لباس پیدا نہ کردا تاں برہنہ طواف کردے سن ایتھے تک کہ عورتاں وی برہنہ طواف کردیاں سن۔[۱۴]
اہمیت تے فضیلت
[سودھو]قرآن
[سودھو]قرآن کریم وچ سورہ بقرہ دی آیت نمبر ۱۲۵ تے سورہ حج دی آیت نمبر ۲٦ تے ۲۹ وچ طواف تے اس دے بعض احکام دی طرف اشارہ ہويا اے۔ [۱۵][۱۶][۱۷] ان آیات توں روشن ہُندا اے کہ "طواف" اک قدیمی عبادت اے جسنوں حضرت ابراہیم دے دور وچ وی انجام دتی جاندی سی۔[۱۸]
سورہ بقرہ دی آیت نمبر 158 وچ صفا تے مروہ دے درمیان انجام دتی جانے والی "سعی" نوں وی طواف کہیا گیا اے: إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَة مِنْ شَعائِرِ اللَّه فَمَنْ حَجَّ الْبَیتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیه أَنْ یطَّوَّفَ بِهما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیراً فَإِنَّ اللَّه شاكِرٌ عَلیمٌ(ترجمہ: بے شک صفا تے مروہ دونوںپہاڑیاں اللہ دی نشانیاں وچ نيںلہٰذاجو شخص وی حج یا عمرہ کرے اس دے لئی کوئی حرج نئيں اے کہ انہاں دونے پہاڑیوںکا چکر لگائے تے جو ہور خیر کريں گا تاں خدا اس دے عمل دا قدر دان اوراس توں خوب واقف اے)، بعض آیات وچ "طوف" لغوی معنی وچ استعمال ہويا اے: فَطافَ عَلَیہا طائِفٌ مِنْ رَبِّكَ وَ ہمْ نائِمُونَ (ترجمہ: تاں خدا دی طرف توں راتوں رات اک بلا نے چکر لگایا جدوں ایہ سب سورہے سن ۔) [۱۹]
حدیث
[سودھو]إِنَّ لِلَّه مِائَة وَ عِشْرِینَ رَحْمَة عِنْدَ بَیتِه الْحَرَامِ سِتُّونَ لِلطَّائِفِینَ وَ أَرْبَعُونَ لِلْمُصَلِّینَ وَ عِشْرُونَ لِلنَّاظِرِین.(ترجمہ: امام علی(ع) فرماندے نيں: خداوند نے کعبہ دے اطراف وچ اک سو بیس(120) رحمت قرار دتا اے، جس وچوں 60 رحمت طواف کرنے والےآں توں مخصوص اے، 40 نماز پڑھنے والےآں دے نال تے 20 رحمت کعبے دی طرف نگاہ کرنے والےآں دے نال مخصوص اے۔[۲۰])
احادیث وچ طواف دے لئی بہت ساری فضیلیتں بیان ہوئیاں نيں۔اک روایت وچ امیر المؤمنین علی علیہ السلام فرماندے نيں: إِنَّ لِلَّه مِائَة وَ عِشْرِینَ رَحْمَة عِنْدَ بَیتِه الْحَرَامِ سِتُّونَ لِلطَّائِفِینَ وَ أَرْبَعُونَ لِلْمُصَلِّینَ وَ عِشْرُونَ لِلنَّاظِرِین.(ترجمہ: امام علی(ع) فرماندے نيں: خداوند نے کعبہ دے اطراف وچ اک سو بیس(120) رحمت قرار دتا اے، جس وچوں 60 رحمت طواف کرنے والےآں توں مخصوص اے، 40 نماز پڑھنے والےآں دے نال تے 20 رحمت کعبے دی طرف نگاہ کرنے والےآں دے نال مخصوص اے۔[۲۱])
احادیث وچ طواف دی جنہاں فضیلتاں دا بیان آیا اے انہاں وچوں بعض دی طرف ذیل وچ اشارہ کيتا جاندا اے:
- طواف کعبہ دی زینت اے۔[۲۲]
- خدا طواف کرنے والےآں اُتے فخر کردا اے۔[۲۳]
- طواف خدا دے نال اک عہد و پیمان اے۔[۲۴]
- طواف عذاب دی برطرفی دا وسیلہ اے۔[۲۵]
- طواف گناہاں دی بخشش دا وسیلہ [۲۶]
- درجات دی بلندی دا سبب اے۔[۲۷]
- اک غلام یا کنيز آزاد کرنے دے ثواب[۲۸] توں ستر ہزار غلام یا کنيز آزاد کرنے دا ثواب[۲۹]
- حاجتاں پوری ہونگی۔[۳۰]
مستحب اے جوشخص مکہ جائے اوہ 360 طواف، جے ممکن نہ ہوئے تاں 360 شوط تے جے ایہ وی ممکن نہ ہوئے تاں جدوں تک مدے ميں ہاں جِنّا ہوئے سکے طواف انجام دتا جائے۔[۳۱]
بعض احادیث وچ طواف دا ست چکراں اُتے مشتمل ہونے دی علت نوں حضرت آدم دی خلقت دے بارے وچ فرشتےآں دی ست ہزار سال توبہ تے عبادت بیان کيتی گئی اے یعنی ہر چکر ہزار سال دے مقابلے وچ اے۔ [۳۲]
کتاب وسائل الشیعہ وچ حدیث نمبر ۴۴۵ وچ طواف دے احکام دی جزئیات بیان ہوئیاں نيں۔[۳۳]
قسماں
[سودھو]طواف واجب دی دو قسم نيں: طواف زیارت تے طواف نساء؛ طواف دی ایہ دو قسماں حج تے عمرہ دی تمام قسماں وچ پائی جاندیاں نيں سوائے عمرہ تمتّع کہ جس وچ طواف نساء موجود نئيں ہُندا ۔ طواف دی ایہ دو قسماں صرف نیت وچ اک دوسرے توں مختلف نيں۔
طواف زیارت حج و عمرہ دے ارکانہاں وچوں اے لیکن طواف نساء گرچہ واجب اے لیکن اس دے انجام نہ دینے توں حج یا عمرہ باطل نئيں ہُندا بلکہ اس دے بغیر عورتاں توں ہمبستری جائز نئيں اے ایتھے تک کہ خود یا جے ممکن نہ ہوئے تاں کوئی تے اس دی طرف توں طواف النساء تے اس دی دو رکعت نماز پڑھی جائے۔ [۳۴]
طواف دی مذکورہ دو واجب قسماں دے علاوہ مستحب طواف وی انجام دتے جا سکدے نيں۔ ہر طواف دے بعد دو رکعت نماز طواف پڑھی جاندی اے، واجب طواف وچ مقام ابراہیم دے پِچھے جدوں کہ مستحب طواف وچ مسجدالحرام وچ کِسے وی جگہ ایہ نمازاں ادا کيتی جا سکدیاں نيں۔ مدے ميں داخل ہُندے وقت "طواف ورود" تے مسجد الحرام توں واپس جاندے وقت "طواف وداع" انجام دینا وی مستحب اے۔[۳۵]
حجاج کرام دا مکہ مکرمہ وچ پہنچنے دے بعد انجام دینے والے پہلے طواف نوں "طواف قُدوم" کہیا جاندا اے۔[۳۶]
طواف زیارت
[سودھو]طواف زیارت توں مراد اوہ طواف اے جو حج تے عمرہ دا واجب رکن اے۔ اسنوں "طواف اول"، "طواف فَرض"، "طواف فَریضہ" تے "طواف رُکن" ہور کہیا جاندا اے۔ ایہ طواف:
- عمرہ مفردہ دے مناسک وچ احرام دے بعد طواف دوسرے نمبر اُتے آتاہے تے اسنوں انجام دینے نوں کوئی مخصوص وقت نئيں اے بلکہ پورے سال وچ کِسے وی وقت انجام دے سکدے نيں۔
- عمرہ تمتع وچ وی احرام دے بعد سب توں پہلے انجام پانے والا عمل اے لیکن اس دے لئی مخصوص وقت اے تے اوہ شوال دی پہلی تریخ توں لے کے روز عرفہ یعنی ذی الحجہ دی نويں تریخ تک اے۔
- حج وچ ایہ عمل ستويں نمبر اُتے آندا اے۔ حج (تمتع تے قران) وچ حلق یا تقصیر دے بعد عید قربان دے دن منا توں مکہ جانے دے بعد انجام دتا جاندا اے تے اسنوں ذی الحجہ دی بارہويں تریخ نوں وی انجام دتا جا سکدا اے لیکن عید دے دن ہی انجام دینا مستحب اے۔ ایہ طواف احرام دے بغیر انجام دتا جاندا اے کیونجے حلق یا تقصیر دے بعد حجاج احرام توں خارج ہُندے نيں [۳۷] اس طواف نوں "طواف زیارت" کہنے دی وجہ ایہ اے کہ حجاج منا دے اعمال توں فارغ ہونے دے بعد عید قربان دے دن خانہ کعبہ دی زیارت دے لئی مکہ جاکے اسنوں انجام دیندے نيں اس لئی اسنوں "طواف زیارت" کہیا جاندا اے۔[۳۸] اس طواف دے بعد حاجیاں اُتے عطر وی حلال ہوئے جاندا اے۔
طواف نساء
[سودھو]طواف نساء اوراس دتی نماز عمرہ مفردہ دا آخری عمل اے ايسے طرح ایہ عمل "حج" دے اعمال وچ مدے ميں انجام پانے والا آخری عمل وی شمار ہُندا اے۔ ایہ طواف حج یا عمرہ انجام دینے والے تمام حجاج اُتے واجب اے اس دے انجام دینے دے بعد میاں بیوی دے لئی اک دوسرے توں استمتاع حلال ہوئے جاندی اے۔ طواف نساء "متعہ" دی طرح شیعاں توں مختص اے تے فقہ اہل سنت وچ طواف نساء دا کوئی وجود نئيں اے نہ حج وچ تے نہ عمرے وچ ۔[۳۹]
کیفیت طواف
[سودھو]طواف وچ سب توں پہلے نیت شرط اے جس وچ طواف دی مختلف قسماں (طواف زیارت، طواف نساء، طواف نیابتی، طواف مستحبی) وچوں مورد نظر طواف نوں معین کرنا ضروری اے۔ اس دے بعد خانہ کعبہ دے گرد کھبے توں سجے دی طرف ست چکر (شوط) کٹی جاندی اے۔ طواف دا آغاز تے اختتام حجر الاسود اُتے ہونا ضروری اے موجودہ دور وچ اسنوں سیاہ سنگ مرمر دے ذریعے انتہائے مسجدالحرام تک مشخص کیہ ہویا اے۔ طواف دے دوران نماز دی طرح طہارت دی حالت وچ ہونا ضروری اے۔ بنابراین طائف دے لئی ضروری اے کہ اس اُتے کوئی غسل واجب نہ ہوئے۔ ايسے طرح اس دا لباس وی نجاست توں پاک ہونا ضروری اے۔ طواف دے دوران کھبے کاَنھّا خانہ کعبہ دی طرف ہونا چاہیدا تے حجر اسماعیل دے باہر باہر توں انجام دینا ضروری اے ايسے طرح مرد حضرات دے لئی طواف توں پہلے ختنہ (اگر نہ کیہ ہویا ہو) کرنا وی ضروری اے۔
طواف نوں سواری دی حالت وچ وی انجام دتا جا سکدا اے تے کہیا جاندا اے کہ بعض اوقات بارش تے سیلاب دی وجہ توں تیراکی دی حالت وچ وی طواف انجام دتا گیا اے۔[۴۰]
مقام طواف
[سودھو]طواف واجب نوں جس حصے وچ انجام دینا ضروری اے اس بارے وچ فقہاء دے درمیان اختلاف پایا جاندا اے۔ بعض اسنوں مقام ابراہیم تک قرار دیندے نيں جو خانہ کعبہ توں 13 میٹر دے فاصلے اُتے واقع اے۔[۴۱] جدوں کہ بعض اسنوں پورا مسجدالحرام قرار دیندے نيں۔ پہلے گروہ دے نظریے دے مطابق مقررہ حدود حجر اسماعیل دے کولوں صرف 3 میٹر رہ جاندی اے۔ اس بنا اُتے زیادہ رش دی وجہ توں اس حدود وچ طواف کرنا نہایت سخت تے کدی کدائيں ناممکن ہوئے جاندا اے اس لئی ایہ نظریے دے حامی فقہاء جس قدر ممکن ہوئے نزدیک ترین فاصلے دی رعایت نوں ضروری قرار دیندے نيں۔[۴۲]
اہل سنت دے ہاں طواف دی حالت وچ کِسے خاص فاصلہ دی رعایت کرنا ضروری نئيں اے۔[۴۳]
نويں بنائے گئے رستےآں اُتے طواف کرنے دا حکم
[سودھو]اگر طواف دی جگہ مسجدالحرام قرار دتی جائے یا رش دی وجہ توں طواف مقام ابراہیم توں وی زیادہ فاصلے دے بغیر ممکن نہ ہوئے تاں اس صورت وچ ایہ سوال پیش آندا اے کہ موجودہ زمانے وچ طواف دے لئی بنائے گئے عارضی تے مخصوص رستےآں خاص طور اُتے دوسری منزل وچ طواف دا کیہ حکم اے ؟ بعض شیعہ تے اہل سنت فقہاء اسنوں صحیح قرار دیندے نيں لیکن بعض فقہاء فرماندے نيں کہ جے دوسری منزل وچ بنائی گئی مخصوص جگہ دی بلندی خانہ کعبہ دی چھت توں زیادہ بلند ہوئے تاں طواف باطل اے۔[۴۴][۴۵]
2015 عیسوی دی اخباری رپورٹس دے مطابق مسجد الحرام دی نواں تعمیر شدہ دوسری منزل تے عارضی تعمیر شدہ دوسری منزل خانہ کعبہ دی چھت توں بلند تے جدوں کہ پہلی منزل کعبہ اس دی چھت توں تھلے نيں۔[۴۶]
حوالے
[سودھو]- ↑ فراہیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین، تحقیق مہدی مخزمی، ایران، دارالہجرۃ، ۱۴۰۹ق، ج٧، ص۴۵۸.
- ↑ جوہری، اسماعیل؛ الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۴۰٧ق، چاپ چہارم، ج۴، ص۱۳۹٦ و ابن منظور، محمدبن مکرم؛ لسان العرب، قم، ادب، ۱۴۰۵ق، چاپ اول، ج۹، ص۲۲۵.
- ↑ راغب اصفہانی، حسین بن محمد؛ مفردات لفظاں القرآن، تحقیق صفوان عدنان، قم، طلیعۃ نور، ۱۴۲٦ق، چاپ اول، ص۵۳۱.
- ↑ ابن منظور، محمدبن مکرم؛ لسان العرب، قم، ادب، ۱۴۰۵ق، چاپ اول، ج۹، ص۲۲۵.
- ↑ فاضل ہندی، محمد؛ کشفاللثام، تحقیق مؤسسۃ نشر اسلامی، قم، مؤسسۃ نشر اسلامی، ۱۴۱٦ق، چاپ اول، ج۵، ص۴۱۳ و شیخ صدوق، محمد بن علی؛ الہدایہ، تحقیق مدرسۃ الامام المہدی، قم، مدرسۃ الامام المہدی، ۱۴۱۸ق، چاپ اول، ص۲۲۵.
- ↑ شیخ مفید، محمد بن محمد؛ المقنعہ، تحقیق مؤسسۃ نشر اسلامی، قم، مؤسسۃ نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق، چاپ دوم، ص۴۰۰ و نجفی، محمد حسن، جواہر الکلام، تحقیق، عباس قوچانی، طہران،دار الکتب الاسلامیۃ، ۱۳٦۵ش، ج۱۹، ص۲۸٧.
- ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی؛ الہدایۃ، ص۲۲۵.
- ↑ نجفی، محمدحسن؛ جواہر الکلام، تحقیق عباس قوچانی، تہران، دارالکتب الاسلامیہ، ۱۳٦۵ش، چاپ سوم، ج۱۹، ص۲۸٦.
- ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی؛ علل الشرایع، تحقیق محمدصادق بحرالعلوم، نجف اشرف، الحیدریۃ، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۴۰٧.
- ↑ جواد علی؛ المفصل فی تریخ العرب پہلے الاسلام، ج٦، ص۳۵۵.
- ↑ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج۳، ص٧۸، قم، کتابخانہ آیۃ اللہ مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق
- ↑ اسلام کوئست
- ↑ فرہنگ اصطلاحات حج،حریری، ص۱۱۱
- ↑ قمی، علی بن ابراہیم، تفسیر القمی
- ↑ وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیتَ مَثابَة لِلنَّاسِ وَ أَمْناً وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهیمَ مُصَلًّی وَ عَهدْنا إِلی إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ أَنْ طَهرا بَیتِی لِلطَّائِفینَ وَ الْعاكِفینَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ(ترجمہ: تے اس وقت نوں یاد کرو جدوں اساں خانہ کعبہ نوں ثواب تے امن دی جگہ بنایا تے حکم دے دتا کہ مقام ابراہیم نوں مصّلی بناؤ تے ابراہیم علیھ السّلام و اسماعیل علیھ السّلام توں عہد لیا کہ ساڈے گھر نوں طواف تے اعتکاف کرنے والوںاو ر رکوع و سجدہ کرنے والےآں دے لئی پاک و پاکیزہ بنائے رکھو)
- ↑ وَ إِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهیمَ مَكانَ الْبَیتِ أَنْ لاتُشْرِكْ بیشَیئاً وَ طَهرْ بَیتِی لِلطَّائِفینَ وَ الْقائِمینَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ(ترجمہ: تے اس وقت نوں یاد دلاواں جدوں اساں ابراہیم علیھ السّلامدے لئی بیت اللہ دی جگہ مہیا دی کہ خبردار ساڈے بارے وچ کِسے طرح دا شرک نہ ہونے پائے تے تسيں ساڈے گھر نوں طواف کرنے والے ,قیام کرنے والے تے رکوع و سجود کرنے والےآں دے لئی پاک و پاکیزہ بنادو ۔)
- ↑ ثُمَّ لْیقضُوا تَفَثَهمْ وَ لْیوفُوا نُذُورَہمْ وَ لْیطَّوَّفُوا بِالْبَیتِ الْعَتیقِ(ترجمہ: فیر لوکاں نوں چاہیدا کہ اپنے بدن دی کثافت نوں دور کرن تے اپنی نذراں نوں پورا کرن تے اس قدیم ترین مکان دا طواف کرن ۔)
- ↑ ابن عاشور، محمد بن طاہر؛ التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسۃ التریخ، ۱۴۲۰ق، چاپ اول، ج۱٧، ص۱٧۴.
- ↑ سورہ قلم/ آیت ۱۹
- ↑ محاسن برقی، ج۱، ص٦۹
- ↑ محاسن برقی، ج۱، ص٦۹
- ↑ المستدرک الوسائل: ج۹، ص۳٧۵
- ↑ الشفاء الغرام: ج۱، ص۲۹۲
- ↑ شرح من لایحضرہ الفقیہ، ج۲، ص۲۰۳، ح۲۱۳۸
- ↑ شرح من لایحضرہ الفقیہ، ج۲، ص۲۰۳، ح۲۱۳۸
- ↑ محمد بن قیس کہندا اے: امام باقر(ع) مدے ميں لوکاں دے درمیان فرما رہے سن : جدوں خانہ کعبہ دے گرد نال مرتبہ طواف کردے ہوئے تاں اس دے ذریعے خدا توں اک عہد و پیمان وجود وچ آجاندا اے جس دے بعد خدا توانوں عذاب کرنے توں شرم محسوس کردا اے۔ اس دے بعد امام نے فرمایا: جدوں خانہ خدا دا ساتہ مرتبہ طواف اس دے بعد مقام ابراہیم(ع) اُتے دو رکعت نماز طواف ادا کرن تاں اک فرشتہ تواڈے کندے اُتے ہتھ رکھ دے کہندا اے: اوہ سارے گناہ جو اس توں پہلے تسيں توں سر زد ہوئی اے اسنوں خدا نے بخش دتی اے انہاں چار مہینےآں وچ عمل نوں دوبارہ توں شروع کرو فَإِذَا طُفْتَ بِالْبَیتِ أُسْبُوعاً لِلزِّیارَة وَ صَلَّیتَ عِنْدَ الْمَقَامِ رَكْعَتَینِ ضَرَبَ مَلَكٌ كَرِیمٌ عَلَی كَتِفَیكَ فَقَالَ أَمَّا مَا مَضَی فَقَدْ غُفِرَ لَكَ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ شرح من لایحضرہ الفقیہ، ناشر: دفتر انتشارات اسلامی وابستہ بہ جامعہ مدرسین حوزہ علمیہ قم، ج۲، ص۲۰۳، ح۲۱۳۸
- ↑ حسین بن سعید اہوازی کہندا اے: امام صادق(ع) نے فرمایا: جو شخص خانہ کعبہ دے گرد ست مرتبہ چکر لگائے، خدا اسنوں چھ ہزار حسنہ عطا فرماندا اے، چھ ہزار گناہ معاف کردا اے تے چھ ہزار درجہ اس دے مقام نوں بلند کردا اے۔ المستدرک الوسائل: ج۹، ص۳٧٦
- ↑ المستدرک الوسائل: ج۹، ص۳٧٦
- ↑ کافی، چاپ اسلامیہ، ج۴، ص۴۱۱
- ↑ کافی، چاپ اسلامیہ، ج۴، ص۴۱۱
- ↑ المستدرک الوسائل: ج۹، ص۳٧٧ و ۳٧۸
- ↑ عَنِ الثُّمَالِی عَنْ عَلِی بْنِ الْحُسَینِ(ع) قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی لِمَ صَارَ الطَّوَافُ سَبْعَة أَشْوَاطٍ قَالَ لِأَنَّ اللَّه تَبَارَكَ وَ تَعَالَی قَالَ لِلْمَلَائِكَة- إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَة فَرَدُّوا عَلَی اللَّه تَبَارَكَ وَ تَعَالَی وَ قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یفْسِدُ فِیها وَ یسْفِكُ الدِّماءَ قَالَ اللَّه إِنِّی أَعْلَمُ ما لاتَعْلَمُونَ وَ كَانَ لَا یحْجُبُهمْ عَنْ نُورِه فَحَجَبَهمْ عَنْ نُورِه سَبْعَة آلَافِ عَامٍ فَلَاذُوا بِالْعَرْشِ سَبْعَة آلَافِ سَنَة فَرَحِمَهمْ وَ تَابَ عَلَیهمْ وَ جَعَلَ لَهمُ الْبَیتَ الْمَعْمُورَ الَّذِی فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَة فَجَعَلَه مَثَابَة وَ أَمْناً وَ وَضَعَ الْبَیتَ الْحَرَامَ تَحْتَ الْبَیتِ الْمَعْمُورِ فَجَعَلَه مَثَابَة لِلنَّاسِ وَ أَمْناً فَصَارَ الطَّوَافُ سَبْعَة أَشْوَاطٍ وَاجِباً عَلَی الْعِبَادِ لِكُلِّ أَلْفِ سَنَة شَوْطاً وَاحِد بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۱۱، ص: ۱۱۱، ح۲۵
- ↑ وسائل الشیعہ، ج۱۳، ابواب الطواف
- ↑ مناسک حج، م۵۵۱ و م۱۱۸۸
- ↑ فرہنگ فقہ مطابق مذہب اہل بیت علیہمالسلام، آیتاللہ محمود ہاشمیشاہرودی، ج۵، ص۲۳۰
- ↑ فرہنگ فقہ مطابق مذہب اہل بیت علیہمالسلام، آیتاللہ محمود ہاشمیشاہرودی، ج۵، ص۲۲٧
- ↑ فرہنگ اصطلاحات حج،حریری، ص۱۱۰
- ↑ تذکرۃ الفقہاء، ج۸، ص۳۴٧
- ↑ بدایہ المجتہد و نہایہ المقصد. قرطبی، ابن رشد. منشورات الشریف الرضی، قم، ۱۴۰٦ ہ.ق ج۱ ص۳۵٧
- ↑ رسالہ مفرحۃ الأنام فی تأسیس بیت اللّہ الحرام رسول جعفریان میقات حج: ش۵، ص۱٦۳
- ↑ تریخ و آثار اسلامی مکہ و مدینہ، اصغر قائدان، ص۸٧
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ الفقہ علی المذاہب الاربعہ، عبدالرحمن جزیری، ج۱، صص۸۵۹-۸٦۰
- ↑ مجلہ میقات حج، تابستان ۸۹،شمارہ ٧۲، مقالہ طواف از طبقہ دوم مسجدالحرام
- ↑ پژوہشی فقہی دربارہ طواف از طبقہ اوّل مسجدالحرام
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
مآخذ
[سودھو]- مجلہ میقات حج، شمارہ ٧، صص۲۰ توں ۴۰
- مجلہ میقات حج، تابستان ۸۹،شمارہ ٧۲، مقالہ طواف از طبقہ دوم مسجدالحرام
- تریخ و آثار اسلامی مکہ و مدینہ، اصغر قائدان، نشر مشعر
- آثار اسلامی مکہ و مدینہ، رسول جعفریان، نشر مشعر
- کلینی، محمد بن یعقوب، کافی،دار الکتب الإسلامیۃ، ۱۴۰٧ق
- شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعہ، مؤسسۃ آل البیت علیہم السلام، قم، ۱۴۰۹ق
- شیخ صدوق، شرح من لایحضرہ الفقیہ، ناشر: دفتر انتشارات اسلامی وابستہ بہ جامعہ مدرسین حوزہ علمیہ قم
- بحارالانوار، محمد باقر مجلسی (م. ۱۱۱۰ ق.)، سوم، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق.
- فرہنگ فقہ فارسی، زیر نظر آیت اللہ سید محمود شاہرودی، انتشارات مؤسسہ انسائیکلوپیڈیا فقہ اسلامی
- فرہنگ اصطلاحات حج، محمدیوسف حریری، انتشارات دارالحدیث، قم، ۱۳۸۴ش
- تفسیر قمی، علی بن ابراہیم، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق
- مناسک حج مطابق فتاوای امام خمینی و مراجع معظم تقلید، محمدرضا محمودی، مرکز تحقیقات حج بعثہ مقام معظم رہبری، نشر مشعر، چاپ چہارم، ۱۳۸٧ش
|