نظام الدین احمد

نظام الدین احمد
جم
وفات

مرزا خواجہ نظام الدین احمد بخشی (پیدائش: 1551ء – وفات: 7 نومبر 1594ء ) قرون وسطی ہندوستان دے مسلمان مؤرخ سن۔ نظام الدین احمد دی وجہ شہرت طبقات اکبری اے جو مغل شہنشاہ جلال الدین اکبر دے عہد حکومت تک دی تاریخ اے۔

سوانح

خواجہ نظام الدین احمد دی پیدائش 958ھ/ 1551ء وچ ہوئی۔ اُنہاں دے والد خواجہ مقیم ہروی جو ہرات دے باشندے سن، مغل شہنشاہ ظہیر الدین محمد بابر دے دیوان سن تے ہمایوں دے عہد حکومت وچ وزیر دے منصب اُتے فائز کیتے گئے تے عسکری مرزا دے ہمراہ گجرات چلے گئے تے اکبر دے عہد حکومت وچ اُنہاں دا انتقال ہو گیا۔ خواجہ نظام الدین احمد معاملہ فہمی وچ یدطولیٰ رکھدے سن تے اکبر اِنہاں دی قابلیت دا قدردان سی۔ دوست پرستی وچ ضرب المثل دے طور اُتے مشہور سن۔ خواجہ نظام الدین اولاً گجرات تے پھر جونپور وچ بخشی گری دی خدمات سر انجام دینے دے بعد آصف خان دے ہمراہ مرزا جعفر جلال روشنائی دی بغاوت فرو کرنے دے لئی روانہ کیتے گئے لیکن دریائے راوی دے کنارے 45 سال دی عمر وچ 23 صفر 1003ھ/ 7 نومبر 1594ء نوں خواجہ نظام الدین دا انتقال ہو گیا۔ خواجہ نظام الدین دے انتقال اُتے اکبر نوں بہت ملال ہویا تے ملا عبدالقادر بدایونی نے ماتمی قصیدہ لکھیا۔

رفت مرزا نظام الدین احمد

سوئے عقبیٰ و چست زیبا رفت

جوہر او زبس کہ عالی بود

در جوارِ ملک تعالی رفت

قادری یافت سال تاریخش

گوہر بے بہا ز دنیاء رفت

ملا عبدالقادر بدایونی اِنہاں دے بہت معتقد سن تے منتخب التواریخ وچ لکھدے نیں کہ: "جہتہ یگانگت دینی"، یعنی مینوں اُنہاں نال بڑی محبت سی۔ خواجہ نظام الدین احمد تے شیخ محدث دہلوی دے تعلقات وی خوشگوار رہے، شیخ محدث دہلوی ابتدائی زمانہ وچ فتح پور سیکری وچ خواجہ نظام الدین دے پاس ہی ٹھہرے سن تے جدوں اوہ سفر حجاز دے لئی روانہ ہوئے تو خواجہ نظام الدین نے ہی اُنہاں دے زادِراہ دا انتظام کیتا سی تے نہایت خاطر و مدارت توں اُنہاں نوں احمد آباد وچ اپنے پاس ٹھہرایا سی۔

تالیفات

طبقات اکبری

• ہور دیکھو: میر محمد معصوم بکھری

طبقات اکبری ہندوستان دی عام تاریخ اے جس دی ابتدا ابو منصور سبکتگین دے عہد حکومت یعنی 367ھ/977ء توں ہُندی اے تے اختتام 1002ھ/ 1594ء دے واقعات اُتے ہُندا اے۔ملا عبدالقادر بدایونی نے اِس کتاب نوں طبقات اکبرشاہی دے نام توں یاد کیتا اے۔ مصنف روضۃ الطاہرین نے اِس دا نام سلطان نظامی وی لکھیا اے لیکن تاریخی نام طبقات اکبری ہی مشہور اے۔ طبقات اکبری دا ماخذ 26 معتبر تے مستند تواریخ دیاں کتاباں نیں تے اِس دے علااوہ میر محمد معصوم بکھری وی اِس دی تدوین وچ شریک رہے۔ بعد ازاں جنہاں مؤرخین نے عہد اکبری دی تواریخ مرتب کیتی ، اُنہاں دا ماخذ طبقات اکبری ہی رہیا اے۔ مؤرخ رومیش چندر مجمدار دی تحقیق دے مطابق طبقات اکبری دا ماخذ 29 کتاباں نیں۔

ہور ویکھو

• منتخب التواریخ

حوالے