ابن مسکویہ
ابن مسکویہ | |
---|---|
(عربی وچ: أحمد بن مُحمَّد بن يعقوب مُسكويه الرازي) | |
جم | سنہ 932 [۱][۲][۳][۴] |
وفات | سنہ 1030 (97–98 سال)[۶][۱][۷][۸][۹][۲][۴] |
شہریت | بنی بویہ |
مذہب | شیعہ [۱۰] |
مذہب | شیعہ [۱۰] |
عملی زندگی | |
پیشہ | فلسفی [۱۱]، شاعر [۵]، مورخ [۱۱]، سیاست دان ، کیمیا گر [۵]، ماہر دوا سازی [۱۱] |
پیشہ ورانہ زبان | عربی [۱۲][۵]، فارسی |
شعبۂ عمل | الٰہیات ، شاعری ، فلاسفی ، تریخ ، ایتھکس |
مؤثر | یعقوب ابن اسحاق الکندی |
ترمیم |
ابنِ مسکوہ دا پورانام ابوعلی احمد بن محمد بن یعقوب مسکویہ اے، اوہ 942ء وچ پیدا ہوئے۔ انہاں نوں مورخین موجودات عالم اُتے سائنسی نقطہ نظر توں بحث وتحقیق کرنے والا حکیم، حیاتیات دا ماہرِ خصوصی، نباتات وچ زندگی دریافت کرنے والا پہلا سائنس داں، زندگی دی تحقیق تے دماغی ارتقا دی تشریح تے درجہ بندی کرنے والا، نباتات، علم سماجیات تے معاشرت دا محقق، علم تمدن تے ثقافت دے نکتے بیان کرنے والا، علم نفسیات Psychology دا ماہرِخصوصی تسلیم کیتا اے۔ بوہت سارے مغربی مؤرخ تو ابن مسکویہ نوں اخلاقیات Ethics تے روحانیت دا محقق تے مفکر، کامیاب شہری اصولاں دی تشکیل کرنے والا علم اخلاق اُتے علمی کتاب دا عظیم مصنف وی قرار دیندے نيں۔
ابن مسکویہ اپنے بچپن توں لے کے بلوغت تک اک لااُبالی قسم دے نوجوان سن۔ جدوں حالات نے محبور کیتا تے حصولِ رزق دی فکر لاحق ہوئی تو انہاں نوں کیمیا گری وچ دلچسپی ہو گئی۔ سونا بنانے دے شوق وچ جابر بن حیان تے زکریا رازی دی تحریر کردہ کیمیا گری دیاں کتاباں پڑھنا شروع کتیاں تے جو نسخہ سمجھ وچ آندا، اس اُتے تجربہ کرڈالتے مگر ہمیشہ ناکامی دا منہ دیکھنا پڑدا۔ انہاں ناکامیاں نے انہاں نوں جھنجھوڑ دتا تے انہاں وچ یکاک اک انقلابی تبدیلی آئی۔ انہاں دا شعور جاگ اٹھیا۔ انہاں نے اپنی آزادروی ترک دی تے گوشہ نشین ہو کے علوم وفنون دا مطالعہ شروع کیتا۔ قدرت نے انہاں نوں بہترین قوتِ ذہن وفہم تے قوتِ فکر عطا کیتی سی چنانچہ ہر علم وفن دا عمیق مطالعہ کیتا تے بہت جلد ادب واخلاق، حکمت وفلسفہ غرض کہ ہر فن وچ یگانۂ روزگار بن کے نمودار ہوئے۔ زندگی دے ارتقا دا نظریہ سب توں پہلے معلم ثانی ابو نصر فارابی نے پیش کیتا، ابن مسکویہ نے اس دی تشریح کیتی تے دلائل دے ذریعہ ثابت کیتا۔
یورپ جدوں چودھویں صدی عیسوی وچ جاگیا تے علم وفن دی طرف توجہ کرنے لگیا تو مسلم ممالک دے علم وفن توں اس نے کافی فائدہ اٹھایا۔ ڈارون نے وی زندگی دے ارتقا دا نظریہ پیش کیتا، مگر ایہ اُس دا ذاتی نظریہ نہ سی، ایہ نظریہ تاں مسلم دانشور دنیا دے سامنے پہلے پیش کرچکے سن۔ ڈارون اٹھارویں صدی دا دانشور اے تے ابن مسکویہ نے تے ابونصرفارابی نے انہاں نظریات نوں اٹھ نو سو سال پہلے پیش کر دتا سی ڈارون دا نظریہ ارتقاء بالکل ابن مسکویہ دے نظریات دا چربہ اے، ڈارون نے کوئی نئی بات نئيں کہی، ہاں انسان نوں بندر ضرور بنادتا۔
ابن مسکویہ نے تاریخ دی اک کتاب ’’تجارت الامم‘‘ لکھی جسنوں طوفان نوح توں شروع کرکے 931ء اُتے ختم کیتا۔ انہاں دی اک ہور کتاب ’’آداب والعرب والفرس‘‘ اے جو ایرانیاں، عرباں، ہندوآں، رومیاں تے مسلماناں دی تصانیف توں ماخوذ اقوال دا مجموعہ اے۔ تیسری مشہور کتاب ’’تہذیب الا خلاق‘‘ اے، اس دا موضوع اخلاقیات اے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6gn288c — subject named as: Ebn Meskavayh — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ InPhO ID: https://www.inphoproject.org/thinker/3281 — subject named as: Ibn Miskawayh — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Internet Philosophy Ontology project
- ↑ Diamond Catalog ID for persons and organisations: https://opac.diamond-ils.org/agent/41888 — subject named as: Aḥmad ibn Muḥammad Miskawayh
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ subject named as: Ibn Miskawayh — PLWABN ID: https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810628642705606
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ ۵.۳ ۵.۴ Encyclopædia Iranica — مدیر: Nicholas Sims-Williams ، Ahmad Ashraf ، حبیب برجیان تے Mohsen Ashtiany — ناشر: کولمبیا یونیوسٹی
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb121335757 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Ibn-Miskawayh — subject named as: Ibn Miskawayh — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — عنوان : Encyclopædia Britannica
- ↑ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/miskawaih — subject named as: Miskawaih — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ نوکات آئی ڈی: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=1207&url_prefix=http://nukat.edu.pl/aut/&id=n2004023505 — subject named as: Ahmad ben Mohammad Moskuje
- ↑ ۱۰.۰ ۱۰.۱ أعيان الشيعة — مصنف: محسن امین عاملی — جلد: 3 — صفحہ: 159
- ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ ۱۱.۲ مدیر: Nicholas Sims-Williams ، Ahmad Ashraf ، حبیب برجیان تے Mohsen Ashtiany — عنوان : Encyclopædia Iranica — ناشر: کولمبیا یونیوسٹی سائیٹ غلطی:Invalid
<ref>
tag; name "cb6a5a504537d65ad18b942475e4de431fa5ca9f" defined multiple times with different content - ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb121335757 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
|
|
|
- مضامین جنہاں وچ انگریزی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ لاطینی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ عربی بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 932 دے جم
- 1030 دیاں موتاں
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ شعبۂ عمل
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ مؤثر شخصیتاں
- آل بویہ دے علما
- اسلامی فلسفی
- ایرانی مورخین
- دسویں صدی دیاں ایرانی شخصیتاں
- دسویں صدی دے عرب مصنفین
- دسویں صدی دے مؤرخین
- شیعہ
- شیعہ شخصیتاں
- علماء علوم اسلامیہ
- فارسی فلسفی
- قرون وسطی دیاں فارسی شخصیتاں
- قرون وسطی دے مسلم کیمیا گر
- گیارہویں صدی دی ایرانی شخصیتاں
- گیارہویں صدی دے عرب مصنفین
- گیارہویں صدی دے مؤرخین
- مسلم فلاسفہ
- مسلم مؤرخین