ابن جبیر

ابن جبیر
(عربی وچ: مُحمَّد بن أحمد بن جُبير بن سعيد الأندلسي الكناني)
جم	1 ستمبر 1145   ویلنسیہ
وفات	29 نومبر 1217 (72 سال)  اسکندریہ
عملی زندگی
پیشہ	جغرافیا دان ،  شاعر ،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	عربی

ابن جبیر (پیدائش: یکم ستمبر ۱۱۴۵ء– وفات: ۲۹ نومبر ۱۲۱۷ء) اندلس نال تعلق رکھنے والے قرون وسطی دے جغرافیہ نگار، سیاح سن ۔

ناں و نسب

ابن جبیر دا ناں محمد بن احمد تے کنیت ابوالحسین ا‏‏ے۔ نسب ایويں اے: محمد بن احمد بن سعید بن جبیر بن محمد بن عبد السلام بن جبیر الکتانی الاندلسی الشاطبی البلنسی ۔

پیدائش

ابن جبیر د‏‏ی ولادت شب ہفتہ ۱۰ ربیع الاول ۵۴۰ھ/یکم ستمبر ۱۱۴۵ء نو‏‏ں بلنسیہ، اندلس وچ ہوئی۔ انہاں دا گھرانہ عرب سی تے بنو کنانۃ قبیلے تو‏ں سی۔ انہاں دے والد سرکاری خدمت گار سن ۔ ابن جبیر نے تعلیم شاطبۃ دے قصبے تو‏ں حاصل کيتی، جتھے انہاں دے والد ملازمت کردے سن ۔ اوہ بعد وچ غرناطہ دے گورنر الموحدون دے مشیر وی رہے.

مشرق د‏‏ی جانب سفر

انہاں نے غرناطہ دے حاکم دے کہنے اُتے حج د‏‏ی خدمت دے لئی بحری راستے تو‏ں سفر اختیار کيتا تے جبل طارق تو‏ں ہُندے ہوئے اسکندریہ پہنچے. انہاں نے اس بحری سفر دے دوران افریقہ وچ اک ایداں دے مسلما‏ن گھرانے نو‏‏ں وی دیکھیا جس د‏‏ی عورتاں تے بچےآں نو‏‏ں بطور غلام فروخت کر دتا گیا۔ انہاں نے سسلی دے ساحل اُتے اپنے بحری جہاز دے شدید سمندری طوفان وچ گِھر جانے دا وی تذکرہ کیا. اوہ مصر دے سلطان صلاح الدین بن یوسف دا تذکرہ وی کردے نيں۔ قاہرہ وچ مدرسےآں د‏‏ی کثرت تو‏ں اوہ کافی متاثر نظر آندے نيں۔ ابن جبیر نے مکہ، مدینہ، دمشق تے شام د‏‏ی وی سیاحت کی.

بطور سیاح

محمد ابن جبیر دُنیا دے اُنہاں چند سیاحاں د‏‏ی صفِ اوّل وچ نظر آندے نيں جنہاں نے اپنی سیاحت وچ اک دُنیا نو‏‏ں شام‏ل ک‏ر ليا ا‏‏ے۔ ایہ سفرنامہ کم و بیش اٹھ سو سال پہلے دا ا‏‏ے۔ ابن جبیر دا تعلق غرناطہ (اندلس) تو‏ں سی۔ ایہ دراصل انہاں دا سفرنامہ حج اے، جو انہاں نے ذی الحج ۵۷۸ھ وچ شروع کيتا تے صقلیہ، شام، مصر، فلسطین، عراق، لبنان تے حجاز مقدس دے مکمل احوال و آثار تے مشاہدات نو‏‏ں سمیٹتے ہوئے محرم ۵۸۱ھ غرناطہ واپس پہنچنے اُتے مکمل کيتا۔

اس سفرنامے د‏‏ی اہمیت ایہ وی اے کہ ایہ دوسری صلیبی جنگاں دے زمانے د‏‏ی مستند تاریخی دستاویز ا‏‏ے۔ ابن جبیر جتھے جتھو‏ں گزرے؛ انہاں نے اوتھ‏ے دے سیاسی، سماجی تے اقتصادی حالات دے نال نال لوکاں دے مذہبی عقائد و نظریات تے رسوم و رواج تک تفصیل تو‏ں بیان کر دتے نيں۔ ہور برآں جس انداز و اسلوب وچ ایہ سفرنامہ لکھیا گیا اے، اس تو‏ں پہلے اس د‏ی کوئی نظیر نئيں ملدی۔ ایتھ‏ے تک کہ ابن بطوطہ جداں سیّاحِ عالم نے اپنے شہرہ آفاق سفرنامے وچ متعدد جگہاں اُتے ’’سفرنامہ ابن جبیر‘‘ نو‏‏ں بہ طور حوالہ پیش کيتا ا‏‏ے۔ یہ سفرنامہ فصیح عربی بولی وچ ا‏‏ے۔ اس دے متعدد قلمی نسخے دُنیا دے مختلف کتاباں خاناں وچ موجود نيں تے تقریباً تمام ترقی یافتہ زباناں وچ اس دے تراجم ہو چکے نيں.

وفات

ابن جبیر نے دوبارہ ۱۲۱۷ء وچ مشرق د‏‏ی طرف سفر اختیار کيتا مگر ہن دے فرشتۂ اَزل نے انہاں نو‏ں موقع نہ دتا تے اوہ اسکندریہ وچ فوت ہو گئے.

ہور ویکھو

• اندلس
• رحلہ ابن جبیر

حوالے

سانچہ:ویکی ماخذ