بوآ:واقعہ کربلا

”

حسین منی و انا من الحسین ۔ قول رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم

“

”

خداوند نے فرات دے کنارے اک ذبحِ عظیم مقرر کر رکھی اے ۔ توریت ، کتاب یرمیاہ 46:10

“

فرمان سید الانبیا صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم
﴿ان الحسین مصباح الھدی و سفینۃ النجاۃ﴾

حسین چراغِ ہدایت تے کشتیِ نجات نیں

حیّ الی الحسین علیہ السلام لان الحسین مصباح الھدی و سفینۃ النجاۃ من اراد النجاۃ فلیوال حسینا

چلے آو حسین علیہ السلام د‏‏ی طرف کیو‏ںکہ آپ علیہ السلام ہدایت دے چراغ تے نجات د‏‏ی کشتی نيں جو بندہ نجات چاہندا اے اسنو‏ں چاہیے کہ حسین نو‏‏ں دوست رکھے

۩مَثَلُ أهلِ بَیتی فیکُم مَثَلَ سَفینَهَ نُوحٍ مِن قومِهِ مَن رَکِبَهَا نَجَا وَ مَن تَخَلَّفَ عَنهَا غَرِقا۩

میرے اھل بیت د‏‏ی مثال کشتی نوح د‏‏ی طرح اے جو وی اس وچ سوار ہوئے گا اوہ نجات پائے تے جس نے وی اس توں منہ موڑ لیا اوہ غرق ہوجائے گا

تعارف سانحۂ کربلا یا واقعہ کربلا یا کربلا دی جنگ 10 محرم 61ھ (بمطابق 9 یا 10 اکتوبر، 680ء) نوں موجودہ عراق چ کربلا دے مقام اتے پیش آیا۔ جتھے مشہور عام تاریخ دے مطابق اموی خلیفہ یزید اول دی بھیجی گئی فوج نے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے نواسے حسین ابن علی تے ان دے اہل خانہ نوں شہید کیتا۔ حسین ابن علی دے نال 72 ساتھی، کچھ غلام،22 اہل بیت دے جوان تے خاندان نبوی دیاں عورتاں تے بچے شامل سن ۔ اسلامی نظام حکومت دی بنیاد شورائیت اتے سی ۔ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے خلفائے راشدین دے دور اس دی بہترین مثال سن ۔حضرت حسن بن علی تے معاویہ نے معاہدہ کیتا سی کہا وہ کسے نوں خلیفہ نامزد نہ کرن گے مگر معاویہ نے یزید نوں اپنا جانشین نامزد کرکے ایسے اصول دین دی خلاف ورزی کیتی سی کیونجے اسلامی نقطہ حیات چ شخصی حکومت دے قیام دا کوئی جواز نہیں ۔ حالے تک سرزمین حجاز چ ایسے کبار صحابہ تے اکابرین موجود سن جنہاں نے براہ راست نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا دور دیکھا سی ۔ لہذا انہاں لئی معاویہ دی غلط روایت قبول کرنا ممکن نئیں سی ۔ امام حسین عليہ السلام نے انہاں ہی اصولاں دی خاطر یزید دی بیعت قبول کرن توں انکار کر دتا۔ یزید دا ذاتی کردار انہاں ساریاں خوبیاں توں عاری سی جو امیر یا خلیفہ لئی شریعت اسلامیہ نے دسیاں نیں ۔ سیروشکار تے شراب و شباب اس دے پسندیدہ مشاغل سن لہذہ ذاتی حیثیت نال وی کسے فاسق تے فاجر نوں بطور حکمران تسلیم کرنا امام حسین عالی مقام لئی کس طرح ممکن ہو سکدا سی۔ یزید نے تخت نشین ہون دے بعد حاکم مدینہ ولید بن عقبہ راہیں امام حسین عليہ السلام توں بیعت طلب کیتی ولید نے سختی نال کم نہ لیا لیکن مروان بن الحکم بزور بیعت لین لئی مجبور کر رہیا سی ۔ انہاں حالات چ امام حسین عليہ السلام نے سفر مکہ اختیار کیتا تے ااہل وتھوں کوفہ دی دعوت اتے کوفہ لئی روانہ ہوئے۔ جدوں امام حسین عليہ السلام مکہ پہنچے تے اہل کوفہ نے انھاں نوں سینکڑے خط لکھ کے کوفہ آن دی دعوت دتی تاکہ اوہ خلافت اسلامیہ دے قیام دی جدوجہد دا آغاز کر سکن لیکن غدار اہل کوفہ نے انہاں نل اغداری کیتی تے اپنے وعدےآں توں پھر کے امام حسین عليہ السلام دا ساتھ نہ دتا۔ یزید دی بھیجی ہوئی فوج نے کربلا چ نواسہ رسول امام حسین عليہ السلام نوں انہاں دے اہل خانہ تے اصحاب نوں شہید کر دتا۔ ولید بن عتبہ نے امام حسین عليہ السلام تے عبداللہ بن زبیر نوں قاصد دے ذریعہ بلایا۔ حالے تک معاویہ دے مرن دی خبر مدینہ چ عام نہ ہوئی سی ۔۔ پر بلاوے دا مقصد دوناں حضرات نے سمجھ لیا ۔امام حسین عليہ السلام توں جدوں بیعت لئی کہیا گیا تے انہاں نے جواب دتا کہ میرے ورگا آدمی خفیہ بیعت نہیں کر سکدا۔ جدوں بیعت عام ہوئے گی اس وقت آ جاواں گا ۔ ولید راضی ہو گیا تے انھاں نوں واپس جان دی اجازت دے دتی ۔ عبداللہ بن زبیر اک دن دی مہلت لے کے مکہ روانہ ہوگیا۔ بعد چ اسدا تعاقب کیتا گیا مگر اس اثناء چ اوہ کتھے دور جا چکیا سی ۔ جدوں مروان نوں اس صورت حال دا علم ہویا تے ولید نال بہت ناراض ہویا تے کہیا کہ توں بیعت دا وقت گوا دتا ۔ ہ نقیامت تک انہاں توں بیعت نئیں لے سکیں گا۔ امام حسین عليہ السلام عجیب الجھن نال دوچار سن اگر اوہ مدینہ چ مقیم رہندے تے بیعت دے بغیر کوئی چارہ کار نہ سی ۔ لٰہذا اوہ27 رجب 60 ہجری(60ھ) چ اپنے اہل و عیال دے نال مکہ روانہ ہو گئے۔ مکہ پہنچ کے شعب ابی طالب چ قیام کیتا۔ ہور ویکھو۔۔۔

چُنواں لیکھ علی الاکبر ابن الحسین یا علی اکبر(عربی: علي الأكبر ابن الحسين) حضرت امام حسین تے لیلی بنت ابی مروہ دے پتر سن ، جو عاشورہ دے دن کربلا چ شہید ہوئے ۔ اینہاں دے بھراواں دے ناں وی علی سن ، علی اصغر بن حسین تے علی بن حسین(زین العابدین سید سجاد) ۔ آپ رسول خدا حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نال بوہت زیادہ مشابہت رکھدے سن ، امام حسین اکثر کہندے ،جدوں مینوں اپنے نانا دی یاد آندی ، میں علی اکبر دے چہرے ول تکدا ۔ علی اکبر واقعہ کربلا چ 10 محرم 61ھ چ مرہ بن منقد دے وار نال شہد ہوئے ۔ حضرت علی اکبر دی آواز بوہت خوبصورت تے بلند سی ، عاشورہ دے دن سویرے امام حسین علیہ سلام نے حضرت علی اکبر نوں اذان دین لئی آکھیا ۔ ظہر دی نماز دے بعد علی آکبر نے امام حسین توں جنگ دی اجازت منگی تے آکھیا :بابا جاں مینوں اسلام دے دشمناں نال جنگ دی اجازت دیؤ حضرت امام حسین نے اینہاں نوں جنگ دی اجازت دے دتی تے آکھیا ، اللہ تیرے نال ہوئے ۔ لیکن اکبر تینوں پتا اے کہ تیری ماں ، بھیناں تے پھپھیاں تیرے نال کنا پیار کردیاں نیں ، جاؤ تے اوہناں نوں الوداع کہہ آؤ ۔ علی اکبر اپنی ماں دے خیمے وچ گئے ، ہر بار جدوں اوہ اپنی ماں دے خیمے چوں باہر آنا چاہندے ، پھپھیاں تے بھیناں اینہاں دی بانہہ پھڑ کے آکھدیاں ، علی اکبر تیرے بغیر اسیں کداں جیواں گئیاں ؟۔ امام حسین نے سبنوں آکھیا علی اکبر نوں جاں دیؤ ۔ امام حسین نے علی اکبر دی گھوڑے تے چڑھن چ مدد کیتی ۔ جدوں علی اکبر نے میدان جنگ ول گھوڑا توریا اوہناں نےاپنے پچھے قدماں دی آواز سنی ، اوہناں مڑ کے ویکھیا کہ مام حسین اوہناں دے پچھے پچھے آرہے سن ۔ علی اکبر آکھیا : اسیں الوادع آکھیا اے ۔ تسیں میرے پچھے کیوں آرہے او ؟ حسین بن علی نے حواب دتا ، میرے پتر جے تیرا ، تیرے ورگا پتر ہندا تاں تینوں اس گل دی سمجھ آندی ۔ بعد أن ردّ علي الأكبر على القوم أمانهم الذي عرضوه عليه شدّ عليهم وهو يرتجز معرفا بنفسه القدسية وغايته السامية: أنا علي بن الحسين بن علي نحن وربّ البيت أولى بالنبي تالله لا يحكم فينا ابن الدعي أضرب بالسيف أحامي عن أبي ضرب غلام هاشمي علوي بلعمی مطابق علی اکبر نے دشمناں اتے 10 وار حملہ کیتا تے ہر حملے چ 2 یا 3 نوں ماریا ۔ علی اکبر نے کئی مشہور جنگجوآں نوں قتل کیتا ، کسے چ جرات نئیں سی کہ اوہ اوہناں دے نیڑے آئے تے جنگ کرے ۔ عمرو ابن سعد نے اپنے سپاہیاں نوں علی اکبر نوں قتل کرن دا حکم دتا ، تے آکھیا ،جدوں علی اکبر قتل ہوجاؤ ، حسین زندہ رہنا نئیں چاہے گا ، علی اکبر حسین دی زندگی اے ۔ کجھ سپاہیاں نے علی اکبر اتے حملہ کیتا ،مرہ بن منقد نے علی اکبر دے سینے اتے برچھی نال وار کیتا ۔ اس لعین نے برچھی دا لکڑی دا توڑ دتا تے برچھی دا پھل علی اکبر دے سینے چ رہن دتا ، تاکہ اوہ ذیادہ تکلیف دیوے ۔ جدوں علی اکبر اپنے گھوڑے توں ڈگدے ، اوہناں آکھیا ، بابا جاں میرا توانوں آخری سلام ہوئے ۔ایتھے میرے نانا رسول اللہ نے مینوں پانی دتا ۔ اوہ کہندے نیں آپدے ایتھے نیں تواڈے انتظار وچ ۔ علی اکبر نوں فیر دشمناں نے گھیر لیا تے شہید کر دتا ۔ علی اکبر دے ایہ کہن دی وجہ ایہ سی ، جدوں علی اکبر نے دشمن دیاں فوجاں دی کافی گنتی نوں قتل کیتا ، اوہ امام حسین کول آئے تے آکھیا کہ اوہ بوہت پیاسے نیں ، امام حسین بوہت اداس ہوئے تے آکھیا  : علی اکبر ، تواڈے نانا خدا دے رسول ، توانوں اوہ پانی پلان گے جسدا ذائقہ تسیں کدی نئیں بھُلو گے ۔ جدوں امام حسین نے علی اکبر دا آخری سلام سنیا ، او ہناں دریاے فرات ول دیکھیا جتھے عباس بن علی(غازی عباس) دا جسم پیا ہوئیا سی تے آکھیا ،عباس ، ہن تیرے اس بھراء نوں تیرے بوہت لوڑ اے ، توں کتھے چلا گیا؟ حسین ابن علی میدان جنگ ول چلے ۔ جدوں امام حسین علی اکبر کول پہنچے ، اکبر نے اپنا سجا ہتھ اپنے زخمی سینے اتے دھریا تے اپنا کھبا ہتھ اپنے بابا دے موڈھے دوالے لپیٹیا ۔ امام حسین نے پچھیا ، اکبر توں مینوں اکو ہتھ نال کیوں پھڑیا ؟ علی اکبر نے جواب نئیں دتا ۔ امام حسین نے علی اکبر دا سجا ہتھ پرے کرن دی کوشش کیتی پر علی اکبر نے پرے نا کیتا ، امام حسین نے زور نال ہتھ پرے کیتا تے اوہناں علی اکبر دے سینے چ برچھی دا پھل دیکھیا ۔ امام حسین نے علی اکبر نوں زمین اتے لٹایا تے آپ گوڈےآں بھار بیٹھے ، تے اپنے دونے ہتھ برچھی دے پھل نوں پائے ۔ اوہنان اپنے بابا علی دی قبر نجف ول دیکھیا تے آکھیا ۔بابا میں وی اپنے خیبر وچ آ گیا ۔ امام حسین نے برچھی دا پھل باہر کھچیا جہڑے علی اکبر دے دل نال باہر آ گیا ۔ اپنے پتر دی ایہ تکلیف ویکھ کے امام دے آنسو نکل آئے ۔

شہدائے کربلا حَنظَله بن اَسعَد شبامی واقعہ کربلا دے شہیداں وچوں نیں تے 10 محرم 61ھ نوں امام عالی مقام ولوں یزیدی فوج نال لڑے ۔ آپ دا ناں زیارت ناحیہ مقدسہ وچ وی آندا اے ۔ حنظله اوہناں وچوں اک سن جنہاں نوں حسین بن علی دشمن فوج دے سالار ابن سعد کول گل بات لئی بھیجیا سی ۔ حنظله کوفہ دے واسی سن تے قبیلہ بنو ہمدان دی شاخ شبام دی فرد سن . حنظله کوفہ دے شیعاں وچوں سن تے معلم قرآن سن . حسین بن علی دے کربلا آن مگروں آپ امام نال کربلا چ آ رلے ۔ آپ کربلا دے میدان چ امام حسین دی تیراں تے نیزےآں توں محافظت کردے رہے تے گاہے گاہے کوفیاں نوں انتباہ کردے ۔ یزید بن زیاد بن مہاصر مشہور بنام ابو الشعثاء کندی شہدائے کربلا وچو‏ں نيں۔ اک نقل دے مطابق اوہ واقعہ کربلا دے ابتداء وچ عمر بن سعد دے لشکر دا حصہ سن لیکن بعد وچ جدو‏ں امام حسین (ع) د‏‏ی تجاویز نو‏‏ں اس نے قبول ہُندے نئيں دیکھیا تاں اوہ امام حسین دے اصحاب وچ شام‏ل ہو گئے۔ اصحاب امام حسین دے اصحاب وچ شمولیت دے متعلق دو روایات نيں: اوہ لشکر عمر بن سعد دے نال کوفہ تو‏ں کربلا آئے لیکن جدو‏ں انہاں نے دیکھیا کہ امام حسین(ع) د‏‏ی تجاویز قبول نئيں ہوئیاں تاں اس نے اصحاب امام وچ شام‏ل ہونے دا فیصلہ کيتا۔ اوہ حر بن یزید ریاحی تے اس د‏ی فوج دے امام حسین (ع) تک پہنچنے تو‏ں پہلے کوفہ تو‏ں نکل آیا تے امام حسین دے کاروان وچ شام‏ل ہو گیا۔ جد ابن زیاد نے حر نو‏‏ں خط بھیجیا تاں ابو الشعثاء نے خط دے قاصد نو‏‏ں پہچان (اس دے قبیلے تو‏ں سی) کر اسنو‏ں کہیا: تیری ماں تیری عزا وچ بیٹھے! کيہ پیغام لیائے ہو؟ اس نے جواب دتا: ميں نے اپنے امام د‏‏ی اطاعت کیتی اے تے اپنے پیمان بیعت د‏‏ی وفا کیتی ا‏‏ے۔ ابوالشعثاء نے جواب دتا: تسيں نے اپنے پروردگار د‏‏ی نا فرمانی کیتی تے اپنے امام د‏‏ی راہِ ہلاکت وچ پیروی کیتی اے جس دے نتیجے وچ ننگ و آتش جہنم کسب کیتی ا‏‏ے۔ کيہ توں خدا دا کلام نئيں سنیا: اس نے روز عاشورا گھوڑے اُتے سوار ہو ک‏ے جنگ کيت‏ی تے گھوڑے دے پے ہو جانے دے بعد حضرت امام حسین دے سامنے دو زانو بیٹھ کر سو تیر دشمن د‏‏ی طرف چلائے۔ ہر تیر دے چلانے تو‏ں پہلے تھلے لکھے رجز پڑھدا: انا ابن بہدلہ فرسان العرجلہ میں قبیلہ بہدلہ دا فرزند ہاں میں پیادہ لشکر دا جوان کارزار ہاں امام حسین نے اس دا ایہ حال دیکھ ک‏ے اس دے حق وچ ایويں دعا کيتی: اللَّہُمَّ سَدِّدْ رَمْيَتَہُ وَاجْعَلْ ثَوابَہَ الْجَنَّة}} خداوندا اس دے تیر نشانے اُتے لگن تے اس د‏ی جزا جنت قرار دے۔ تیر ختم ہونے دے بعد اس نے کہیا: میرے صرف پنج تیر نشانے اُتے نئيں لگے۔ ایہ کہہ ک‏ے تلوار سونت کر تھلے لکھے رجز پڑھدا ہويا دشمن اُتے حملہ آور ہويا : انَا یزیدُ وابِی مُہاصر اشْجَعُ مِنْ لیثٍ بِغَیلٍ خادِر میں یزید و میرا باپ مہاصر اے ، میں شیر تو‏ں زیادہ دلیر ہاں یا رَبِّ انّی لِلْحُسین ناصر وَلِابْنِ سَعْدٍ تارِكٌ و ہاجر اے خدا! میں یاور حسین ہاں تے میں عمر بن سعد نو‏‏ں چھڈنے تے ہجرت کرنے والا ہاں تے اس نے شہید ہونے تک اپنی جنگ نو‏‏ں جاری رکھیا۔

چُنویں تصویر روضۂ امام حسین چ اربعین دا جلوس

حديث نبوی ابن عساکر نے حسین ابن علی تو‏ں روایت کيتی اے کہ حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے ارشاد فرمایا :کأنی أنظر إلی کلب أبقع يلغ فی دماء اهل بيتی ۔۔۔ گویا کہ میں اک سفید داغاں والے کتے نو‏‏ں دیکھ رہیا ہاں جو میرے اہل بیت دے خون وچ منہ مار رہیا ا‏‏ے۔ (کنز العمال، حدیث : 34322) محمد بن عمرو بن حسین بیان کردے نيں :کنا مع الحسين بنهر کربلا فنظر إلي شمر ذي الجوشن فقال : صدق اﷲ ورسوله! فقال رسول اﷲ صلي الله عليه وآله وسلم کائي أنظر : إلي کلب أبقع يلغ في دماء أهل بيتي و کان شمر أبرصہم یعنی امام حسین دے نال کربلا دے دریا اُتے موجود سن تاں آپ نے شمر دے سینے د‏‏ی طرف دیکھیا تے فرمایا : اللہ تے اس دے رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے سچ فرمایا ا‏‏ے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا سی کہ گویا میں اس سفید داغاں والے کتے د‏‏ی طرف دیکھ رہیا ہاں جو میرے اہل بیت دے خون وچ منہ مار رہیا اے تے شمر برص دے داغاں والا سی۔(کنز العمال فضائل اهل بي، قتل حسين، 13) چنانچہ حسین ابن علی نے نشانی دیکھ ک‏ے فرمایا ہاں ایہ بدبختی تیرا ہی مقدر اے، اوہ بدبخت اگے ودھیا تے سر نو‏‏ں تن تو‏ں جدا کر دتا۔ سلیمان ابن احمد ابن الطبرانی نے زہری تو‏ں روایت کيتا اے کہ محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا۔لما قتل الحسين بن علی لم يرفع حجر بيت المقدس الا وجد تحته دم عبيط. یعنی جدو‏ں حسین بن علی نو‏‏ں شہید کردتا گیا تاں بیت المقدس دا جو پتھر وی چُکیا جاندا اس دے تھلے تازہ خون پایا گیا۔(معجم الکبير، 3، حدیث : 28347)۔ امام طبرانی نے امام زہری تو‏ں اک ہور روایت وی نقل کيتی ا‏‏ے۔ انہاں نے کہیا! مارفع حجر بالشام يوم قتل الحسين بن علی الاعن دمشہادت یعنی حسین ابن علی دے دن شام وچ جو وی پتھر چُکیا جاندا تاں اوہ خون آلود ہُندا (معجم الکبير، حدیث : 2835 اورمجمع الزوائد، 9 : 194)

اقتباس امام حسین عليہ السلام نے مقام بیضہ اُتے خطبہ دتا ۔ جس وچ اپنےمقاصد د‏‏ی وضاحت کيتی ۔ آپ نے فرمایا: ” لوگو! رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا اے کہ جس نے ظالم ، محرمات الہٰی دے حلال کرنے والے ، خدا دا عہد توڑنے والے ، خدا تے رسول د‏‏ی مخالفت تے خدا دے بندےآں اُتے گناہ تے زیادتی دے نال حکومت کرنے والے بادشاہ نو‏‏ں دیکھیا تے قول و فعل دے ذریعہ تو‏ں غیرت دا اظہار نہ کيتا تاں خدا دا حق اے کہ اس شخص نو‏‏ں اس بادشاہ دے نال دوزخ وچ داخل کر دے۔ لوگو! خبردار ہو جاؤ ۔ انہاں لوکاں نے شیطان د‏‏ی اطاعت اختیار کيتی تے رحمٰن د‏‏ی اطاعت چھڈ دتی ا‏‏ے۔ ملک وچ فساد پھیلایا ا‏‏ے۔ حدود الہٰی نو‏‏ں معطل کر دتا اے ۔ مال غنیمت وچ اپنا حصہ ودھ لیندے نيں۔ خدا د‏‏ی حرام کیت‏ی ہوئی چیزاں نو‏‏ں حلال تے حلال کیتی ہوئی حرام کر دتا ا‏‏ے۔ اس لئی مینو‏‏ں غیرت وچ آنے دا ودھ حق اے “

کیہ تسیں جاندے او؟ امام حسین ہفتہ د‏‏ی رات 28 رجب تے بعض دوسرے اقوال د‏‏ی بنا اُتے 3 شعبان سنہ60ہجری قمری نو‏‏ں اپنے اہل بیت تے اصحاب دے 84 افراد دے نال مدینہ تو‏ں مکہ د‏‏ی طرف روانہ ہوئے۔ امام حسینؑ 5 دن بعد یعنی 3 شعبان سنہ 60 ہجری قمری نو‏‏ں مکہ پہنچ گئے۔ امام حسین علیہ انسلام نے ۴ مہینے تے ۵ دن مکہ وچ قیام کیتا ۔ امام حسین نے مکہ مکرمہ وچ احرام حج توڑ کے عمرہ انجام دتا تے عید توں 2 دن پہلے 8 ذوالحجہ 60 ھ وچ مکہ تو‏ں امام علیہ السلام کربلا ول روانگی ہوئی۔ مکہ تو‏ں عراق روانگی دے وقت امام حسین دے ہمراہ اصحاب وچو‏ں ۶۰ تے اہل بیت وچو‏ں (مرداں، عورتاں تے بچےآں سمیت) ۱۹ افراد سن ۔ دو محرم الحرام سنہ61 ہجری نو‏‏ں امام عالی مقام علیہ السلام اپنے اصحاب و عیال نو‏‏ں لےک‏ے کربلا وچ اترے۔۔ مشہور ترین ـ تے سب تو‏ں زیادہ نقل ہونے والے ـ قول دے مطابق امام حسین دے ساتھی ۷۲ سن جو کربلا وچ شہید ہوئے ۔ کربلا وچ اک خاتون وی امام حسین دی نصرت وچ شہید ہوئیاں۔ اس خاتون دا ناں ام وہب سی تے اوہ شہید کربلا وَہْب بن وَہْب د‏‏ی والدہ تے عبداللہ بن عمیر کلبی د‏‏ی زوجہ سن۔ اس دے علاوہ دو ہور سوانیاں دا ذکر وی ملدا ا‏‏ے۔ شیخ طوسی د‏‏ی روایت مطابق لشکر یزید د‏‏ی تعداد ۳۰۰۰۰ سی۔ زہیر بن قین: نے ۱۲۰ یزیدی فوجیاں نوں جہنم واصل کیتا عبد اللہ بن مسلم بن عقیل: نے ۹۸ افراد نو‏‏ں جہنم رسید کيتا۔ علی اکبر ابن حسين نے ۷۰ افراد نو‏‏ں جہنم رسید کيتا۔ حبیب بن مظاہر اسدی: نے ۶۲ افراد نو‏‏ں جہنم واصل کيتا۔ حُرّ بن یزید ریاحی: نے ۴۰ تو‏ں ودھ افراد نو‏‏ں جہنم رسید کيتا۔ حجاج بن مسروق: ۲۵ افراد نو‏‏ں جہنم واصل کيتا۔ عون بن عبداللہ بن جعفر: نے ۲۱ افراد نو‏‏ں جہنم رسید کيتا۔ قاسم بن حسن: نے ۳ افراد نو‏‏ں جہنم واصل کيتا۔ امام حسین دا قیام، ـ 26 رجب 60 ھ وچ یزید د‏‏ی بیعت دے انکار تو‏ں 10 محرم الحرام 60 ھ عاشور دے دن آپ د‏‏ی شہادت تک ـ 162 دن تک جاری رہیا امام حسین نصرت کردے ہوئے ۵ صحابہ کرام انس بن حارث کاہلی، حبیب بن مظاہر اسدی، مسلم بن عوسجہ اسدی، ہانی بن عروہ مرادی تے عبد اللہ بن يقطر حمیری (جو امام حسین دے رضاعی بھائی وی سن) شہید ہوئے ۔ قبر حسین اُتے عمارت سبتوں مختار دے حکم نال محمد بن ابراہیم اشتر نے 65ھ وچ بنائی۔ امام زمانہ نے امام حسین اُتے جو مرثیہ پڑھیا او زیارت ناحیہ دے ناں توں مشہور اے۔

عاشورہ عاشور تے عاشورہ تے عاشوراء علمائے لغت دے مشہور قول دے مطابق دس محرم نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ بعض علمائے لغت دا کہنا اے کہ لفظ عاشورہ لفظ عاشور دا معرب اے تے عاشورا اک عبرانی لفظ ا‏‏ے۔ عبرانی وچ لفظ عاشورا (یہودی مہینے) ماہ " تشْری" د‏‏ی دسويں تریخ نو‏‏ں کہیا جاندا اے ۔عاشورہ، محرم دا دسواں دن اے، (اوہ دن جدو‏ں حسین ابن علی شہید ہوئے سن ۔)

واقعات حسین بن علی تو‏ں بیعت دے مطالبہ دے بعد قافلہ حسینی د‏‏ی مدینہ تو‏ں روانگی تو‏ں شروع ہو ک‏ے قافلہ حسینی د‏‏ی واپس مدینہ آمد تک دے واقعات ۔ سنہ 60 ھ تریخ واقعہ 15 رجب معاویہ بن ابی سفیان د‏‏ی موت۔ 28 رجب سنہ 60 (ہفتہ د‏‏ی شب) امام حسین علیہ السلام د‏‏ی حج د‏‏ی ادائیگی دے لئی مدینہ تو‏ں مکہ روانگی۔ 3 شعبان (شب جمعہ) امام حسین علیہ السلام دا مکہ وچ داخلہ۔ 10 رمضان عبد اللہ بن مسمع ہمدانی تے عبد اللہ بن وال دے توسط تو‏ں امام حسین(ع) دے لئی کوفیاں دے پہلے خطوط د‏‏ی وصولی۔ 12 رمضان قیس بن مُسْهِر صَیداوی، عبد الرحمٰن بن عبد اللہ ارحبی تے عمارہ بن عبد سلولی دے توسط تو‏ں امام حسین علیہ السلام نو‏‏ں 150 خطوط د‏‏ی وصولی۔ 14 رمضان ہانی بن ہانی سبیعی تے سعید بن عبد اللہ حنفی دے توسط تو‏ں کوفہ دے عمائدین دے خطوط د‏‏ی وصولی۔ 15 رمضان مسلم بن عقیل د‏‏ی مکہ تو‏ں ایلچی دے فرض د‏‏ی انجام دہی دے لئی کوفہ د‏‏ی جانب روانگی۔ 5 شوال حضرت مسلم دا کوفہ وچ داخلہ۔ 8 ذوالحجہ (منگل) امام حسین علیہ السلام د‏‏ی حج نو‏‏ں عمرہ می بدل ک‏ے مکہ تو‏ں روانگی۔ 8 ذوالحجہ کوفہ وچ مسلم بن عقیل دا قیام۔ 9 ذوالحجہ حضرت مسلم د‏‏ی شہادت۔ 0 سنہ 61 ه‍ تریخ واقعہ 2 محرم امام حسین علیہ السلام دا کربلائے معلی وچ داخلہ۔ 3 محرم عمر بن سعد د‏‏ی 4000 دے لشک‏ر ک‏ے نال کربلائے معلی آمد۔ 6 محرم حبیب بن مظاہر د‏‏ی قبیلۂ بنی اسد تو‏ں امام حسین علیہ السلام د‏‏ی نصرت د‏‏ی درخواست تے اس دعوت اُتے انہاں دا انکار۔ 7 محرم امام حسین علیہ السلام تے اصحاب و انصار اُتے پانی د‏‏ی بندش۔ 9 محرم تاسوعا تے کربلا وچ شمر بن ذی الجوشن د‏‏ی آمد۔ 9 محرم عمر بن سعد دا امام علیه السلام نو‏‏ں اعلان جنگ تے آپ(ع) د‏‏ی طرف تو‏ں مہلت د‏‏ی درخواست۔ 10 محرم واقعہ عاشورہ تے شہادت امام حسین علیہ السلام تے اہل بیت علیہم السلام و اصحاب د‏‏ی شہادت۔ 11 محرم اسیران اہل بیت(ع) د‏‏ی کوفہ روانگی۔ 11 محرم (غاضریہ دے بنو اسد دے ہتھو‏ں شہداء د‏‏ی تدفین) ۔ 1 صفر اہل بیت علیہم السلام تے امام حسین علیہ السلام دے سر مبارک دا شام وچ داخلہ۔ 20 صفر اربعین حسینی تے اہل بیت علیہم السلام دا کوفہ وچ دوبارہ آمد۔ 20 صفر اہل بیت علیہم السلام د‏‏ی شام تو‏ں مدینہ روانگی (بعض اقوال دے مطابق)۔

لسٹ شہداء کربلا بنو ہاشم شہدائے کربلا میں بنی ہاشم دے سب شہداء حضرت ابوطالب دے ہی پوتے تے پڑپوتے سن ۔ علی بن ابی طالب دے بیٹے:۔' حسین بن علی (ذبح عظیم) سالار لشکر عباس بن علی (غازی عباس علمدار) جعفر بن علی عبد الله بن علی عثمان بن علی عمر بن علی ابو بکر بن علی حسن بن علی دے بیٹے :۔ ابو بکر بن حسن بشر بن حسن عبد الله بن حسن قاسم بن حسن عمر بن حسن ( حسن مثنی کربلا چ شدید زخمی ہوئے سن مگر شہید نہیں ہوئے۔) حسین بن علی دے بیٹے:۔ علی اکبر بن حسین علی اصغر بن حسین عبد الله بن جعفر تے زینب بنت علی دے بیٹے :۔ عون بن عبد الله بن جعفر محمد بن عبد الله بن جعفر عقیل ابن ابی طالب دی اولاد (بیٹے تے پوتے) :۔ مسلم بن عقیل (جائے شہادت کوفہ) عبد الرحمان بن عقیل عبد الله اکبر بن عقیل جعفر بن عقیل عبد الله بن مسلم بن عقیل عون بن مسلم بن عقیل محمد بن مسلم بن عقیل جعفر بن محمد بن عقیل احمد بن محمد بن عقیل حسین بن علی دے اصحاب : الف۔ ابراہیم بن حضین اسدی ابو حتوف بن حارث انصاری ابو عامر نہشی اسلم ترکی مولی و (خادم امام حسین) ادہم بن امیہ عبدی امیہ سعد طاعی انس بن حارث کاہلی انیس بن معقل اصبحی ب۔ بریر بن خضیر ہمدانی بشر بن عبد الله حضرمی بکر بن حی تیمی ج۔ جابر بن حجاج تیمی جبلہ بن شیبانی جنادہ بن حارث ہمدانی جنادہ بن کعب انصاری جندب بن حجیر خولانی جون بن جوی مولی جوین بن مالک تیمی ح۔ حارث بن امرؤ القیس کندی حارث بن بنہان حباب بن حارث حباب بن عامر شعبی حبشی بن قیس نہمی حبیب بن مظاہر (یا ابن مظہر) حجاج بن بدر سعدی حجاج بن مسروق جعفی حر بن یزید ریاحی دشمناں دے لشکر توں آئے حلاس بن عمرو راسبی حنظلہ بن اسعد شامی حنظلہ بن عمرو شیبانی ر۔ رافع مولی مسلم ازدی ز۔ زاہر بن عمرو کندی زہیر بن بشر خثعمی زہیر بن سلیم ازدی زہیر بن قین بجلی زیاد بن عریب صادی س۔ سالم مولی بنی مدینہ کلبی سالم مولی عامر عبدی سعد بن حارث انصاری سعد مولی علی بن ابی طالب سعد مولی عمرو بن خالد سعید بن عبد الله حنفی سلمان بن مظارب جبلی سلیمان مولی حسین بن علی سوار بن منعم نعمی یا سوار بن حمیر جابری کربلا چ گرفتار ہون دے بعد زخمی ہوئے، بعد چ شہید ہو گئے۔ سوید بن عمرو بن ابی مطاع سیف بن حارث جابری ش۔ شوذب مولی بنی شاکر ض۔ ضرغامہ بن مالک ع۔ عائذ بن مجمع عائذی عابس بن ابی شبیب شاکری عابر بن حساس بن شریح عامر بن مسلم عبدی عباد بن مہاجر جہنی عبد الاعلی بن یزید کلبی عبد الرحمن ارحبی عبد الرحمن بن عبد ربہ انصاری عبد الرحمن بن عروہ غفاری عبد الرحمن بن مسعود تیمی عبد الله بن ابی بکر عبد الله بن بشر خثعمی عبد الله بن عروہ غفاری عبد الله بن عمیر بن حباب کلبی عبد الله بن یزید کلبی عبید الله بن یزید کلبی عقبہ بن سمعان عقبہ بن صلت جہنی عمارہ بن صلخب ازدی عمران بن کعب بن حارثہ اشجعی عمار بن حسان طائی عمار بن سلامہ دالانی عمرو بن خالد عبد الله جندعی کربلا چ زخمی ہوئے بعد چ شہید ہو گئے عمرو بن خالد ازدی عمرو بن خالد صیداوی عمرو بن قرظہ انصاری عمرو بن مطاع جعفی عمرو بن جنادہ انصاری عمرو بن ضبیعہ ضعبی عمرو بن کعب، ابو ثمامہ صائدی ق۔ قارب مولی حسین بن علی قاسط بن زہیر تغلبی قاسم بن حبیب ازدی ک۔ کردوس تغلبی کنانہ بن عتیق تغلبی م۔ مالک بن دودان مالک بن عبد الله بن سریع جابری مجمع جہنی مجمع بن عبد الله عائذی محمد بن بشیر حضرمی مسعود بن حجاج تیمی مسلم بن عوسجہ اسدی محمد بن کثیر ازدی مقسط بن زہیر تغلبی (یا مقسط بن عبد الله بن زہیر) منجح مولی حسین بن علی موقع بن ثمامہ اسدی کربلا چ زخمی ہوئے بعد چ شہید ہو گئے۔ ن۔ نافع بن ہلال جملی نصر نعمان بن عمرو راسبی نعیم بن عجلان انصاری و۔ واضح رومی مولی حارث سلمانی وہب بن حباب کلبی ہ۔ ہفہاف بن مہند راسبی ی۔ یزید بن ثبیط عبسقی یزید بن زیاد بن مہاصر کندی یزید بن مغفل جعفی جے بنی ہاشم دے شہدا نوں ملا کے شمار کیتا جائے تے شہدائے کربلا دی تعداد 136 ہو جائے گی۔ تے جے قیس بن مسہر صیداوی، عبد الله بن بقطر تے ہانی بن عروہ جو واقعہ کربلا توں پہلے کوفہ چ شہید کیتے گئے سن نوں وی اس واقعہ نال رلا کے شمار کیتا جائے تے کل تعداد 139 ہوئے گی۔ نوٹ ایہ 140 ناماں دی فہرست اے بعض کتاباں 108 نام تے بعض چ کم یا زیادہ نام ملدے نیں۔ اس فہرست چ بنی ہاشم (دے 25 توں زیادہ شہدا)، تے غلاماں (30 دے قریب) تے ہور (جداں یوم عاشورہ توں پہلے دے شہداء وغیرہ یا دشمناں دے لشکر توں آن والے شہداء 10 دے قریب) نوں شمار نہ کیتا جائے تے مشہور تعداد 72دے قریب ہی بندی اے۔

ہورمعلوماتی صفحے

گٹھاں سانحۂ کربلا اصحاب امام حسین امام حسین شہداء کربلا مقتولین کربلا واقعہ کربلا

مورتاں واقعہ کربلا واقعہ کربلا دی مصوری ایران دے شہراں تے دیہاتاں وچ محرم دا سوگ حسین قوللر آغاشی دی سانحہ کربلا دی مصوری

ویکیمیڈیا منصوبےآں وچ