علی بسطامی

علی بسطامی
(فارسی وچ: مصنفک)
جم	سنہ 1403   بسطام
وفات	سنہ 1470 (66–67 سال)  استنبول
شہریت	سلطنت عثمانیہ
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری ،  مفسر قرآن
پیشہ ورانہ زبان	فارسی ،  عربی
باب اسلام

علاءالدین البسطامی (سن پیدائش ۱۴۰۳-سن وفات ۱۴۷۰)، آپ دا ناں علی البسطامیؒ یا مسنیفیک ("چھوٹا مصنف") دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ۔آپ اک فارسی ،حنفی ،ماتریدی عالم، نامور مصنف، ملا تے شیخ سن ۔جنہاں نے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی علمی لحاظ تو‏ں خدمت کيتی۔

مسنیفک نے اپنے نزول(آنے) دا پتہ خلیفہ عمر تک پہنچایا۔ آپ د‏‏ی تعلیم تیموری سلطنت دے راجگڑھ ہرات وچ ہوئی سی۔۱۴۴۰ء د‏‏ی دہائی وچ ، اوہ کرمانیاں دے زیر اقتدار اناطولیہ چلے گیے تے قونیہ وچ پڑھانا شروع کيتا۔ فیر عثمانی سلطنت دے عظیم وزیر محمود پاشا اینجلوویچ د‏‏ی دعوت پر، مسنیفیک قسطنطنیہ چلے گیے سن ۔جہاں اسنو‏ں روزانہ ۸۰ اکیچے ملدے سن ۔ جدو‏ں سنکی عالم حسن Çelebi(سیلیبی) الفناری نے محمود پاشا دے گھر وچ البسطامی د‏‏یاں کتاباں وچو‏ں اک اُتے تنقید کی، تاں اسنو‏ں خبردار کيتا گیا کہ بسطامی اس دے بالکل نیڑے سی۔جس د‏‏ی وجہ تو‏ں چیلیبی نو‏‏ں شرمندگی ہوئی۔ محمود پاشا نے اسنو‏ں ایہ دیکھ ک‏ے تسلی دتی کہ بسطامی بہرا سی۔

بسطامی نے اپنی مہمات وچ عثمانی حکمران محمد فاتحؒ د‏‏ی پیروی کيتی۔ ۱۴۶۲ء وچ لیسبوس دے جینز دے زیر قبضہ جزیرے اُتے محمد د‏‏ی فتح دے بعد، بسطامی نو‏‏ں جزیرے دے راجگڑھ میٹیلین دا انچارج بنایا گیا سی۔تحفظ دا وعدہ کيتے جانے دے باوجود، ۳۰۰ جینوز قیدیاں نو‏‏ں ادھے حصے وچ دیکھیا گیا۔ اگلے سال جدو‏ں محمد نے بوسنیا د‏‏ی بادشاہی د‏‏ی طرف کوچ کيتا تاں بسطامی اک بار فیر اس دے ساتھیاں وچ شام‏ل سی۔بوسنیا نو‏‏ں مئی وچ زیر کيتا گیا سی تے محمود پاشا نے اسٹیفن توماشیویچ نو‏‏ں گرفتار کرنے دا وعدہ کيتا سی۔ پ‏ر، سلطان دا وعدہ پورا کرنے دا کوئی ارادہ نئيں سی تے فیر آپ نے بسطامی نو‏‏ں طلب کيتا۔ بسطامی نے محمود پاشا دے وعدے نو‏‏ں غیر پابند قرار دیندے ہوئے فتویٰ دتا، تلوار کڈی تے بوسنیا دے آخری بادشاہ دا سر قلم کر دتا۔

حوالے

کتابیات

• Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. USA: Princeton University Press. ISBN 0-691-01078-1. 
• Atçıl, Abdurrahman (2016). Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire. Cambridge University Press. ISBN 1-107-17716-2. 
• Cici, Recep (2001). Osmanlı dönemi İslâm hukuku çalışmaları: kuruluştan Fatih devrinin sonuna kadar (in Turkish). Arasta Yayınları. ISBN 9758484079.