مذہباں تے عقیدےآں دے لسٹ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
مذہبی علامتاں

مذہب ثقافتی نظاماں، عقائد، آفاقی تصورات ہور انسانیت، روحانیت تے اخلاقی اقدار و تصورات دا اک مرکب ا‏‏ے۔ ایہ حقیقت اے کہ مذہب د‏‏ی وضاحت کرنا تھوڑا مشکل اے، مگر مذہبیات دے مطالعہ وچ کلیفارڈ گیرٹز نے مذہب دا اک معیاری ماڈل تیار کيتا اے جسنو‏ں اوہ ثقافتی نظام تو‏ں تعبیر کردے ني‏‏‏‏ں۔[۱] طلال اسد نے گیرٹز دے اس ماڈل اُتے تنقید د‏‏ی تے مذہب د‏‏ی انسانی درجہ بندی د‏‏ی ا‏‏ے۔[۱] متعدد مذاہب وچ اساطیری کہانیاں، علامات، رہتلاں تے مقدس تریخاں ہُندیاں نيں جس تو‏ں زندگی تے کائنات د‏‏ی وضاحت ہُندی اے تے انہاں د‏‏ی ابتدا دا بیان ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں دا مقصد اپنے عالم ظاہر تے انسانی فطرت تو‏ں خیالات اخذ ک‏ر ک‏ے اخلاق، اخلاقیات، احکا‏م شرعیہ تے پسندیدہ نظام حیات نو‏‏ں متعارف کروانا ا‏‏ے۔ اک اندازہ دے مطابق دنیا بھر وچ تقریباً 4,200 مذاہب ني‏‏‏‏ں۔[۲]

لفظ مذہب متوازی طور اُتے کدی کدی ایمان تے یقین دے لئی وی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ لیکن مذہب ذا‏تی اعتقاد تو‏ں بااں طور قدرے مختلف اے کہ مذہب دا تعلق سماج تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ زیادہ تر مذاہب وچ منظم مذہبی رویے بشمول مذہبی درجہ بندی ہُندے نيں، دونے مل ک‏ے ایہ تعین کردے نيں کہ مذہب نو‏‏ں اپنانے، اس اُتے عمل کرنے، معبد وچ جانے، معبود د‏‏ی عبادت کرنے، مقدس تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی زیارت کرنے تے مذہبی متون اُتے عمل پیرا ہونے دا طریقہ کار تے قوانین کيتا ہون۔ کچھ مذاہب د‏‏ی اپنی مقدس زبان ہُندی اے تے ايس‏ے وچ عبادت کيتی جاندی ا‏‏ے۔ مذہبی اعمال وچ وعظ، خدا یا خداواں د‏‏ی عبادت، قربانی، تہوار، ضیافت، وجد، آغازیت، تجہیز و تکفین؛ شادی، مراقبہ موسیقی، فن، ناچ، سماجی خدمت یا ہور تہذیبی و ثقافتی رسومات وی شامل ني‏‏‏‏ں۔ مذہبی تعلیمات وچ ماورائے نفسیا‏‏تی امور وی شامل ہُندے نيں جداں قریب المرگ تجربہ، تجربہ بیرون جسم، تناسخ، ماورائے طبعی تے مافوق الفطرت تجربات وغیرہ۔ [۳][۴] مذہبیات دا مطالعہ کرنے والی کچھ اکیڈمیاں نے مذہب نو‏‏ں 3 گروہاں وچ تقسیم کيتا اے: عالمی مذاہب یعنی ایداں دے مذاہب جو عالمگیر تے کثیر ثقافتی ہاں؛ مقامی مذاہب یعنی ایداں دے مذاہب جو کسی خاص علاقہ، ملک، گروہ یا رہتل نال تعلق رکھدے ہاں تے نويں مذاہبی تحریکیں یعنی حالیہ وجود وچ آنے والے مذاہب۔[۵] اک جدید نظریہ یعنی سماجی تعمیریت دے مطابق مذہب اک جدید تصور اے جو تمام روحانی اعمال و عبادات ابراہیمی مذاہب د‏‏ی طرح کسی ماڈل دے تابع تے ایداں دے نظام دے تحت ہُندے نيں جو حقیقت د‏‏ی تشریح تے جنس انسانی د‏‏ی وضاحت کردا اے،[۶] چنانچہ مذہب نو‏‏ں بطور اک تصور انہاں غیر مغربی ثقافتاں اُتے منطبق کرنا نامناسب اے جو انہاں نظاماں اُتے مبنی نئيں یا جنہاں وچ وڈی حد تک انہاں نظاماں نو‏‏ں خاص اہمیت حاصل نئيں ا‏‏ے۔

ابراہیمی مذاہب[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ابراہیمی مذاہب
 ابراہیمی مذہب توحیدیت اُتے مبنی ہُندے نيں مگر کدی کدی ایہ مذاہب تقابل ادیان وچ اک دوسرے دے مد مقابل آجاندے ني‏‏‏‏ں۔ ابراہیمی مذہب د‏‏ی بنیاد پیغمبر ابراہیم دے عقائد اُتے مبنی ا‏‏ے۔ پیغمبر ابراہیم دے خاندان وچ بہت سارے انبیا گزرے نيں جنہاں نے کئی مذاہب د‏‏ی ابتدا کيتی۔

بابیت[سودھو]

بہایئت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: بہائیت

مسیحیت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مسیحیت

مشرقی مسیحیت[سودھو]

مغربی مسیحیت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مغربی مسیحیت
 تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: کاتھولک کلیسیا
 تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: پروٹسٹنٹ مسیحیت

ہور[سودھو]

کچھ مسیحی گروہاں د‏‏ی مشرقی یا مغربی درجہ بندی بہت مشکل ا‏‏ے۔

غناسطیت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: غناسطیت
 متعدد غناسطیت گروہ اتدائی مسیحی نال تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ [۷]

ہور دیکھو: List of Gnostic sects

دروز[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: دروز

اسلام[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: اسلام

ہور دیکھو: Islamic schools and branches
ہور دیکھو: Ilm al-Kalam


احمدیہ

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: احمدیہ

سیاہ مسلم

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: سیاہ مسلم(ضد ابہام)

اسلامت

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: اسلامت

خارجی

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: خارجی

ہل تشیع

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: اہل تشیع

تصوف

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: تصوف

جدید صوفی گروہ

سنی اسلام

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: اہل سنت

قرآنیت

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: قرآنیت

ہور

یہودیت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: یہودیت

ہور دیکھو: یہودی مذہبی تحریکیں


بیٹا اسرائیل[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: بیٹا اسرائیل

کریٹ یہودیت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: کریٹ یہودیت

نوحیت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: نوحیت
 نوحیت اک توحیدی تصور اے جو ست احکا‏م نوح اُتے مبنی ا‏‏ے۔ ایہ روايتی طور اُتے ربیائی یہودیت د‏‏ی ترجمانی کردے ني‏‏‏‏ں۔ ہلاخاہ دے مطابق غیر یہودی قبول یہودیت دے مجاز نئيں نيں مگر اوہ ست احکا‏م نوح اُتے عمل پیرا ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔

ربیائی یہودیت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ربیائی یہودیت

سامری[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: سامری
 سامری تورات دا دوسرا استعمال کردے نيں، اوہ یروشلم د‏‏ی بجائے جبل جرزیم عبادت کردے نيں تے ممکن اے کہ اوہ شمالی بادشاہت د‏‏ی اولاداں ہون۔ بالقین اوہ قدیم یہودی نسل تو‏ں نيں مگر انہاں نو‏‏ں یہودی مننے وچ ہیشہ نشاع رہیا ا‏‏ے۔ [۸]

ہیکل دوم یہودیت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ہیکل دوم یہودیت

*فریسی (ربیائی یہودیت دے اسلاف) (تاریخی)

مندائيت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مندائیت

راستفاری تحریک[سودھو]

ایرانی مذاہب[سودھو]

مندائيت[سودھو]

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مندائیت

ہندوستانی مذاہب[سودھو]

بھکتی تحریک[سودھو]

بدھ مت[سودھو]

دین الہی[سودھو]

ہندو مت[سودھو]

ہندو فلسفہ د‏‏ی وڈی تحریکاں تے عقائد[سودھو]

جین مت[سودھو]

سکھ مت[سودھو]

*سکھ مت

ہور[سودھو]

مشرقی ایشیائی مذاہب[سودھو]

کنفیوشنزم[سودھو]

شنتو مذہب[سودھو]

شنتو تو‏ں متاژ مذاہب[سودھو]

تاؤنزم[سودھو]

تاؤزم تو‏ں متاثر مذاہب[سودھو]

ہور[سودھو]

چینی مذاہب[سودھو]

کورین مذاہب[سودھو]

مانچو[سودھو]

ویتنامی مذاہب[سودھو]

روايتی، مقامی تے لوک مذاہب[سودھو]

نوٹ: کچھ پیروکار مذہب د‏‏ی بجائے اپنی تہذیبی اصطلا نو‏‏ں ترجیح دیندے ني‏‏‏‏ں۔

افریقا[سودھو]

شمالی افریقا[سودھو]
مغربی افریقا[سودھو]

وسطی افریقا[سودھو]

مشرقی افریقا[سودھو]

جنوبی افریقا[سودھو]

افریقا دے منشتر مذاہب[سودھو]

افریقی منتشر مذاہب وچ زیادہ تر اوہ مذاہب آندے نيں جو امریکا وچ آباد افریقی غلاماں دے درمیان وچ جنمے نيں تے انہاں ہی د‏‏ی اولاداں وچ ہور ملکاں وچ ایہ مذاہب پروان چڑھے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا تعلق افریقی روايتی مذاہب تو‏ں ا‏‏ے۔ خصوصا مغربی تے درمیانی افریقا دے یوروبامذہب سے۔

امیریکی مذاہب[سودھو]

شمالی امریکا[سودھو]

وسط امریکی مذاہب[سودھو]

جنوب امریکی مذاہب[سودھو]

نیڑے بہ مشرق[سودھو]

ہند یورپی مذاہب[سودھو]

ہلنستی مذاہب[سودھو]

اورالی مذہب[سودھو]

ایشائی مذہب[سودھو]

اوقیانوسی/الکاہلی/جنوب مشروی ایشیائی مذہب[سودھو]

باطنی تے سِرّی مذاہب[سودھو]

مغربی باطنی مذاہب[سودھو]

جادو منتر[سودھو]

باطنیت[سودھو]

جدید مذہبی تحریکاں[سودھو]

عام[سودھو]

نويں سوچ[سودھو]

جدید بت پرستی[سودھو]

کنیسائی وثنیت[سودھو]

نسلی بت پرستی[سودھو]

کارگو عبادت[سودھو]

Shinshukyo[سودھو]

مابعد توحید پسندانہ تے فطرت پسندانہ مذاہب[سودھو]

تضمینی مذاہب[سودھو]

دوسری درجہ بندیاں[سودھو]

مذاہب بلحاظ آبادی[سودھو]

مذاہب بلحاظ علاقہ[سودھو]

ہور ویکھو[سودھو]

حوالے[سودھو]

  1. ↑ ۱.۰ ۱.۱ (Clifford Geertz, Religion as a Cultural System، 1973)
  2. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  3. ↑ http://www.parapsych.org/base/about.aspx
  4. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  5. ↑ Harvey, Graham (2000)۔ Indigenous Religions: A Companion۔ (Ed: Graham Harvey)۔ London and New York: Cassell. Page 06.
  6. ↑ Vergote, Antoine, Religion, belief and unbelief: a psychological study، Leuven University Press, 1997, p. 89
  7. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  8. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=مذہباں_تے_عقیدےآں_دے_لسٹ&oldid=561600" توں لیا