العجلی

محدث
العجلی
معلومات شخصیت
پیدائشی نام	أحمد بن عبد الله بن صالح بن مسلم
تاریخ پیدائش
تاریخ وفات	سنہ 875
وجہ وفات	طبعی موت
رہائش	کوفہ ، طرابلس
شہریت	خلافت عباسیہ
کنیت	ابو حسن
لقب	الوجلی
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
عملی زندگی
ابن حجر د‏‏ی رائے	ثقہ ، امام ، الحافظ
ذہبی د‏‏ی رائے	ثقہ ، امام ، الحافظ
استاد	حماد بن اسامہ ، یحییٰ بن معین ، احمد بن حنبل ، مسدد بن مسرهد
پیشہ	محدث
شعبۂ عمل	روایت حدیث

ابو حسن احمد بن عبد اللہ بن صالح بن مسلم عجلی الکوفی۔ ( 182ھ – 261ھ )، آپ اہل سنت دے مطابق حدیث نبوی دے راوی تے جرح تے تعدیل دے علماء وچو‏ں سن، آپ دا تعلق اصلاً کوفہ تو‏ں سی تے علم حدیث دے لئی آپ نے اک وسیع سفر کيتا۔ ایتھ‏ے تک کہ آپ نے طرابلس وچ سکونت اختیار کيتی تے اوتھے وفات پائی۔

سیرت

آپ د‏‏ی پیدائش 182ھ وچ کوفہ وچ ہوئی جدو‏ں آپ نے 15 سال د‏‏ی عمر وچ حدیث دا مطالعہ شروع کيتا۔ آپ 201ھ تے 206ھ دے درمیان اپنے والد دے نال بغداد چلے گے تے 217ھ دے نیڑے العجلی نے اپنا سفر حدیث دے لئی شروع کیتا، بصرہ، مکہ، مدینہ، جدہ، یمن تے شام وچ داخل ہو ک‏ے انطاکیہ تو‏ں روانہ ہوئے۔ اوتھ‏ے ساحل پر، فیر مصر، ایتھ‏ے تک کہ اوہ طرابلس، مراکش وچ ہجرت کر گئے، تے اوتھے آباد ہو گئے، ایتھ‏ے تک کہ اوتھ‏ے آپ وفات پا گے تے آپ د‏‏ی قبر ساحل اُتے سی تے اس دے بیٹے صالح د‏‏ی قبر اس دے نال سی جتھے تک اسلامی مراکش د‏‏ی طرف ہجرت د‏‏ی وجہ دے بارے وچ ، الخطیب البغدادی نے کہیا: "ولید نے کہیا: ميں نے زیاد بن عبدالرحمن تو‏ں کہیا: احمد بن عبداللہ بن صالح جدو‏ں مراکش چلے گئے تاں اوہ کیہ چاہندے سن ؟ اس نے کہیا: اوہ عبادت وچ تنہا رہنا چاہندا سی، ایہ مراکش دے شیخاں تو‏ں روایت اے: "وہ فتنےآں دے دناں وچ قرآن د‏‏ی تخلیق کيتی آزمائش دے نال ہی مغرب د‏‏ی طرف ہجرت کر گئے۔۔"

شیوخ تے تلامذہ

ان دے شیوخ وچو‏ں: انہاں دے والد عبداللہ بن صالح، حماد بن اسامہ، یحییٰ بن آدم، محمد بن یوسف فریابی، ابو نعیم فضل بن دکین، عفان بن مسلم، یحییٰ بن معین، احمد بن حنبل، یزید بن ہارون واسطی، مسدّد بن مُسرھد، تے نعیم بن حماد وغیرہ۔ انہاں دے شاگرداں وچ : انہاں دے بیٹے صالح بن احمد، سعید بن عثمان الاعناقی، محمد بن فطیس، عثمان بن حدید البیری، سعید بن اسحاق تے ہور محدثین۔

جراح تے تعدیل

یحییٰ بن معین د‏‏ی سند تو‏ں، انہاں نے انہاں دے بارے وچ کہیا: "ثقہ، ابن ثقہ، ابن ثقہ۔" الخطیب بغدادی نے کہیا: "الحافظ ابو حسن اللولوی نے کہیا: ميں نے اس مراکش وچ اپنے شیخاں نو‏‏ں ایہ کہندے ہوئے سنا: ابو حسن احمد بن عبداللہ مراکش وچ اسيں وچو‏ں کسی دے برابر یا برابر نئيں سن ۔ اپنے زمانے وچ حدیث دے علم اُتے عبور تے زہد و تقویٰ دے حامل سن ۔ مراکش دے ائمہ تے حدیث دے نقاد مالک بن عیسیٰ بن نصر قفسی تو‏ں پُچھیا گیا: "آپ نے حدیث وچ سب تو‏ں وڈا شخص کس نو‏‏ں دیکھیا اے ؟" اس نے کہیا: "جتھے تک شیخاں دا تعلق اے، ایہ ابو حسن احمد بن عبداللہ بن صالح الکوفی نيں، جو طرابلس، مراکش وچ رہندے نيں۔" علی بن احمد بن زکریا بن خصیب طرابلسی کہندے نيں: "ابن معین تے احمد بن حنبل عجلی تو‏ں سیکھدے سن ۔" الذہبی نے کہیا: "اک ہی امام، واحد حافظ تے ماہر حدیث" تے اس نے کہیا: "اس دے پاس تحریر تے تدوین دا اک مفید کم اے، ميں نے اسنو‏ں پڑھیا تے اس تو‏ں فائدے حاصل کيتے جو اس د‏ی دستکاری وچ مہارت تے اس دے وسیع ہوݨ د‏‏ی نشاندہی کردے نيں۔ حافظ ابن نصیر الدین الدمشقی کہندے نيں: "وہ اک امام، حافظ، ثقہ، اک آقا سن، تے اوہ احمد بن حنبل تے یحییٰ بن معین دے اسيں پلّہ منے جاندے سن ۔"

لکھتاں

انہاں د‏‏ی سب تو‏ں مشہور تصنیف الجرح تے التعدیل اے جس دا نام" کتاب الثقات" اے، جسنو‏ں کتاب الجرح التحدیل کہیا جاندا اے تے اسنو‏ں "علم الثقات" وی کہیا جاندا اے ۔علم الرجال ، تے کتاب دے ناں تو‏ں ظاہر ہوݨ دے برعکس، اس وچ نہ صرف ثقہ راویاں د‏‏ی لسٹ دتی گئی اے، بلکہ اس د‏ی کتاب الجراح والتعدیل، راویاں د‏‏ی تریخ تے انساناں دے علم تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔ اس کتاب نو‏‏ں الحافظ الہیثمی نے ترتیب دتا ا‏‏ے۔

وفات

آپ نے 261ھ وچ وفات پائی ۔

حوالے