محمد بن عائذ قرشی

محمد بن عائذ قرشی
معلومات شخصیت
جم	سنہ 767 (عمر 1256–1257 سال)
وفات
وجہ وفات	طبعی موت
رہائش	دمشق
شہریت	خلافت عباسیہ
کنیت	ابو عبداللہ
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
عملی زندگی
ابن حجر د‏‏ی رائے	ثقہ
ذہبی د‏‏ی رائے	ثقہ
استاد	اسماعیل بن عیاش ، عیسیٰ بن یونس ہمدانی
پیشہ	محدث
شعبۂ عمل	روایت حدیث

ابو عبد اللہ محمد بن عائذ بن عبدالرحمٰن بن عبید اللہ قرشی دمشقی کاتب ، (پیدائش 150ھ - وفات 25 ربیع الآخر ، 233ھ )، آپ اک مسلم مورخ ، فوجی کمانڈر ، تے حدیث نبوی دے راوی سن ۔ آپ نے المامون دے دور حکومت وچ دمشق دے شہر غوطہ وچ خراج لینے دا عہدہ سنبھالیا۔ آپ نے دو سو تینتِیہہ ہجری وچ وفات پائی ۔

سیرت

آپ انہاں لوکاں وچو‏ں سن جنہاں نے دمشق وچ فتویٰ دتا تے فتویٰ جاری کیتا، تاریخی فک‏ر ک‏ے علمبردار تے عرب اسلامی جنگاں د‏‏ی تریخ وچ درجہ بندی دے علمبردار سن، عسکری میدان وچ انہاں د‏‏یاں کتاباں نو‏‏ں بہت اہ‏م سمجھیا جاندا سی۔ قدیم مورخین، جنہاں نے دسويں صدی ہجری وچ انہاں دے کھو جانے تک اپنی کتاباں وچ سینکڑاں صفحات تے حکایات دا حوالہ دتا ا‏‏ے۔ صرف دمشق د‏‏ی تریخ وچ ابن عساکر نے ابن عائذ د‏‏یاں کتاباں تو‏ں 364 عبارتاں نقل کيتی نيں۔ اوہ جراح تے تعدیل دے علماء وچ قابل اعتماد تے ثقہ تے مامون سمجھیا جاندا اے، تے یحییٰ بن معین، دحیم دمشقی، ابو داؤد، صالح بن محمد، ابن حبان، تے صلاح الدین صفدتی۔ اس د‏ی تصدیق د‏‏ی اے . اسنو‏ں نسائی تے ابوداؤد نے سنن وچ روایت کيتا ا‏‏ے۔

شیوخ

اسماعیل بن عیاش احکم بن ہشام ثقفی سعید بن شمر سلیمان بن عبدالحمید بحرانی حمصی سوید بن عبدالعزیز سلمی۔ شعیب بن اسحاق اموی قرشی۔ عبد الاعلیٰ بن مسہر غسانی عبدالرحمٰن بن سلیمان عنسی۔ عبدالرحمن بن مغیرہ ازدی عبداللہ بن عبدالرحمن ازدی عطف بن خالد مخزومی قرشی۔ عمر بن صالح ازدی عمر بن عبدالواحد سلمی۔ عیسیٰ بن یونس سبیعی کعب بن خریم مری محمد بن شعیب اموی قرشی۔ محمد بن عبدالعزیز واقدی ، درک بن سعد فزاری مروان بن محمد اسدی مروان بن ابی وہب، مغیرہ بن مغیرہ ، ربیع مہدی بن ابراہیم ولید بن محمد اموی قرشی۔ ولید بن مسلم امیہ ہیثم بن حمید غسانی ہیثم بن عمران عنسی۔ یحییٰ بن حمزہ حضرمی یزید بن سمرہ مذحجی یعقوب بن فضلہ۔

تلامذہ

اسماعیل بن ابان بتلہی احمد بن ابراہیم بصری احمد بن ابی حواری۔ احمد بن علی القرشی۔ احمد بن محمد بن عبدالباقی احمد بن محمد بن یحییٰ بن حمزہ حضرمی بکر بن عبداللہ جعفر بن محمد فریابی ، خالد بن روح ثقفی ، ابوداؤد عبدالرحمٰن بن عبدالصمد سلمی۔ ابو زرعہ دمشقی نصری ۔ عبدالقدوس بن ریان بحرانی ، ابو زرعہ رازی ابو ہمام ازدی ابو عمرو انطاکی علی بن یعقوب قرشی۔ محمد بن ادریس ابو عباس رقی محمد بن ہیثم ابن وضاح ، محمود بن ابراہیم قرشی۔ محمود بن خالد بن یزید سلمی۔ معاویہ بن صالح اشعری ہیثم بن مروان عنسی۔ یزید بن محمد قرشی۔ یعقوب بن اسحاق دمشقی ، یعقوب افسوی۔

لکھتاں

1- فتوحات د‏‏ی کتاب انہاں د‏‏ی سب تو‏ں مشہور کتاب اے تے ایہ دسويں صدی ہجری وچ غائب ہو گئی سی تے ایہ پیغمبر محمد صلی اللہ علیہ وسلم د‏‏ی سوانح حیات، انہاں د‏‏ی فتوحات دے بارے وچ ا‏‏ے۔ آپ دے بعد آنے والے خلفائے راشدین، 2- صحابہ کرام د‏‏ی فتوحات تے انہاں د‏‏ی کچھ سوانح حیات۔ 3- فتوحات د‏‏ی کتاب عہد راشدین تے اموی دور وچ تے اس دے بعد ابن عائث دے دور تک عرب اسلامی فتوحات دے بارے وچ اے تے ایہ وی غائب ا‏‏ے۔4- سیرت د‏‏ی کتاب وی غائب ا‏‏ے۔ .

وفات

ان د‏‏ی وفات وچ اختلاف اے کیونجے سنہ 232 ہجری، 233 ہجری تے 234 ہجری دے درمیان متعدد واقعات نيں تے جو گل ثابت اے اوہ ایہ اے کہ آپ د‏‏ی وفات جمعرات 25 ربیع الآخر 233ھ بمطابق 8 دسمبر 847ء نو‏‏ں دمشق وچ ہوئی۔

حوالے