ابو خیثمہ
ابو خیثمہ | |
---|---|
تاریخ پیدائش | سنہ 780
|
تاریخ وفات | فروری 849 (68–69 سال)
|
اولاد | ابوبکر بن ابی خیثمہ |
عملی زندگی | |
پیشہ | محدث |
ترمیم |
ابو خیثمہ زہیر بن حرب بن شداد (780 – 849)[۱]، الخطیب نے اسنوں اپنی تریخ وچ اس طرح منسوب کيتا اے، ابن حجر نے تہذيب التہذيب تے التقریب وچ ، الخزرجی نے الخالصہ وچ تے ابن حجر نے اپنی تریخ وچ ۔ قیصرانی دو صحیحاں نوں جمع کرنے وچ ۔
اس دا عرفی ناں
[سودھو]ابو خیثمہ نوں لغت نوں کھول کر دوہری دے تھلے تے فیر مثلث رکھ دے پکاریا جاندا اے، اس نے صحیح مسلم وچ پہلی حدیث دی وضاحت وچ اپنا عرفی ناں اس طرح رکھیا اے تے اس عرفیت اُتے انہاں توں اتفاق کيتا اے۔ اس ناں وچ ابو خیثمہ وی اے۔ زہیر بن معاویہ الکوفی چھ کتاباں دے آدمیاں وچوں، سوائے اس دے کہ انہاں دا دل طبقہ وچ اے، انہاں دی ولادت اک سو سال وچ اے تے انہاں دی وفات چار ستر سو وچ اے۔
نسبت
[سودھو]اسنوں النسائی کہیا جاندا اے، خراسان دے شہر دی سواݨیاں دے بعد۔ بخاری نے التریخ الکبیر وچ کہیا اے: اس دا اصل بغداد وچ نسامت توں اے۔ حافظ ابن حجر رحمہ اللہ نے التقریب وچ کہیا اے: النسائی بغداد دے رہنے والے نيں، انھاں فتح المحملین نے الحارشی کہیا اے، انہاں دے بعد معجم اے، ایہ انہاں دا نسب اے تے اس نے اپنا نسب مقرر کيتا اے۔ الخزرجی دا الخلصہ وچ اے تے اس نے اس دی پیروی کردے ہوئے کہیا: انہاں دا آقا تے اس نسب دا سلسلۂ نسب التہذيب التہذيب وچ حافظ اے۔ الشامی نے کہیا: ميں نے ایہ فیصد کسی تے وچ نئيں دیکھیا تے ایسا لگدا اے کہ ایہ غلط اے۔
انہاں لوکاں وچوں جنھاں نے اسنوں بیان کيتا۔
[سودھو]ابو خیثمہ نے بوہت سارے ائمہ دی سند توں جریر بن عبد الحمید، یعقوب بن ابراہیم بن سعد، محمد بن فضیل، وکیع، سفیان بن عیینہ ، اسماعیل بن علی، یزید بن ہارون ، عمرو بن یونس، یحییٰ توں روایت کيتی اے۔ بن سعید القطان، ابو الولید الطیالسی، عفان بن مسلم ، عبداللہ بن نمیر اور روح بن عبادہ ، ابو معاویہ ، عبداللہ بن ادریس، ہاشم بن بشیر ، معن ابن عیسیٰ ، زید بن الحباب ، عبدالرزاق تے دوسرے.
انہاں لوکاں وچوں جنھاں نے اسنوں بیان کيتا۔
[سودھو]بخاری اور مسلم نے اپنی صحیحاں وچ، ابو داؤد اور ابن ماجہ نے اپنی سنن وچ تے انہاں دے بیٹے ابو بکر احمد بن ابی خیثمہ، ابو زرع، ابو حاتم الرازیان ، بقی بن مخلّد، ابراہیم الحربی ، موسیٰ بن ہارون ، ابن ابی الدنیا، یعقوب بن شیبہ ، ابو علی الموسیلی ، عباس الدوری تے ہور۔
جس نے اس دے بارے وچ گل کيتی۔
[سودھو]اس دی احادیث نوں بخاری تے مسلم نے اپنی صحیحاں وچ تے ابوداؤد تے ابن ماجہ نے اپنی سنن وچ روایت کيتا اے، انہاں وچوں ہر اک نے براہ راست اس توں روایت کيتی اے تے اس دی حدیث النسائی نے اپنی سنن وچ احمد بن علی توں نقل کيتی اے۔ حافظ ابن حجر نے وی اسنوں تہذيب التہذيب وچ نقل کيتا اے تے التقریب وچ کہیا اے: مسلم نے انہاں توں اک ہزار توں ودھ احادیث روایت کيتی نيں جو ختم ہو چکیاں نيں۔
امام جنھاں نے اس دی بارے وچ کہیا نيں
[سودھو]ائمہ نے اس دی سند تے تعریف کرنے اُتے اکتفا کيتا تے انھاں نے صرف اس دا خوب ذکر کیتا، ابن معین نے اس دے بارے وچ کہیا: اوہ ثقہ اے تے اس نے ایہ وی کہیا: اک قبیلہ دے لئی کافی اے، ابو حاتم الرازی نے کہیا: اوہ سچا اے۔ یعقوب بن شیبہ نے کہیا: اوہ ابوبکر بن ابی شیبہ توں ودھ معتبر نيں، الفریابی نے کہیا: ميں نے ابن نمیر توں ابو خیثمہ تے ابوبکر بن ابی شیبہ دی روایت وچ پُچھیا کہ آپ نوں کون ودھ محبوب اے، ابو خیثمہ یا؟ ابوبکر؟ انھاں نے کہیا: اوہ اپنی حدیث وچ سب توں افضل نئيں سی ، الحسین بن الفہم نے کہیا: اوہ معتبر تے ثابت سی ، ابوبکر الخطیب نے اپنی تریخ وچ کہیا: اوہ معتبر تے ثابت سی، ابن ودہدہ نے کہیا: اوہ معتبر سی۔ البغوی توں: ميں نے اس دی سند اُتے لکھیا اے، ابن کنانی نے کہیا: اوہ معتبر تے ثابت سن، ميں نے بغداد وچ جنہاں ثقہ لوکاں نال ملاقات کيتی، انہاں وچوں تے الذہبی نے الابر وچ کہیا: امام الحافظ چلے گئے تے اک کتاب لکھی۔ ہاشم تے اس دے طبقے دے بارے وچ بہت کچھ تے مرتب کيتا گیا تے ابن ناصر الدین نے کہیا جداں کہ ابن عماد دے گولڈن نگٹس وچ اے: اوہ قابل اعتماد اے تے ابن حبان نے الثقات وچ کہیا اے: اوہ احمد دے اسيں عصراں وچوں اک افسر سن ۔ تے یحییٰ بن معین۔
ورثہ
[سودھو]الذہبی نے الابر وچ کہیا اے: اس نے سفر کيتا تے بہت کچھ لکھیا تے تالیف کيتا تے اپنی کتاب المیزان دے شروع وچ کہیا تے الحافظ نے الجرح تے التعدیل اُتے وڈی تعداد وچ لکھتاں لکھياں، مخفف تے طوالت دے درمیان الکطانی نے اپنی کتاباں دا ذکر الرسالہ المستدرک صفحہ 63 وچ کیہ اے جس وچ کتاب علم وی شامل اے تے دمشق دی ظاہریہ لائبریری وچ اس دے دو نسخے موجود نيں جنہاں وچوں اک کل نمبر وچ اے۔ 94 تے دوسرا کل نمبر 120 وچ ۔ اسنوں شیخ ناصر الدین البانی دی تصدیق دے نال دمشق دے پبلک پریس وچ چھپا۔
وفات
[سودھو]امام ابو الخیثمہ دی وفات سن دو سو چونتِیہہ وچ ہوئی، انہاں دی وفات نوں امام بخاری نے تریخ الکبیر وچ ، ابن القیسرانی نے اپنی تالیف الصحیحین و الصالحین وچ اس سال نقل کيتا اے۔ ذہبی نے تذکرہ تے الابر وچ تے الخطیب اپنی تریخ وچ تے ابن کثیر نے ابتدا تے آخر وچ تے ابن عماد نے ٹکڑےآں وچ ، الذہب وچ تے الذہبی نے اسباق وچ تے بخاری نے التریخ وچ تے ابن القیسرانی نے الجامع الرجل الصحیحین وچ ذکر کيتا اے کہ انہاں دی وفات ربیع الآخر دے مہینے وچ ہوئی۔ الخطیب نے اپنے والد ابو بکر دی روایت توں نقل کيتا اے کہ انھاں نے کہیا: ابو زہیر بن حرب سنہ اک سو سٹھ وچ پیدا ہوئے تے انہاں دا انتقال جمعرات دی رات یعنی شعبان دی ست راتاں نوں ہويا۔ دو سو چونتِیہہ، جعفر المتوکل دی جانشینی وچ تے انہاں دی عمر چوہتر سال اے، جس مہینے وچ انہاں دی وفات ہوئی، انہاں دے بیٹے نے کيتا کہیا، کیونجے اوہ انہاں توں ودھ مخصوص تے ہر کسی توں ودھ علم رکھنے والے سن ۔ اس وچ اور.
حوالے
[سودھو]- الذہبی فی الابر 1/416 اور تذکرۃ الحافظ 2/34۔
- ابن حجر تہذيب التہذيب 3/342 تے التقریب 1/264 وچ ۔
- تے الخزرجی اختصار 104 وچ ۔
- الخطیب تریخ بغداد وچ 8/482۔
- تے ابن القیسرانی نے دونے صحیحاں دے مرداں نوں جمع کرنے وچ 153۔
- تے البخاری التریخ الکبیر 1/2-392 وچ ۔
- اور ابن ابی حاتم نے الجرح تے التعدیل 2/1-591 وچ ۔
- اور ابن عماد نے شرح الذہب 2/80 وچ ۔
- ↑ أبو خثيمة: زهير بن حرب. عبد المحسن العباد. مجلة الجامعة الإسلامية بالمدينة المنورة.