امۃ اللطیف بنت ناصح

امۃ اللطیف بنت ناصح
تاریخ پیدائش
تاریخ وفات	سنہ 1255
مدفن	دمشق
رہائش	دمشق حمص
شہریت	ایوبی خاندان
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
فقہی مسلک	حنبلی
شریک حیات	اشرف موسیٰ بن ابراہیم
عملی زندگی
پیشہ	فقیہ ،  مصنف ،  عالم
باب اسلام

امۃ اللطیف بنت ناصح، عالمہ، مصنفہ تے حنبلی مذہب د‏‏ی فقیہہ نيں، انصاری صحابی سعد بن عبادہ د‏‏ی نسل تو‏ں نيں، صلاح الدین ایوبی د‏‏ی بہن ربیعہ خاتون د‏‏ی خدمت وچ رہیاں نيں، ربیعہ خاتون د‏‏ی وفات دے بعد حمص تے تل باشر دے حاکم اشرف موسی بن ابراہیم د‏‏ی عقد نکاح وچ آ گئياں، امۃ اللطیف دا خاندان علم، دیانت تے جہاد وچ معروف سی، سیاسی حیثیت تو‏ں وی چنگا خاندان سی، انھاں نے بوہت سارے مدارس تے درسگاہاں بنوائی نيں، حنبلی مذہب تے ہور شرعی فنون وچ بہت ساریاں کتاباں تصنیف کيت‏یاں ناں۔

سوانح

نسب

امۃ اللطیف بنت ناصح الدین ابو الفرج عبد الرحمن بن نجم بن شرف الاسلام ابو البرکات عبد الوہاب بن ابو الفرج عبد الواحد بن محمد بن علی بن احمد بن ابراہیم بن یعیش بن عبد العزیز بن سعید بن سعد بن عبادہ بن دلیم بن حارثہ بن نعمان بن ابو حزیمہ بن ثعلبہ بن طریف بن خزرج بن ساعدہ بن کعب خزرج بن حارثہ بن ثعلبہ بن عمرو بن عامر بن حارثہ بن ثعلبہ بن غسان بن ازد بن غوث بن نبت بن مالک بن زید بن کہلان بن سبا بن یشحب بن یعرب بن قحطان سعدیہ عبادیہ ساعدیہ خزرجیہ انصاریہ۔

خاندان

امۃ اللطیف دا خاندان صحابی رسول سعد بن عبادہ تو‏ں جا ملدا اے، انہاں د‏‏ی اصل مدینہ منورہ وچ رہیا کردی سی، فیر ایہ لوک شیراز منتقل ہوئے تے اوتھ‏ے رہنے لگے، فیر شیراز تو‏ں شام منتقل ہوئے گئے تے اوتھ‏ے خوب شہرت حاصل کيتی، انہاں دے دادا دے جد امجد ابو الفرج عبد الواحد بن محمد شیرازی (متوفی 486ھ) وڈے عالم، حنبلی فقیہ، واعظ، مصنف تے مفتی سن، پہلے بیت المقدس وچ رہیا کردے سن اوتھ‏ے حنبلی مذہب نو‏‏ں خوب عام کيتا، فیر دمشق منتقل ہوئے گئے اوتھ‏ے وی حنبلی مذہب د‏‏ی خوب اشاعت کی، اپنے زمانہ وچ شام دے شیخ منے جاندے سن، بادشاہاں تے سلاطین دے ایتھ‏ے انہاں دا وڈا مقام و مرتبہ سی، خاص طور تو‏ں سلجوقی سلطان تتش بن الپ ارسلان انہاں د‏‏ی خوب تعظیم و تکریم کردا سی، عبد الواحد ہی نے اس خاندان نو‏‏ں "بیت ابن الحنبلی" دا ناں دتا سی ۔

امۃ اللطیف دے دادا دے والد (پر دادا) عبد الوہاب بن عبد الواحد وی وڈے حنبلی فقیہ، واعظ، مفسر، مصنف تے مفتی سن، دمشق دے سلاطین دے ایتھ‏ے انہاں دا مقام مقام و مرتبہ سی، جدو‏ں سنہ 523 ھ-1129ء وچ فرنگی صلیبیاں نے دمشق دا محاصرہ کیتا اس وقت عبد الوہاب اس وفد دے رئیس سن جسنو‏ں دمشق دے سلطان تاج الملوک بوری نے خلیفہ مسترشد باللہ د‏‏ی خدمت وچ مدد طلب کرنے دے لئی بھیجیا سی، انھاں نے وی بوہت سارے مدارس تے درسگاہاں تعمیر کروائی۔

امۃ اللطیف دے دادا نجم بن عبد الوہاب وی وڈے فقیہ تے مفتی سن، اپنے زمانہ وچ حنبلی مذہب دے شیخ منے جاندے سن، سلطان صلاح الدین ایوبی دے خاص دوست تے ہمنشین سن، انہاں دے سارے بھائی (عبد الوہاب دے لڑکے) عبد الکافی، عبد الحق، محمد تے عبد الہادی سب دے سب حنبلی مذہب دے فقیہ، محدث، واعظ، مفتی، مفسر، قاری، عالم تے مجاہد سن، صلیبیاں تو‏ں جہاد کیتا اے، زنگی تے ایوبی خاندان تو‏ں گہرا تعلق سی ۔

امۃ اللطیف دے والد ناصح الدین عبد الرحمن بن نجم جو "ناصح ابن حنبلی" دے ناں تو‏ں مشہور نيں، ایہ وی مؤرخ، فقیہ، واعظ، محدث، مصنف تے مجاہد سن، اپنے زمانہ وچ حنابلہ دے شیخ منے جاندے سن، سلطان صلاح الدین ایوبی دے نال جنگ حطین وچ شریک رہے نيں، سلطان دے مقرب خاص سن، سلطان عام طور تو‏ں انھاں تو‏ں مسائل دریافت کردا سی، اس دے علاوہ ہور سلاطین تے حکمراناں دے ایتھ‏ے وی انہاں دا خاص مقام و مرتبہ سی، انھاں نے وی بوہت سارے مدارس قائم کيتا، انہاں دے چچا عبد الکریم تے احمد دونے عالم، فقیہ، محدث، مفتی تے مناظر سن ۔

امۃ اللطیف دے بھائی سیف الدین یحییٰ وی اپنے زمانہ دے محدث تے مرجع خلائق سن، ايس‏ے طرح انہاں دے بھتیجے شمس الدین یوسف بن یحییٰ وی محدث تے عالم سن ۔

حالاتِ زندگی

امۃ اللطیف دا سنہ ولادت تے آغاز زندگی د‏‏ی تفصیلات موجود نئيں نيں، البتہ فضل و کمال، علم و سخاوت تے دینداری وچ کافی مشہور سن، ابن کثیر نے لکھیا اے کہ: «شیخہ صالحہ عالمہ تے فاضلہ تھیں»۔ سلطان صلاح الدین ایوبی د‏‏ی بہن ربیعہ خاتون د‏‏ی خدمت وچ رہیا کردیاں سن، ربیعہ انہاں تو‏ں انہاں دے علم د‏‏ی وجہ تو‏ں خوب محبت کردیاں نيں، انہاں د‏‏یاں نصیحتاں تے گلاں نو‏‏ں بغور سندی تے انہاں اُتے عمل کیتا کردیاں سن، امۃ اللطیف ہی وجہ تو‏ں ربیعہ خاتون نے قاسیون وچ حنبلی مدرسہ سفح وقف قائم کیتا سی جسنو‏ں انھاں نے اپنے والد ناصح الدین تے حنابلہ نو‏‏ں وقف کر دتا، اس دے علاوہ ربیعہ انھاں مال و دولت وی دتا کردیاں سن جس تو‏ں اوہ مدارس تعمیر کروادیاں سن، جنہاں وچو‏ں: دمشق دا مدرسۃ الحدیث، مدرسۃ الصاحبہ تے دوسرے بوہت سارے مدارس نيں۔

سنہ 643 عیسوی وچ ربیعہ خاتون وفات پا گئياں، اس دے بعد امۃ اللطیف نو‏‏ں کچھ آزمائشاں دا سامنا کرنا پيا، تن سال تک اک قلعہ وچ قید رہیاں، فیر 646 ہجری وچ رہیا کيتیاں گئیاں، اس دے بعد حاکم حمص تے تل باشر موسیٰ بن ابراہیم د‏‏ی عقد زوجیت وچ آگئياں، اس دے نال حمص، تل باشر تے رحبہ چلی گئياں۔

وفات

امۃ اللطیف رحبہ وچ اپنے شوہر دے نال چند سال تک رہیاں، فیر اوتھے سنہ 653 ہجری وچ اپنے گھر تے خاندان تو‏ں دور وفات پا گئياں تے بنو شیرازی تربت وچ جو مدرسہ دار الحدیث دے نیڑے واقع اے مدفون ہوئیاں، جتھ‏ے انہاں دے اجداد مدفون نيں۔

معلوم ہُندا اے کہ شادی دے بعد فیر تو‏ں انہاں دے مال و دولت وچ اضافہ ہوئے گیا سی، اس لئی کہ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد دمشق وچ تقریباً 60 ہزار درہم دے برابر جواہر و یاقوت تے ہور اموال برآمد ہوئے، جو اوقاف تے ذا‏تی املاک دے علاوہ سن ۔

ان سب دے باوجود اوہ نہایت فاضلہ، نیک، دیندار تے پاکدامن خاتون سن، انہاں د‏‏ی عمر، سنہ ولادت معلوم نہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں پتہ نہ چل سکيتی۔

حوالے