سعید بن عامر
سعید بن عامر | |
---|---|
معلومات شخصیت | |
جم |
|
وفات |
|
عملی زندگی | |
پیشہ | سائنسدان |
ترمیم |
سعید بن عامر جمحی اک صحابی رسول سن ۔ سعید بن عامر جمحی وی سرداران قریش دی دعوت اُتے مکہ توں باہر مقام تنعیم اُتے صحابی رسول خبیب بن عدی دے قتل دا تماشا دیکھنے دے لئی اکٹھے ہوئے سن ۔ ابو سفیان بن حرب تے صفوان بن امیہ جداں روساء قریش دے پہلو بہ پہلو جا کھڑا سی۔ زبردست ہجوم وچ سعید بن عامر خبیب نوں دیکھنے لگا۔ اس نے دیکھیا کہ خبیب کہہ رہیا اے
"اگر تسيں لوک چاہوتو قتل توں پہلے مینوں دو رکعت نماز پڑھنے دا موقع دے دو"
فیر سعید نے دیکھیا کہ خبیب بن عدی نے قبلہ رو ہوکے دو رکعتاں پڑھیاں۔
تے خبیب نے زعماء قریش نوں مخاطب کردے ہوئے کہیا:
"واللہ جے مینوں ایہ اندیشہ نہ ہُندا کہ تسيں میرے متعلق اس بدگمانی وچ مبتلا ہوجاؤ گے کہ وچ موت توں ڈر کر نماز نوں طول دے رہیا ہاں تاں وچ تے لمبی تے اطمینان دے نال نماز پڑھدا"
فیر سعید نے بہ چشم سر اپنی قوم دے لوکاں نوں دیکھیا کہ اوہ زندہ ہی خبیب دا مثلہ کر رہے نيں تے نال ہی نال ایہ وی کہندے جاندے نيں۔ "کیہ تسيں ایہ گل پسند کرو گے کہ اس وقت محمد تواڈی جگہ ایتھے ہُندے تے تسيں اس تکلیف توں نجات پاجاندے"
تو خبیب نے جواب دتا(اور اس وقت انہاں دے جسم توں بے تحاشا خون بہ رہیا سی)واللہ مینوں تاں اِنّا وی گوارا نئيں اے کہ وچ امن و اطمینان دے نال اپنے اہل و عیال وچ رہاں تے انہاں دے پیر دے تلوے وچ اک کانٹا وی چبھ جائے"
اور ایہ سندے ہی لوکاں نے اپنے ہتھوں نوں فضا وچ بلند کردے ہوئے چیخنا شروع کر دتا۔ مارڈالو اسنوں، قتل کرڈالو اتاں۔
فیر سعید بن عامر دی اکھاں نے ایہ منظر وی دیکھیا کہ خبیب نے تختہ دار ہی توں اپنی نظراں آسمان دی طرف اٹھاندے ہوئے کہیا:
اَللّٰھُمّ احصَہم عَدداً وَاقتُلھُم بَددا وَلا تُغَادر مِنھُم اَحَدا
"خدایا! انہاں نوں اک اک کر کے گن لے،انہاں نوں منتشر کرکے ہلاک کر تے انہاں وچوں کسی نوں نہ چھڈ"
فیر انہاں نے آخری سانس لی تے روح پاک اپنے رب دے حضور پہنچ گئی۔ اس وقت انہاں دے جسم اُتے تلواراں تے نیزےآں دے انہاں گنت زخم سن ۔
نوجوان سعید بن عامر جمحی، خبیب دی مظلومیت تے انہاں دے دردناک قتل دے اس دل خراش منظر نوں اپنے لوح ذہن توں اک لمحہ دے لئی محو نہ کرسکا۔ اوہ سوتاتوخواب وچ انہاں نوں دیکھدا تے عالم بیداری وچ اپنے خیالات مین انہاں نوں موجود پاندا۔ ایہ منظر ہر وقت اس دی نگاہاں دے سامنے رہندا کہ خبیب تختہ دار دے سامنے وڈے سکون واطمینان دے نال کھڑے دورکعتاں ادا کر رہے نيں۔ اوراس دے پردہ سماعت توں ہروقت انہاں دی اوہ درد بھری آواز ٹکراندی رہندی جدوں اوہ قریش دے لئی بد دعا کر رہے سن تے اسنوں ہروقت اس گل دا ڈر لگیا رہندا کہ کدرے آسمان توں کوئی بجلی یا کوئی چٹان ڈگ کے اسنوں ہلاک نہ کر دے۔
فیر خبیب نے سعید نوں اوہ گلاں بتا داں جو پہلے توں اس دے علم وچ نہ سن۔ خبیب نے اسنوں دسیا کہ حقیقی زندگی ایہی اے کہ آدمی ہمیشہ سچے عقیدے دے نال چمٹا رہے تے زندگی دی آخری سانس تک خدا دی راہ وچ جدوجہد کردا رہے۔ خبیب نے سعید نوں ایہ وی بتادتا کہ ایمان راسخ کِداں کِداں حیرت انگیز کارنامے انجام دیندا اے تے اس توں کِنے مخیر العقول افعال ظہور پزیر ہُندے نيں۔ خبیب نے سعید نوں اک ہور وڈی اہم حقیقت توں آگاہ کيتا کہ اوہ شخص جس دے ساتھی اس توں اس طرح ٹُٹ کے محبت کردے نيں واقعی برحق رسول تے سچا نبی اے تے اسنوں آسمانی مدد حاصل اے۔
اور اس وقت اللہ تعالیٰ نے سعید بن عامر دے سینے نوں اسلام دے لئی کھول دتا۔ اوہ قریش دی اک مجلس وچ پہنچیا تے اوتھے کھڑے ہوکے اس نے قریش تے انہاں دے کالے کرتوتاں توں اپنی لاتعلقی و نفرت تے انہاں دے معبودان باطل توں اپنی بیزاری و برات تے اپنے دخول اسلام دا برملا تے کھلم کھلا اعلان کر دتا۔
اس دے بعد سعید بن عامر ہجرت کر کے مدینہ چلے گئے تے مستقل طور اُتے انہاں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی صحبت اختیار کرلئی- تے غزوہ خیبر تے اس دے بعد دے تمام غزوات وچ آپ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے ہمرکاب رہے تے جدوں نبی اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم اپنے رب دے جوار رحمت وچ منتقل ہوئے گئے تاں سعید بن عامر آپ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے دونے خلفاء ابوبکر صدیق تے عمر دے ہتھوں وچ شمشیر برہنہ بن گئے تے انہاں نے اپنی تمام جسمانی تے نفسانی خواہشات نوں خدائے تعالیٰ دی مرضیات دے تابع کر کے اپنی زندگی کواس مومن صادق دی زندگی دا نادر تے بے مثال نمونہ بنا کے پیش کیاجس نے دنیوی عیش و عشرت دے عوض آخرت دی ابدی و لافانی کامیابی اورفائز المرامی نوں سودا کر ليا ہوئے۔
رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے ایہ دونے جانشین انہاں دیاں نصیحتاں نوں بہت غور توجہ توں سندے تے انہاں دیاں گلاں اُتے پورا پورا دھیان دیندے سن ۔ اک بار اوہ عمر فاروق دے دور خلافت دے ابتدائی ایام وچ انہاں دی خدمت وچ حاضر ہوئے تے نصیحت کردے ہوئے انہاں توں کہیا:
عمر: وچ آپ نوں نصیحت کردا ہاں کہ رعایا دے بارے وچ ہمیشہ خدائے تعالٰیٰ توں ڈردے رہیے تے خدا دے معاملے وچ لوکاں دا کوئی خوف نہ کیجئے تے آپ دے اندر قول و عمل دا تضاد نہ پایا جا ئے۔ بہترین قول اوہی اے جس دی تصدیق عمل نال ہُندی ہو"
انہاں نے سلسلہ گفتگو نوں اگے بڑھاندے ہوئے فرمایا:
عمر: دور و نزدیک دے انہاں تمام مسلماناں اُتے ہمیشہ اپنی توجہ مرکوز رکھیے جنہاں دی ذمہ داری اللہ تعالٰیٰ نے آپ اُتے پائی اے تے انہاں دے لئی اوہی گلاں پسند کیجئے جو آپ خود اپنے تے اپنے اہل و عیال دے لئی پسند کردے نيں تے حق دی راہ وچ وڈے توں وڈے خطرے دی وی پروا نہ کیجئے تے اللہ دے بارے وچ کِسے ملامت گر دی ملامت نوں خاطر وچ نہ لیاواں"
سعید! ایہ سب کس دے بس دی گل اے ؟ عمر نے انہاں دی ایہ گلاں سن کرکہیا۔
یہ آپ جداں شخص دے بس دی گل اے جس نوں اللہ تعالٰیٰ نے امت محمدصلی اللہ علیہ وسلم دا ذمہ دار بنایا اے، جس دے تے خدا دے درمیان وچ کوئی دوسرا حائل نئيں اے " سعید نے کہیا۔
اس گفتگو دے بعد خلیفہ نے سعید بن عامر توں حکومت کیتی ذمہ داریاں دی ادائیگی دے سلسلے وچ تعاون دی خواہش ظاہر کیتی تے فرمایا: سعید وچ تسيں نوں حمص دا گورنر بنا رہیا ہون۔
عمر میں آپ نوں اللہ دا واسطہ دیندا ہاں کہ مینوں آزمائش وچ نہ پاؤ" سعید نے جواباً عرض کيتا۔
ان دا ایہ جواب سن نوں عمر رض اللہ عنہ نے قدرے خفگی دا اظہار کردے ہوئے فرمایا: "خدا تواڈا بھلا کرے تسيں لوک حکومت کیتی بھاری ذمہ داریاں میرے سر ڈال کر خود اس توں کنارہ کش ہوجانا چاہندے ہو، خدا دی قسم میں تسيں نوں ہرگز نئيں چھڈ سکدا"
فیر عمر نے حمص دی گورنری انہاں دے سپرد کردے ہوئے فرمایا:
"ميں تواڈے لئی تنخواہ مقرر کرداں؟"
"امیر المومنین! مینوں اس دی ضرورت نئيں اے۔ بیت المال توں جو وظیفہ مینوں ملدا اے اوہ میری ضروریات توں فاضل اے " سعید نے کہیا تے اوہ حمص دے لئی روانہ ہوئے گئے۔
اس دے کچھ ہی دناں دے بعد اہل حمص دے کچھ قابل اعتماد لوکاں اُتے مشتمل اک وفد عمر دی خدمت وچ باریا ب ہويا۔ عمر نے انہاں توں فرمایا کہ مینوں اپنے ایتھے دے فقرا تے حاجتمنداں دے ناں لکھ کے دے دو تاکہ وچ انہاں دی ضروریات دی تکمیل دا کوئی بندوبست کرداں۔ تعمیل حکم وچ انہاں نے خلیفہ دے سامنے جو لسٹ پیش کيتی اس وچ سی فلاں ابن فلاں تے فلاں ابن فلاں تے سعید بن عامر
سعید بن عامر؟ کون سعید بن عامر؟ عمر نے حیرت توں پُچھیا۔ "ساڈے گورنر" ارکان وفد نے جواب دتا۔
تواڈا گورنر؟کیا تواڈا گورنر فقیر اے ؟ عمر نے ہور حیرت توں پُچھیا"
جی ہاں امیر المومنین! خدا دی قسم کِنے ہی دن ایداں دے گزر جاندے نيں کہ انہاں دے گھر وچ اگ نئيں جلدی" وفد نے ہور وضاحت کيتی۔
یہ سن کر عمر رو پئے۔ اوہ دیر تک روندے رہے حتی کہ انہاں دی داڑھی آنسواں توں تر ہوئے گئی۔ فیر اوہ اٹھے تے اک ہزار دینار اک تھیلی وچ رکھ دے اسنوں ارکان وفد دے حوالے کردے ہوئے فرمایا:
"سعید توں میرا سلام کہنا تے کہنا کہ امیر المومنین نے ایہ مال آپ دے لئی بھیجیا اے تاکہ آپ اس توں اپنی ضرورتاں پوری کرن"
وفد دے لوک دیناراں دی اوہ تھیلی لے کے سعید نہ دی خدمت وچ پہنچے تے اسنوں انہاں دے سامنے پیش کر دتا۔ انہاں نے اس تھیلی تے اس وچ رکھے ہوئے دیناراں نوں اپنے توں دور ہٹاندے ہوئے کہیا: اِنا للہ وَاِنا الیہ راجعون جداں انہاں دے اُتے کوئی وڈی مصیبت نازل ہوئے گئی ہوئے۔ آواز سن کر انہاں دی بیوی گھبرائی ہوئی انہاں دے پاس آئیاں تے بولاں:
سعید کيتا گل اے ؟ کيتا امیر المومنین نہ دا انتقال ہوئے گیا؟
نئيں، اس توں وی وڈی افتاد آن پئی اے۔ سعید نے جواب دتا۔ اس توں وڈی افتاد کيتا ہوسکدی اے۔ بیوی نے پُچھیا۔
"دنیا میرے گھر وچ داخل ہوئے گئی اے تاکہ میری آخرت نوں تباہ کر دے"۔
سعید نہ نے تشویشناک لہجے وچ جواب دتا۔
" اس توں چھٹکارا حاصل کرلو۔ بیوی نے ہمدردانہ مشورہ دتا۔(حالے تک اوہ دیناراں دے بارے وچ کچھ نئيں جاندی سی)
کیہ تسيں اس معاملے وچ میری مدد کرسکدی ہو؟ سعید نے پُچھیا۔
ہاں کیوں نئيں۔ بیوی نے جواب دتا۔
فیر سعید نے تمام دیناراں نوں بہت ساریاں چھوٹی چھوٹی تھیلیاں وچ رکھ دے انہاں نوں غریب تے حاجتمندمسلماناں وچ تقسیم کروا دتا۔
اس گل نوں حالے کچھ زیادہ دن نئيں ہوئے سن کہ عمر بن خطاب شام دے دورے اُتے اوتھے دے حالات معلوم کرنے دے لئی تشریف لائے۔ اس دورے وچ جدوں آپ حمص پہنچے، (اس زمانے وچ حمص کو"کوَیفہ" وی کہیا جاندا سی اس لئی اوتھے دے باشندے وی اہل کوفہ دی طرح اپنے عمال تے حکام دی بکثرت شکایتاں کرنے وچ مشہور سن ۔) تاں جدوں اہل حمص خلیفہ توں سلام و ملاقات کرنے دے لئی انہاں دی خدمت وچ حاضر ہوئے تاں خلیفہ نے انہاں توں دریافت کيتا کہ تسيں نے اپنے اس نويں امیر کوکیواں دا پایا؟جواب وچ انہاں نے امیر المومنین دے سامنے سعید بن عامر دی چار شکایتاں پیش کيتياں جنہاں وچوں ہر اک شکایت دوسری توں وڈی سی۔ عمر فرماندے نيں کہ
" ميں نے انہاں نوں تے سعید نوں اک جگہ اکٹھا کيتا تے اللہ تعالٰیٰ توں دعا کيتی کہ اوہ سعید دے متعلق میرے حسن ظن نوں صدمہ نہ پہنچائے، کیونجے وچ انہاں دے متعلق بہت زیادہ خوش گمان سی۔ جدوں شکایت کرنے والے تے انہاں دے امیر سعید بن عامر میرے پاس یکجا ہوئے گئے تاں ميں نے دریافت کيتا کہ تسيں نوں اپنے امیر توں کيتا شکایت اے ؟
جب تک خوب دن نئيں چڑھ آندا ایہ اپنے گھر توں باہر نئيں نکلدے، معترضین نے کہیا۔ ميں نے سعید توں دریافت کيتا کہ سعید تسيں اس شکایت دے بارے وچ کیہ کہندے ہو؟سعید نہ تھوڑی دیر خاموش رہے فیر بولے خدا دی قسم وچ اس گل نوں ظاہر نئيں کرنا چاہندا سی مگر اسنوں ظاہر کیتے بغیر چارہ نئيں اے۔ گل ایہ اے کہ میرے گھر وچ کوئی خادمہ نئيں اے۔ اس لئی ذرا سویر ے اٹھدا ہاں تاں پہلے آٹا گوندھدا ہون، فیر تھوڑی دیر انتظار کردا ہاں تاکہ اس دا خمیر اٹھیا جائے، فیر روٹیاں پکاندا ہون۔ اس دے بعد وضو کر کے لوکاں دی ضرورت دے لئی باہر نکلدا ہون۔
ميں نے اہل حمص توں پُچھیا کہ تواڈی دوسری شکایت کيتا اے ؟انہاں نے کہیا کہ " ایہ رات دے وقت کسی دا جواب نئيں دیندے"
ميں نے پُچھیا کہ " سعید اس شکایت دے متعلق تسيں کيتا کہنا چاہندے ہو؟تو انہاں نے جواب دتا کہ " خدا دی قسم وچ اس گل نوں وی ظاہر کرنا پسند نئيں کردا سی، مین نے دن دے اوقات انہاں لوکاں دے لئی تے رات دے او قات اپنے رب دے لئی مخصوص کر رکھے نيں"
ميں نے معترضین توں کہیا" ہن تسيں اپنی تیسری شکایت بیان کرو" انہاں نے کہیا کہ ایہ مہینے وچ اک بار دن بھر گھر توں باہر نئيں نکلدے"۔
ميں نے دریافت کيتا کہ سعید تسيں اس شکایت دا کیہ جواب دیندے ہو؟سعید نے کہیا" امیر المومنین میرے پاس کوئی خادم نئيں اے تے جسم دے انہاں کپڑےآں دے سوا میرے پاس تے کپڑا نئيں اے، وچ انکو مہینے وچ صرف اک بار دھوندا ہاں تے انہاں دے خشک ہونے دا انتظار کردا ہاں تے سوکھنے دے بعد دن دے آخری حصے وچ انہاں نوں پہن کر باہر آندا ہاں"
ميں نے کہیا کہ ہن تسيں اپنی چوتھی شکایت بیا ن کرو:" انہاں نے کہیا کہ انہاں نوں رہ رہ کے غشی دے شدید دورے پڑدے نيں تے ایہ اپنے گردو پیش توں بے خبر ہوجاندے نيں"
ميں نے کہیا " سعید نہ تواڈے پاس اس شکایت دا کیہ جواب اے ؟ انہاں نے جواب دتا کہ وچ خبیب بن عدی دے قتل دے وقت موقع اُتے موجود سی تے اس وقت وچ مشرک سی۔ ميں نے قریش نوں دیکھیا کہ اوہ انہاں دے جسم دا اک اک عضوکاٹتے جاندے تے نال ہی ایہ کہندے جاندے کہ کیہ تسيں ایہ پسند کردے ہوئے کہ اج تواڈی جگہ اُتے محمدصلی اللہ علیہ وسلم ہُندے تے تسيں اس تکلیف توں نجات پاجاندے؟تو اوہ جواب دیندے کہ خدا دی قسم مینوں تاں ایہ وی پسند نئيں اے کہ وچ آرام و سکون دے نال اپنے اہل و عیال وچ رہاں تے محمد صلی اللہ علیہ وسلم دے تلواں وچ اک پھانس وی لگ جائے۔ خدا دی قسم جدوں مینوں اوہ منظر یاد آندا اے تے نال ہی ایہ وی یا د آندا اے کہ ميں نے اس وقت انہاں دی مدد کیوں نہ دی تاں مینوں اس گل دا شدید خطرہ لاحق ہوجاندا اے کہ اللہ تعالٰیٰ میری اس کوتاہی نوں ہرگز معاف نئيں کريں گا اوراسی وقت میرے اُتے غشی طاری ہوجاندی اے۔ ایہ سن کر ميں نے کہیا کہ خدا دا شکر اے کہ اس نے سعید دے متعلق میرے حسن ظن نوں صدمہ نئيں پہنچنے دتا۔
اس دے بعد عمر نے انہاں دے لئی اک ہزار دینار بھیجے تاکہ انہاں توں اوہ اپنی ضروریات پوری کرن۔ جدوں انہاں دی اہلیہ نے انہاں دیناراں نوں دیکھیا تاں بولاں کہ خدا دا شک رہے کہ اس نے سانوں آپ دی خدمات توں بے نیاز کر دتا۔ آپ اس رقم توں ساڈے لئی اک غلام تے اک خادمہ خرید دتیاں ایہ سن کر سعید نے کہیا :
کیہ تسيں نوں اس توں بہتر چیز دی خواہش نئيں؟
اس توں بہتر؟ اس توں بہتر کيتا چیز اے ؟اہلیہ نے پُچھیا۔
یہ رقم اسيں اس دے پاس جمع کر دیؤ جو اسنوں اسيں کواس وقت واپس کر دے جدوں اسيں اس دے زیادہ ضرورت مند ہون۔ سعید نے گل سمجھائی۔
اس دی کيتا صورت ہوئے گی؟اہلیہ نے وضاحت چاہی۔
سعید نے کہیا کہ " اسيں ایہ رقم اللہ تعالٰیٰ نوں قرض حسنہ دے داں"
اہلیہ نے کہیا" ہاں ایہ بہتر اے۔ اللہ آپ نوں جزائے خیردے"
فیر سعید نے اس مجلس توں اٹھنے توں پہلے انہاں تمام دیناراں نوں بہت ساریاں تھیلیاں وچ رکھ دے اپنے گھر دے اک آدمی توں کہیا کہ " انہاں نوں فلاں قبیلے، فلاں قبیلے دے یتیماں، فلاں قبیلے دے مسکیناں تے فلاں قبیلے دے حاجتمنداں وچ تقسیم کردو"
اللہ تعالیٰ سعید بن عامر جمحی توں راضی ہوئے۔ اوہ انہاں لوکاں وچوں سن جو خودمحتاج تے ضرورت مند ہُندے ہوئے وی اپنے اُتے دوسرےآں نوں ترجیح دیندے سن ۔
حوالے
[سودھو](عبد الرحمن رافت پاشا:زندگیاں صحابہ کی)