ستويں صدی عیسوی دی اسلامی تریخ دا خط زمانی

یہ صدی تخمینی طور اُتے 23 پہلے ہجرت تو‏ں 81 ہجری اُتے محیط ا‏‏ے۔

601ء — 610ء

• 605: پیدائش فاطمہ زہرا، محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی دھی۔ تے علی ابن ابی طالب د‏‏ی بیوی۔
• 605: محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے کعبہ د‏‏ی جدید تعمیر وچ معاونت کيتی۔
• 610: پہلی بار نزول قرآن مجید ہويا۔ غار حرا وچ فرشتہ جبرائیل نے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نو‏‏ں اللہ دا کلام پہنچایا۔ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے سب تو‏ں پہلے اپنی بیوی خدیجہ بنت خویلد نو‏‏ں دعوت دتی جنھاں نے اسلام قبول کيتا۔

611ء — 620ء

• 613: محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اسلام د‏‏ی عام دعوت دے لئی کوہ صفا پراعلان نبوت کيتا۔
• 614: مسلماناں پرقریش دے ظلم و ستم تو‏ں تنگ آ ک‏ے مسلماناں د‏‏ی اک جماعت نے ہجرت حبشہ کيتی۔
• 615: عمر بن خطاب تے حمزہ بن عبد المطلب نے اسلام قبول کيتا۔
• 616: حبشہ د‏‏ی طرف دوسری ہجرت کيتی گئی۔
• 617: قریش نے بنو ھاشم تے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا معاشی بائیکاٹ کيتا۔
• 619: بائیکاٹ ختم کیہ ہویا۔ ايس‏ے سال ابو طالب تے خدیجہ بنت خویلد د‏‏ی وفات ہوئی، جس وجہ تو‏ں اسنو‏ں غم دا سال یعنی عام الحزن دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔
• 620: دعوت اسلام دے لئی محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے طائف کيتا۔ ايس‏ے سال واقعہ معراج پیش آیا، جس وچ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے آسماناں د‏‏ی سیر د‏‏ی تے جنت و دوزخ دے مناظر دیکھے۔

621ء — 630ء

• 622ء: جمعہ16 جولائ‏ی یکم محرم1ہجری— پہلی صدی ہجری دا آغاز ہويا۔
• 622: ہجرت مدینہ مکہ تو‏ں مدینہ د‏‏ی طرف۔ پہلا اسلامی ہجری سال شروع ہويا۔
• 622: میثاق مدینہ۔ پہلی اسلامی ریاست دا قیام۔
• 624: غزوہ بدر۔ بنی قینقاع دے یہود نو‏‏ں مدینہ تو‏ں کڈ دتا گيا۔ دوران نماز قبلہ د‏‏ی تبدیلی دا حکم ہويا تے ہن قبلہ یروشلم تو‏ں مکہ (کعبہ) قرار پایا۔
• 625: غزوہ احد۔ کڈے گئے بنو نضیر یہدو مدینہ۔
• 625: پیدائش حسن ابن علی، بیٹے علی ابن ابی طالب تے فاطمہ زہرا تے دوسرے شیعہی امام۔
• 626: پیدائش حسین ابن علی، بیٹے علی ابن ابی طالب تے فاطمہ زہرا تے تیسرے شیعہی امام۔
• 627: غزوہ خندق۔ بنو قریظہ اُتے حملہ۔
• 628: صلح حدیبیہ۔ غزوہ خیبر۔ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے وکھ وکھ سربراہان مملکت نو‏‏ں دعوت‏ی خطوط ارسال کيتے۔
• 629: محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم حج دے لئی مکہ تشریف لے گئے۔ جنگ موتہ۔
• 630: فتح مکہ۔ غزوہ حنین۔ سریہ اوطاس۔ محاصرہ طائف۔

631ء — 640ء

• 631: غزوہ تبوک، غسان۔
• 631 یا 632، قبیلہ بنو ثقیف نے اسلام قبول کيتا۔
• 632: خطبہ حجۃ الوداع مکہ وچ ۔
• 632: وفات محمد۔ وفات فاطمہ زہرا، انہاں د‏‏ی دھی۔ نبی دے صحابہ د‏‏ی اکثریت نے ابوبکر صدیق نو‏‏ں بطور خلیفہ اول اجماعی طور اُتے چن لیا۔ Battles Zu Qissa۔ Battles Zu Abraq۔ جنگ بزاخہ۔ جنگ ظفر۔ جنگ نقرہ۔ بنو تمیم تے مسیلمہ کذاب دے خلاف مہمات۔
• 633: وچ مہمات بحرین، عمان، یمن تے حضرموت۔ وچ کارروائیاں عراق۔جنگ کاظمہ، Battle Mazar، ولاجہ د‏‏ی لڑائی، جنگ الیس، جنگ حیرہ، جنگ انبار، جنگ عین التمر، غزوہ دومۃ الجندل، Battle Firaz۔
• 634: Battle Bosra، Battle دمشق، Battle Ajnadin۔ وفات ابوبکر صدیق۔ عمر بن خطاب assumes power as second خلافت۔ Battle Namaraq، Battle Saqinia۔
• 635: کنگز کراس، لندن، Battle Buwaib، فتح دمشق، Battle Fahl۔
• 636: جنگ یرموک، Battle al-Qādisiyyah، فتح Madain۔
• 637: فتح شام، فتح یروشلم، Battle Jalula۔
• 638: فتح Jazirah۔
• 639: فتح صوبہ خوزستان۔ مصر وچ اگے ودھے۔ Plague Emmaus۔
• 640: Battle Babylon مصر وچ ، جنگ عین شمس۔

641ء — 650ء

• 641: Battle Nihawand; فتح اسکندریہ مصرماں
• 642: فتح مصر
• 643: فتح آذربائیجان تے طبرستان (صوبہ مازندران)۔
• 644: فتح Fars، کرمان، سیستان، مکران تے Kharan۔ عمر بن خطاب دا قتل۔ عثمان ابن عفان تیسرے خلیفہ نامزد ہوئے۔
• 646: مہمات خراسان، آرمینیا تے اناطولیہ۔
• 647: شمالی افریقہ وچ مہمات۔ فتح جزیرہ سائپرس۔
• 648: بازنطینی سلطنت دے خلاف مہمات۔
• 650: عرباں تے ترکاں دے درمیاں پہلا تنازع۔ خزر اک عرب نو‏‏ں شکست force led by عبدالرحمن ابن ربیعہ خضر قصبے دے باہر Balanjar۔

651ء — 660ء

• 653ء: 15 فروری— عباس بن عبد المطلب دا مدینہ منورہ وچ انتقال ہويا۔
• 655ء: : صحابی رسول حضرت عبادہ بن صامت فوت ہوئے۔

661ء — 670ء

• 661: علی ابن ابی طالب نو‏‏ں اک خارجی نے قتل کر دتا۔
• 662: خارجی بغاوت۔
• 666: Muawia bin Hudeij چھاپے صقلیہ۔ عبد الرحمن بن ابی بکر، محمد ابن مسلمہ تے رملہ بنت ابو سفیان وفیات۔
• 669: حسن ابن علی، نو‏‏ں زہر دے ک‏ے قتل کيتا گیا۔ انہاں دے بعد دوسرے شیعی امام حسین ابن علی ہوئے امام علی ابن ابی طالب دے بیٹے۔
• 670: شمالی افریقا وچ پیش قدمی۔ عقبہ بن نافع نے قیروان تونس وچ نويں بستیاں قائم کيت‏یاں۔ فتح کابل۔

671ء — 680ء

• 672: قبضہ جزیرہ رودوش، خراسان وچ مہمات۔
• 674: مسلماناں نے آمو دریا عبور کيتا۔ فتح بخارا، جس تو‏ں بخارا، اک باج گزار ریاست بن جاندا ا‏‏ے۔
• 676: محمد باقر، پنجويں امام شیعی د‏‏ی پیدائش۔
• 677: قبضہ سمر قند تے ترمذ۔ محاصرہ قسطنطنیہ۔
• 680: وفات معاویہ بن ابی سفیان۔ یزید بن معاویہ ہوئے خلافت۔ واقعہ کربلا تے حسین ابن علی اپنے ساتھیاں دے نال قتل کيتے گئے۔

681ء — 690ء

• 682: شمالی افریقا عقبہ بن نافع بحر اوقیانوس اُتے مارچ، گھات لگیا کر حملہ کيتا جاندا اے جس وچ ایہ قتل ہو جاندے نيں۔ مسلماناں قیروان واپس برقع آ جاندے نيں۔
• 683: وفات یزید۔ معاویہ بن یزید ہوئے خلافت۔
• 684: عبد اللہ ابن زبیر نے مکہ وچ اپنی خلافت دا اعلان کيتا۔ مروان I نے دمشق د‏‏ی خلافت سنبھالی۔ جنگ مرج راہط۔
• 685: وفات مروان اول۔ عبدالملک ہوئے خلافت وچ دمشق۔ Battle Ain ul Wada۔
• 686: مختار ثقفی نے کوفہ وچ اپنی خلافت دا اعلان کر دتا۔
• 687: جنگ کوفہ درمیان افواج مختار ثقفی تے عبد اللہ ابن زبیر۔ مختار ثقفی قتل۔

حوالے