تحسین فراقی
ڈاکٹر تحسین فراقی | |
---|---|
جم | ستمبر 17, 1950 ء پتوکی، ضلع قصور، پاکستان |
قلمی ناں | تحسین فراقی |
کم کِتہ | نقاد، معلم، محقق، شاعر |
بولی | اردو |
قومیت | پاکستانی |
نسل | پنجابی |
تعلیم | ایم اے (اردو) ،پی ایچ ڈی |
مادر علمی | پنجاب یونیورسٹی |
صنف | تنقید، تحقیق ، شاعری |
وڈے کم | اقبال: چند نويں مباحث شاخ زریاب نقش اول غالب ۔فکروفرہنگ حسن کوزہ گر |
وڈے اعزاز | وزیر اعظم ادبی ایوارڈ |
ڈاکٹر تحسین فراقی (پیدائش: 17 ستمبر، 1950ء) پاکستان نال تعلق رکھنے والے زندہ اردو دے ممتاز نقاد، شاعر تے محقق نيں۔
حالات زندگی
[سودھو]پیدائش و تعلیم
[سودھو]ڈاکٹر تحسین فراقی دی پیدائش 17 ستمبر،1950ء نوں پتوکی، ضلع قصور، پاکستان وچ انہاں دے ننھیال دے ہاں ہوئی۔ انہاں دے والد شیخ محمد اختر بصیر پور وچ اسکول ٹیچر سن، ادب دا نہایت عمدہ ذوق رکھدے سن ۔ فارسی ادب تے اقبال توں انہاں نوں محبت سی۔ تحسین فراقی نے میٹرک تک دے مدارج بصیر پور وچ ہی طے کیتے۔ استاداں وچ علامہ ولی محمد تے حافظ بصیر پوری دا انہاں دی شخصیت اُتے گہرا اثر اے بی اے وچ انہاں نے گلستان تے بوستان پڑھی۔ پنجاب یونیورسٹی توں ایم اے (اردو) دی ڈگری حاصل کيتی۔[۱]
ملازمت
[سودھو]پنجاب یونیورسٹی توں ایم اے (اردو) دی ڈگری حاصل کرنے دے بعد پبلک سروس کمیشن دا امتحان پاس کر کے ایم اے او کالج وچ لیکچرار تعینات ہوئے گئے۔ ادھر اٹھ برس رہنے دے بعد پنجاب یونیورسٹی اورینٹل کالج دے شعبہ اردو توں وابستہ ہوئے، ایتھے پروفیسر تے صدر شعبہ رہے۔ 16 ستمبر، 2010ء وچ ریٹائر ہوئے تاں پنجاب یونیورسٹی نے اردو دائرہ معارف اسلامیہ دے لئی بطور پروفیسر انہاں دی خدمات حاصل کر لین۔[۱]
شادی تے اولاد
[سودھو]ڈاکٹر تحسین فراقی 1975ء وچ رشتہ ازدواج توں منسلک ہوئے۔ طیبہ تحسین تے حمیرا تحسین انہاں دی بیٹیاں نيں، عثمان نوید بیٹا اے۔ چند برس پہلے انہاں نوں سب توں وڈے بیٹے عمر فاروق جو پنجاب یونیورسٹی توں ایم اے کر چکيا سی، حادّاتی موت دا دکھ برداشت کرنا پيا۔ ايسے دا اظہار انہاں نے شاعری وچ کیہ اے جو انہاں دے شعری مجموعے "شاخ زریاب (2012)" وچ شائع ہوچکيا اے ۔[۱]
ادبی خدمات
[سودھو]سرزمین پاکستان وچ موجود گنے چنے افراد وچوں اوہ اک نيں جو اردو، فارسی، عربی تے انگریزی زبان اُتے دسترس رکھدے نيں تے انہاں نے انہاں زباناں دے ادب دا گہرا مطالعہ وی کررکھیا اے۔ تدریس، تنقید، تحقیق، شاعری تے ترجمہ نگاری وچ ڈاکٹر تحسین فراقی دا کم انہاں دی شخصیت دے پہلو دار ہونے دا غماز اے [۲]۔ ادبی حلفےآں وچ انہاں دی شاعری و تحقیقی کاوشاں نوں قدر دی نگاہ توں دیکھیا جاندا اے [۱]۔ آپ دیاں تحریراں وچ جو علمیت اے اس توں ذہن وچ ، انہاں دے متبحر عالم ہونے دا جو تاثر ابھردا اے اوہ اس وقت تے وی گہرا ہوئے جاندا اے جدوں کوئی انہاں توں ملدا اے۔ جستجو آپ دے تنقیدی مضامین دا پہلا مجموعہ اے۔ معاصر اردو ادب، افادات وی انہاں دے تنقیدی مجموعے نيں۔ حال ہی وچ ن م راشد اُتے آپ دی کتاب حسن کوزہ گر دے ناں توں شائع ہوئی اے۔ تحقیق دے میدان وچ انہاں دا اک علمی کارنامہ عبد الماجد دریابادی۔ احوال و آثار اُتے ڈاکٹریٹ دا مقالہ اے جس نوں علمی حلفےآں وچ بہت زیادہ پزیرائی ملی۔ یوسف خاں کمبل پوش دے قدیم ترین سفر نامہعجائبات فرنگ دی تدوین و ترتیب دا جوکھم وی انہاں نوں نے اٹھایا۔ چند برس پہلے فکریات دے ناں توں انہاں دی فکر افروز کتاب سامنے آئی، جس وچ انہاں نے دور جدید دی قابل قدرعلمی شخصیتاں دے اہم ترین مضمون نوں اردو دے قالب وچ ڈھالیا۔ کتاب دا عالمانہ مقدمہ قلمبند کیتا تے ہر تحریر دے آغاز وچ تعارفی مضمون لکھیا۔ اس کتاب وچ آپ دی ملاقات جنہاں صاحبان فکر و نظر نال ہُندی اے انہاں وچ ایڈورڈ سعید، میلان کنڈیرا، این میری شمل، حسین نصر، آرتیگا ای گاست، الفریڈ گیوم، گائی ایٹن، سید علی اشرف تے سید محمد حسینی شامل نيں۔[۲]۔
غالب و اقبال وی ڈاکٹر تحسین فراقی دی تنقید دا اہم حوالہ اے۔ غالب نے شعر ونثر وچ اردو وچ جو لکھیا اے، اس اُتے اردو وچ بہت خامہ فرسائی کيتی گئی اے، ڈاکٹر تحسین فراقی نے اردو دے نقاد ہونے دے باوجود، غالب دی فارسی تخلیقات پرجم کر لکھیا اے۔ اس موضوع اُتے انہاں دے متفرق مضامین دا مجموعہ غالب - فکروفرہنگ دے ناں توں غالب انسٹی ٹیوٹ نويں دہلی توں چھپا۔ دیوان غالب، نسخہ خواجہ، اصل حقائق آپ دا اک ہور تحقیقی کارنامہ اے۔اقبال اُتے انہاں دے مضامین اُتے مشتمل کتاباں جہات اقبال تے اقبال، چند نويں مباحث دے ناں توں نيں۔ علامہ اقبال دی شخصیت و فن اُتے انہاں مضامین کوجو علامہ اقبال دی زندگی وچ ہی منصۂ شہود اُتے آئے آپ نقد اقبال، حیات اقبال وچ دے ناں توں ترتیب دے چکے نيں۔ ڈاکٹر تحسین فراقی اس گل دے پرزور حامی نيں کہ ادب وچ کِسے وی تخلیق کار دا مطالعہ کلیت وچ کیتے بغیر درست نتائج تک نئيں پہنچیا جاسکدا۔ آپ دا موقف اے کہ غالب تے اقبال دی نگارشات دا معتدبہ حصہ فارسی وچ اے جس توں اعتنا کیتے بغیر اقبال تے غالب شناسی دے تقاضے پورے ہی نئيں ہوسکدے۔ مرزا عبدالقادر بیدل وی آپ دے محبوب شاعر نيں ۔اقبال دی انگریزی تحریر’’Bedil in the light of Bergson‘‘کا اردو وچ ایہ مطالعہ بیدل، فکربرگساں دی روشنی وچ دے عنوان توں ترجمہ کرچکے نيں۔ نقش اول دے ناں توں وی آپ دا شعری مجموعہ چھپ چکيا اے۔ دوسرا شعری مجموعہ شاخ زریاب دے ناں توں ايسے سال (2012ء) وچ شائع ہوچکيا اے۔ انہاں دی ہن تک اکتیس تنقیدتی، تحقیقی تے علمی کتاباں شائع ہوئے چکيتیاں ناں۔[۲]۔
لکھتاں
[سودھو]تنقید
[سودھو]- اقبال: چند نويں مباحث
- جہات اقبال
- غالب۔ فکروفرہنگ
- جستجو
- معاصر اردو ادب
- افادات
- حسن کوزہ گر
تحقیق
[سودھو]- دیوان غالب، نسخہ خواجہ، اصل حقائق
ادارت
[سودھو]- مباحث (ادبی جریدہ)
شاعری
[سودھو]- نقش اول
- شاخ زریاب
تدوین
[سودھو]- عجائبات فرنگ
تراجم
[سودھو]- مطالعہ بیدل، فکربرگساں دی روشنی وچ
- فکریات
اعزازات
[سودھو]ڈاکٹر تحسین فراقی نوں وزیر اعظم اسلامی جمہوریہ پاکستان نے اقبال: چند نويں مباحث اُتے وزیر اعظم ادبی ایوارڈ برائے سال 1997ء عطا کیتا اے۔[۱]
حوالے
[سودھو]- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1950 دے جم
- ۱۹۵۰ دے جم
- اردو ادبی ناقد
- اردو تنقید نگار
- اردو محققاں
- زندہ شخصیتاں
- ویہويں صدی دے پاکستانی شاعر
- پاکستانی ادبی نقاد
- پاکستانی اردو شاعر
- پاکستانی سرکاری ملازمین
- پاکستانی ماہرین تعلیم
- پاکستانی محققاں
- پاکستانی مدونین
- پاکستانی مسلم شخصیتاں
- پنجاب یونیورسٹی دیاں شخصیتاں
- ماہرین اقبالیات