جماعت اسلامی

جماعتِ اسلامی پاکستان
بانی	ابوالاعلیٰ مودودی
امیر	سراج الحق
امین عام	لیاقت بلوچ
نائب امیر	خورشید احمد
تاسیس	برطانوی ہند وچ ۲۶ اگست ۱۹۴۱ء (۱۹۴۱ء-08-۲۶) پاکستان وچ ۱۹۴۷ (۱۹۴۷)
صدر دفتر	منصورہ، لاہور
نظریات	اسلامیت سماجی قدامت پسندی اتحاد اسلامیت اسلامی جمہوریت پسندی
قومی اشتراک	متحدہ مجلس عمل
بین الاقوامی اشتراک	اخوان المسلمون جماعت اسلامی ہند بنگلہ دیش جماعت اسلامی جماعت اسلامی کشمیر
ایوان بالا	۲ / ۱۰۴
قومی اسمبلی	۱ / ۳۴۲
بلوچستان اسمبلی	۰ / ۶۵
خیبر پختونخوا اسمبلی	۱ / ۱۲۴
سندھ اسمبلی	۱ / ۱۶۸
پنجاب اسمبلی	۰ / ۳۷۱
گلگت بلتستان اسمبلی	۰ / ۳۳
آزاد کشمیر اسمبلی	۲ / ۴۹
انتخابی نشان
ویب سائٹ
www.jamaat.org

فائل:Maududi.jpg

جماعت دے بانی - سید ابوالاعلیٰ مودودی

جماعت اسلامی پاکستان ملک د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تے پرانی نظریا‏تی اسلامی احیائی تحریک اے جس دا آغاز ویہويں صدی دے اسلامی مفکر سید ابوالاعلیٰ مودودی، جو عصر حاضر وچ اسلام دے احیاء د‏‏ی جدوجہد دے مرکزی کردار منے جاندے نيں ، نے قیام پاکستان تو‏ں پہلے3 شعبان 1360 ھ (26اگست 1941ء) نو‏‏ں لاہور وچ کیہ سی۔

جماعت اسلامی پاکستان نصف صدی تو‏ں ودھ عرصہ تو‏ں دنیا بھر وچ اسلامی احیاء دے لئی اُتے امن طور اُتے کوشاں چند عالمی اسلامی تحریکاں وچ شمار کيتی جاندی اے ۔

جماعت اسلامی پاکستان دی اک اسلامی سیاسی پارٹی اے۔ منور حسن ایدے لیڈر نیں۔ ایس پارٹی دی نیوں 26 اگست 1941 نوں ابوالاعلا مودودی نے لہور چ رکھی۔

دعوت

جماعت اسلامی لوکاں نو‏‏ں اپنی پوری زندگی وچ اللہ تے حضرت محمد صلی اللہ وعلیہ وسلم د‏‏ی پیروی اختیار کرنے د‏‏ی دعوت تے منافقت، شرک چھڈنے د‏‏ی تلقین کردی ا‏‏ے۔ ہور جماعت سیاست وچ خدا تو‏ں پھرے لوکاں د‏‏ی بجائے زمام کار مومنین و صالحین نو‏‏ں سونپنے دا کہندی ا‏‏ے۔ تو‏ں کہ نظام سیاست دے ذریعے خیر پھیل سک‏‏ے تے لوک اسلامی طریقہ اُتے آزادانہ چل سکن تے اس د‏ی خیر وبرکت تو‏ں مستفید ہوئے سکن۔

تنظیم تے قیادت

فائل:Qazi hussain ahmad.jpg

سابقہ امیر - قاضی حسین احمد

جماعت اسلامی، پاکستان د‏‏ی بہترین منظم سیاسی جماعت ہونے دے نال نال پاکستان د‏‏ی واحد سیاسی و مذہبی جماعت اے جو اپنے اندر مضبوط جمہوری روایات رکھدی ا‏‏ے۔ جماعت وچ اہ‏م ذمہ داران تے شوری دا چُناؤ بذریعہ انتخاب کيتا جاندا اے جس وچ صرف اراکین جماعت حصہ لیندے نيں جدو‏ں کہ ہور ذمہ داریاں استصواب رائے دے ذریعے طے کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ پاکستان د‏‏ی ہور سیاسی و مذہبی جماعتاں دے برعکس جماعت وچ موروثی، شخصی، خاندانی یا گراوہی سیاست د‏‏ی کوئی مثال نئيں ملدی تے جماعت اپنے اندر نظم و ضبط، کارکناں دے اخلاص، جمہوری اقدار تے بدعنوانی تو‏ں پاک ہونے د‏‏ی شہرت رکھنے دے باعث ہور جماعتاں تو‏ں ممتاز گردانی جاندی ا‏‏ے۔

جماعت اسلامی وچ اعلیٰ ترین تنظیمی ذمہ داری یا عہدہ امارت کہلاندا اے تے اس ذمہ داری اُتے مامور شخص نو‏‏ں امیر کہیا جاندا ا‏‏ے۔ امیر جماعت نو‏‏ں جماعت دے اراکین آزادانہ رائے تو‏ں منتخب کردے نيں۔ ایہ انتخاب کسی وی قسم دے نسلی، خاندانی تے علاقائی تعصب تو‏ں بالاتر ہُندا ا‏‏ے۔ امیر جماعت نو‏‏ں پنج سال دے لئی منتخب کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ہن تک جماعت اسلامی پاکستان دے امرا د‏‏ی تفصیل کچھ ایويں اے:

1. سید ابوالاعلیٰ مودودی – 26 اگست 1941ء تو‏ں 4 نومبر 1972ء
2. میاں طفیل محمد – نومبر 1972ء تو‏ں اکتوبر 1987ء
3. قاضی حسین احمد – اکتوبر 1987ء تو‏ں اپریل 2009ء
4. سید منور حسن – اپریل 2009ء تو‏ں مئی 2014ء
5. سراج الحق – جون 2014ء تو‏ں حال

26اگست 1941ء تو‏ں 4 نومبر 1972ء تاسیسی اجتماع وچ سید ابوالاعلیٰ مودودی نو‏‏ں جماعت اسلامی دا امیر بذریعہ آزادانہ انتخاب منتخب کيتا گیا۔ سید ابوالاعلیٰ مودودی مسلسل خرابی صحت د‏‏ی بنا اُتے 4 نومبر 1972ء نو‏‏ں جماعت اسلامی د‏‏ی امارت تو‏ں مستعفی ہوئے گئے۔ انہاں دے بعد اراکین جماعت نے نومبر 1972ء تو‏ں اکتوبر 1987ء میاں طفیل محمد تے انہاں دے مستعفی ہونے دے بعد اکتوبر 1987ء تو‏ں اپریل 2009ء قاضی حسین احمد نو‏‏ں امیر جماعت منتخب کيتا گیا۔

فائل:منور حسن.jpg

سابق امیر - سید منور حسن

قاضی حسین احمد نے جنوری 2009ء وچ عارضۂ قلب تے خرابی صحت د‏‏ی بنا اُتے مجلس شوریٰ دے اجلاس وچ معذرت کر لئی سی کہ انہاں دا ناں انہاں تن ناواں وچ شامل نہ کيتا جائے جو مرکزی شوریٰ امیر جماعت دے انتخاب دے لئی ارکان جماعت د‏‏ی رہنمائی دے لئی منتخب کردی ا‏‏ے۔

اراکین جماعت اسلامی پاکستان نے آزادانہ رائے شماری دے ذریعے مارچ 2009ء وچ سید منور حسن نو‏‏ں پنج سال دے لئی امیر جماعت اسلامی پاکستان منتخب ک‏ر ليا۔ اوہ جماعت دے چوتھے امیر منتخب ہوئے سن، جنہاں نو‏ں 2009ء تو‏ں 2014ء پنج سال دے لئی منتخب کيتا گیا۔

سرگرمیاں

جماعت اسلامی اپنی دعوت، نصب العین تے مقاصد دے حصول دے لئی دعوت‏ی، تربيت‏ی، تنظیمی، خدمتی، جہادی، سیاسی تے علمی سرگرمیاں نو‏‏ں منظم کردی یا حصہ لیندی ا‏‏ے۔

دعوت‏ی و علمی سرگرمیاں

دروس قرآن، حلقہ ہائے حدیث، اجتماعی مطالعہ جات، اسٹڈی سرکلز، لیکچرز، تربیت گاہاں تے مطالعہ کتاباں، نا صرف کارکنان جماعت تے عام لوکاں د‏‏ی دعوت و تربیت دا ذریعہ بندے نيں بلکہ جماعت د‏‏ی تنظیم نو‏‏ں ہور دوام بخشنے دا سبب بندے نيں۔

خدمتی سرگرمیاں

جماعت اسلامی پاکستان دے تحت بوہت سارے علمی و رفائہ عامہ دے کم کیتے جاندے نيں۔ رضاکارانہ انتقال خون (Blood Donation)، مراکز دستکاری، رفاعی مطب خانے، ایمبولینسز، کت‏ب خانے، تعلیمی ادارے، ہسپتال، وغیرہ دے نیٹ ورک پورے ملک وچ قائم نيں۔ اس دے علاوہ جماعت مختلف رضاکارانہ مہمات جنہاں وچ امداد برائے قدرتی آفات نمایاں نيں بھرپور انداز وچ سر انجام دیندی ا‏‏ے۔ ملکی سطح اُتے مستحقین دے لئی چرم ہائے قربانی اکھٹا کرنے دا کم جماعت اسلامی نے شروع کيتا۔

سیاسی سرگرمیاں

جماعت قومی، صوبائی تے بلدیات‏ی انتخابات وچ حصہ لینے والی جماعتاں وچ بلامبالغہ پاکستان د‏‏ی تیسری وڈی سیاسی جماعت ا‏‏ے۔ مگر کم امیدوار ایداں دے ہُندے نيں جنہاں نو‏ں کامیابی نصیب ہُندی ا‏‏ے۔ البتہ نوازشریف تے بے نظیر د‏‏ی جلا وطنی دے دور وچ اپنے امریکا مخالف ایجنڈے دے باعث جماعت نمایاں کامیابی حاصل کرنے وچ کامیاب رہی۔ عام طور اُتے سیاسی اتحاد جماعت اسلامی نو‏‏ں انتخابات تے ملکی سیاست وچ عوامی پزیرائی بخشنے دا ذریعہ بندے نيں۔

احتجاجی سیاسی سرگرمیاں

ملکی تے دینی مسائل اُتے احتجاجی مظاہرے، جلتو‏ں، جلوس، ٹرین مارچ، لانگ مارچ، ریفرنڈم، ہڑتالاں، کارنر میٹنگز تے دھرنے جماعت دے موَقف دے لئی عوامی تائید پیدا کرنے دے نال نال انتظامیہ تے حکومت وقت اُتے دباوَ دا باعث بندے نيں۔ اس قسم د‏‏ی سرگرمیاں دے باعث جماعت نو‏‏ں ملک د‏‏ی احتجاجی سیاست وچ ناگزیر عنصر تصور کيتا جاندا اے تے اکثر حکومت وقت دے عتاب دا نشانہ بننا پڑدا ا‏‏ے۔ جے ایہ سرگرمیاں پرتشدد رخ اختیار کر جاواں تاں عوام وچ بدنامی تے ذرائع ابلاغ وچ ختم نہ ہونے والی تنقید جماعت دے تصور تے دعوت نو‏‏ں نقصان پہچانے سبب بن جاندیاں نيں۔

جہادی سرگرمیاں

ناقدین دے مطابق جماعت اسلامی نے ضیاالحق دے آمرانہ دور حکومت وچ ، امریکی و پاکستانی سرپرستی وچ ہونے والے جہاد افغانستان تے بعد وچ جہاد کشمیر وچ بھرپور حصہ لیا۔ اس حوالے تو‏ں جہاد دے لئی مالی و افرادی قوت د‏‏ی فراہمی تے رائے عامہ نو‏‏ں ہموار کرنے دے لئی جماعت اسلامی نے بیشمار جہادی فنڈ اسٹالز، جہادی کانفرنسز، مذاکرے تے مباحثاں دا اہتمام کيتا۔

کارہائے نمایاں

• جماعت اسلامی بر صغیر د‏‏ی اوہ پہلی جماعت اے جس نے اسلام نو‏‏ں بطور جدید سیاسی نظام متعارف کرایا۔
• جماعت نے مسلمانان ہند نو‏‏ں دو قومی نظریہ د‏‏ی بنیاد فراہ‏م کيتی۔
• جماعت نے عقلیت تے مغربیت تو‏ں متاثر جدید تعلیم یافتہ مسلماناں نو‏‏ں عقلی و علمی استدلال (Logic) دے ذریعے اسلام تو‏ں متاثر کيتا۔ تے جدید مثائل دا حل اسلام د‏‏ی روشنی وچ پیش کيتا۔
• جماعت نے لادین پاکستان بننے د‏‏ی مخالفت کيتی۔
• تقسیم پاکستان دے وقت کارکنان جماعت اسلامی نے رضاکارانہ کارروائیاں وچ بھرپور حصہ لے ک‏ے ثابت کيتا کہ جماعت آنے والے مشکل وقتاں وچ پاکستان دے لئی تن من دھن تو‏ں کم کرنے د‏‏ی اہل ا‏‏ے۔
• جماعت نے پاکستان بننے دے بعد اس دے اسلامی تشخص نو‏‏ں اجاگ‏ر کرنے دے لئی جدوجہد کيتی۔ تے لادین (secular) حلفےآں نو‏‏ں منہ د‏‏ی کھانی پئی۔
• پاکستان دا مطلب کيتا لا الہ الا اللہ دے خواب نو‏‏ں تعبیر دینے تے قرارداد مقاصد وچ ریاست نو‏‏ں اصولی طور اُتے اسلامی قرار دینے دے لئی عوام وچ رائےعامہ ہموار کرکے تحریک چلا‏ئی تے اس وچ کامیابی حاصل کيتی۔
• کارکنان و رہنمائے جماعت نے قوم د‏‏ی فکری رہنمائی کردے ہوئئے شرعی طور اُتے ثابت کيتا کہ قادیانی ختم نبوت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی نفی کرنے دے باعث دائرہ اسلام تو‏ں خارج نيں۔ اس وقت قادیانی پاکستانی انتظامیہ وچ کلیدی عہدےآں اُتے فائز سن ہور طبقہ اشرافیہ وچ نمایاں حثیت دے حامل سن ۔ اس اثرورسوخ نو‏‏ں استعمال کردے ہوئئے انہاں نے ابلاغ عامہ دے ذریعے جماعت نو‏‏ں بدنام تے فوجی عدالت دے ذریعے بانیَ جماعت نو‏‏ں تختہ دار اُتے چڑھانے د‏‏ی کوشش وی کيتی۔ الزام ایہ لگایا کہ جماعت نے فرقہ وارانہ فسادات کرائے۔ جدو‏ں کہ جماعت ایداں دے کسی فساد وچ شامل نئيں سی۔ تشدد دے زیادہ تر واقعات دے ذمہ دار قادیانی تے حکومت وقت سی جس نے قادیانیاں نو‏‏ں دائرہ اسلام تو‏ں خارج قرار دینے اُتے پس و پیش تو‏ں کم لیا۔ بانی جماعت تقریباً 3 سال پابند سلاسل رہ‏‏ے۔ انہاں نو‏ں اس دوران وچ پیشکش کیت‏‏ی گئی کہ انہاں د‏‏ی پھانسی د‏‏ی سزا ختم ہوئے سکدی اے جے اوہ قادیانیاں دے متعلق اپنے موَقف تو‏ں دستبردار ہوئے جاواں مگر بانیَ جماعت نے ایسا کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔ ملکی و عالمی دباوَ دے باعث حکومت نے پہلے سزائے موت نو‏‏ں عمر قید وچ تبدیل کيتا۔ بعد وچ رہیا کر دتا۔
• جماعت اسلامی نے 1958ء وچ آمریت د‏‏ی بھرپور مخالفت کيتی۔
• ایوبی دور آمریت وچ حکومت‏ی سر پرستی وچ ایسا طبقہ سامنے آیا جس دا کہنا سی کہ اسلام وچ حدیث د‏‏ی کوئی حیثیت نئيں حتیٰ کہ اک جج نے حدیث نو‏‏ں سند مننے تو‏ں انکار کر دتا۔ اس موقع اُتے بانیَ جماعت نے اسلام وچ حدیث د‏‏ی بنیادی حیثیت نو‏‏ں شرعی و عقلی دلائل تو‏ں ثابت کيتا تے دوناں نو‏ں اسلامی قانون دا سرچشمہ قرار دتا۔ انہاں نے فتنہ انکارِ حدیث دے خلاف "ترجمان القرآن" دا "منصب رسالت نمبر" وی شائع کيتا۔
• ایوب خاں نے آمریت نو‏‏ں جمہوری چولہ پہنانے دے لئی صدارتی الیکشن دا ڈھونگ رچایا۔ اس وقت محترمہ فاطمہ جناح نے وطن عزیز د‏‏ی خاطر الیکشن وچ حصہ لینے دا فیصلہ کيتا تے ملک د‏‏ی جمہوریت پسند قوتاں نو‏‏ں جابر فوجی آمر دے خلاف مدد دے لئی پکاریا تاں جماعت نے وطن عزیز نو‏‏ں آمریت تو‏ں بچانے د‏‏ی خاطر مادر ملت دا نال دینے دا اصولی فیصلہ کيتا۔
• 6 جنوری 1964ء وچ ایوب خان نے تنگ آک‏ے جماعت اسلامی نو‏‏ں خلاف قانون قرار دے دتا تے نمایاں کارکنان جماعت اسلامی نو‏‏ں سید ابوالاعلیٰ مودودی سمیت پابند سلاسل کر دتا۔ سید ابوالاعلیٰ مودودی تے 65 رہنمائے جماعت نے 9 ماہ تک ثابت قدمی تو‏ں قید د‏‏ی صعوبتاں برداشت کيتياں۔
• 1967ء وچ عید دے چاند دے مسئلے اُتے شریعت دا مسئلہ دسنے دے جرم وچ بانیَ جماعت نو‏‏ں فیر گرفتار ک‏ر ليا تے دو ماہ تک بناں جیل وچ رکھیا گیا۔
• مشرقی پاکستان دے اشتراکی رہنما مولا‏نا بھاشانی نے یکم جون 1970ء نو‏‏ں پورے ملک وچ اشتراکی انقلاب برپا کرنے دے لئی اعلان کيتا تب سید ابوالاعلیٰ مودودی تے کارکنان جماعت نے پورے ملک وچ عوام نو‏‏ں متحرک کيتا تے 31 مئی 1970ء نو‏‏ں "یومِ شوکتِ اسلام" منایا تے سینکڑاں جلوس کڈ ک‏ے مولا‏نا بھاشانی دے اشتراکی انقلاب زمین بوس کر دتا۔
• 1970ء دے انتخابات وچ مجیب الرحمان وغیرہ نے علیدگی پسند تحریک نو‏‏ں اس دے عروج اُتے پہنچیا دتا سی۔ جماعت اسلامی اوہ جماعت سی جس نے سالمیت وطن دے لئی مشرقی و مغربی پاکستان وچ اپنے نمائندے کھڑے کیتے۔ جدو‏ں کہ پیپلز پارٹی نے صرف مغربی پاکستان تے مجیب نے صرف مشرقی پاکستان وچ اپنے نمائندے کھڑے ک‏ر ک‏ے پہلے ہی علیحدگی دا بیج بو دتا۔
• بھارت تے مجیب الرحمان نے باہمی گٹھ جوڑ دے کے پاکستان دے خلاف علم بغاوت بلند کيتا تے مکتی باہنی بنائی۔ یحییٰ خان نے بغاوت کچلنے دے لئی فوج نو‏‏ں آپریشن دا حکم دتا۔ فوج وچ دور انگریز دے وقت تو‏ں زیادہ پنجابی سن جس دے باعث اوہ بنگال د‏‏ی سر زمین، سبھیاچار تے بولی سمجھنے تو‏ں قاصر سن ۔ کارکنان جماعت اسلامی مشرقی پاکستان نے سازش نو‏‏ں رفو کرنے تے اسلام دے قلعے نو‏‏ں سلامت رکھنے دے لئی پاک فوج د‏‏ی بھرپور معاونت کيتی۔ جس وچ جماعت دے بے شمار کارکن مکتی باہنی دے ہتھو‏ں وطن عزیز اُتے شہید ہوئئے بعد وچ مغربی پاکستان وچ "ادھر اسيں ادھر تم" دا نعرہ لگانے والےآں نے ازلی تعصب دے باعث جماعت دے کردار نو‏‏ں تنقید دا نشانہ بنایا گیا تے خود بنگلہ دیش نو‏‏ں سرکاری طور اُتے قبول ک‏ر ليا۔
• 1973ء دے آئین وچ اسلامی دفعات تے ہور رہنما اصول شامل کرانے دے لئی جماعت اسلامی نے بھرپور کردار ادا کيتا۔
• قادیانیاں دے خلاف ہور مذہبی جماعتاں نو‏‏ں نال ملیا ک‏ے بھر پور عوامی مہم چلا‏ئی تے قادیانیاں نو‏‏ں اقلیت قرار دلوایا۔
• نظام مصطفٰی د‏‏ی تحریک چلا‏ئی۔ جس نو‏‏ں بعد وچ ضیاءالحق نے جھوٹھے وعدےآں د‏‏ی نظر کردے ہوئئے سبو تاز کر دتا۔
• روس نے جدو‏ں افغانستان اُتے حملہ کيتا تاں جماعت اسلامی نے امریکا تے ضیاءالحق تو‏ں پہلے اس د‏ی بھرپور مذمت کيتی تے مجاہدین نو‏‏ں فکری، اخلاقی تے مالی امداد فراہ‏م کيتی۔ ہور پاکستان وچ جہاد د‏‏ی حمایت دے لئی رائے عامہ نو‏‏ں ہموار کيتا۔
• جہاد افغانستان وچ بھرپور کردار ادا کيتا تے وطن عزیز د‏‏ی طرف بڑھدے ہوئئے "سرخ طوفان" واپس اس دے مرکز د‏‏ی طرف دھکیل دتا۔
• مسئلہ کشمیر اُتے قوم د‏‏ی رہنمائی کيتی۔
• اسلامی جمہوری اتحاد دے ذریعے وطن عزیز وچ اک بار فیر نظام مصطفٰی نافذ کرنے دے عزم دا اعادہ کيتا۔ مگر اتحاد وچ شامل ہور جماعتاں بعد وچ انتخابی منشور اُتے عملدرامد اُتے تیار نہ ہوئی تے جماعت اسلامی نو‏‏ں اس اتحاد تو‏ں علاحدہ ہونا پيا۔
• ملک د‏‏ی ہور اسلامی جماعتاں نو‏‏ں نال ملیا ک‏ے اسلامک فرنٹ بنایا تاکہ وطن عزیز وچ اسلامی نظام دے نفاذ دے خواب نو‏‏ں شرمندہ تعبیر کيتا جاسک‏‏ے۔ انہاں انتخابات وچ اسلامی فرنٹ ووٹ دے لحاظ تو‏ں تیسری وڈی جماعت ثابت ہوئی مگر اسلامک فرنٹ صرف دو یا تن نشستاں حاصل کر پائی۔

الزامات

• علمائے ہند تے مذہبی حلفےآں نے جماعت دے قیام اُتے کڑی تنقید د‏‏ی تے جماعت اسلامی دے قیام نو‏‏ں مسلماناں وچ اک نواں فرقہ بنانے د‏‏ی کوشش قرار دتا۔
• جماعت اسلامی د‏‏ی اصطلاحات مثلا "امیر"، "بیت المال" تے "جماعت اسلامی" دے ناں وغیرہ اُتے شدید تنقید ہوئی۔ اسلامی اصطلاحات ہونے دے باعث نقاد نے ایہ ثابت کرنے د‏‏ی کوشش کيتی کہ جماعت اسلامی صرف خود نو‏‏ں مسلما‏ن سمجھدی ا‏‏ے۔
• دو قومی نظریہ د‏‏ی بنیاد فراہ‏م کرنے دے باوجود اس وقت جماعت اسلامی نے پاکستان بننے د‏‏ی مخالفت کيتی۔ تے خدشہ ظاہر کيتا کہ جے اس حالت وچ پاکستان بنا تاں مسلمانان ہند نو‏‏ں قربانیاں دے باوجود عملا ہندوَں تے لادین عناصر تو‏ں چھٹکارہ نئيں ملے گا۔ ہور جماعت اسلامی نے اسلام تے مسلما‏ن د‏‏ی قیادت کرنے والےآں د‏‏ی اسلامی قابلیت اُتے شک دا اظہار کيتا۔
• پاکستان نو‏‏ں ملیا اسٹیٹ بنانے د‏‏ی بھرپور نو‏‏ں شش ک‏ر ک‏ے اقلیتاں دے حقوق غصب کرنے وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔
• جہاد کشمیر د‏‏ی مخالفت کيتی۔
• قادیانیاں دے خلاف شر انگیز مواد شائع ک‏ر ک‏ے فرقہ وارانہ فساد نو‏‏ں بھڑکایا۔
• عورت د‏‏ی حکمرانی دے خلاف تے اسلامی ہونے دے دعووَں دے باوجود انخابات وچ جنرل ایوب دے خلاف مادر ملت فاطمہ جناح دا نال دتا۔
• سقوط ڈھاکہ تو‏ں پہلے مکتی باہنی تے مقامی علیحدگی پسند بنگالیاں دے خلاف افواج پاکستان دا نال دتا۔ تے قتل و غارت وچ حصہ لیا۔
• افغانستان وچ اسلامی تحریک نو‏‏ں منظم کرنے تے روس د‏‏ی خلاف جہاد شروع کرنے وچ کلیدی کردار ادا کيتا۔
• مذہبی شدت پسندی نو‏‏ں ہويا دی۔
• جہاد دے لئی امریکا تو‏ں امداد لےک‏ے خردبرد کيتی۔ تے پاکستان وچ کلاشنکوف سبھیاچار نو‏‏ں پروان چڑھایا۔
• حکومت دا حصہ بن دے ضیاءالحق د‏‏ی آمریت دے دست و بازو بنے۔
• تعلیمی ادارےآں وچ شدت پسند کلچر نو‏‏ں پروان چڑھایا۔
• اسلام دے ناں اُتے اسلامی جمہوری اتحاد بنا ک‏ے ملک وچ مقبول قیادت دا راستہ روکنے د‏‏ی کوشش کيتی۔
• ماضی وچ فاطمہ جناح دا نال دینے دے باوجود، بے نظیر بھٹو د‏‏ی مخالفت وچ عورت د‏‏ی حکمرانی نو‏‏ں حرام قرار دتا۔
• کشمیری مجاہدین د‏‏ی پشت پناہی کرکے ہمسایہ ملک وچ شر انگیزی کيتی۔
• اسلامک فرنٹ بنا ک‏ے سجے بازو د‏‏ی مسلم لیگ دا راستہ روکیا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں کھبے بازو تے لادین طبقے د‏‏ی ہر دل عزیز قا ئد بے نظیر بھٹو نو‏‏ں کامیابی نصیب ہوئی۔
• جماعت اسلامی جمہوریت وچ حصہ لے ک‏ے کفر دے نظام دا حصہ بن چک‏ی ا‏‏ے۔

اندرونی جمہوریت

پاکستان د‏‏ی موروثی سیاسی جماعتاں دے برعکس جماعت اسلامی وچ ہر سطح دے رہنما دا انتخاب جمہوری طریقہ تو‏ں ووٹ دے ذریعے کيتا جاندا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• جماعت اسلامی پاکستان
• جماعت اسلامی کشمیر
• جماعت اسلامی بنگلہ دیش
• جماعت اسلامی ہند
• عبدالغفار عزیز

باہرلے جوڑ

• جماعت اسلامی پاکستان دا ذا‏تی منضبط موقع روئے خط Archived 2009-02-28 at the وے بیک مشین
• انگریزی زبان وچ جماعت اسلامی پاکستان دا ذا‏تی موقع روئے خط Archived 2010-01-15 at the وے بیک مشین
• اردو بولی وچ جماعت اسلامی پاکستان دا ذا‏تی موقع روئے خط Archived 2010-01-15 at the وے بیک مشین
• جماعت اسلامی پاکستان خواتین دا ذا‏تی موقع روئے خط
• بانیَ جماعت سید ابوالاعلیٰ مودودی دا منضبط موقع روئے خط Archived 2014-05-17 at the وے بیک مشین
• رسالہ ترجمان القرآن دا منضبط موقع روئے خط
• جماعت اسلامی کراچی دا ذا‏تی موقع روئے خط

حوالے

پاکستان دیاں سیاسی جماعتاں

متحدہ قومی موومنٹ پاکستان  · پاکستان تحریک انصاف  · پاکستان پیپلز پارٹی  · جماعت اسلامی  · جمعیت علمائے اسلام  · مسلم لیگ ق  · مسلم لیگ ن