Jump to content

آستانا

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(آستانہ توں مڑجوڑ)


راجگڑھ شہر
آستانا
Астана (قازق)
نکی ونڈ
3 ضلعے
پہلے ناں
1961 تک اکمولنسک,
1992 تک سیلینوگراد,
1998ء تک اکمولا
توں شہری حثیت 
سمندر پدھر توں اچائی
قسم موسم
براعظمی
سرکاری بولی
نسلی ٹولیاں
قازق — 74,3%
روسی — 16,2%
یوکرینی — 1,7%
دوجیاں قوماں — 7,8% (2014)[۱]
مذہبی ونڈ
مسلمان، مسیحی تے ہور
واسیاں لئی ناں
آستانا
ڈاک انڈیکسز
010000–010015
نمبر پلیٹ کوڈ
Z, 01
دن شہر
ISO 3166-2
AST
آستانا is located in قازقستان
آستانا
آستانا دا قازقستان وچ تھاں


آستانا قازقستان دا اک شہر تے دیس دا راجگڑھ اے ۔ قازقستان دے 17 انتظامی علاقے نیں ، جیہناں چ 14 صوبے تے 3 شہر نیں ۔ آستانا قازقستان دا راجگڑھ اے تے ایہدے 17 علاقےآں چوں اک وفاقی شہر اے ۔ ایہداانتظامی مرکز آستانا شہر اے ۔

آستانا شہر ایشیم دریا دے کنڈھے ، اُبھے قازقستان وچ صوبہ اقمولا وچ واقع آ پر ایس شہر دی خصوصی حثیت اے تے ایہ انتظامی طور تے صوبے توں وکھرا اے ۔ 2014ء دی لوک گݨت (مردم شماری) دے مطابق شہر دی لوک گݨتی 8،35،153 سی ۔ ایہ قازقستان دا دوجا وڈا شہر اے ۔ شہر دا مُڈھ 1830ء وچ اقمولی ناں دی آبادی دے طور تے رکھی گئی سی ۔ ایہ سائبیریائی کاسکاں دے قلعے دے طور ورتی جاندی سی ۔ 1932ء وچ ایہنوں شہر دا درجا مِلیا تے ایہدا ناں بدل کے اکمولنسک رکھ دتا گیا ۔ 20 مارچ 1961ء چ شہر دا ناں سیلینوگراد رکھیا گیا ۔ جیہدا مقصد شہر دی کواری تھاں مہم (Virgin Lands Campaign) دے رہتلی تے انتظامی مرکز دے طور تے شہر دی اہمیت دسنا سی ۔ 1992ء چ فیر شہر دا ناں بدل کے آقمولا رکھ دتا گیا ۔ ایس ناں دا مطلب چٹی قبر اے ۔ 10 دسمبر 1997ء نوں آقمولا آلماتی شہر دی تھاں قازقستان دا راجگڑھ بن گیا۔ 6 مئی 1998ء نوں شہر دا ناں آستانا کر دتا گیا ۔ قازق بولی وچ ایہدا مطلب راجگڑھ اے ۔ 23 مارچ 2019 نوں قازقستان دی پارلیمینٹ نے قازقستان دے پہلے صدر نور سلطان نظربایف دے نام اُتے ایس شہر دا نام آستانا توں بدل کے آستانا رکھ دتا ۔ ستمبر 2022 وچ صدر قاسم جومارت توکایف نے آئینی ترمیم دے ذریعے آستانا دا نام بحال کردتا۔

آستانا اک منصوبا بند شہر اے ۔ جداں آسٹریلیا وچ کینبرا شہر ، امریکا وچ واشنگٹن تے برازیل وچ برازیلیا نیں ۔ آستانا دا ماسٹر پلان جپانی آرکیٹیکٹ کیشو کوروکاوا نے ڈیزائن کیتا سی ۔ قازقستان دی حکومت دے مرکز پاروں ایتھے قازق پارلیمنٹ ، سپریم کورٹ ، آق اوردا صدارتی محل تے کئی حکومتی محکمے تے ایجنسیاں واقع نیں ۔ آستانا وچ بہت ساریاں فیوچریسٹک بلڈنگز ، ہوٹل تے سکائی سکریپر عمارتاں نیں ۔ آستانا کھیلاں ، صحت عاما تے تعلیم دا مرکز اے ۔

تریخ

[سودھو]
اکمولنسک قلعہ بندی دا نقشا

اکمولی دا قصبا ، جیہنوں اکمولنسکی پریکاز (پنجابی ترجما:اکمولی حکم) وی آکھیا جاندا سی ، نوں 1830ء چ فیودر شوبن دی آگوائی چ سائیبریائی کاسکاں دے اک جتھے نے ایشیم دریا کنڈے اک اوکروگ (ضلع) دے راجگڑھ دے طور اتے اساریا ۔ قصبے دا ناں اک مقامی مشہور تھاں آق مولا توں ، جسدا قازق بولی چ مطلب چٹی قبر اے توں لیا گیا ۔ 1832ء وچ اس آبادی نوں شہر (قصبے) دا درجا ملیا تے اسدا ناں بدل کے اکمولنسک کر دتا گیا ۔ شہر دی اس دے محل وقوع پاروں اہمیت 1863ء توں واضع ہونی شروع ہوگئی ۔

1838ء وچ کینیساری خان دی اگوائی وچ وڈی قومی تے آزادی تحریک وچ اکمولنسک قلعے نوں جلا دتا گیا ، تحریک نوں دباون مگروں ، اس قلعہ بندی نوں مڑ اساریا گیا ۔ 1863ء چ قصبے نوں سرکاری طور اتے شہر (قصبہ) دا درجا دے دتا گیا ۔ روسی سلطنت دی سرمایا دار منڈی دی تیز ترقی دے دوران ، نوآبادیادی انتظامیا نے علاقہ نوں بہت ترقی دتی۔ قازق گیاہستان (سٹیپ) اتے متسقل بنیاد اتے حکومت چلان لئی روسی سلطنت نے 1865ء وچ سٹیپ کمیشن بنایا ۔ 21 اکتوبر 1868 ء چ زار روس الیگزینڈر II نے ترگئے ، اورال (یورال) ، اکمولنسک تے سیمیپالاپنسک اتے حکومت چلان لئی ڈرافٹ ریگولیشن اتے دستخط کیتے ۔ 1869ء چ اکمولنسک باہری ضلع تے ڈیپارٹمنٹ منسوخ کر دتا گیا تے اکمولنسک نویں بنے صوبے اکمولنسک اوبلاست دا مرکز بن گیا ۔ 1879ء چ میجر جنرل دوبلت نے روسی وزارت مواصلات نوں تیومن تے اکمولنسک وشکار ریل لین بسارن دی تجویز دتی ۔ اپنے قیام دے پہلے 30 سالاں چ اکمولا دی آبادی 2،000 دے نیڑے رہی ، پر اگلے 30 سالاں چ اسدی آبادی 3 گُݨا ودھی ۔ 1893 وچ اکمولنسک 6،428 افراد دی آبادی دا اک قصبا سی جیہدے وچ 3 گرجے ، 5 سکول تے کالج تے 3 کارخانے سن ۔

دوجی وڈی جنگ وچ اکمولنسک یوکرین سویت اشتراکی لوکراج ، بیلاروس سویت اشتراکی لوکراج تے روسی وفاقی سویت اشتراکی لوکراج دے کارخانےآں توں کڈے گئے آلات تے مشیناں دے قازق سویت اشتراکی لوکراج دے اوبلاستلاں (صوبےآں) چ منتقلی دی راہداری دے طور اتے استعمال ہویا ۔ مقامی صنعتاں نوں جنگی ضرورتاں نال ہم آہنگ کیتا ، دیس دی جنگی تے دوجیاں ضرورتاں مہیا کیتیاں ۔ جنگ مگروں اکمولنسک جنگ چ تباہ ہوئے لہندے سویت یونین دے علاقےآں دی معیشت دی بحالی لئی نشان دہ بنیا ۔ اس توں علاوا بہت سارے روسی جرمناں نوں سویت آمر جوزف سٹالن دے دور چ ایتھے روس توں جبری انخلاء مگروں آباد کیتا گيا ۔


جغرافیا

[سودھو]

ٹوپوگرافی

[سودھو]

آستانا وچشکارلے قازقستان وچ ایشیم دریا دے کنڈھے تے بلکل پدھرے گیاہستان (سٹیپ) وچ واقع اے ۔ ایہ 51° 10′ عرض بلد 71° 26′ طول بلد اتے واقع اے تے 50واں متوازی خط شہر دے دکھنی حصے توں لنگھدا اے ۔ شہر دا رقبا 722 مربع کلومیٹر (278.8) مربع میل اے ۔ آستانہ سمندر پدھر توں 347 میٹر (1،138 فٹ) اچا اے ۔ شہر دا پرانا حصا ایشیم دریا دے اتلے پاسے تے نواں حصہ دریا دے تھلویں پاسے واقع اے ۔

انتظامی ونڈ

[سودھو]

آستانا شہر 3 ضلعےآں چ ونڈیا ہویا اے ۔

معیشت

[سودھو]

لوک گݨتی

[سودھو]

4 دسمبر 2014ء دی مردم شماری دے مطابق آستانا دی لوک گݨتی 8،35،153 تے لوک گݨتی سنگھݨائی 958 لوک/ مربع کلومیٹر اے ۔ جیہدے وچ قازق 65.2% روسی %23.8 ، یوکرینی %2.9 ، تاتاری %1.7 تے جرمن %1.5 نیں ۔ دوجے نسلی گروہ آستانا دی آبادی دا %4.9 نیں ۔

1999ء وچ آستانا دی آبادی 2،81،000 سی ۔ جیہدے وچ %30 قازق تے %70 روسی ، یوکرینی تے جرمن سن ۔ آستانا دے 1997ء وچ راجگڑھ بݨݨ مگروں 2007ء تک شہر دی آبادی تقریبن دُگݨی 6،00،000 ہوگئ سی ۔ پورے قازقستان تے آلے دوالے دے دیساں کرغیزستان تے ازبکستان توں کم کاج واسطے لوک قنونی تے غیر قنونی طور تے آستانا وچ آباد ہو رہے نیں ۔ آستانا نوجوان پروفیشنلز لئی مقناطیس دا درجا رکھدا اے ۔ قازقاں دی وڈی گݨتی دے شہر وچ بسݨ پاروں ہُن آستانا اک قازق اکثریتی شہر اے ۔ پہلاں ایہے روسی یا سلاو اکثریتی شہر سی ۔ آستانا وچ چ قازق نسلی آبادی 1989ء وچ %17 توں ہُن %60 تک ودھ گئی اے ۔ 2007ء دے آںکڑے دے مطابق آستانا دی آبادی 7،00،000 اے ۔ 1999ء دی لوک گݨت مطابق شہر دی %40.5 آبادی روسی ، %5.7 یوکرینی ،3.0% جرمن %2.6 تاتاری ، %1.8 بیلاروسی ،%0.8 پول (پولش) سی ۔ پر %41.8 آبادی نال قازق روسیآں نوں پچھے چھڈ کے اگے ودھ گئے تے سبھ توں وڈا نسلی گروہ بݨ گئے ۔ انگوش تے کوریائی %0.6 تے ازبک کل آبادی دا %3.8 نیں ۔

لوک گݨتی اعداد شمار (ورھے وار)
1989[۲] 1997[۲] 1998[۲] 1999[۲] 2000[۲] 2001[۲] 2002[۲] 2003[۳] 2004[۳] 2005[۳]
۲۸۱,۲۵۲ ۲۷۵,۱۰۰ ۲۷۵,۳۰۰ ۳۲۶,۹۰۰ ۳۸۱,۰۰۰ ۴۴۶,۲۰۰ ۴۹۳,۱۰۰ ۵۰۱,۹۹۸ ۵۱۰,۵۳۳ ۵۲۹,۳۳۵
2006[۳] 2007[۳] 2008[۳] 2009[۳] 2010[۳] 2011[۳] 2012[۳] 2013[۴] 2014[۵] 2015[۶]
۵۵۰,۴۳۸ ۵۷۴,۴۴۸ ۶۰۲,۶۸۴ ۶۰۵,۲۵۴ ۶۴۹,۱۳۹ ۶۹۷,۱۲۹ ۷۴۲,۹۱۸ ۷۷۸,۰۸۳ ۸۱۴,۴۰۱ ۸۵۲,۹۸۵

نسلی گروہ

[سودھو]

1989ء تے 2012 دے لوک گݨت دے مطابق آستانا شہر دیاں نسلی گروہ تے لوک گݨتی دا فیصد تناسب :

نسلی گروہ 2012
قازق
  
72.80%
روسی
  
17.35%
یوکرینی
  
1.81%
ہور
  
8.04%
نسلی ٹولیاں 1989
روسی
  
54.10%
قازق
  
17.71%
یوکرینی
  
9.26%
ہور
  
18.93%

نسلی گروہاں دی لوک گݨتی

[سودھو]

1989ء دی مردم شماری، 1999ء دی مردم شماری تے 2012ء دی مردم شماری دے مطابق شہر وسدیاں نسلی گروہاں دی گݨتی ایداں اے:

شہر دیاں نسلی ٹولیاں[۷]:
لوک گݨت1989
(مردم شماری)
% لوک گݨت
(مردم شماری)
% لوک گݨت
(مردم شماری)
%
کل 281252 100,00 % 319324 100,00 % 742918 100,00 %
قازق 49798 17,71 % 133585 41,83 % 540815 72,80 %
روسی 152147 54,10 % 129480 40,55 % 128928 17,35 %
یوکرینی 26054 9,26 % 18070 5,66 % 13453 1,81 %
تاتاری 9339 3,32 % 8286 2,59 % 9937 1,34 %
جرمن 18913 6,72 % 9591 3,00 % 7930 1,07 %
بیلاروسی 8220 2,92 % 5761 1,80 % 3834 0,52 %
کوریائی 1329 0,47 % 2028 0,64 % 4981 0,67 %
ازبک 640 0,23 % 429 0,13 % 8166 1,10 %
پول 2412 0,98 % 2537 0,79 % 2412 0,32 %
انگوش 2311 0,67 % 1822 0,57 % 2732 0,31 %
آذری 997 0,35 % 902 0,28 % 2978 0,40 %
کرغیز 94 0,03 % 196 0,06 % 3400 0,46 %
چیچن 514 0,18 % 752 0,24 % 1063 0,14 %
باشکیر 1187 0,42 % 870 0,27 % 1009 0,14 %
ارمنی 814 0,29 % 576 0,18 % 1025 0,14 %
مالدووی 1004 0,36 % 629 0,20 % 696 0,09 %
ایغور 53 0,02 % 161 0,05 % 881 0,12 %
ہور 5498 1,64 % 3649 0,83 % 9099 1,22 %
حکومتی ہیڈکواٹر (سردیاں چ)
حکومتی ہیڈکواٹر (سردیاں چ)
ایشیم دریا توں نواں انتظامی علاقا (گرمیاں وچ)
ایشیم دریا توں نواں انتظامی علاقا (گرمیاں وچ)

موسم

[سودھو]

آستانا دنیا دا اولان باتور منگولیا توں مگروں دوجا سبھ توں ٹھنڈا راجگڑھ اے ۔ ایہ حثیت 1997ء وچ آستانا دے راجگڑھ بݨݨ توں پہلاں اٹاوہ کینیڈا کول سی ۔ آستانا دا موسم سخت براعظمی، گرم گرمیاں نال تے لمبے، بہت ٹھنڈے تے خشک سیال (سردیاں) نال اے ۔ گرمیاں وچ درجا حرارت کدی کدی +35 °C (95 °F) تے سردیاں وچ −30 توں −35 °C (−22 توں −31 °F) تک پہنچ جاندا اے ۔ آستانا وچ قازقستان دا ہوا دا سبھ توں گھٹ درجا حرارت وی ریکارڈ کیتا گیا سی جیہڑا (−51 °C (−60 °F)) سی ۔ عام طور تے شہر دے دریا نومبر دے دوجے ستوارے توں اپریل دے شروع تک جمے رہندے نیں ۔ آستانا قازقستان وچ تیز ہواواں چلݨ وچ مشہور اے ۔ اوداں آستانا دا ورھے وار اوسط درجا حرارت +3.5 °C (38.3 °F) اے ۔ جنوری سبھ توں ٹھنڈا مہینا اے ۔ جیہدے وچ اوسط درجا حرارت −14.2 °C ،6.4 °F، رہندا اے ۔ جولائی سبھ توں گرم مہینا اے ۔ جیہدے وچ اوسط درجا حرارت +20.8 °C (69.4 °F رہندا اے ۔

)


دوجے شہراں توں آستانا دا فاصلا

[سودھو]

آستانا قازقستان دا راجگڑھ تے دوجا وڈا شہر اے ۔ پہلا راجگڑھ تے سبھ توں وڈا شہر الماتی اے ۔ آستانا اُبھے وچکارلے قازقستان وچ واقع اے ۔ آستانا جگ دے کچھ منصوبا بند شہراں وچوں اک اے ۔ ایہ اک جدید تے ترقی یافتا شہر اے ۔

  • آستانا دا اپݨے دوالے تے جگ دے کچھ وڈے شہراں توں فاصلا :

کھیلاں

[سودھو]

30 جنوری توں 6 فروری 2011ء تک آستانا تے الماتی وچ 7ویں ایشیائی سرمائی کھیلاں منعقد ہویاں ۔

کھیڈ کلب

[سودھو]
کلب قسم کھیل قیام لیگ سٹیڈیم
آستانا فٹبال کلب فٹ بال 2009 قازقستان فٹبال پریمیئر لیک آستانا ارینا
آستانا 1964 فٹ بال 1964 قازقستان دی فٹبال وچ پہلی لیگ حاجی موکانا مونائتپاسوف سٹیڈیم
بائیتیریک فٹ بال 2012 قازقستان دی فٹبال دی پہلی لیگ آستانا ارینا
بارس ہاکی 1999 کونٹینینٹل ہاکی ہیگ سٹیڈیم «قازقستان»
آستانا ہاکی 2011 قازقستان ہاکی لیگ سٹیڈیم «قازقستان-2»
پروٹیم آستانا وائیٹ سپورٹس 2007 UCI ProTour ساری آرکا
آستانا باسکٹ بال 2000 قازقستان باسکٹ بال لیگ ساری آرکا
راجگڑھ ہوائی کلب پیراشوٹ سپورٹس 2009 اتلا ہوائی اڈا

تعلیم

[سودھو]

آواجائی

[سودھو]

بین الاقوامی تعلقات

[سودھو]

جڑواں شہر

[سودھو]
شہر سال دیس
انکرا - Flag of ترکی ترکی
استمبول - Flag of ترکی ترکی
ازمیر - Flag of ترکی ترکی
ماسکو - Flag of روس روس
سینٹ پیٹرز برگ - Flag of روس روس
قازان 2004 Flag of روس روس
پٹس برگ -  امریکہ امریکہ
عمان - Flag of اردن اردن
ریگا - Flag of لیٹویا لٹویا
تاشقند - Flag of ازبکستان ازبکستان[۲۹]
گدانسک 1996 Flag of پولینڈ پولینڈ
وارسا 2002 Flag of پولینڈ پولینڈ
کیف 1998 Flag of یوکرین یوکرین
سیول 2004 Flag of جنوبی کوریا دکھنی کوریا
دوبئی -  UAE متحدہ عرب امارات
بیجنگ -  چین چین
منیلا - Flag of فلپائن فلپائن
تبلیسی 2005 Flag of جارجیا جارجیا[۳۰]
بشکیک 2011 Flag of کرغیزستان کرغیزستان[۳۱]
ہنوئی - Flag of ویتنام ویت نام
نیس 2013 Flag of فرانس فرانس
اوؤلو 2013 Flag of فن لینڈ فنلینڈ[۳۲]

مورتاں

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  2. ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ ۲.۴ ۲.۵ ۲.۶ Население Астаны
  3. ۳.۰۰ ۳.۰۱ ۳.۰۲ ۳.۰۳ ۳.۰۴ ۳.۰۵ ۳.۰۶ ۳.۰۷ ۳.۰۸ ۳.۰۹ Численность населения на начало года, регионы Республики Казахстан, 2003-2012
  4. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  5. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  6. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  7. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  8. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  9. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  10. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  11. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  12. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  13. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  14. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  15. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  16. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  17. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  18. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  19. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  20. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  21. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  22. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  23. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  24. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  25. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  26. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  27. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  28. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  29. Ташкент, города-побратимы
  30. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  31. Соглашение об установлении побратимских связей между Бишкеком и Астаной
  32. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.

باہرلے جوڑ

[سودھو]





ایشیائی دیساں دے راجگڑھ خطے دے حساب نال
چڑھدا ایشیا
دکھنی ایشیا
وشکارلا ایشیا
دکھن چڑھدا ایشیا
لہندا ایشیا