نواب اربعہ

نُوّاب اَربَعہ، شیعہ اصطلاح وچ غیبت صغری دے زمانے وچ امام زمانہ(عج) دے انہاں چار نمائندےآں تے نائبین خاص نو‏‏ں کہیا جاندا اے جو آپ(ع) تے شیعیان اہل بیت(ع) دے درمیان رابطے دا کم سر انجام دیندے رہے نيں۔ انہاں نو‏‏ں نواب خاص وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں دے نام بالترتیب ایہ نيں: عثمان بن سعید، محمد بن عثمان، حسین بن روح تے علی بن محمد سمری۔ نواب اربعہ، ائمہ معصومین(ع) دے با اعتماد اصحاص وچو‏ں سن جو یکے بعد دیگرے خود امام زمانہ(ع) یا پہلے نائب خاص دی طرف تو‏ں منتخب کیتے جاندے سن ۔ ایہ چار افراد تقریبا ستر سال تک امام زمانہ(ع) دے نائب خاص دے عنوان تو‏ں خدمات سر انجام دیندے رہے تے دور و دراز علاقےآں وچ اپنی جانب تو‏ں وکلا نو‏‏ں تعیین کرنے دے ذریعے شیعاں دی درخواستاں تے پیغامات امام زمانہ(ع) تک پھر امام علیہ السلام دی طرف تو‏ں انہاں دے جوابات نو‏‏ں لوگاں تک پہنجاندے سن ۔ انہاں نائبین خاص دی ہور زمہ داریاں وچ امام زمانہ(ع) دے بارے وچ ایجاد ہونے والے شکوک و شبہات دا ازالہ تے آپ(ع) دی محل زندگی تے مشخصات نو‏‏ں مخفی رکھنا، شامل نيں۔

نیابت خاصہ

نیابت خاصہ تو‏ں مراد امام(ع) دی طرف تو‏ں کسی خاص شخص نو‏‏ں لوگاں دے نال رابطے دے لئی اپنا نمائندہ مقرر کرنا اے جس وقت خود امام براہ راست لوگاں دے نال رابطہ برقرار نہ کر سکدا ہوئے۔ اس صورت وچ امام(ع) بعض مشخص افراد وچو‏ں پہلے شخص نو‏‏ں خود اپنا نمائنده مقرر فرماندا اے پھر آگے چل کر نويں نائب نو‏‏ں پرانا نائب اپنی زندگی وچ ہی مقرر کرکے چلا جاندا ا‏‏ے۔

نواب اربعہ تے انہاں دی مدت نیابت

امام زمانہ دے نائبین خاص دی فعالیت غیبت صغری دے دور یعنی سنہ 260 تو‏ں 329 ہجری قمری (تقریباً 70 سال) تک جاری رہی۔ اس عرصے وچ شیعہ علما وچو‏ں چار اشخاص کہ انہاں وچو‏ں بعض دسويں تے گیارہویں امام دے اصحاب تے شناختہ شدہ افراد وچو‏ں سن ۔ جنہاں نے امام زمانہ(ع) دی نیابت تے امام زمانہ تے شیعاں دے درمیان رابطے دے فرائض انجام دئے۔ انہاں دے علاوہ تقریبا تمام اسلامی شہراں وچ انہاں دے وکلا موجود سن ۔

• عثمان بن سعید عمری (متوفی 267ه.ق) امام زمانہ دے پہلے نائب خاص نيں۔ احادیث وچ آیا اے کہ امام حسن عسکری(ع) نے اپنے فرزند ارجمند یعنی امام مہدی(ع) نو‏‏ں اپنے اصحاب وچو‏ں چالیس افراد نو‏‏ں دکھاندے ہوئے فرمایا امام زمانہ(ع) دی غیبت امام زمانہ دے دوران عثمان بن سعید دی اطاعت کراں۔ اسی طرح امام حسن عسکری(ع) نے اہل قم دے نال ملاقات وچ عثمان بن سعید دی نیابت دی طرف اشارہ فرماندے ہوئے انہاں نو‏ں انہاں دی طرف ارجاع دتا۔ عثمان بن سعید اپنی زندگی دے آخری لمحات تک یعنی (تقریبا 6 سال) امام زمانہ(ع) دے نائب خاص دے عہدے اُتے فائز رہ‏‏ے۔
• محمد بن عثمان بن سعید عَمری (متوفی 305ہ.ق)، جو پہلے نائب خاص دے بیٹے سن، امام زمانہ(ع) دے دوسرے نائب خاص نيں۔ جدو‏ں پہلے نائب خاص وفات پا گئے تو امام زمانہ(ع) نے اک توقیع دے ذریعے انہاں دے بیٹے محمد بن عثمان نو‏‏ں تسلیت و تعزیت دے نال اپنے والد دا جانشین تے اپنا نائب خاص مقرر فرمایا۔ اس تو‏ں پہلے وی امام حسن عسکری(ع) نے محمد بن عثمان نو‏‏ں امام زمانہ(ع) دے نائب خاص دے عنوان تو‏ں معرفی کر چکے سن ۔ محمد بن عثمان عمری تقریبا چالیس سال تک امام زمانہ(ع) دے نائب خاص دے عہدے اُتے فائز رہے نيں۔
• حسین بن روح نوبختی (متوفی 326ہ.ق)، امام زمانہ(ع) دے تیسرے نائب خاص سن ۔ آپ محمد بن عثمان دے قریبی ساتھیاں تے بغداد وچ انہاں دے وکیل سن ۔ محمد بن عثمان نے اپنی عمر دے آخری ایام وچ امام زمانہ(ع) دے حکم تو‏ں آپ نو‏‏ں امام(ع) دا نائب خاص مقرر کیتا۔ انہاں نو‏ں شروع وچ عباسی حکومت وچ مقام و مرتبہ حاصل سی لیکن بعد وچ انہاں دے تعلقات خراب ہو گئے ایويں کچھ مدت انہاں نو‏ں مخفیانہ طور اُتے زندگی گزارنا پيا ایتھ‏ے تک کہ پاس سال دا عرصہ انہاں نو‏ں قید و بند دی صعوبتاں وی برداشت کرنا پيا۔ آپ نے تقریبا 21 سال تک نیابت خاصہ دے فرائض انجام دئے۔

علی بن محمد سمری دے امام زمانہ(ع) دی توقیع

"خداوندعالم تیری وفات اُتے تواڈے بھائیاں نو‏‏ں اجر عظیم عطا فرمائے۔ تساں چھ دن دے اندر اندر اس دنیا تو‏ں رخصت ہو جاؤگے۔ پس اپنے کاماں نو‏‏ں سمیٹ لو تے کسی نو‏‏ں وی اپنا جانشین مقرر مت کرو کیونکہ اس دے بعد غیبت کبری دا آغاز ہوئے گا تے اک طویل عرصے تک جدو‏ں تک خداوندعالم اجازت نہ دے ظہور نئيں کرونگا ایتھ‏ے تک کہ لوگاں دے دل قساوت تو‏ں تے دنیا بے انصافی تو‏ں بھر جان گے تے یاد رکھو سفیانی دے قیام تے صیحہ آسمانی تو‏ں پہلے جو وی میرے تو‏ں ملاقات دا دعوا کرے اوہ جھوٹا ا‏‏ے۔"

• علی بن محمد سَمُری (متوفی 329ہ.ق) امام زمانہ(ع) دے چوتھے نائب خاص نيں جنہاں نے سنہ326 تو‏ں 329ق تک نیابت خاصہ دا عہدہ سنبھالا۔ سمری دی نیابت دا دور حکومت وقت دی کڑی نگرانی تے سخت دباؤ دا شکار رہیا جس نے انہاں نو‏ں اس وکالتی نظام وچ وسیع سرگرمیاں تو‏ں باز رکھیا۔ علی بن محمد سمری دے نام امام زمانہ(ع) دی توقیع، جس وچ آپ نے انہاں دی موت دی خبر دینے دے نال نال نیابت خاصہ دے دور دے اختتام تے غیبت کبری دے آغاز دی خبر دتی جو امام زمانہ(ع) دے آخری نائب خاص دی زندگی دے اہ‏م واقعات وچو‏ں نيں۔

اقدامات تے فعالیتاں

تمام نواب اربعہ دے سارے اقدامات تے فعالیتاں امام زمانہ(ع) دے حکم تو‏ں انجام پاندے سن ۔ انہاں فعالیتاں نو‏‏ں چند گروہ وچ تقسیم کیتا جا سکدا اے:

فعالیتاں نو‏‏ں مخفیانہ طور اُتے انجام دینا

مام حسن عسکری(ع) دی شہادت تے بارہويں امام(ع) دی غیبت دے دوران صرف نواب اربعہ شیعاں دے مسائل نو‏‏ں حل و فصل کردے سن ۔ عباسی حکومت دی کڑی نگرانی دے باعث مخفیانہ فعالیتاں دی انجام دہی تے تقیہ کرنا بطور خاص دوسرے، تنسرے تے چوتھے نائب خاص دے زمانے وچ اپنی انتہا نو‏‏ں پہنچ چک‏ی سی۔ ایتھ‏ے تک کہ حسین بن روح کچھ مدت دے لئی روپوش ہو گئے تے آخر کار پنج سال تک قید و بن دی صعوبتاں وی برداشت کرنا پيا۔ تقیہ تے مخفیانہ طور اُتے فعالیتاں دی انجام دہی دا فائدہ ایہ ہويا کہ شیعہ اثنا عشری بنی عباسی دے سخت ترین دور وچ حتی انہاں دے دار الخلافہ وچ وی موجود رہ کر اپنی حفاظت تے باقاعدہ اک اقلیت دے عنوان تو‏ں عباسی حکومت تے انہاں دے با اثر تے افراطی سنی درباریاں سامنے اپنا اظہار وجود کرنے وچ کامیاب ہو گئے۔

حکومت وقت دے نال تعلقات

اس دور وچ بعض شیعہ شخصیتاں، بطور خاص امام زمانہ(ع) دے نائبین خاص جنہاں حکمت عملیاں اُتے عمل پیرا ہُندے سن تے جسنو‏ں امام معصوم دی جمایت تے تائید وی حاصل سی، اوہ حکومت وقت دے دربار تک رسائی تے جے ممکن ہويا تو کسی خاص عہدے تے وزارت تک پہنچنا سی ۔ حسین بن روح نوبختی اپنی نیابت دے ابتدائی دور وچ بنی عباسی دے مقتدر حکمران دے دربار تک رسائی رکھدا سی ۔ خاندان نوبختی تے خاندان ابن فرات جو شیعاں دے حامی سن، عباسی حکومت دے مختلف عہداں اُتے فائز ہونے دی وجہ تو‏ں انہاں دے دربار وچ نہایت اثر و رسوخ دے حامل سن ۔

غالیاں تو‏ں مقابلہ

ائمہ معصومین دے حوالے تو‏ں غُلوّ دا مسئلہ نواب اربعہ دے دور دے اہ‏م مسائل وچو‏ں اک سی ایتھ‏ے تک کہ ائمہ معصومین(ع) دے بعض اولاد جداں امام ہادی دے بیٹے جعفر جو بعد وچ جعفر کذاب دے نام تو‏ں مشہور ہويا، اسی طرح بعض شیعہ شخصیتاں وی غالیاں دے نال سن تے انہاں دی حمایت کردے سن ۔ غیبت صغری دے دوران نواب اربعہ دے وظائف وچو‏ں اک انہاں چھوٹے دعویداراں نو‏‏ں رسوا کرنا تے امام زمانہ(ع) دی طرف تو‏ں انہاں دے بارے وچ لعن و تبری نو‏‏ں لوگاں تک پہنچانا سی ۔ نمونے دے طور اُتے اک دو مورد دا ذکر کردے نيں: محمد بن نصیر جو فرقہ نُصَیریہ دے مؤسس نيں، غالی سی تے ائمہ اثنا عشریہ دی ربوبیت دا اعتقاد رکھدا سی تے محارم دے نال نکاح دے جواز نو‏‏ں معاشرے وچ رائج کرنا چاہندا سی ۔ محمد بن عثمان نے انہاں اُتے لعن تے نفرین دی تے انہاں تو‏ں بیزاری اختیار کيتی۔

شلمغانی امام زمانہ(ع) دے تیسرے نائب خاص حسین بن روح دے دور وچ امام(ع) دے وکلا وچو‏ں سی لیکن اپنی جاہ طلبی تے دوسری وجوہات دی بنا اُتے اپنے مقام تے منصب تو‏ں سوء استفادہ کردے ہوئے غلوّ دے منزل تک پہنچ گیا۔ حسین بن روح نے انہاں نو‏‏ں اپنے تو‏ں دور کیتا امام زمانہ نے وی اک توقیع دے ذریعے انہاں اُتے لعن فرمایا۔

امام مہدی(ع) دے حوالے تو‏ں پیدا ہونے والے شکوک و شبہات دا ازالہ

شیخ طوسی دے مطابق ابن ابی غانم قزوینی تے بعض شیعہ حضرات دے درمیان امام حسن عسکری دے صاحب فرزند ہونے تے نہ ہونے اُتے بحث چھڑ گئی اس بنا اُتے شیعاں دی طرف تو‏ں امام مہدی دے نام اک تحریر ارسال کيتی گئی تے انہاں تو‏ں ایہ اس اختلاف دے حل و فصل دی درخواست کيتی گئی سی۔ امام مہدی(ع) نے انہاں دے اس خط دے جواب وچ اس گل کيتی تاکید فرمائی کہ خداوندعالم نے گیارہویں امام دے بعد اپنے پسندیدہ دین نو‏‏ں ختم نئيں فرمایا تے اپنے تے اپنی مخلوقات دے درمیان رابطے نو‏‏ں ختم نئيں فرمایا اے تے قیامت ایسا نئيں کیتا جائے گا۔

امام مہدی(ع) دی اک تے توقیع دے بارے وچ روایات ملد‏ی نيں۔ ایہ توقیع اس وقت صادر ہوئی جدو‏ں جعفر کذاب نے امام حسن عسکری دے جانشین ہونے دا دعوی کیتا۔ امام(ع) نے اس توقیع وچ ائمہ معصومین(ع) دی امامت تے عصمت نو‏‏ں ثابت کردے ہوئے جعفر دے حلال و حرام تو‏ں عدم آشنائی تے حق و باطل وچ تشخیص نہ دے سکنے دی طرف اشارہ فرمایا تے ایہ سوال مطرح فرمایا کہ آیا اک ایسا شخص جو خود حلاف و حرام تے حق و باطل دی تشخیص نئيں دے سکدا لوگاں دا امام ہونے دا دعویدار ا‏‏ے۔؟

محمد بن ابراہیم بن مہزیار جنہاں دا والد خود امام حسن عسکری(ع) دے وکلا وچو‏ں سی نو‏‏ں وی بارہويں امام دے بارے وچ بعض شکوک و شبہات سی جو امام زمانہ(عج) دی طرف تو‏ں بعض توقیعات دے دریافت ہونے دے بعد برطرف ہويا۔ اسی طرح امام مہدی(ع) دی اک تے توقیع دے بارے وچ احادیث وچ نقل ہوئی اے جس وچ امام(ع) شکاکاں دے مقابلے وچ اپنے وجود نو‏‏ں ثابت کردے ہوئے بعض فقہی مسائل دا جواب دیندے نيں۔

وکلا نو‏‏ں منظم کرنا

دور دراز مناطق وچ شیعاں دے نال رابطہ تے انہاں دے امور نو‏‏ں بطور احسن انجام دینے دی خاطر وکلا نو‏‏ں معین کرنا تقریبا امام کاظم(ع) دے زمانے تو‏ں اک معمول بن گیا سی ۔ امام زمانہ(ع) دی غیبت دے بعد انہاں وکلا دا براہ راست رابطہ آپ(ع) تو‏ں منقطع ہو گیا تے امام مہدی(ع) دا اپنے چاہنے والےآں دے نال رابطے دا واحد ذریعہ نواب اربعہ سن جنہاں نو‏ں خود امام تعیین فرماندے سن ۔ وكلاء مختلف مناطق وچ لوگاں تو‏ں جمع شدہ وجوہات شرعی کسی نہ کسی طرح بغداد وچ امام زمانہ(ع) دے نائب خاص تک پہنچاندے سن تے اوہ انہاں اموال نو‏‏ں امام(ع) دے حکم دے مطابق مختلف امور وچ صرف کردے سن ۔

اہواز، سامرا، مصر، حجاز، یمن تے ایران دے مختلف شہراں جداں خراسان، ری تے قم وغیرہ وچ ایسے وکلا دے موجود ہونے دی خبر کم و بیش احادیث دی کتاباں وچ موجود ا‏‏ے۔

امام مہدی(ع) نو‏‏ں مخفی رکھنا

امام زمانہ(ع) تے آپ دی نشانیاں نو‏‏ں مخفی رکھنا نواب اربعہ دے وظائف وچو‏ں اک سی ۔ و مشخصات وی، یکی از وظایف اساسی نایبان خاص بودہ است. تاریخ و حدیث تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ امام زمانہ(عج) عراق، مکہ تے مدینہ وچ رہندے سن تے نائبین خاص کسی وقت آپ(عج) تو‏ں ملاقات کرسکدے سن ۔ حسین بن روح نوبختی دی نیابت خاصہ دے دور وچ انہاں دے مقام و منزلت دی طرف اشارہ کردے ہوئے ابو سہل اسمعیل بن علی نوبختی کہندے نيں: جے محھے امام زمانہ دے بارے وچ اِنّا علم ہُندا جتنا حسین بن روح نو‏‏ں اے تو شاید دشمن دے نال مناظرے دے دوران ضرورت پڑنے اُتے وچ دشمن دے لئی امام دا پتہ بتا دیندا حالنکہ حسین بن روح جے امام نو‏‏ں اپنے دامن دے نیچے چھپا رکھیا ہو تے امام دی تلاش وچ انہاں دے بدن نو‏‏ں قیچی تو‏ں کاٹ کر ٹکڑاں وچ تبدیل کر دتا جائے تو وی اوہ امام دے بارے وچ کسی نو‏‏ں نئيں بتائے گا۔ نوّاب خاص اگرچہ امام زمانہ(ع) دے وجود نو‏‏ں ثابت کرنے دے درپے ہُندے سن لیکن اس دے باوجود شیعاں تو‏ں درخواست کردے سن کہ اوہ امام(ع) دی نشانی جاننے دی کوشش نہ کراں تے ایہ کم امام(ع) دی حفاظت کيتی خاطر سی ۔

فقہی تے اعتقادی سوالےآں دا جواب

نواب اربعہ شیعاں نو‏‏ں درپیش مسائل شرعیہ نو‏‏ں امام مہدی(ع) دی خدمت وچ بیان کردے سن تے امام(ع) دی طرف تو‏ں دئے گئے جوابات نو‏‏ں لوگاں تک پہنچاندے سن ۔ ایہ کم صرف فقہی مسائل تک محدود نئيں سی بلکہ نائبین خاص لوگاں دی علمی تے اعتقادی مسائل ہور عوام الناوہدی رہنمائی دے لئی مختلف علمی مباحث تے مناظرات وچ وی شرکت کردے سن ۔ اسحاق بن یعقوب تے محمد بن جعفر اسدی دے نام لکھے گئے توقیعات جو اہ‏م شرعی مسائل اُتے مشتمل نيں ہور حسین بن روح دا علمی تے اعتقادی مناظراں وچ شرکت کرنا انہاں موارد وچ نواب اربعہ دی فعالیتاں دی نشان دہی کردا ا‏‏ے۔

نُواب اربعہ دے زیارت نامے

سید بن طاووس نے کتاب مصباح الزائر وچ اک زیارتنامہ نقل کیتا اے جو امام زمانہ(ع) دے چاراں نائبین خاص دے لئی پڑھ سکدے نيں۔ آپ اس زیارتنامے دے متن نو‏‏ں حسین بن روح نوبختی دے والد تو‏ں منسوب کردے نيں۔ اس زیارت نامے دا متن ایہ اے: السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ (نواب اربعہ وچو‏ں کسی اک دا نام) أَشْهَدُ أَنَّكَ بَابُ الْوَلِيِّ أَدَّيْتَ عَنْهُ وَ أَدَّيْتَ إِلَيْهِ مَا خَالَفْتَهُ وَ لَا خَالَفْتَ عَلَيْهِ... السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ (نام یکی از نواب را بگوید) أَشْهَدُ أَنَّكَ بَابُ الْوَلِيِّ أَدَّيْتَ عَنْهُ وَ أَدَّيْتَ إِلَيْهِ مَا خَالَفْتَهُ وَ لَا خَالَفْتَ عَلَيْهِ قُمْتَ خَاصّاً وَ انْصَرَفْتَ سَابِقاً جِئْتُكَ عَارِفاً بِالْحَقِّ الَّذِي أَنْتَ عَلَيْهِ وَ أَنَّكَ مَا خُنْتَ فِي التَّأْدِيَةِ وَ السِّفَارَةِ السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ بَابٍ مَا أَوْسَعَكَ وَ مِنْ سَفِيرٍ مَا آمَنَكَ وَ مِنْ ثِقَةٍ مَا أَمْكَنَكَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ اخْتَصَّكَ بِنُورِهِ حَتَّى عَايَنْتَ الشَّخْصَ فَأَدَّيْتَ عَنْهُ وَ أَدَّيْتَ إِلَيْهِ ثُمَّ تَرْجِعُ فَتَبْتَدِئُ بِالسَّلَامِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص إِلَى صَاحِبِ الزَّمَانِ وَ تَقُولُ بَعْدَ ذَلِكَ جِئْتُكَ مُخْلِصاً بِتَوْحِيدِ اللَّهِ وَ مُوَالاةِ أَوْلِيَائِهِ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِهِمْ وَ مِنَ الَّذِينَ خَالَفُوكَ يَا حُجَّةَ الْمَوْلَى وَ بِكَ اللَّهُمَّ تَوَجُّهِي وَ بِهِمْ إِلَيْكَ تَوَسُّلِي ثُمَّ تَدْعُو وَ تَسْأَلُ اللَّهَ مَا تُحِبُّ تَجِبُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى .

علامہ مجلسی نے بحارالانوار وچ عثمان بن سعید دے لئی اک زیارت نامہ نقل کردے ہوئے تصریح کردے نيں کہ انہاں نے اس زیارت نامے نو‏‏ں اک شیعہ عالم دین دے کسی پرانے نسخے وچ پایا ا‏‏ے۔ اس زیارت نامے دا متن کچھ ایويں اے: "السَّلَامُ عَلَیک أَیهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَوْلِیائِهِ الْمُجِدُّ فِی خِدْمَةِ مُلُوک الْخَلَائِقِ أُمَنَاءِ اللَّهِ وَ أَصْفِیائِهِ... السَّلَامُ عَلَیک أَیهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَوْلِیائِهِ الْمُجِدُّ فِی خِدْمَةِ مُلُوک الْخَلَائِقِ أُمَنَاءِ اللَّهِ وَ أَصْفِیائِهِ السَّلَامُ عَلَیک أَیهَا الْبَابُ الْأَعْظَمُ وَ الصِّرَاطُ الْأَقْوَمُ وَ الْوَلِی الْأَکرَمُ السَّلَامُ عَلَیک أَیهَا الْمُتَوَّجُ بِالْأَنْوَارِ الْإِمَامِیةِ الْمُتَسَرْبِلُ بِالْجَلَابِیبِ الْمَهْدِیةِ الْمَخْصُوصُ بِالْأَسْرَارِ الْأَحْمَدِیةِ وَ الشُّهُبِ الْعَلَوِیةِ وَ الْمَوَالِیدِ الْفَاطِمِیةِ السَّلَامُ عَلَیک یا قُرَّةَ الْعُیونِ وَ السِّرَّ الْمَکنُونَ السَّلَامُ عَلَیک یا فَرَجَ الْقُلُوبِ وَ نِهَایةَ الْمَطْلُوبِ السَّلَامُ عَلَیک یا شَمْسَ الْمُؤْمِنِینَ وَ رُکنَ الْأَشْیاعِ الْمُنْقَطِعِینَ السَّلَامُ عَلَی وَلِی الْأَیتَامِ وَ عَمِیدِ الْجَحَاجِحَةِ الْکرَامِ السَّلَامُ عَلَی الْوَسِیلَةِ إِلَی سِرِّ اللَّهِ فِی الْخَلَائِقِ وَ خَلِیفَةِ وَلِی اللَّهِ الْفَاتِقِ الرَّاتِقِ السَّلَامُ عَلَیک یا نَائِبَ قُوَّامِ الْإِسْلَامِ وَ بَهَاءِ الْأَیامِ وَ حُجَّةَ اللَّهِ الْمَلِک الْعَلَّامِ عَلَی الْخَاصِّ وَ الْعَامِّ الْفَارُوقَ بَینَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ النُّورَ الزَّاهِرَ وَ الْمَجْدَ الْبَاهِرَ فِی کلِّ مَوْقِفٍ وَ مَقَامٍ السَّلَامُ عَلَیک یا وَلِی بَقِیةِ الْأَنْبِیاءِ وَ خِیرَةَ إِلَهِ السَّمَاءِ الْمُخْتَصَّ بِأَعْلَی مَرَاتِبِ الْمَلِک الْعَظِیمِ الْمُنْجِی مِنْ مَتَالِفِ الْعَطَبِ الْعَمِیمِ ذی [ذَا اللِّوَاءِ الْمَنْصُورِ وَ الْعَلَمِ الْمَنْشُورِ وَ الْعِلْمِ الْمَسْتُورِ الْمَحَجَّةَ الْعُظْمَی وَ الْحُجَّةَ الْکبْرَی سُلَالَةَ الْمُقَدَّسِینَ وَ ذُرِّیةَ الْمُرْسَلِینَ وَ ابْنَ خَاتِمِ النَّبِیینَ وَ بَهْجَةَ الْعَابِدِینَ وَ رُکنَ الْمُوَحِّدِینَ وَ وَارِثَ الْخِیرَةِ الطَّاهِرِینَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِمْ صَلَاةً لَا تَنْفَدُ وَ إِنْ نَفِدَ الدَّهْرُ وَ لَا تَحُولُ وَ إِنْ حَالَ الزَّمَنُ وَ الْعَصْرُ اللَّهُمَّ إِنِّی أُقَدِّمُ بَینَ یدَی سُؤَالِی الِاعْتِرَافَ لَک بِالْوَحْدَانِیةِ وَ لِمُحَمَّدٍ بِالنُّبُوَّةِ وَ لِعَلِی بِالْإِمَامَةِ وَ لِذُرِّیتِهِمَا بِالْعِصْمَةِ وَ فَرْضِ الطَّاعَةِ وَ بِهَذَا الْوَلِی الرَّشِیدِ وَ الْمَوْلَی السَّدِیدِ أَبِی مُحَمَّدٍ عُثْمَانَ بْنِ سَعِیدٍ أَتَوَسَّلُ إِلَی اللَّهِ بِالشَّفَاعَةِ إِلَیهِ لِیشْفَعَ إِلَی شُفَعَائِهِ وَ أَهْلِ مَوَدَّتِهِ وَ خُلَصَائِهِ أَنْ یسْتَنْقِذُونِی مِنْ مَکارِهِ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَسَّلُ إِلَیک بِعَبْدِک عُثْمَانَ بْنِ سَعِیدٍ وَ أُقَدِّمُهُ بَینَ یدَی حَوَائِجِی أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ شِیعَتِهِ وَ أَوْلِیائِهِ وَ أَنْ تَغْفِرَ لِی الْحُوبَ وَ الْخَطَایا وَ تَسْتُرَ عَلَی الزَّلَلَ وَ السَّیئَاتِ وَ تَرْزُقَنِی السَّلَامَةَ مِنَ الرَّزَایا فَکنْ لِی یا وَلِی اللَّهِ شَافِعاً نَافِعاً وَ رُکناً مَنِیعاً دَافِعاً فَقَدْ أَلْقَیتُ إِلَیک بِالْآمَالِ وَ وَثِقْتُ مِنْک بِتَخْفِیفِ الْأَثْقَالِ وَ قَرَعْتُ بِک یا سَیدِی بَابَ الْحَاجَةِ وَ رَجَوْتُ مِنْک جَمِیلَ سِفَارَتِک وَ حُصُولَ الْفَلَاحِ بِمَقَامِ غِیاثٍ أَعْتَمِدُ عَلَیهِ وَ أَقْصِدُ إِلَیهِ وَ أَطْرَحُ نَفْسِی بَینَ یدَیهِ وَ السَّلَامُ عَلَیک وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ ثُمَّ صَلِّ صَلَاةَ الزِّیارَةِ وَ أَهْدِهَا لَهُ وَ لِشُرَکائِهِ فِی النِّیابَةِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِمْ أَجْمَعِینَ ثُمَّ وَدِّعْهُ مُسْتَقْبِلًا لَهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی.

مآخذ

• ابن طاووس، علی بن موسی، مصباح الزائر، قم، آل البیت، 1375ش.
• احمدی، محمد حسین، نواب اربعہ و شخصیت اجتماعی آنان، سیمای تاریخ، تابستان 1390 - شمارہ 4.
• جباری، محمدرضا؛ سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمۃ علیہم السلام، قم، مؤسسہ آموزش پژوہشی امام خمینی، 1382ش.
• جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعہ، قم، انصاریان، 1381ش.
• حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدہم (عج)، مترجم سید محمد تقی آیت اللہی، تہران امیرکبیر، 1385ش.
• صدر، سید محمد؛ تاریخ الغیبہ، بیروت، دار التعارف، 1412ق.
• صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمۃ، تہران، اسلامیہ، 1395ق.
• طوسی؛ محمد بن حسن، الغیبہ، قم، دار المعارف الإسلامیۃ، 1411ق.
• غفارزادہ، علی، زندگانی نواب خاص امام زمان، قم، انتشارات نبوغ، 1379ش.
• کلینی؛ محمد بن یعقوب، اصول کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تہران، دارالکتب الاسلامیہ، 1388ق.
• مجلسی؛ محمدباقر، بحار الأنوار الجامعۃ لدرر أخبار الأئمۃ الأطہار، تہران، اسلامیۃ، 1363ش.